Άραγε, πώς βίωσε το κοινό την παρουσίαση παχουλών χαρακτήρων και πώς μας επηρεάζουν αυτές οι εικόνες μέχρι σήμερα;
Παρ’ όλο που όλοι λατρέψαμε και εξακολουθούμε να λατρεύουμε τα Φιλαράκια, υπήρχαν πολλές σκηνές με flashbacks της υπέρβαρης Μόνικα, συνοδευόμενες από γέλια, πριν καν ξεκινήσουν οι διάλογοι. Στο μυαλό μας, ήταν σαφές ότι η υπέρβαρη Μόνικα παρεμβαλλόταν για να προκαλέσει γέλιο αποκλειστικά και μόνο με την ύπαρξή της. Βέβαια, χρειάζεται να λάβουμε υπόψη ότι αυτό συνέβαινε σε μία χρονική περίοδο όπου το να είναι ένα σώμα πιο στρογγυλό θεωρούνταν αυτομάτως αστείο. Ωστόσο, αδιαμφισβήτητα, αυτό το σκεπτικό επιδρά μέχρι και σήμερα στη συλλογική μας αντίληψη ως προς το ποιο σωματότυπο θεωρείται αποδεκτό.
Στις περισσότερες σειρές και ταινίες των 90’s υπάρχει ένα υπόγειο μήνυμα
Καμία υπέρβαρη ή παχύσαρκη γυναίκα δεν υπήρξε πρωταγωνίστρια, εκτός κι αν το βάρος της ήταν κεντρικό σημείο στην έκβαση της υπόθεσης. Δεν είδαμε γυναίκες σε σειρές και ταινίες των 90’s με μεγαλύτερα σώματα να ερωτεύονται και να διεκδικούν. Μάλιστα, υπήρξαν ολόκληροι κύκλοι επιτυχημένων σειρών, στους οποίους δεν υπήρξε καν υπέρβαρη γυναίκα, ενώ αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, ήταν άξιο αναφοράς ή γέλωτος.
Τις περισσότερες φορές, τα μεγαλύτερα σώματα παρουσιάζονται στον κινηματογράφο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Η ζημιάρα, ο φαφλατάς, ο αστείος της παρέας. Όλη αυτή η στάση απέναντι στην υπερβαρότητα δείχνει τη δυσκολία, ακόμα και σπουδαίων παραγωγών, να συμπεριλάβουν σώματα που δεν μοιάζουν με αυτά των μοντέλων. Ενδεχομένως, υπήρχε η πεποίθηση πως θα υποβαθμιζόταν η λάμψη μιας τέτοιας σειράς, αν αναλάμβαναν χρέη πρωταγωνιστών άτομα με πιο ρεαλιστικές αναλογίες.
Η περίπτωση της παχουλής Μόνικα
Σαφώς, πολλές από τις σειρές των 90’s και των 00’s θα έχουν πάντα ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας, αλλά, στο σήμερα, είναι αισθητή αφενός, η μη συμπερίληψη και αφετέρου, ορισμένα πληγωτικά και προβληματικά στοιχεία. Ένα τρανταχτό παράδειγμα είναι το επεισόδιο από τα Φιλαράκια «Αυτό που Θα Μπορούσε να Συνέβαινε», στο οποίο η παρέα φαντάζεται πώς θα ήταν η ζωή της Μόνικα αν εξακολουθούσε να είναι παχύσαρκη. Ειδικότερα, προσπαθούν να αξιολογήσουν αν ο Τσάντλερ θα είχε μείνει μαζί της, παρά το βάρος της. Επίσης, η αναδρομή επικεντρώνεται στο γεγονός ότι η Μόνικα δεν θα είχε προχωρήσει ακόμα σεξουαλικάστα τριάντα της. Συνεπώς, αν ένα άτομο ήταν παχύσαρκο στα 90’s, θα χρειαζόταν να ζήσει με αμέτρητες ελλείψεις, εξαιτίας του ότι η κοινωνία έμοιαζε να μην χωράει όσους, όσες και όσα δεν ανταποκρίνονταν σε πρότυπα μοντέλου.
Υπό αυτό το πρίσμα, η παχουλή Μόνικα στοχοποιούταν διαρκώς, καθ’ όλη τη διάρκεια της σειράς, με τον Ρος να επαναφέρει το θέμα των κιλών της σε κάθε συζήτηση γύρω από την παιδική τους ηλικία, με σκοπό να την τσιγκλίσει. Πιθανότατα, δεν είναι τυχαία και η επαγγελματική της πορεία, ως σεφ. Ίσως επέλεξε να χρησιμοποιήσει την καριέρα της ως μηχανισμό αυτοθεραπείας, για να ξεπεράσει την περίπλοκη σχέση της με το φαγητό.
Επιπλέον, πρόκειται για έναν αυστηρό χαρακτήρα, με βαθιά ανάγκη για πλήρη έλεγχο, στοιχεία συμβατά με την ανάγκη της να ελέγχει την ποιότητα και τη ποσότητα του φαγητού στο πιάτο της. Εν ολίγοις, είναι σχεδόν τρομακτικό πόσο ακριβείς ήταν οι παραγωγοί στη δόμηση της προσωπικότητας της Μόνικα, δίνοντας έμφαση σε στερεοτυπικά χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας ενός ανθρώπου που παλεύει συνεχώς με το βάρος του.
Η ντροπή και το στίγμα της παχυσαρκίας
Εκτός από τις προαναφερθείσες παραμέτρους, είναι σημαντικό να τεθεί άλλη μια επί τάπητος, ακριβώς επειδή είναι εμφανής και στη σημερινή κοινωνία. Πέρα από τη στοχοποίηση της παχουλής Μόνικα, μέσα από τον χαρακτήρα της αναδύεται η ντροπή που αισθάνεται ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο άτομο, ακόμη κι όταν καταφέρει να αγαπήσει, τελικά, τον εαυτό του, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Παρά τα αξιοσημείωτα βήματα που γίνονται καθημερινά υπέρ της αυτοαγάπης, της αποδοχής και της κατάρριψης της φαινομενικά «τέλειας» εικόνας, δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως το στίγμα των μεγαλύτερων σωμάτων. Ως απότοκο, γεννιούνται αισθήματα ντροπής και ανασφάλειας σε πολλά άτομα εξ αυτών και καταλήγει όλο αυτό να λειτουργεί ως φαύλος κύκλος, δίχως αρχή μέση και τέλος.
Από την παχουλή Μόνικα στο προβληματικό σήμερα
Εν κατακλείδι, το παράδειγμα της άλλοτε παχουλής Μόνικα δεν εντοπίζεται τόσο συχνά πια στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, λόγω του politically correct. Εντούτοις, όλα τα συναφή τηλεοπτικά ή/και κινηματογραφικά πρότυπα λειτουργούν επικουρικά στο συλλογικό τρόπο σκέψης μιας ή περισσότερων κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τρόπος που παρουσιάστηκε, το ότι κλήθηκε να υποφέρει από την πείνα, το ότι αποδίδεται ως μη ελκυστική και το ότι δέχεται ταπεινωτικούς χαρακτηρισμούς, μοιραία αποτυπώνεται και σε σημερινές συμπεριφορές.
Αν μη τι άλλο, είναι ένα ζήτημα πολυπαραγοντικό και πολυεπίπεδο, με κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, το οποίο μπορεί να μεταφραστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, όπως: Bullying, περιθωριοποίηση, στίγμα, διάκριση, διατροφικές ή/και ψυχικές διαταραχές, κουλτούρα της δίατας κ.ά.
Το βάρος της Μόνικα, αλλά και κάθε άλλου ανθρώπου, δεν συνιστά εργαλείο πρόκλησης γέλιου, ούτε αντικείμενο σχολιασμού. Προκειμένου, να επιτευχθεί αυτό, επί του πρακτέου, χρειάζεται να εφαρμοστούν η συμπερίληψη και όλα τα κινήματα υπέρ της αποδοχής, κάθε ταυτότητας/σωματοτύπου, με γνώμονα την ίδρυση μιας κοινωνίας που δεν ψέγει, αλλά αγκαλιάζει κάθε μέλος της.