Τι κοινό έχουν το σεξ και η υπερφαγία; Μπορεί η έλλειψη σεξ ή η έλλειψη απόλαυσης του σεξ να μας οδηγήσει σε υπερφαγικά επεισόδια; Κι αν ναι, υπό ποιες συνθήκες;
Ας ξεκινήσουμε με μία παραδοχή.Το σεξ και το φαγητό είναι δύο από τις πιο σημαντικές και αρχέγονες απολαύσεις για τον άνθρωπο. Δεν έχουμε ενδεχομένως πιο ισχυρές επιθυμίες από το να τραφούμε (για να παραμείνουμε ζωντανοί) και το σεξ.
Παρότι είναι δύο διαδικασίες που ασκούνται και με άλλους ανθρώπους, χρειάζεται
επίσης να αναγνωρίσουμε ότι τόσο ο αυνανισμός όσο και η μοναχική κατανάλωση φαγητού είναι επίσης διασκεδαστικές και απολαυστικές δραστηριότητες.
Τι γίνεται όμως όταν είτε το φαγητό είτε το σεξ «χρησιμοποιούνται» αποκλειστικά ή υπερβολικά για να πάρουμε ικανοποίηση από τη ζωή, όταν το φαγητό ή το σεξ είναι οι μόνες απολαύσεις που αναζητούνται κι όταν ένα από αυτά τα δύο λείπει αισθητά από την ζωή μας; Εδώ είναι που χρειάζεται ίσως να εξετάσουμε βαθύτερες ψυχολογικές αιτίες και σχεσιακά θέματα.
Πιο κοντά από όσο νομίζουμε…
Ο εγκέφαλος είναι το πιο σημαντικό σεξουαλικό όργανο. Είναι το κέντρο πληροφορίας όλων των συναισθημάτων και των σκέψεων μας. Οι νευρώνες, οι ορμόνες και άλλες χημικές συνάψεις είναι υπεύθυνα όχι μόνο για την σεξουαλική επιθυμία, αλλά και για άλλες αντιδράσεις, όπως η γεύση και η αντίδρασή μας στο φαγητό. Το καλό φαγητό έχει παρόμοιες νευρικές διαδρομές με το καλό σεξ.
Τα σώματά μας λοιπόν λειτουργούν με πολύ παρόμοιους τρόπους όταν τρώμε φαγητό και όταν κάνουμε σεξ. Σκεφτείτε ότι κατά τη διάρκεια του σεξ χρησιμοποιούμε μια ποικιλία αισθήσεων όπως ακριβώς και όταν τρώμε. Πέρα από την γεύση, χρησιμοποιούμε επίσης την όραση, τη μυρωδιά, την ακοή και την αφή.
Μπορεί το φαγητό να αντικαταστήσει το σεξ;
Το φαγητό μπορεί να αντικαταστήσει το σεξ υπό το πρίσμα ότι μπορεί να προσφέρει κάποιες μορφές παρόμοιας ικανοποίησης και απόλαυσης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η έλλειψη σεξ μας οδηγεί να αναζητήσουμε ικανοποίηση στο φαγητό. Εδώ, η ανάγκη για συναισθηματική ή φυσική επαφή μπορεί να αντικατασταθεί από την ανάγκη για τροφή. Το σεξ μπορεί επίσης να ενισχύσει κατά πολύ την ευεξία μας μέσω της απελευθέρωσης ορμονών, όπως η οξυτοκίνη και η ντοπαμίνη αλλά και να λειτουργήσει ως ένας τρόπος απελευθέρωσης του σωματικού στρες και του άγχους, κάτι που σε περιόδους έλλειψης σεξ, κάποιοι άνθρωποι μπορεί να επιδιώκουν να καλύψουν μέσω του φαγητού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιήσουμε το φαγητό ως μια συμπληρωματική δραστηριότητα, όταν η σεξουαλική επαφή είναι απαγορευμένη ή αποτρέπεται από κάποιους λόγους, όπως η απόσταση από τον σύντροφο ή η έλλειψη χρόνου.
Σκεφτείτε, για παράδειγμα, περιπτώσεις καταπιεσμένης σεξουαλικότητας όπου το σεξ για κάποιο λόγο (π.χ. θρησκευτικό) έχει βαφτιστεί ως «βρώμικο» ή «κακό» κι έτσι οι άνθρωποι χρειάζεται να βρουν πιο αποδεκτούς τρόπους για να ικανοποιηθούν. Χρειάζεται εδώ να προσέξουμε ότι η σχέση μεταξύ υπερφαγίας και έλλειψης σεξ δεν είναι γραμμική, ούτε απαραίτητα μία σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Οι λόγοι αυτής της αντικατάστασης είναι πολύ πιο σύνθετοι και σίγουρα διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Για αρκετά άτομα, λοιπόν, κάποια στιγμή στη ζωή μας, αυτή η αντικατάσταση του σεξ από το φαγητό μπορεί να βιωθεί ως μια μορφή αυτοπαρηγοριάς ή θεραπείας σε περιόδους έντονης μοναξιάς ή στεναχώριας.
Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτή η αντικατάσταση δεν καλύπτει την πραγματική συναισθηματική και σωματική σύνδεση που μας προσφέρει το σεξ. Επιπλέον, είναι σαφές ότι η υπερβολική κατανάλωση φαγητού (υπερφαγία) ως αντικατάσταση του σεξ μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας όπως η παχυσαρκία και οι διατροφικές διαταραχές.
Η αντικατάσταση των σχέσεων από μία διατροφική διαταραχή και η προσήλωση στο φαγητό και την εικόνα του σώματος ως σύμβολα για άλλες επιθυμίες στη ζωή (π.χ., επιτυχία, επίτευξη, απόλαυση, καθώς και σεξ) δεν είναι νέες ιδέες στον τομέα της ψυχικής υγείας. Οι συσχετίσεις τους υποστηρίζονται εδώ και δεκαετίες σε μεγάλο βαθμό από τους ειδικούς ψυχικής υγείας.
Οι απελευθερωμένες σεξουαλικές επαφές είναι πλέον κάτι παραπάνω από αποδεκτές –τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες—, ωστόσο η συνεχής ή καταναγκαστική σεξουαλική δραστηριότητα ως μέσο σύνδεσης με άλλους ανθρώπους μπορεί επίσης να είναι μια εκλογίκευση της πραγματικής μας ανάγκης για σχέση ή/και σύνδεση.
Βασικές ανάγκες, όπως η αναζήτηση της αγάπης και της ασφάλειας, γίνονται εν δυνάμει επικίνδυνες κι αποκρουστικές. Ο φόβος της εγκατάλειψης, της απόρριψης, της απώλειας της αγάπης ή ο φόβος της ίδιας της ασφάλειας και της εγγύτητας μπορούν να γίνουν τόσο ισχυρά συναισθηματικά «κρατήματα», ώστε η αποφυγή της ανάγκης για σχέσεις ξαφνικά αποκτά νόημα.
Ποιος πραγματικά θέλει να υποφέρει συναισθηματικά ή να χάσει μια σχέση; Αν η επαφή και η εγγύτητα ήταν τόσο εύκολα, οι περισσότεροι θα αισθανόμασταν ικανοποιημένοι στις σχέσεις μας, και δεν θα χρειαζόταν να αναπτύξουμε τόσους μηχανισμούς άμυνας, ούτε αντικατάστασης (π.χ. της ίδιας της σχέσης και του σεξ με το φαγητό).
Μερικές φορές, το να είσαι «συνδεδεμένος» με μια διατροφική διαταραχή ή με το καταναγκαστικό σεξ φαίνεται λιγότερο περίπλοκο από τις ανθρώπινες σχέσεις.