Ολοκληρώνεται άλλο ένα σχολικό έτος και για άλλη μια χρονιά δεκάδες χιλιάδες παιδιά βρίσκονται υπό τον άθλο των Πανελλήνιων εξετάσεων.
Σε 4 γραπτά θα κριθούν τα όνειρα τόσων παιδιών, δίχως να είναι αυτονόητο ότι οι κόποι και οι θυσίες τους θα δικαιωθούν.
Για δεκαετίες, ομάδες μαθητών και φοιτητών εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τις Πανελλήνιες. Παράλληλα πλέον, εδώ και πολλά χρόνια καθηγητές της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αμφισβητούν καθαρά τον θεσμό των Πανελληνίων εξετάσεων, ως έναν αντιεκπαιδευτικό τρόπο εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο.
Υπάρχουν όμως εναλλακτικές ή για πάντα η εκάστοτε νέα γενιά θα χάνει μερικά από τα ομορφότερα χρόνια της ζωής της σε αυτή την ψυχοφθόρα διαδικασία;
Η Ελλάδα αποτελεί από τις λίγες χώρες που καθορίζουν την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω ανάλογων εξετάσεων. Το δόγμα του θεσμού αυτού, πέραν της συνολικά άδικης αξιολόγησης όλων των υποψηφίων, έχει αλλοιώσει πλήρως τον ρόλο του λυκείου στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Πλέον το λύκειο αντί να αποτελεί το τελικό στάδιο ενός ατόμου πριν την έξοδο του στην κοινωνία με τα κατάλληλα εφόδια, αποτελεί ένα μέρος όπου τα παιδιά κάνουν την επανάληψη της μαθησιακής ύλης που διδάσκεται στα ιδιωτικά φροντιστήρια.
Αντί η δευτεροβάθμια εκπαίδευση να δημιουργεί ενεργούς και κοινωνικά ευαισθητοποιημένους πολίτες, κλειδώνει τη νέα γενιά σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο αποκλειστικής προετοιμασίας για τις Πανελλήνιες εξετάσεις, με τη δομή των μαθημάτων να μην ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης καθημερινότητας.
Το παράδοξο της διαφανούς αλλά, παράλληλα, άδικης διαδικασίας
Χρειάζεται να αναφερθεί ότι οι Πανελλήνιες υφίστανται ως μια από τις πιο διάφανες διαδικασίες στο επί δεκαετίες προβληματικό ελληνικό κράτος. Ο έλεγχος των γραπτών των εξεταζόμενων γίνεται ισότιμα και αξιοκρατικά. Εδώ είναι, όμως, που η ισότητα σταματά.
Άλλωστε, πόσο δίκαιο μπορεί να είναι όταν πλέον τα υψηλού κόστους ιδιωτικά φροντιστήρια αποτελούν το αναγκαίο μονοπάτι για να προετοιμαστεί σωστά για τις Πανελλήνιες ένα παιδί;
Πόσο δίκαιο είναι τελικά να κρίνονται οι κόποι, ο ιδρώτας, τα δάκρυα και οι θυσίες ενός παιδιού σε 4 γραπτά πάνω στα οποία ένα παιδί μπορεί να βρεθεί υπό κάποια κρίση άγχους ή πανικού και να μην ανταποκριθεί σε αυτό που προσδοκούσε;
Πόσο ποιοτικά είναι τα στοιχεία της εκπαίδευσης που αποτυπώνονται σε αυτά τα γραπτά όταν μαθαίνονται μέσω αποστήθισης και μη αποκόμισης ουσιαστικών γνώσεων;
Οι Πανελλήνιες για τους παραπάνω λόγους είναι ένας θεσμός που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη σύγχρονη παιδεία και τις ανάγκες της.
Ποιες, όμως, είναι τελικά οι εναλλακτικές μέθοδοι εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Η εναλλακτική εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο μέσω ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων και μετατόπισης του επίδικου της δημόσιας παιδείας
Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι Πανελλήνιες εξετάσεις έχουν απορριφθεί ως ένας απαρχαιωμένος θεσμός. Πολλά σύγχρονα συστήματα παιδείας έχουν καταφέρει να συνδέσουν με υγιή τρόπο το Πανεπιστήμιο με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προάγοντας μεθόδους εισαγωγής βασισμένες στις συνολικές επιδόσεις των μαθητών στα λυκειακά έτη, όπως στην Γερμανία και την Ελβετία.
Σε αυτό το σύστημα, η έμφαση δίνεται στο να διδάσκονται από κάθε μάθημα πρακτικές και ουσιαστικές γνώσεις που θα προετοιμάσουν το άτομο για την εισαγωγή του στο Πανεπιστήμιο και την αγορά εργασίας.
Στις χώρες όπου υπάρχει το πλαίσιο των εξετάσεων, υπάρχουν σημαντικές διαφορές συγκριτικά με την Ελλάδα στα εξεταζόμενα μαθήματα υπό το πεδίο της διεύρυνσης των εκπαιδευτικών κατευθύνσεων και των μαθημάτων σε αυτές.
Αντί να υπάρχουν μόνο 4 επιστημονικές κατευθύνσεις (θεωρητική, οικονομική, θετική και υγείας), έχουν αναπτυχθεί περισσότερα επιστημονικά μονοπάτια, πιο εξειδικευμένα στις κοινωνικές ανάγκες.
Αξιοσημείωτη διαφαίνεται η ανάπτυξη του τομέα των κοινωνικών, καλλιτεχνικών και τεχνολογικών επιστημών, που προσφέρει την ευκαιρία σε πολλά παιδιά να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους και να εκπληρώσουν τα όνειρά τους.
Εκ παραλλήλου, πλειοψηφικά το μοντέλο εκπαίδευσης της Ευρώπης δρα στη βάση μιας ποιοτικής γενικής παιδείας που δημιουργεί ενεργούς πολίτες και ανοίγει δρόμους και ευκαιρίες για κάθε παιδί που θέλει να σπουδάσει και να εργαστεί σε αυτό που θέλει.
Στην Ελλάδα αντ’ αυτού, το εκπαιδευτικό σύστημα έχει ενσωματώσει στην κοινωνία την αντίληψη της αποκλειστικής επιτυχίας μόνο για όποι@ σπουδάζει γιατρός ή δικηγόρος, στιγματίζοντας ταυτόχρονα τους μαθητές που δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε όλα τα μαθήματα και τα παιδιά τα οποία τείνουν προς την τέχνη και τον αθλητισμό ως “αποτυχημένους” και “τεμπέληδες”.
Αυτός ο κοινωνικός στιγματισμός, γίνεται πλέον και πολιτική βούληση με πρόσφατο τεκμήριο το νομοσχέδιο της κυβέρνησης της ΝΔ που εξισώνει τα πτυχία δραματικών σχολών με τα απολυτήρια λυκείου. Ενώ η θεσμοθέτηση της ΕΒΕ και της τράπεζας θεμάτων, έχουν απλώς βυθίσει περισσότερο την Ελλάδα και τη νέα γενιά σε αυτό το αποτυχημένο εκπαιδευτικό μοντέλο.
Οι εναλλακτικές υπάρχουν, αλλά θα εφαρμοστούν ποτέ;
Προτάσεις και μεταρρυθμίσεις προς μια καλύτερη δημόσια παιδεία και προς έναν δικαιότερο και σύγχρονο τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, υπάρχουν. Το ζήτημα βρίσκεται στο εάν, τελικά, υπάρχει η πολιτική θέληση να γίνουν.
Όσα άρθρα κι αν γραφτούν, όσες επιστημονικές μελέτες γίνουν, την αλλαγή την φέρνει ο πολίτης μέσω της στήριξης του στα εκπαιδευτικά κινήματα και της ψήφου του στην κάλπη, όχι μέσω της αδιαφορίας του.
Κλείνοντας θα ήθελα να δώσω ένα μήνυμα στα παιδιά που φτάνουν στο τέλος αυτού το γολγοθά:
Ό,τι και αν γίνει σε αυτές τις εξετάσεις, έδωσες έναν τεράστιο αγώνα, για τον οποίο πρέπει να είσαι περήφαν@. Με αυτοπεποίθηση και καθαρό μυαλό, η προσπάθεια σου θα ανταμειφθεί.
Ακόμα και αν τα πράγματα δεν πάνε τόσο καλά, τίποτα δεν τελειώνει σε αυτές τις εξετάσεις. Πάντοτε θα υπάρχουν εναλλακτικές διέξοδοι και νέες ευκαιρίες. Το σημαντικό είναι να μην παρατήσεις ποτέ τα όνειρα σου, διότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο.
Συνέχισε να πολεμάς με το κεφάλι ψηλά!