H διαισθητική διατροφή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής τελευταία ως μια “anti diet” φιλοσοφία, αν και υπάρχει εδώ και 28 χρόνια.
Η πρώτη έκδοση του “Intuitive eating” δημοσιεύτηκε το 1995 από τις Evelyn Tribole και Elyse Resch, διαιτολόγους και ειδικούς διατροφικών διαταραχών. Το επαναστατικό αυτό βιβλίο παρουσίασε για πρώτη φορα μια νέα προσέγγιση, που βασίζεται σε 10 αρχές και στοχεύει στην διατροφική ελευθερία, την “ειρήνη” με το φαγητό, την ενδυνάμωση της θετικής εικόνας σώματος και την επανασύνδεση με την “εσωτερική σοφία” του οργανισμού, ως προς τη ρύθμιση της τροφής.
Η διαισθητική διατροφή επ’ ουδενί δεν ειναι μια ακόμα μέθοδος απώλειας βάρους και δεν υπόσχεται καμία αλλαγή που σχετίζεται με το σωματικό βάρος. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως την αποτρέπει.
Μπορώ να χάσω βάρος τρώγοντας διαισθητικά;
Το ερώτημα αυτό διχάζει τον κόσμο των διαιτολόγων. Έχουμε από τη μια τους υποστηρικτές του κινήματος HAES (health at every size) που εστιάζουν στην υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, ανεξαρτήτως βάρους. Στον αντίποδα, έχουμε τους διαιτολόγους με προσέγγιση στοχοθετημένη προς την απώλεια βάρους.
Δεν είναι η θέση μου να πω ποια από τις δύο προσεγγίσεις είναι η σωστή. Αυτό που η εμπειρία μου έχει μάθει είναι πως δεν υπάρχει μια προσέγγιση που να ταιριάζει σε όλους. Για πολλούς μια παρέμβαση που προωθεί τη διατροφική ελευθερία είναι μονόδρομος, καθώς είναι λιγότερο καταπιεστική και περισσότερο βιώσιμη. Για άλλους η ελευθερία αυτή μπορεί να φαίνεται χαοτική και να τους βοηθά μια πιο δομημένη παρέμβαση.
Η σύντομη απάντηση μου στο αν η απώλεια βάρους και η διαισθητική διατροφή μπορούν να συνυπάρχουν είναι: ΝΑΙ, αλλά υπό προϋποθέσεις.
Ποια είναι η αφετηρία του ατόμου που ξεκινά να τρέφεται διαισθητικά; Έχει υπάρξει εγκλωβισμένο στον φαύλο κύκλο στέρησης-υπερφαγίας; Έχει σαν “φυσιολογικό” το να τρώει με ενοχές; Και αυτές οι ενοχές, τελικά, το ωθούν να τρώει περισσότερο ή λιγότερο από αυτό που το σώμα του χρειάζεται; Πού βρίσκεται το σώμα σε σχέση με σταθερό σημείο βάρους του (setpoint);
Αν θα ήθελα να είμαι πιο ακριβής, θα λεγα ότι ο διαισθητικός τρόπος διατροφής μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια βάρους, στην αύξηση βάρους ή στη διατήρηση του βάρους στα ίδια επίπεδα.
Η διαισθητική προσέγγιση έχει σαν στόχο να εναρμονίσει το άτομο με τις ανάγκες του σώματος του, ώστε να λαμβάνει αυτό ακριβώς που χρειάζεται. Αν ένα άτομο βρίσκεται πάνω από το setpoint του, μπορεί να χάσει βάρος τρώγοντας διαισθητικά. Αλλά αυτός δεν είναι ο στόχος!
Απώλεια βάρους…γιατί;
Είναι σημαντικό να διαπραγματευτούμε αν η απώλεια βάρους είναι αναγκαία. Τα σώματα εκει έξω έχουν όλα τα σχήματα και μεγέθη και η υγεία δεν καθορίζεται αποκλειστικά από το βάρος. Το “υγιές βάρος” είναι διαφορετικό για τον καθένα και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.
Αν προϋπάρχει ιστορικό διαταραχής πρόσληψης τροφής ή τραύμα που σχετίζεται με την εικόνα του σώματος, η παρέμβαση απώλεια βάρους μπορεί να πυροδοτήσει τη διαταραχή. Για άλλα άτομα, πάλι, η απώλεια βάρους μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές στην υγεία και την ποιότητα ζωής.
Πώς θα μπορούσε να εναρμονιστεί η απώλεια βάρους με τη διαισθητική διατροφή;
Ένας υγιής και λειτουργικός συνδυασμός της διαισθητικής διατροφής με την απώλειας βάρους σίγουρα απαιτεί ριζική αλλαγή της νοοτροπίας και μεταφορά του focus από την απώλεια βάρους στην βελτίωση της συνολικής υγείας. Προσωπικά, σκέφτομαι την απώλεια βάρους σε μια διαισθητική προσέγγιση σαν ένα “παραπροϊόν” ή “παρενέργεια” της υιοθέτησης μικρών και καθημερινών καλών συνηθειών.
Το άτομο βουτώντας στις αρχές της διαισθητικής διατροφής απορρίπτει τη νοοτροπία της δίαιτας, απαλλάσσεται από τις ενοχές και αποκτά σταδιακά διατροφική ελευθερία. Ακόμα και αν “ελευθερία” αρχικά σημαίνει γλυκό μετά από κάθε γεύμα, αργά η γρήγορα το σώμα ζητά φρέσκες, ακατέργαστες τροφές.
Το σώμα ξέρει τι του κάνει καλό και δείχνει με ποιες διατροφικές επιλογές νιώθει περισσότερη ευεξία. Σταδιακά το άτομο αποκτά δομή και οριοθετεί τη διατροφή του. Στις βασικές αρχές της διαισθητικής προσέγγισης είναι, άλλωστε, τόσο ο σεβασμός στα σήματα πείνας και κορεσμού όσο και η υιοθέτηση ενός προτύπου διατροφής που σέβεται την υγεία (“gentle nutrition”).
Η διαισθητική διατροφή δεν είναι άλλοθι για junk food όλη μέρα. Είναι το σημείο που αλληλοκαλύπτονται οι 2 κύκλοι: Αυτός της “εσωτερικής σοφίας” του σώματος (πείνα, κορεσμός, επιθυμία) με αυτόν των “εξωτερικών γνώσεων” (διατροφικές πληροφορίες για το τι ειναι καλό και θρεπτικό, συστάσεις για την καλύτερη υγεία).
Η διαισθητική διατροφή λαμβάνει υπόψη τόσο τις ανάγκες και επιθυμίες του σώματός μας, όσο και τις διατροφικές συστάσεις και πληροφορίες για το τι είναι καλό και θρεπτικό.
{ανάγκες και επιθυμίες του σώματος}-{gentle nutrition ή ευγενική διατροφή}-{διατροφικές συστάσεις}
Μερικά tips που έχω να σου δώσω, πριν το κλείσιμο
- Εστίασε στις συνήθειες και όχι στο νούμερο στη ζυγαριά. Θέσε ρεαλιστικούς στόχους που δίνουν προτεραιότητα στην υγεία σου (σωματική και ψυχική). Φίλτραρε οποιαδήποτε αλλαγή στις συνήθειές σου επιλέξεις να κάνεις με κριτήριο το κατα πόσο είναι βιώσιμη και ευγενική, όπου “ευγενική” σημαίνει εύκολη και απολαυστική.
- Δώσε έμφαση σε όσα προσθέτεις στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σου σου και όχι στο τι αφαιρείς. Πχ. φρόντισε να προσθέσεις χρωματιστά λαχανικά στα πιάτα σου, χωρίς να σε σε προβληματίσει η ποσότητα των άλλων τροφών και βάλε στο πρόγραμμά σου ένα hobby που απολαμβάνεις και περιλαμβάνει κίνηση.
- Χρησιμοποίησε τις ενδείξεις πείνας και κορεσμού για να καθοδηγήσεις τις διατροφικές σου επιλογές και όχι το μέτρημα θερμίδων. Περίμενε να πεινάσεις πριν φας και σταμάτα αν νιώσεις κορεσμό. Αν έχεις leftover στο πιάτο σου, αποθήκευσέ το για το επόμενό σου γεύμα. Δικό σου είναι, μπορείς να το απολαύσεις και αύριο.
Κλείνοντας…
Αν εχεις φτάσει στο σημείο αυτό του άρθρου και σκεφτεσαι: “Θα νιώσω πραγματικά πιο άνετ@ και υγιής αν χάσω κάποιο βάρος”, σε καταλαβαίνω απόλυτα. Η επιθυμία για ένα αδύνατο σώμα είναι πολύ βαθιά ριζωμένη στο συλλογικό τρόπο σκέψης μας. Ανεξάρτητα από το αν μια αλλαγή στο βάρος σου είναι απαραίτητη ή όχι, δεν κρίνω αυτήν σου την επιθυμία. Θυμήσου, όμως, πως ο δρόμος που θα διαλέξεις μπορεί να καθορίσει το αν θα φτάσεις στον προορισμό σου, αλλά και στο πώς θα νιώθεις κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.