Όλοι θέλουμε να φροντίσουμε την υγεία μας, τι συμβαίνει όμως κι αυτή η αναζήτηση της ευεξίας μετατρέπεται σε εθισμό; Ποιοι οι λόγοι που η γενιά μας έγινε εμμονική με την ευεξία και τη φροντίδα;
Η ιδέα της ευεξίας και του υγιεινού τρόπου ζωής υπήρχε πάντα, ακόμα και στην αρχαιότητα. Τις τελευταίες δεκαετίες όλη αυτή η τάση πήρε σάρκα και οστά μέσα από την βιομηχανία της δίαιτας και του αδυνατίσματος, με τις εταιρείες που λανσάρουν οτιδήποτε σχετικό με την σωματική ευεξία και το fitness να κερδίζουν υπέρογκα χρηματικά ποσά.
Το χαρακτηριστικό που ενώνει κάθε κρίκο της βιομηχανίας αυτής είναι η αίσθηση που σου αφήνει: «Μπορώ σίγουρα να σε βοηθήσω. Αυτό το συμπλήρωμα σίγουρα θα θεραπεύσει τα συμπτώματά σου. Αυτή η διατροφή έχει στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα. Θα πρέπει να δοκιμάσεις αυτή τη δίαιτα. Θα απαλλαγείς από όλο τον πόνο σου. Η ζωή σου θα γίνει καλύτερη».
Αυτό είναι που προσελκύει τους ανθρώπους και τους γαντζώνει με τόση μανία σε κάθε προσπάθεια φροντίδας, η υπόσχεση για αλλαγή κι η βεβαιότητα της βαρύτητας όσων ειπώνονται.
Φυσικά, σε όλο αυτό έρχεται να προστεθεί η ίδια εποχή που το επιτάσσει: τα social media. Influencers, δοκιμαστές προϊόντων, απλοί καθημερινοί άνθρωποι με των οποίων τα βιώματα μπορείς να ταυτιστείς και ξαφνικά, σε πιάνεις να ακούς το κορίτσι της διπλανής πόρτας να σου λέει πόσο σημαντική είναι η πρωτεΐνη για την υγεία σου και να σου προωθεί έναν εκπτωτικό κωδικό.
Αυτή η ταύτιση λειτουργεί ως η τέλεια παγίδα: «δούλεψε σε μένα κι εφόσον μοιάζουμε (πχ έχουμε το ίδιο φύλο και παρόμοια ηλικία), θα δουλέψει και για σένα». Αναλογιστείτε πόσο κανονικοποιημένο είναι να ανοίγουμε το Ιnstagram ή το Tiktok και να μας πετάγονται reels από ανθρώπους που δεν είναι καν διατροφολόγοι, χορεύοντας και δείχνοντας διάφορα συμπτώματα με τα δάχτυλά τους για να μας βάλουν να αναρωτηθούμε αν η γλουτένη μας πρήζει, αν έχουμε σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, πόσοι υδατάνθρακες μας αναλογούν κι ότι ίσως μπορούμε να αυτοδιαγνώσουμε κάποια διατροφική διαταραχή.
Η πληροφορία είναι άπειρη, συνεχής, έρχεται πιο γρήγορα από ότι εμείς θα μπορούσαμε ποτέ να την καταναλώσουμε και το σίγουρο είναι ότι όλη αυτή η υπερενασχόληση με την ευεξία μπορεί να φτάσει να μοιάζει ως μια φιλόδοξη εμμονή καλυμμένη με το πέπλο της αυτοφροντίδας και της υγείας.
Όλη αυτή η εμμονή με την υγεία δίνει μία ψευδή αίσθηση ελέγχου. Ελέγχουμε ό,τι μπορούμε, γιατί δεν μπορούμε να ελέγξουμε άλλα σημαντικά που μας ξεπερνούν. Χρησιμοποιώντας «συμβουλές ειδικών» για να διαμορφώσουμε κάθε κομμάτι της ζωής μας, η εστίαση στον εαυτό μας και στην ευεξία, σε αυτή την τεράστια ανάγκη «να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας», μπορεί να μας δώσει την αίσθηση της ασφάλειας.
Συναντάμε συχνά ανθρώπους με διατροφικές διαταραχές, οι οποίοι έχουν μεγάλη ανάγκη να ελέγχουν οτιδήποτε σχετίζεται με την τροφή τους. Από το πόσα γραμμάρια υδατανθράκων θα καταναλώσουν, ποιες ώρες, με τι συνδυασμούς κι αυτή η ανάγκη για έλεγχο μπορεί να ενταθεί πολύ, χάρη σε όλες αυτές τις συμβουλές που κυκλοφορούν εκεί έξω.
Photo by Vegan Liftz
Εδώ όμως ξεχνάμε ότι η ζωή ποτέ δεν είναι μια εκθετική πορεία προς το καλύτερο κι ότι το νόημα κάθε ευεξίας χάνεται, όταν απαιτείται από εμάς να την αντιμετωπίζουμε σαν ‘’full time job’’ και να θυσιάζουμε τις ίδιες τις στιγμές μας στον βωμό των στόχων ευεξίας.
Αν και αυτή η επιθυμία να ελέγχουμε την ρουτίνα μας ειδικά στην διατροφή, μπορεί να φέρει μια καθησυχαστική αίσθηση τάξης και ασφάλειας, μπορεί επίσης να τροφοδοτήσει διαταραχές όπως η ορθορεξία, μια εμμονή με την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο με πολλές διαστάσεις. Η πίεση έρχεται και εξωτερικά από τα κοινωνικά πρότυπα, τις ιδεαλιστικές εικόνες του σώματος και τις ανησυχίες για την υγεία. Είναι πολύ γραμμικό εδώ και χρόνια στην συνείδησή μας ότι ένα υγιές σώμα μοιάζει με ένα αδύνατο ή γυμνασμένο σώμα. Όλη αυτή η προσήλωση λοιπόν πατάει και στο ότι «απαιτείται από εμάς να δείχνουμε κάπως» ενώ ταυτόχρονα «οφείλουμε να φροντίζουμε την υγεία μας» κι αυτή η οφειλή ενώ ξεκινάει από μία πολύ στοιχειώδη ιδέα φροντίδας, καταλήγει τελικά να γεμίζει τους ανθρώπους με ενοχή – ιδιαίτερα όταν για τον οποιονδήποτε λόγο αντιστέκονται στο να αυτοφροντιστούν.\
Ανοίγοντας το κινητό σου το πρωί μπορεί να βρεθείς σε ένα feed όπου οι υδατάνθρακες κατηγορούνται αφοριστικά για την πρόσληψη βάρους την ίδια στιγμή που δίνονται πληροφορίες για το πόσο σημαντικοί είναι για την ενέργεια του οργανισμού. Οι τόσο αντιφατικές μεταξύ τους πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή και την απώλεια βάρους και οι τάσεις ευεξίας που προωθούνται με τρομακτική ευκολία μέσω influencers, διασημοτήτων και αυτοαποκαλούμενων ειδικών, μπορεί να κάνουν δύσκολο για τους ανθρώπους να κρίνουν τι είναι πραγματικά υγιές και βιώσιμο.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε εμείς για όλα αυτά σε ατομικό επίπεδο; Η απάντηση είναι: ενημερότητα. Χρειάζεται να μάθουμε να μας παρατηρούμε και να έχουμε αυτογνωσία. Που «τσιμπάει» το μυαλό μου σε όλα αυτά και γιατί; Τι δικό μου ακουμπάει; Που σταματάει η προσωπική επιθυμία και ξεκινάει η κοινωνική απαίτηση για το πως θα δείχνω και πως θα τρέφομαι; Τι είναι τελικά φροντίδα; Μήπως μπορώ να το ορίσω για τον εαυτό μου χωρίς να απορροφώ ό,τι με μανία έρχεται από έξω;