Η μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση είναι μια περίοδος μεγάλων αλλαγών και για πολλά άτομα αυτό το ταξίδι περιλαμβάνει την επιδίωξη της απόκτηση ενός ακαδημαϊκού τίτλου.
Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι φοιτητές παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα ή σημάδια κατάθλιψης και διαταραχών άγχους σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία, έδειξε πως τα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας αυξάνονται κατά την είσοδο στο πανεπιστήμιο, ενώ πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι ο επιπολασμός των προβλημάτων ψυχικής υγείας μεταξύ των φοιτητών, συμπεριλαμβανομένων των αυτοτραυματισμών και των αυτοκτονιών, αυξάνεται.
Η δρ. Gemma Lewis, ψυχίατρος και καθηγήτρια στο University College of London παρατήρησε πως:
«Τα τελευταία χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει παρατηρηθεί αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας μεταξύ των νέων. Επιπλέον, υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις πως οι φοιτητές μπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους από τους συνομηλίκους τους της ίδιας ηλικίας που δεν φοιτούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».
«Τα πρώτα δύο χρόνια της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι μια κρίσιμη περίοδος για την ανάπτυξη, οπότε αν μπορούσαμε να βελτιώσουμε την ψυχική υγεία των νέων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αυτό θα μπορούσε να έχει μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία και την ευημερία τους, καθώς και για τα εκπαιδευτικά τους επιτεύγματα και τη μακροπρόθεσμη επιτυχία τους».
Ωστόσο, και στην Ελλάδα έχουμε τέτοιες ενδείξεις στον φοιτητικό πληθυσμό. Μία από τις μελέτες που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.233 φοιτητών έδειξε πως το 13.9% είχε σοβαρά συμπτώματα άγχους, ενώ το 4.7% εμφάνιζε υψηλά επίπεδα συμπτωμάτων κατάθλιψης. Έτσι, παρατηρείται ένα φαινόμενο, όπου οι νέοι φοιτητές εμφανίζουν αυξημένα προβλήματα σε σχέση με την ψυχική τους υγεία. Για πολλούς, ίσως αυτό να φαίνεται οξύμωρο, δεδομένης της νεαρής ηλικίας και του νέου ξεκινήματος. Ποιοι παράγοντες, όμως, μπορεί να συμβάλλουν σε αυτό το φαινόμενο;
Το βάρος της ακαδημαϊκής πίεσης
Ένας από τους πιο προφανείς λόγους για τους οποίους οι φοιτητές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους είναι το τεράστιο βάρος της ακαδημαϊκής πίεσης που αντιμετωπίζουν. Για πολλούς, η τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιπροσωπεύει μια σημαντική επένδυση σε χρόνο, χρήμα και ενέργεια. Η πίεση για ακαδημαϊκή διάκριση, τήρηση των προθεσμιών και επίτευξη καλών βαθμών μπορεί να είναι πιεστική, οδηγώντας συχνά σε χρόνιο στρες και άγχος.
Οι φοιτητές συνδυάζουν μαθήματα, εξετάσεις και μερικές φορές δουλειές μερικής απασχόλησης, ενώ παράλληλα προσπαθούν να διατηρήσουν μια υποτυπώδη κοινωνική ζωή.
Άγχος σε σχέση με τα οικονομικά
Η οικονομική πίεση είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στον αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης μεταξύ των φοιτητών. Πολλοί φοιτητές παλεύουν με το βάρος των εξόδων διαβίωσης, πίεση που μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και σε κατάθλιψη.
Η αβέβαιη οικονομική κατάσταση μπορεί να αναγκάσει τους φοιτητές να εργαστούν με καθεστώς μερικούς απασχόλησης, η οποία μπορεί, με τη σειρά της, να επηρεάσει αρνητικά τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις και τη γενικότερη ευημερία τους. Ο συνεχής συνδυασμός εργασίας, σπουδών και οικονομικών ευθυνών μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική υγεία των φοιτητών, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Κοινωνική απομόνωση
Η πανεπιστημιακή ζωή μπορεί, μερικές φορές, να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση. Αν και μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, δεδομένου του μεγάλου αριθμού ατόμων που μπορείς να γνωρίσεις κατά τα πρώτα χρόνια στο πανεπιστήμιο, πολλοί φοιτητές αναφέρουν ότι αισθάνονται απομονωμένοι, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται μακριά από το σπίτι τους ή σε ένα νέο περιβάλλον.
Η πίεση να κάνουν νέους φίλους, η ανταγωνιστική ακαδημαϊκή ατμόσφαιρα και ο φόβος της απόρριψης μπορούν να αποτρέψουν τους φοιτητές από το να αναζητήσουν κοινωνικές επαφές. Η μοναξιά και η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης είναι αποδεδειγμένοι παράγοντες κινδύνου για κατάθλιψη, καθιστώντας την κοινωνική απομόνωση μείζονα ανησυχία για τους φοιτητές.
Πρόκληση προσαρμογής
Για όσους ξεκίνησαν πρόσφατα το πανεπιστήμιο, η προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον, στις ακαδημαϊκές προσδοκίες και τους κοινωνικούς κανόνες μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή άγχους.
Η εγκατάλειψη της οικειότητας του σπιτιού και η προσαρμογή σε έναν νέο τρόπο ζωής μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα άγχους και θλίψης. Αν και οι περισσότεροι φοιτητές τελικά προσαρμόζονται, η αρχική φάση της προσαρμογής μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη και να συμβάλει στον κίνδυνο για κατάθλιψη.
Στίγμα
Το στίγμα που περιβάλλει τα θέματα ψυχικής υγείας παραμένει σημαντικό εμπόδιο στην αναζήτηση βοήθειας. Οι φοιτητές συχνά αισθάνονται την πίεση να διατηρήσουν ένα προσωπείο επιτυχίας και ευτυχίας, φοβούμενοι ότι η αποκάλυψη των προβλημάτων τους θα τους κάνει να φανούν αδύναμοι ή ανίκανοι. Αυτή η απροθυμία αναζήτησης βοήθειας, σε συνδυασμό με τις κοινωνικές παρανοήσεις για την ψυχική υγεία, μπορεί να εμποδίσει τους φοιτητές να έχουν πρόσβαση στην απαραίτητη υποστήριξη και θεραπεία.
Η ακαδημαϊκή πίεση, η οικονομική ανασφάλεια, η κοινωνική απομόνωση και η προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον μπορούν να είναι εξαιρετικά δύσκολα. Ωστόσο, η ψυχική υγεία είναι πολύτιμη και είναι σημαντικό οι νέοι φοιτητές να αναζητήσουν υποστήριξη και να ανοίξουν τον διάλογο για τα προβλήματα ψυχικής υγείας, καθώς η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα οφέλη για αυτούς.
Βιβλιογραφία
Bewick B, Koutsopoulou G, Miles J, Slaa E, Barkham M. Changes in undergraduate students’ psychological well-being as they progress through university. Stud High Educ. 2010;35(6):633–45.
Sivertsen B, Hysing M, Knapstad M, Harvey AG, Reneflot A, Lønning KJ, et al. Suicide attempts and non-suicidal self-harm among university students: prevalence study. BJPsych Open. 2019;5(2):e26.
Argyropoulos, K., Giourou, E., Dimopoulou, M., Argyropoulou, A., Gourzis, P., & Jelastopulu, E. (2017). Anxiety and depression among Greek undergraduate students at the University of Patras. Glob J Med PUBLIC Heal Anxiety, 6(5).