Θωρακισμένος, όπως θέλουμε να πιστεύουμε, από την άσκηση, την καλή διατροφή και την ψυχική ευεξία, ο υγιεινός τρόπος ζωής μας πιθανότατα βάλλεται από έναν σιωπηρό εχθρό που παραμονεύει στη σκιά, υπονομεύοντας τις προσπάθειές μας χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε: Tο κάπνισμα.
Παρά τις καθημερινές μας προσπάθειες να διατηρήσουμε όλες αυτές τις καλές συνήθειες που έχουμε βάλει στη ζωή μας για να την κάνουμε καλύτερη και που ίσως χρειάστηκαν χρόνια για να καθιερωθούν, με το κάπνισμα διακυβεύεται η υγεία μας– με διάφορους τρόπους.
Οι ραγδαίες επιπτώσεις που συνοδεύουν το κάπνισμα
Η άσκηση, ως ο ακρογωνιαίος λίθος ενός υγιεινού τρόπου ζωής, προσφέρει οφέλη που κυμαίνονται από την καρδιαγγειακή υγεία έως την ψυχική ευεξία. Στον αντίποδα, αν αναλογιστούμε πως το κάπνισμα μειώνει την αποτελεσματικότητα της άσκησης, οδηγώντας σε παθήσεις όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και η μείωση της χωρητικότητας των πνευμόνων, τότε μάλλον δεν φροντίζουμε την υγεία μας στο βαθμό που νομίζαμε. Πιο συγκεκριμένα, οι καπνιστές συχνά βιώνουν δύσπνοια και κόπωση πιο γρήγορα κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας, εμποδίζοντάς τους να αξιοποιήσουν στο μέγιστο την προπόνησή τους.
Μια άλλη σημαντική επίπτωση του καπνίσματος είναι ότι επηρεάζει τη μεταφορά του οξυγόνου στους μυς, μειώνοντας έτσι τη συνολική απόδοση και αυξάνοντας τον χρόνο αποκατάστασης που χρειάζεται το σώμα μεταπροπονητικά. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν έχεις κάνει το γυμναστήριο δεύτερο σπίτι σου, οι προσπάθειες αυτές εμποδίζονται σημαντικά από τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.
Η διατροφή είναι άλλο ένα ζωτικής σημασίας συστατικό ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Ωστόσο, το κάπνισμα μπορεί να σαμποτάρει ακόμη και την πιο υγιεινή διατροφή, τροποποιώντας την αντίληψη της γεύσης και την όρεξη. Η νικοτίνη, η εθιστική ουσία του τσιγάρου, αλλοιώνει τους γευστικούς κάλυκες και μειώνει την αίσθηση της όσφρησης, κάνοντας το φαγητό λιγότερο λαχταριστό. Κατά συνέπεια, οι καπνιστές μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιλέξουν ανθυγιεινά, επεξεργασμένα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά.
Επιπλέον, το κάπνισμα έχει συνδεθεί με αλλαγές στο μεταβολισμό και την αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξάνοντας τον κίνδυνο αύξησης βάρους και παχυσαρκίας. Μπορεί σε κατάσταση ηρεμίας, οι καπνιστές να έχουν υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό και αυτό να φαίνεται ιδανικό για τη διατήρηση του βάρους, ωστόσο κάτι τέτοιο μπορεί να διαταράξει την ισορροπία του μεταβολισμού και να οδηγήσει τον οργανισμό στην ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου και παχυσαρκίας. Αυτή η μεταβολική διαταραχή εμποδίζει την προσπάθειά μας να διατηρήσουμε ένα υγιές βάρος μέσω της διατροφής και της άσκησης, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο κακής ψυχολογίας και υγείας καθώς και έλλειψης κινήτρου.
Συνδυαστικά με το μεταβολικό σύνδρομο, το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει και την αντίσταση στην ινσουλίνη, καθώς πρόκειται για μια μεταβολική διαταραχή που κρύβεται πίσω από τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα. Η κόπωση, οι χρόνιοι πόνοι και οι διαταραχές στη λειτουργία του γαστρεντερικού είναι ενδείξεις ινσουλινοαντίστασης, που θα πει ότι η ορμόνη ινσουλίνη δε λειτουργεί υπέρ του οργανισμού ώστε να διατηρεί μειωμένα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, να ρυθμίζει την καύση του λίπους, την παραγωγή ενέργειας και τους μηχανισμούς της φλεγμονής, καθώς και να επηρεάσει τη συνολική λειτουργία του οργανισμού.
Φυσικά, κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου ΙΙ (ινσουλινοεξαρτώμενος) καθώς η νικοτίνη και πολλά από τα 4.000 χημικά που βρίσκονται στο τσιγάρο, μειώνουν την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας και προκαλούν την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η ψυχολογική και κοινωνική διάσταση του ζητήματος
Σχετικά με την καλή ψυχολογία, η οποία είναι απαραίτητη για τη συνολική μας ευημερία, είναι ικανή να επηρεάσει τα πάντα, από τη διαχείριση του άγχους μέχρι την ανθεκτικότητα απέναντι στις αντιξοότητες. Εντούτοις, το κάπνισμα ασκεί αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία, επιδεινώνοντας τα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και στρες. Ενώ κάποιοι μπορεί να στραφούν στο τσιγάρο ως μηχανισμό αντιμετώπισης μιας δύσκολης στιγμής της ζωής, η προσωρινή ανακούφιση που παρέχουν, επισκιάζεται εν τέλει από τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ψυχική ευεξία.
Επιπλέον, το κοινωνικό στίγμα που σχετίζεται με το κάπνισμα- το έχω παρατηρήσει κυρίως στο εξωτερικό αν και βλέπω σιγά σιγά να έρχεται και στην Ελλάδα– μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω τα συναισθήματα απομόνωσης και χαμηλής αυτοεκτίμησης, υπονομεύοντας τη θετική ψυχολογία που προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε. Η διακοπή του καπνίσματος όχι μόνο βελτιώνει την ψυχική υγεία αλλά βελτιώνει επίσης τη συνολική ποιότητα ζωής, ενισχύοντας την αίσθηση αυτοελέγχου αλλά και τη συναισθηματική μας ευεξία.
Κλείνοντας, το κάπνισμα αποτελεί μια εξαιρετικά μεγάλη απειλή σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, μειώνοντας χαρακτηριστικά τα αποτελέσματα των προσπαθειών της τακτικής άσκησης, της ισορροπημένης διατροφής και της θετικής ψυχολογίας. Αναγνωρίζοντας τον αντίκτυπο του καπνίσματος στην υγεία, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και το γεγονός πως το ταξίδι προς την αληθινή υγεία και ευεξία ξεκινά με τη δέσμευση να κάνουμε συνειδητές επιλογές που δίνουν προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη ευημερία, έναντι της βραχυπρόθεσμης απόλαυσης!