Πόσες φορές, έτυχε να αισθανθούμε άβολα και να ανοίξουμε το κινητό μας τηλέφωνο, για να σκρολάρουμε αδιάφορα στο Instagram.
Ίσως να ήταν εν αναμονή κάποιου meeting, ίσως σε κάποιο από τα λατρεμένα οικογενειακά τραπέζια, ίσως σε κάποιο καφέ – ενώ περιμέναμε κάποιον – ή ακόμα κι όταν μια συζήτηση μας προκαλούσε αμηχανία. Ακόμη περισσότερες ήταν και οι φορές που απλώς ανοίξαμε το κινητό γιατί απλώς… δεν ξέραμε τι να κάνουμε! Ενδεχομένως, απο βαρεμάρα ή παθητικά, δίχως να το καλοσκεφτούμε.
Όλη αυτή η εξάρτηση με την οθόνη, έχει μετατραπεί σε κάτι τόσο φυσιολογικό και καθημερινό, που γίνεται ασυναίσθητα και ανεπιτήδευτα. Κι εκεί, έρχεται το «phubbing» να μας υπενθυμίσει πόσο λάθος είναι αυτή η συνήθεια και πόσο καταστροφικές μπορεί να είναι οι συνέπειες για τη σχέση μας.
Τι σημαίνει το «phubbing»;
Η νέα τάση που εντάσσεται αναπόφευκτα στο λεξιλόγιό μας αποτελείται από τα συνθετικά «phone» και «snubbing». Το «snubbing» περιγράφει, ουσιαστικά, την παθητική συμπεριφορά ενός ατόμου απέναντι σε κάποιο άλλο, η οποία συνοδεύεται με στοιχεία περιφρόνησης και αδιαφορίας. Πιο συγκεκριμένα, το «phubbing», ή αλλιώς «partner phubbing», εξηγεί την κατάσταση στην οποία το άτομο χρησιμοποιεί το κινητό τηλέφωνο, την ίδια στιγμή που απέναντί του έχει άλλο πρόσωπο.
Μπορεί όλο αυτό να ακούγεται ακίνδυνο, εκ πρώτης όψεως, όμως η αλόγιστη και παθητική χρήση του κινητού τηλεφώνου – χωρίς την αίσθηση ότι δίπλα μας βρίσκεται κάποιος συνομιλητής – μπορεί να διαταράξει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις και να μας απομονώσει κοινωνικά. Η ψυχολόγος στα Πανεπιστήμια του Stanford και του Yale, καθώς και συγγραφέας του «Happiness Track», Emma Seppälä, τόνισε πως το «phubbing» μπορεί να συνδέσει τους ανθρώπους στον ψηφιακό κόσμο και να τους βοηθήσει να διατηρήσουν συχνότερη επικοινωνία.
Εντούτοις, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να διαταράξει σημαντικά τις διαπροσωπικές σχέσεις και να προκαλέσει τη σταδιακή «αποσύνδεση» του ατόμου με τον πραγματικό κόσμο.
«Phubbing» και ανθρώπινες σχέσεις
Οι μελετητές Andrew K. Przybylski και Netta Weinstein το 2012, κατάφεραν να αποδείξουν ότι η παρουσία κινητού τηλεφώνου σε μια κατ’ ιδίαν συνάντηση δύο προσώπων μπορεί να προκαλέσει το αίσθημα ελλιπούς προσοχής και σύνδεσης, ακόμη κι αν κανένας από τους δύο δεν προβαίνει σε χρήση κινητού τηλεφώνου.
Μια ειδοποίηση στο κινητό μας τηλέφωνο – ή ακόμη ο ήχος από το τηλέφωνο κάποιου αγνώστου προσώπου σ’ εμάς – μπορεί να αποδιοργανώσει ολόκληρη τη συζήτηση με τον συνομιλητή μας και να μας δημιουργήσει την ανάγκη να ελέγξουμε το δικό μας τηλέφωνο.
Η απειλή του AI έχει καλλιεργηθεί χρόνια πριν
Μπορεί για πολλούς η παρουσία της τεχνητής νοημοσύνης να απειλεί τις διαπροσωπικές σχέσεις και την ανθρώπινη υπόσταση, ωστόσο ο κίνδυνος που ελλοχεύει με το «phubbing» έχει χαράξει τον δρόμο προ πολλού. Σύμφωνα με τους Varoth Chotpitayasunondh και Karen M. Douglas, το «phubbing» απειλεί τέσσερις θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες, με τις οποίες ο άνθρωπος γίνεται υποχείριο ενός τεχνητού κόσμου.
Το αίσθημα του «ανήκειν», η αίσθηση της αυτοεκτίμησης, η ουσιαστική ύπαρξη του ατόμου, καθώς και η δυνατότητά του να έχει τον έλεγχο των συναισθημάτων και των σκέψεών του γίνονται έρμαια του «κινητού τηλεφώνου». Με αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι, όχι μόνο χάνουν την αληθινή μεταξύ τους επικοινωνία, δια ζώσης, αλλά καταβάλλονται και από το αίσθημα της απομόνωσης.
Μάλιστα, οι ακόλουθοι στίχοι των Locomondo, περιγράφουν με εξαιρετικό τρόπο τη σημερινή στενάχωρη πραγματικότητα.
«Hey
Instagram, Filtragram
Ψωνιογκραμ, Ψέμαγκραμ
Φίλτραγκραμ
Egogram
Ψώνιογκραμ
Ψέμα
Καλωσήλθατε
Στην εποχή του εγώ
Καλωσήλθατε
Στο μεγάλο κενό»
Τελικά τι συμβαίνει με τους ανθρώπους;
Το «phubbing» δεν είναι ένα φαινόμενο που δημιουργήθηκε εν μία νυκτί. Αν μη τι άλλο, οι εκτεταμένες αλαζονικές συμπεριφορές που εισπράττουμε από το χώρο της πολιτικής παγκοσμίως, πιθανότατα μας έχουν αποστραγγίξει σε ανθρώπινο επίπεδο. Ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται τέτοιου είδους τάσεις να έχουν και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, αφού παρατηρείται ένας φαύλος κύκλος απαξίωσης, αδιαφορίας και ατομικισμού, έναντι της αλληλεγγύης και της συμπερίληψης.
Τώρα, το αν και κατά πόσο ευσταθούν τέτοιου είδους θεωρίες αναμένεται να αποδειχτεί με την πάροδο του χρόνου.