Υπερφαγικό επεισόδιο είναι να τρως ασυνήθιστα μεγάλες ποσότητες φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Να νιώθεις ότι έχεις χάσει τον έλεγχο. Να τρως ακόμα και όταν δεν πεινας. Να τρως μέχρι το σημείο να νιώθεις άβολα στο στομάχι σου. Ενα υπερφαγικό επεισόδιο συνήθως διαρκεί έως 2 ώρες και ο ρυθμός που τρως είναι πιο γρήγορος από τον κανονικό σου.
Τα επαναλαμβανόμενα υπερφαγικά επεισόδια τα “μοιράζονται” η νευρογενής βουλιμία και το σύνδρομο αδηφαγικής διαταραχής (Binge Eating Disorder, BED). Αυτό που διαχωρίζει τις δύο αυτές διατροφικές διαταραχές είναι ότι στην πρώτη το άτομο τις περισσότερες φορές μετά την απώλεια ελέγχου θα εμπλακεί σε συμπεριφορές, που θα αντισταθμίσουν την υπερφαγία.
Τέτοιες αντισταθμιστικές συμπεριφορές στοχεύουν στην αποφυγή αύξησης του σωματικού βάρους και περιλαμβάνουν αυτοπροκαλούμενους εμετούς, χρήση διουρητικών/καθαρτικών ή έντονη γυμναστική. Το binge eating disorder διαφέρει από την νευρογενή βουλιμία στο ότι δεν περιλαμβάνει αντισταθμιστικές συμπεριφορές.
Μύθοι και αλήθειες για τα υπερφαγικά επεισόδια
Μύθος: Η υπερφαγία δεν ειναι διαταραχή. Άλλωστε όλοι μας ενίοτε τρώμε μέχρι σκασμού.
Πάμε λοιπόν να συγκρίνουμε: Λουκούλειο γεύμα VS υπερφαγικό επεισόδιο
Για όλους μας ένα “λουκούλειο γεύμα” μια στο τόσο, είναι όχι μόνο φυσιολογικό, αλλά και επιθυμητό. Τι είναι αυτό που διαχωρίζει ένα λουκούλειο γεύμα από ένα υπερφαγικό επεισόδιο;
Η απάντηση είναι η διάθεση. Κατά τη διάρκεια ενός λουκούλειου γεύματος απολαμβάνεις το φαγητό σου. Αν και πάλι μπορεί να φας μέχρι σημείο δυσφορίας στο στομάχι σου, συνοδεύεις το φαγητό σου με θετικά συναισθήματα: Τη σύνδεση, την απόλαυση, την περιέργεια, την ανακάλυψη.
Το υπερφαγικό επεισόδιο συμβαίνει συνήθως ιδιωτικά και με μυστικοπάθεια, χωρίς να νιώθεις πείνα και συνοδεύεται από ντροπή, απέχθεια και ενοχές. Είναι μια παρόρμηση που ακολουθείται από μεγάλη αγωνία και στρες. Συμβαίνει, επίσης, τακτικά. Η συχνότητα των υπερφαγικών σε άτομα με BED είναι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για τουλάχιστον 3 μήνες.
Το BED είναι μια ψυχιατρική διαταραχή, σύμφωνα με το DSM (εγχειρίδιο που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση καταστάσεων ψυχικής υγείας) και το υπερφαγικό είναι αποτέλεσμα ψυχαναγκασμού και όχι μιας περιστασιακής επιλογής για ένα μεγάλο γεύμα.
Μύθος: Ατομα που κάνουν υπερφαγικά επεισόδια είναι πάντα υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Η αλήθεια: Τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας είναι συνήθως υπέρβαρα, αλλά αυτό δεν ισχύει για όλα τα άτομα με την πάθηση.
Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις ένα άτομο που κάνει υπερφαγικά από τον “φαινότυπό” του. Τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή έρχονται σε όλα τα σχήματα και μεγέθη. To σωματικό βάρος ενός ατόμου καθορίζεται από πολλούς παράγοντες (γενετικό προφίλ, διατροφή, φυσική δραστηριότητα, εντερική μικροχλωρίδα).
Ατομο με γρήγορο μεταβολισμό και γενετική προδιάθεση για αδύνατο σωματότυπο μπορεί να έχει υγιές βάρος και το γεγονός αυτό καθιστά πολύ δύσκολη την ανίχνευση της πάθησης. Επίσης, για πολλά άτομα με τη διαταραχή, τα υπερφαγικά επεισόδια ακολουθούν φάσεις με πολύ έντονο περιορισμό της τροφής. Το γεγονός αυτό “ισορροπεί” το σωματικό βάρος, αλλά διατηρεί το άτομο στον φαύλο κύκλο της υπερφαγίας.
Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι με αδηφαγική διαταραχή υπέρβαροι. Ομοίως, δεν τρώνε άμετρα όλα τα άτομα με μεγαλύτερο σωματότυπο. Αυτή είναι μια σημαντική διάκριση που πρέπει να κάνουμε προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τις διατροφικές διαταραχές, να αποφύγουμε την εσφαλμένη ταμπελοποίηση των ανθρώπων, την αύξηση του στιγματισμού και της απομόνωσης.
Μύθος: Η αδηφαγική διαταραχή δεν είναι συχνή.
Η αλήθεια: Η αδηφαγική διαταραχή αφορά τριπλάσιο αριθμό ανθρώπων σε σύγκριση με όσους διαγιγνώσκονται με νευρογενή ανορεξία και βουλιμία μαζί. Αναφέρεται πως το 0,6-1,8% των γυναικών και το 0,3-0,7% των ανδρών πάσχουν από BED. Στην εφηβεία είναι ακόμη πιο διαδεδομένη, αλλά συχνά παροδική. Πολλοί ενήλικες με BED αναφέρουν μακροχρόνια συμπτώματα, αλλά λιγότερα από τα μισά αναγνωρίζονται στην υγειονομική περίθαλψη.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως υπάρχει έντονη υποκαταγραφή των ατόμων με BED. Τις περισσότερες φορές τα άτομα που κάνουν υπερφαγικά επεισόδια “υποφέρουν” στα κρυφά. Σε μια online έρευνα που έγινε στις Ηνωμένες πολιτείες μόνο το 3% των ατόμων που πληρούσαν τα κριτήρια για αδηφαγική διαταραχή είχαν διαγνωστεί με BED από τον γιατρό τους. Αυτό αποδεικνύει ότι δεν γνωρίζουμε την πραγματική διάσταση της διαταραχής, αλλά και πως τα περισσότερα άτομα που κάνουν υπερφαγικά επεισόδια δεν λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται για να τα αντιμετωπίσουν.
Μύθος: Η υπερφαγία είναι κυρίως γυναικεία υπόθεση.
Η αλήθεια: Η αδηφαγική διαταραχή αφορά όλα τα φύλα, όλες τις ηλικίες, φυλές, εισοδηματικές ομάδες. Ισχύει πως είναι πιο συχνή σε γυναίκες – γεγονός καθόλου παράξενο αν αναλογιστούμε πόσο ισχυρή είναι η πίεση προς τις θηλυκότητες στο να έχουν συγκεκριμένο σωματότυπο – αλλά ταυτόχρονα αποτελεί την πιο συχνή διατροφική διαταραχή μεταξύ ανδρών.
Μύθος: Η αδηφαγική διαταραχή δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο η ανορεξία ή η βουλιμία.
Η αλήθεια: Όπως όλες οι διατροφικές διαταραχές, το BED θέτει το άτομο σε κίνδυνο για πολλά ζητήματα υγείας. Ατομα που κάνουν υπερφαγικά επεισόδια συχνά απομονώνουν τον εαυτό τους από τον περίγυρό τους γιατί νιώθουν αμηχανία και ντροπή. Η ικανότητά τους να κρύβουν τη διαταραχή είναι τόσο ανεπτυγμένη που συχνά ακόμα και οι πιο κοντινοί τους άνθρωποι δεν γνωρίζουν την ύπαρξή της. Το γεγονός αυτό αυξάνει το αίσθημα αποκλεισμού και μπορεί να αποτρέψει το άτομο από το να αναζητήσει βοήθεια. Η κατάθλιψη είναι στενά συνδεδεμένη με το BED, όπως θα αναλύσουμε και στο δεύτερο μέρος του άρθρου.
Η αύξηση του σωματικού βάρους που συχνά προκαλεί η διαταραχή, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για παχυσαρκία και συνοδά νοσήματα, όπως η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά και ορισμένες μορφές καρκίνου.
Αν και δεν συνοδεύεται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως η βουλιμία, η αδηφαγική διαταραχή δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη. Δυστυχώς, παρόλο που είναι η πιο συχνή διατροφική διαταραχή, λόγω του στίγματος βάρους της κουλτούρας μας, πολύ συχνά αγνοείται και παραμένει χωρίς θεραπεία.