Kαθημερινά βομβαρδιζόμαστε με εικόνες τέλειων σωμάτων στην τηλεόραση, στα περιοδικά και σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το fitness lifestyle μοιάζει με μια ανοιχτή πληγή, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι η σωματική εμφάνιση υπερέχει της υγείας. Κάπως έτσι, οι λέξεις αποκτούν «βάρος» και χρωματίζονται, διαμορφώνοντας συνειδήσεις.
Και φυσικά όλο διαιωνίζει την ύπαρξη του body shaming. Σκέψου, πότε ήταν η τελευταία φορά που κατάφερες να προφέρεις με ουδετερότητα την λέξη «χοντρός/η/ο» ή «αδύνατος/η/ο»;
Τι συμβαίνει, όμως, όταν το body shaming, η κριτική για το ντύσιμο, τα κιλά, τις ώρες που αφιερώνεις ή δεν αφιερώνεις στον γυμναστήριο και η απαξίωση της πραγματικής σου αξίας προέρχονται από το οικογενειακό σου περιβάλλον;
Οι διατροφικές διαταραχές δεν αναπτύσσονται από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε προκαλούνται από έναν μόνο παράγοντα. Επομένως, η εσωτερίκευση της φωνής από ένα αγαπημένο πρόσωπο που σου λέει να ντρέπεσαι για το σώμα σου μπορεί να είναι ιδιαίτερα τραυματική. Άλλωστε, σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι γονείς λειτουργούν ως ισχυρά διατροφικά πρότυπα για τα παιδιά.
Μάλιστα, παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες που εστιάζουν στην κατανάλωση των σωστών τροφών, περιορίζοντας σημαντικά μη υγιεινές τροφές, όχι μόνο επιδίδονται σε περισσότερα επεισόδια υπερφαγίας, αλλά είναι επίσης πιο πιθανό να είναι υπέρβαρα και/ή να έχουν περισσότερο άγχος για την εικόνα του σώματός τους.
Parental body shaming is like…
«Φάε κάτι», «Μια αληθινή γυναίκα έχει καμπύλες», «Γιατί είσαι τόσο κοκαλιάρ@;» Πρόκειται για μερικές μόνο από τις φράσεις που μπορεί να ακουστούν κατά διαστήματα σε κάποιο οικογενειακό τραπέζι. Συχνά μάλιστα, η πρόθεση δεν είναι κακή. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές το μήνυμα είναι ίδιο: Δεν είσαι άξι@ ή επιθυμητ@ μέχρι να χάσεις βάρος. Αν και τα κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς έχουν γίνει ολοένα και πιο προοδευτικά, το να είσαι «αδύνατ@» ή «χοντρ@» θεωρείται μειονέκτημα. Λες και το βάρος δημιουργεί ένα είδος κοινωνικής ιεραρχίας, σχηματίζοντας παράλληλα συγκεκριμένες νοητικές αναπαραστάσεις γύρω από το πώς μοιάζει ένα θελκτικό σώμα.
Την ίδια στιγμή φράσεις όπως «αυτό είναι αρκετά αποκαλυπτικό» ή «Δεν είμαι σίγουρος ότι κολακεύει τον σωματότυπό σου» ή «Τι θα σκεφτεί ο κόσμος αν σε δει να κυκλοφορείς έτσι», όταν έρχεται η στιγμή της επιλογής κάποιου ρούχου, υποδηλώνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τον τρόπο που παρουσιάζεσαι, υπονομεύοντας έτσι τον πυρήνα της αυτό – εικόνας σου.
Άλλη μια συνηθισμένη απόκριση μπορεί να είναι η φράση: «Εγώ τα λέω για το καλό σου». Οι άμυνές μας λειτουργούν για να μειώσουν ή να εξαλείψουν τα συναισθήματα άγχους ή ντροπής τα οποία όλοι βιώνουμε. Έτσι, μοιάζει λιγότερο στρεσογόνο και “απειλητικό” το να επικρίνουμε κάποιον άλλον για αυτό που μας ενοχλεί από το να είμαστε εμείς το επίκεντρο της κριτικής.
Η προβολή, το να αποδώσουμε δηλαδή σε ένα άλλο άτομο ένα δικό μας συναίσθημα ή φόβο είναι ένας τρόπος να κρύψουμε την δική μας ανησυχία για κάτι -στη συγκεκριμένη περίπτωση: Φοβάμαι την κρίση των άλλων και δε θέλω να εκφράσω το δικό μου συναίσθημα, άρα καταφεύγω στην επίκριση προκειμένου να μη δείξω την ευαλωτότητα μου και να καθησυχαστώ.
Let’s combat it
Μερικές φορές, λίγος χώρος είναι απαραίτητος. Είναι βοηθητικό να μπορείς να έχεις την ικανότητα να πεις ότι αγαπώ αυτό το άτομο, αλλά είναι τοξικό για μένα. Δε σημαίνει ότι πρέπει να είσαι αγενής μαζί τους ή να απομακρυνθείς εντελώς. Μπορείς, όμως, να περιορίσεις την αλληλεπίδραση. Ξέρω ότι είναι δύσκολο, μοιάζει όμως αναγκαίο.
Tι μπορείς να κάνεις
–Συζήτησε μαζί τους με ειλικρίνεια. Διεκδίκησε την επικοινωνία σας προκειμένου να καταφέρεις να διαχειριστείς την κατάσταση. Αρχικά, δηλώνεις τι ακριβώς συνέβη, πες το όπως είναι, χωρίς να είσαι επικριτικ@. Eξήγησε τι είναι το body shaming. Στη συνέχεια, εστίασε στο πώς ένιωσες ακούγοντας τα σχόλιά τους και τέλος, διευκρίνισέ τους τι πραγματικά χρειάζεσαι από εκείνους.
–Θωράκισε και αγάπα τον εαυτό σου. Να είσαι όπως θέλεις να είσαι και μην επηρεάζεσαι από τα λόγια του περίγυρου. Πολλές κουλτούρες, όπως και η δική μας θέτουν στο επίκεντρο τον φακό των άλλων -πως με βλέπουν οι άλλοι, ποια είναι η γνώμη τους, κ.λπ. Ωστόσο, η αναμονή μιας θετικής κριτικής είναι αναπόφευκτα μια παγίδα, η οποία δεν επιτρέπει την έκφραση του αληθινού μας εαυτού. Δεν είναι οι άλλοι που μας κάνουν σημαντικ@. Η πορεία της αξίας είναι από μέσα προς τα έξω και όχι το αντίστροφο. Αξίζουμε επειδή υπάρχουμε, όχι επειδή κουβαλάμε κάποια ιδιότητα.
Τα μέλη της οικογένειάς σου μπορεί να πιστεύουν ότι με τέτοιου είδους σχόλια θα σε βοηθήσουν ή θα σε προτρέψουν να ακολουθήσεις ένα πιο ωφέλιμο μονοπάτι. Επίσης, είναι πιθανό να λειτουργείς για εκείνους ως το λευκό πανί προβολής των δικών τους αγώνων και ανησυχιών για την εικόνα του σώματός τους.
Σε κάθε περίπτωση, να θυμάστε ότι όλα τα σήματα, σε όλα τα σχήματα και τα μεγέθη είναι μοναδικά όμορφα, όπως και οι υπάρξεις που σφιχταγκαλιάζουν. Τα κακεντρεχή σχόλια δεν είναι προς κανονικοποίηση, από όπου και αν προέρχονται.
Ο σεβασμός και η ευημερία είναι δικαίωμα.
Mαίρη Μαθιουδάκη – Ψυχολόγος, Msc/Ειδικευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια