Εν μέσω πασχαλινών διακοπών, η συναναστροφή με πολλά πρόσωπα, είναι συχνή. Καθώς επίσης και ο εκνευρισμός που ενδέχεται να μας προκαλέσουν. Γιατί συμβαίνει αυτό, αλήθεια;
Τα περισσότερα εξ ημών έχουμε βρεθεί, έστω και μία φορά στη ζωή μας, αντιμέτωπα με έναν αδικαιολόγητο εκνευρισμό, προερχόμενο από ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Μάλιστα, παρ’ όλο που μπορεί να μην ειπώθηκε κάτι προβληματικό ή άξιο λόγου, γεννάται μια, εκ πρώτης όψεως, αβάσιμη ενόχληση. Κάτι σαν τσίμπημα, σαν τριγκάρισμα.
Η σύγχρονη έρευνα, όμως, έρχεται να παραθέσει τα πιθανά αίτια πίσω από αυτό το φαινόμενο και να αποδείξει πως είναι απολύτως φυσιολογικό.
Το σχεσιακό μοτίβο και τα κομμάτια του παζλ
Αν «ακονίσουμε» λίγο το μυαλό μας, πολύ γρήγορα θα ανασυρθούν από τις αναμνήσεις μας περιπτώσεις που σκεφτήκαμε ή εκφράσαμε στον διπλανό μας τη δυσαρέσκειά μας για κάποιον/κάποια/κάποιο, λέγοντας: «Απλώς μου τη σπάει». Έτσι, δίχως επιχειρήματα ή κάτι το χειροπιαστό. Από τον απέναντι που χαιρετάει κάθε μέρα χαμογελαστός και τρέχει φουριόζος για να προλάβει τις υποχρεώσεις του, μέχρι τη νέα σύντροφο του κολλητού που είναι σκαλωμένη με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το νέο συνάδελφο στο γραφείο, σίγουρα υπάρχουν περιπτώσεις ταύτισης, όπου η ενόχληση δεν πυροδοτήθηκε από συγκεκριμένο καταλύτη.
Και είναι πολύ εντάξει.
Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει η κλινική ψυχολόγος, Gemma Harris, όλα συσχετίζονται με το γεγονός ότι ο καθένας, η καθεμία και το καθένα από εμάς έχει διαφορετικά σημεία σύγκλισης με τους άλλους ανθρώπους. Ειδικότερα, ανέφερε: «Η Γνωστική Αναλυτική Θεραπεία υποδηλώνει ότι ο μέσα στο κάθε άτομο προϋπάρχει ένα σχεσιακό μοτίβο. Ένα πρότυπο για το πώς να λειτουργείς στις (σ.σ. ανθρώπινες) σχέσεις. Θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με τα κομμάτια του παζλ, υποθέτοντας ότι όλοι μας είμαστε κινούμενα κομμάτια σε αναζήτηση ατόμων ή καταστάσεων που «κουμπώνουν» και εναρμονίζονται με το σχεσιακό μας μοτίβο».
Να σημειωθεί, ότι αυτά τα μοτίβα δομούνται με βάση τις εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας, καθώς επίσης και από τις πρότερες σχέσεις που αναπτύσσουμε ως ενήλικες. Έτσι, έχοντας αυτά ως «πυξίδα», προσπαθούμε να εντοπίσουμε άλλα «κομμάτια του παζλ», που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες και μας προσφέρουν ένα αίσθημα συναισθηματικής ασφάλειας.
Η συναισθηματική παρουσία στο επίκεντρο
Ενδεχομένως, η αποστροφή απέναντι σε ένα ή περισσότερα πρόσωπα οφείλεται στην λεγόμενη «συναισθηματική παρουσία», μια έννοια συνδεδεμένη με τη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων στην κοινωνική συναναστροφή. Δηλαδή, εξ ορισμού, δεν είναι πλασμένα όλα τα όντα για να διαπνέονται από σχέσεις στενής φιλίας ή ερωτικών δεσμών. Δεν ταιριάζουν πάντοτε όλα με όλα, πράγμα απολύτως φυσιολογικό.
Η Συλλογικό Ασυνείδητο του Γιουνγκ και το overdose καλοσύνης
Ενίοτε, προκαλούν ενόχληση χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου, τα οποία εντοπίζουμε και στον εαυτό μας, αλλά προσπαθούμε να τα απωθήσουμε. Δηλαδή, η «σκιώδης πλευρά μας», όπως αποτυπώνεται στη Θεωρία του Συλλογικού Ασυνειδήτου με την υπογραφή του πασίγνωστου ψυχιάτρου, Καρλ Γιουνγκ, Προκειμένου να αποσαφηνιστεί καλύτερα η εν λόγω θεωρία, η ψυχολόγος, Dannielle Haig, εξηγεί, μεταξύ άλλων: «Αναφέρεται σε ένα κομμάτι του εαυτού μας που δεν μας αρέσει να το αναγνωρίζουμε, επειδή ντρεπόμαστε για αυτό ή θα θέλαμε να μην το είχαμε. Όταν το εντοπίζουμε σε άλλους ανθρώπους, μας προκαλεί ενόχληση και μας ωθεί στο να αντιπαθούμε το άτομο που, ουσιαστικά, μας δείχνει τη “σκιά” μας».
Εκτός αυτού, υπάρχει κι ένας έτερος παράγοντας που αφυπνίζει συναισθήματα αμφιβολίας και καχυποψίας: Η υπερβολική καλοσύνη. Δυστυχώς, ζούμε σ’ έναν κόσμο που δεν είναι αγγελικά πλασμένος και, μέσα από καθημερινά παραδείγματα, καθίσταται σαφές πόσο δύσκολο είναι να καλλιεργηθεί πραγματική εμπιστοσύνη μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων. Στην περίπτωση, λοιπόν, που λάβουμε ένα overdose καλοσύνης, εύλογα προκύπτουν υποψίες ως προς τα αληθινά κίνητρα, τις πιθανότητες προδοσίας, υποκρισίας, χειραγώγησης κ.ά.
Βάσει των όσων ισχυρίζεται επ’ αυτού η ψυχολόγος, Emma Kenny, μια τέτοια εξέλιξη ίσως να συνδέεται με τη διορατικότητα του ατόμου, καθώς δεν περιορίζεται στην επιφανειακή συμπεριφορά κάποιου/κάποιας, αλλά αναγνωρίζει red flags. Εναλλακτικά, ο εκνευρισμός μπορεί να προέρχεται από υποβόσκουσα ζήλια.
Ε, και;
Ανεξάρτητα από τον παράγοντα/τους παράγοντες που συντελούν για να διαμορφωθεί μια αρνητική εικόνα για ένα άτομο στα μάτια μας, χρειάζεται να ξεκαθαριστεί πως είναι αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Εντούτοις, η επεξήγηση και η κατανόηση ενός ζητήματος δεν συνεπάγεται και «άφεση». Δηλαδή, το γεγονός πως είναι φυσιολογικό να αντιπαθούμε τον γείτονά μας δεν μας δίνει το δικαίωμα να του φερόμαστε απαξιωτικά.
Ναι μεν, επιλέγουμε ποια πρόσωπα θα κρατήσουμε κοντά μας, αλλά, ακόμη και με όσα αποφασίζουμε πως δεν «κουμπώνουν», διατηρούμε τα τυπικά, κάνουμε πάντοτε την αυτοκριτική μας προτού σηκώσουμε το δάχτυλο και στρέφουμε το βλέμμα εσωτερικά, ώστε να αναλογιστούμε αν καταλήξαμε βεβιασμένα σε κάποιο άδικο συμπέρασμα. Στο τέλος της ημέρας, όμως, το αυτομαστίγωμα και οι τύψεις, δεν είναι λύση.