Ενίοτε, η απάντηση στο στρες βρίσκεται στα πιο απροσδόκητα μέρη.
Στη σύγχρονη εποχή, η καθημερινότητα είναι έντονα φορτισμένη με άγχος, πίεση και ένα ατέρμονο βάρος του καθήκοντος, το οποίο υποδηλώνει ότι πρέπει να είμαστε πάντοτε συνεπείς/συνεπή στις υποχρεώσεις μας. Μέσα στους απαιτητικότατους αυτούς ρυθμούς, η εύρεση ποιοτικού χωροχρόνου για τον εαυτό είναι, τουλάχιστον, ακριβοθώρητη. Ή τουλάχιστον, αυτή η πεποίθηση φαίνεται να υπερισχύει. Μόνο που, μια πρόσφατη μελέτη έρχεται να αποδείξει ότι η λύση ίσως βρίσκεται δίπλα μας. Συγκεκριμένα, στα σταυρόλεξα και στα σουντόκου. Εκτός από δραστηριότητες που αγαπήθηκαν ευρύτερα τις ένδοξες εποχές πριν την ανάδυση των smartphones και της τεχνολογίας, τα σταυρόλεξα και τα σουντόκου συνδέονται και επιστημονικά με την απεμπλοκή από το στρες, τη διεύρυνση του γνωστικού επιπέδου και την καλλιέργεια της μνήμης.
Σταυρόλεξα και σουντόκου: Από την ψυχαγωγία στην ψυχική υγεία
Με μια σύντομη έρευνα, αναίμακτα εντοπίζεται μια σειρά από οφέλη που απορρέουν από την ενασχόληση με σταυρόλεξα/ή και σουντόκου. Παρ’ όλο που, στο σύνολό τους, παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά, θα ήταν ωφέλιμο να τεθούν επί τάπητος ξεχωριστά, προκειμένου να δοθεί η δέουσα έμφαση στα εξατομικευμένα πλεονεκτήματά τους. Ιδού, λοιπόν, πως η δομούμενη ψυχαγωγία των γνωστών αυτών παιχνιδιών μετατρέπεται σε σημαντικότατο καταλύτη της βελτιωμένης ψυχικής υγείας.
Τα σταυρόλεξα, η γλωσσοπλαστική ικανότητα και η κατάρριψη του στρες
Λίγοι/λίγες/λίγα γνωρίζουν την ιστορία πίσω από τα αγαπημένα σταυρόλεξα, τα οποία «άνθισαν» την εποχή της «εφημεριδοκρατίας», όταν, δηλαδή, δέσποζε το έντυπο τόσο σε εγχώριο, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ήταν 21 Δεκεμβρίου του 1913, όταν τυπώθηκε το πρώτο σύγχρονο σταυρόλεξο στην εφημερίδα «New York World», φέροντας την υπογραφή του δημοσιογράφου, Arthur Wynne. Επρόκειτο για μια επαναστατική κίνηση όσον αφορά στο περιεχόμενο των εφημερίδων και των περιοδικών, με τους αναγνώστες να ζητούν μανιωδώς τον εμπλουτισμό των εκδόσεων με αντίστοιχες δραστηριότητες.
Επιπλέον, η σύγχρονη έρευνα καταδεικνύει νέες –αλλά εύλογες– θετικές πτυχές στην ενασχόληση με τα σταυρόλεξα:
Εμπλουτισμός του λεξιλογίου και ενίσχυση των γλωσσικών δεξιοτήτων
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα σταυρόλεξα απαιτούν τη γνώση συνωνύμων, αντωνύμων ή λοιπών λεξιλογικών σημασιών, όπως π.χ.: «Ο αγαστός, αλλιώς». Με αυτό τον τρόπο, όσοι/όσες/όσα λύνουν τακτικά σταυρόλεξα, πιθανολογείται να διακρίνονται από μια ιδιαίτερη οικειότητα προς τις λέξεις.
Ενεργοποίηση της μνήμης
Σε πολλές περιπτώσεις, χρειάζεται να ανακληθούν από τη μνήμη πληροφορίες που έχουμε διαβάσει/ακούσει/συναντήσει, με γνώμονα την εύρεση της εκάστοτε απάντησης. Αυτή η πρακτική, σε συνεχές επίπεδο, συνιστά εξαιρετική νοητική άσκηση, η οποία μακροπρόθεσμα συμβάλλει στη διατήρηση της μνήμης και της γνωστικής ανάκλησης.
Απόκτηση δεξιότητας επίλυσης προβλημάτων
Συχνά, η ανακάλυψη μιας απάντησης δεν είναι μονοδιάστατη υπόθεση, αλλά, αντιθέτως, προϋποθέτει έναν πολυπρισματικό τρόπο σκέψης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Χτύπημα με υποβρύχιο βλήμα που προκαλεί ανατίναξη». Εν προκειμένω, δεν αρκούν μόνο οι ικανοποιητικές γλωσσικές επιδόσεις, αφού μόνο με ένα διευρυμένο πεδίο γενικών γνώσεων, μπορεί κανείς να καταλήξει στην απάντηση: «Τορπιλισμός».
Εν ολίγοις, θα μπορούσε να ειπωθεί, ότι τα σταυρόλεξα προσφέρουν ένα είδος προκλήσεων όπου κρίνεται απαραίτητη η γνωστική ευελιξία και η διάκριση κεκτημένων πληροφοριών, ούτως ώστε να βρεθεί η λύση, καλλιεργώντας έτσι τη δεξιότητα επίλυσης προβλημάτων– χαρακτηριστικό προαπαιτούμενο για πολλές θέσεις εργασίας.
Τροφοδότηση της συγκέντρωσης
Ως γνωστόν, τα σταυρόλεξα δεν λύνονται «στο πόδι». Αντ’ αυτού, χρειάζεται να αφιερωθεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου θα διατηρείται η εστίαση και η συγκέντρωση. Εφόσον η συγκεκριμένη η πρακτική γίνεται επαναλαμβανόμενα και ενσωματωθεί, σταδιακά, με τις συνήθειές μας, τότε αναμένεται να συντελέσει σε σπουδαίο βαθμό στην τροφοδότηση της συγκέντρωσης/εστίασης και σε άλλους τομείς.
Προώθηση της αποσυμπίεσης και της ανακούφισης από το στρες
Η πιο αξιέπαινη ίσως επιρροή των σταυρολέξων, είναι εκείνη της συμβολής στη ψυχική υγεία. Παρ’ όλο που δεν αναφέρεται, συνήθως, κάποια σύνδεση ανάμεσα στα σταυρόλεξα και την ψυχική υγεία, πράγματι διαπιστώνεται σύγκλιση. Ειδικότερα, η αναγκαία εστιασμένη προσοχή στην επίλυση κάθε λεξιλογικού γρίφου, τείνει να μας απομακρύνει από τα καθημερινά προβλήματα, τις έγνοιες και τους στρεσογόνους παράγοντες.
Τα σουντόκου, το ακόνισμα του νου και η αναγκαία ηρεμία
Το σουντόκου (aka η ανελέητη σπαζοκεφαλιά με τους αριθμούς και τα ασπρόμαυρα τετράγωνα) επινοήθηκε το 1979 από τον Αμερικανό, Howard Garns, ως ένα παιχνίδι για να προπονούμε, δίχως έλεος, τα εγκεφαλικά μας κύτταρα. Εκ των πραγμάτων, πρόκειται για παιχνίδι, το οποίο απαιτεί πλήρη συγκέντρωση, ενώ προσφέρεται σε επίπεδα διαβαθμισμένης δυσκολίας, με την προοπτική της βελτιωμένης αντιληπτικής ικανότητας. Για την ακρίβεια, ο θετικός αντίκτυπος του σουντόκου, αποδίδεται ως εξής:
Όξυνση της λογικής σκέψης
Οι ορθές κινήσεις στο σουντόκου προϋποθέτουν την εφαρμογή λογικών συλλογισμών και αφαιρετικού τρόπου σκέψης, για να τοποθετηθούν οι σωστοί αριθμοί στα σωστά κουτάκια. Αυτή η διαδικασία λογικής σκέψης μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά στην εξέλιξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ανάλυση συνθηκών ή/και την επίλυση προβλημάτων.
Διέγερση της εγκεφαλικής δραστηριότητας
Κατά τη διάρκεια ενασχόλησης με το σουντόκου, ενεργοποιούνται διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες είναι συνυφασμένες την κριτική σκέψη και τη λήψη αποφάσεων. Επομένως, η τακτική λύση προβλημάτων στο σουντόκου, δύναται να σημάνει την συνεχή ενεργοποίηση του εγκεφάλου, μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης που επιφέρει αργότερα το γήρας.
Ανάπτυξη των αριθμητικών δεξιοτήτων
Αν και δεν απαιτείται κάποιο ιδιαίτερο μαθηματικό υπόβαθρο για το σουντόκου, η εκτεταμένη αναζήτηση του σωστού αριθμού στο σωστό σημείο φαίνεται να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ανεπτυγμένες αριθμητικές δεξιότητες, την αναγνώριση προτύπων και τη μαθηματική συλλογιστική.
Καλλιέργεια υπομονής και επιμονής
Στον απόηχο των άκρως προβληματικών τεκταινόμενων, η υπομονή δεν θα μετουσιωνόταν εύκολα ως ίδιον του μέσου πολίτη στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Ακόμη κι αν υπάρχει η διάθεση για ένα δημιουργικό, παραγωγικό και ελπιδοφόρο βήμα, η δυσχερής πραγματικότητα μας χαστουκίζει δίχως προειδοποίηση. Σε αυτό το πλαίσιο, το σουντόκου έρχεται, αισίως, να αντιστρέψει το πρόβλημα, «οπλίζοντας» τους παίκτες/τις παίκτριες με υπομονή και επιμονή, χωρίς να πτοούνται από τις δυσεπίλυτες περιπτώσεις και τα πιθανά λάθη.
Καλλιεργώντας τέτοιου είδους δεξιότητες, διευκολύνεται η αντιμετώπιση στρεσογόνων ή πιεστικών καταστάσεων με υπομονή, επιμονή και ανθεκτικότητα.
Προσφορά μιας αίσθησης ολοκλήρωσης
Ως ένα κοπιώδες εγχείρημα, η επιτυχής ολοκλήρωση ενός σουντόκου δύναται να τονώσει την αυτοεκτίμηση, προσφέροντας ταυτόχρονα μια αίσθηση ολοκλήρωσης. Έπειτα, αυτή η αίσθηση της ολοκλήρωσης ίσως μας παρακινήσει θετικά για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων ή τη θέσπιση υψηλότερων στόχων.
Αντί επιλόγου
Όπως γίνεται αντιληπτό, τα σταυρόλεξα και τα σουντόκου δεν εμπίπτουν απλώς στο φάσμα της ψυχαγωγίας. Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν, αποτελούν ισχυρά εργαλεία για τη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, την ενίσχυση του πνευματικού υποβάθρου, την καλλιέργεια της συνολικής υγείας του εγκεφάλου και την απαγκίστρωση από το στρες.
Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη όλα τα παραπάνω, συστήνεται ανεπιφύλακτα η ένταξη τέτοιων παιχνιδιών/δραστηριοτήτων στην καθημερινότητα, αξιοποιώντας έστω και μία ώρα μέσα στην ημέρα. Ειδικά δε, αν αντικαταστήσουν τον αμέτρητο χρόνο που δαπανάται μπροστά σε μία οθόνη, τότε το θετικό πρόσημο θα γίνει άμεσα ορατό τόσο στον τρόπο σκέψης, όσο και στην πολυπόθητη ηρεμία που αποζητούμε διακαώς.