«Έλα μωρέ, δημόσιοι υπάλληλοι είναι οι δάσκαλοι. Τι ανάγκη έχουν;»
Ο κλάδος των εκπαιδευτικών, ο οποίος έχει πληγεί ανεπανόρθωτα από τότε που αναστάλθηκαν οι προσλήψεις, διαχρονικά ακολουθείται από μια σειρά προκαταλήψεων, υποβαθμίζοντας έτσι τόσο τη σημαντικότητα του επαγγέλματος, όσο και την υπόσταση των εργαζομένων στον τομέα αυτό. Ως εκ τούτου και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών, ήρθε η ώρα να καταρριφθούν οι προκαταλήψεις αυτές μια για πάντα και να τεθούν επί τάπητος όλες οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι – βάσει στερεοτυπικών αντιλήψεων – «βολεμένοι εκπαιδευτικοί».
«Οι δάσκαλοι παίρνουν καλά λεφτά και δουλεύουν λίγες ώρες»
Κάποτε, όταν ο βασικός μισθός στην Ελλάδα ήταν στα 800€ καθαρά και μπορούσες να επισκεφθείς το σούπερ μάρκετ χωρίς να τρέμεις για την καλπάζουσα αύξηση των τιμών, οι συνθήκες ήταν όντως κάπως έτσι. Τότε, οι δάσκαλοι απολάμβαναν ελκυστικές αμοιβές, επιδόματα και ειδικά προνόμια. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, ένας μέσος νεοδιόριστος αναπληρωτής, χωρίς παιδιά ή επιπλέον τυπικά προσόντα, λαμβάνει περίπου 900€ καθαρά, με τα οποία, όμως, πρέπει να βιοποριστεί αυτοτελώς σε μία άλλη πόλη από αυτή της κύριας κατοικίας του.
Με πολύ πρόχειρους υπολογισμούς και λαμβάνοντας υπόψη τον μέσο όρο των τιμών τη δεδομένη χρονική στιγμή στη χώρα μας, τα μηνιαία έξοδα για έναν αναπληρωτή εκπαιδευτικό, διαμορφώνονται (κατά προσέγγιση) ως εξής:
Ενοίκιο: 350-400€
Λογαριασμοί: 50-100€
Σούπερ μάρκετ: 200-250€
Μέσα μαζικής μεταφοράς: 20-30€ (αν π.χ. υπάρχει κάρτα απεριορίστων διαδρομών)
Προσωπικά έξοδα: 100-150€
Ως εξ τούτου, το σύνολο των μηνιαίων εξόδων ενός αναπληρωτή κυμαίνεται από 720 έως 930€, χωρίς να προστεθούν καν στην εξίσωση βενζίνες, μεταφορές από και προς τον τόπο κατοικίας, ενώ το κόστος των προσωπικών εξόδων μετριάζεται σε ασφυκτικά επίπεδα.
Επομένως, υπό αυτό το πρίσμα, οι δάσκαλοι επ’ ουδενί αμείβονται ικανοποιητικά.
«Σιγά τη δύσκολη δουλειά, δεν σκάβουν κιόλας»
Στον δημόσιο ή ιδιωτικό διάλογο, ουκ ολίγες φορές έχουν εκφραστεί αμφιβολίες ως προς την πολυπλοκότητα και το βαθμό δυσκολίας του επαγγέλματος. Με άλλα λόγια, η επικρατούσα αντίληψη θέλει τους δασκάλους να εργάζονται ελάχιστα, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Μπορεί πράγματι οι εκπαιδευτικοί να μην εργάζονται σε καθεστώς πλήρους οχταώρου, αλλά η προετοιμασία των μαθημάτων είναι μια πρόσθετη ευθύνη που δεν συνυπολογίζεται στο ωράριο εργασίας. Το ίδιο ισχύει για τη διόρθωση ασκήσεων και διαγωνισμάτων, όπως επίσης για την εύρεση εκπαιδευτικού υλικού, ώστε να δοθεί μια ενδιαφέρουσα και ευχάριστη νότα στο μάθημα.
Συν τοις άλλοις, κατά τη διάρκεια του μαθήματος, οι δάσκαλοι δεν παραδίδουν πάντοτε αναίμακτα. Πολύ συχνά, καλούνται να διαχειριστούν αποκλίνουσες συμπεριφορές, εκρήξεις ή εντάσεις μεταξύ των μαθητών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η υπομονή, η ενσυναίσθηση, η κατανόηση, η ψυχραιμία και το πραγματικό ενδιαφέρον για τον αναπτυσσόμενο άνθρωπο είναι απαραίτητες αρετές για έναν δάσκαλο. Ακόμη, υπάρχουν και οι εκπαιδευτικοί της παράλληλης στήριξης, των οποίων το έργο είναι ακόμη πιο απαιτητικό, αφού χρειάζεται να διδάξουν παιδιά με ειδικές ανάγκες, μια εργασία που, εκ των πραγμάτων, συνεπάγεται αξιοσημείωτες δυσκολίες.
Επιπροσθέτως, ελάχιστη βαρύτητα δίνεται στη στάση των δασκάλων απέναντι σε δύστροπους γονείς ή/και κηδεμόνες. Διότι, υπάρχουν αρκετοί γονείς εκεί έξω που θα «μαλώσουν» τον δάσκαλο ή τη δασκάλα του παιδιού της, ή θα παραπονεθούν, επειδή του έβαλε «Β» και όχι «Α». Άντε να βρεις τρόπο να καλμάρεις τον γονιό και να εξηγήσεις εμπεριστατωμένα πώς προκύπτει η βαθμολογία, επισημαίνοντας ταυτόχρονα τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί το παιδί.
Εκεί κι αν χρειάζεται υπομονή και διπλωματία…
«Μπορούν εύκολα να κάνουν οικογένεια»
Άλλη μια πεπαλαιωμένη αντίληψη που καταδυναστεύει τους εκπαιδευτικούς στη σύγχρονη εποχή. Ως γνωστόν, η μονιμότητα σ’ ένα σχολείο είναι εφικτή μεν, μέχρι και σήμερα, αλλά εξαιρετικά κοπιώδης δε. Τώρα πια, οι δάσκαλοι, τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια, έρχονται αντιμέτωποι με μία μόνιμη επισφάλεια, μη γνωρίζοντας σε ποιό σχολείο θα κληθούν την επόμενη χρονιά.
Κι όταν τελικά ενημερωθούν, αυτό θα γίνει την τελευταία στιγμή, οπότε πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρουσιαστούν στο εκάστοτε σχολείο άμεσα, χωρίς να έχουν το περιθώριο να προβλέψουν το πού θα μείνουν, τα έξοδα μετακίνησης και το σχεδιασμό της συνολικής μετακόμισης στην περιοχή του σχολείου. Συνεπώς, οι συνθήκες δεν είναι απαραίτητα ευνοϊκές για τη δημιουργία οικογένειας, τουλάχιστον μέχρι να έρθει η πολυπόθητη μονιμοποίηση στον τόπο κατοικίας.
«Κάθονται το μισό χρόνο και πληρώνονται κανονικά»
Αυτό ισχύει μόνο για όσους έχουν μονιμοποιηθεί.
Οι αναπληρωτές, που αποτελούν και το μεγαλύτερο ποσοστό των δασκάλων αυτή τη στιγμή, μετά το πέρας της σχολικής χρονιάς, δεν έχουν κάποια πηγή εισοδήματος, οπότε βγαίνουν στο ταμείο ανεργίας. Αυτό δεν έχει απαραίτητα αρνητικό πρόσημο, απλώς όλοι γνωρίζουμε ότι το ποσό που δίνεται από το ταμείο ανεργίας δεν καλύπτει πια ούτε τα βασικά έξοδα ενός ατόμου.
«Είναι πανεύκολο να γίνει κανείς δάσκαλος, δεν έχουν και μαθήματα πυρηνικής φυσικής»
Μπορεί το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης να έχει αποτυπωθεί στη συλλογική μας συνείδηση ως μια «βατή» σχολή, αλλά εξαιτίας του τρέχοντος συστήματος αξιολόγησης, ένα απλό πτυχίο δεν εξασφαλίζει από μόνο του την εργασία σ’ ένα σχολείο.
Αντ’ αυτού, εξωθεί τους εκπαιδευτικούς σ’ ένα διαρκές κυνήγι απόκτησης τυπικών προσόντων, μόνο και μόνο για να συγκεντρώσουν περισσότερα μόρια και να αυξήσουν τις πιθανότητες για πρόσληψη κοντά στον τόπο μόνιμης κατοικίας τους. Αυτό, σε πολλές περιπτώσεις, μεταφράζεται ως εξής: Δύο πτυχία, δύο μεταπτυχιακά, δύο πιστοποιήσεις ξένων γλωσσών και αμέτρητα σεμινάρια. Έπειτα, μοριοδοτείται αναλόγως η προϋπηρεσία, η απόκτηση παιδιού κ.λπ.
Το λειτούργημα των εκπαιδευτικών είναι ανεκτίμητο
Γενικά, στη χώρα μας έχουμε την τάση να γινόμαστε δεικτικοί και μηδενιστικοί απέναντι σε καθετί θεωρούμε πως χαίρει ιδιαίτερης εύνοιας – βάσει πάντα των κοινωνικών επιταγών. Δείχνουμε με το δάχτυλο μια δασκάλα, λέγοντας απαξιωτικά πως δεν κουράζεται, δεν δυσκολεύεται και δεν θα ζοριστεί ποτέ στη ζωή της. Έτσι απλά, χωρίς να γνωρίζουμε αν πέρασε διά πυρός και σιδήρου για να διεκδικήσει μια θέση με το σπαθί της. Διατεινόμαστε ότι εμείς «φτύνουμε αίμα» δέκα και δώδεκα ώρες την ημέρα για να εισπράξουμε αντίστοιχες αμοιβές, ενώ οι εκπαιδευτικοί κάθονται απλώς σε μία έδρα.
Ας αποτινάξουμε, συλλογικά ως κοινωνία, όλες αυτές τις προκαταλήψεις, ας απαγκιστρωθούμε από τα λάθη των προηγούμενων γενεών και ας αναλογιστούμε πόσο σημαντική μπορεί να είναι η επίδραση ενός αξιόλογου εκπαιδευτικού στα παιδιά. Τα παιδιά αυτά που σε λίγα χρόνια θα είναι σε θέση να πάρουν σοβαρές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας.
Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι δάσκαλος δεν είναι αυτός που μας μαθαίνει την προπαίδεια και την ορθογραφία, αλλά αυτός που μας μαθαίνει να σκεφτόμαστε, να σεβόμαστε τη διαφορετικότητα, να λειτουργούμε ομαδικά, να εμβαθύνουμε στα ιδιαίτερα γνωρίσματά μας και να επενδύουμε στις ικανότητές μας.