Στον ορυμαγδό των τελευταίων μηνών που ταλαιπωρεί τη χώρα μας, λίγος χρόνος μας έχει μείνει να αναπνεύσουμε ή ακόμη και να θρηνήσουμε για όλα όσα χάθηκαν.
Ζωές, φυσικός πλούτος, περιουσίες. Άλλοι λίγο, άλλοι πολύ, και οι περισσότεροι από μακριά, προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια μιας χώρας που φαίνεται να βάλλεται το τελευταίο διάστημα από τις επτά πληγές του Φαραώ. Με τα δελτία των 21:00 σε ρόλο “Μωυσή” και το κράτος στον ρόλο των “Ισραηλιτών”, να προτάσσει το 112, αντί το αίμα στις πόρτες, για να το λυπηθεί ο Θεος, καθώς η ευπάθειά του το καθιστά έρμαιο των φυσικών καταστροφών.
Είναι, όμως, πραγματικά έτσι; Είναι οι απανωτές καταστροφές που υφιστάμεθα, απόλυτες αιτίες της φύσης και της δύναμής της; Μήπως θα πρέπει να σκεφτούμε λίγο περισσότερο τις εξηγήσεις που δίνουμε, ως ανθρωπότητα, στις καταστροφές για να αποφύγουμε το “βάρος” των ευθυνών μας;
Πού ξεκινούν οι φυσικές καταστροφές και πού τελειώνουν οι ανθρώπινοι παράγοντες
Όσο κι αν ισχύει πως ένας τυφώνας που πλήττει τη στεριά μπορεί να είναι η αιτία για την απόλυτη καταστροφή της, η φυσική του υπόσταση παραμένει μόνο ο κίνδυνος που επιφέρει. Το αν το φυσικό αυτό φαινόμενο καταλήξει σε καταστροφή εξαρτάται από ανθρώπινους παράγοντες, όπως η τοποθέτηση του πληθυσμού, η προμελέτη, η ανοικοδόμηση στα λάθος σημεία, τα επίπεδα ευπάθειας, η ετοιμότητα και η ικανότητα αντιμετώπισής του.
Έτσι, αντιλαμβανόμαστε τον ανθρώπινο παράγοντα και την ευθύνη στην καταστροφή, καθώς αν ο ίδιος τυφώνας κατέφθανε σε ένα ακατοίκητο νησί, δε θα χαρακτηριζόταν ως “φυσική καταστροφή”, αλλά ως “φυσικό φαινόμενο”. Ως εκ τούτου, σε κάθε είδους καταστροφή, υπάρχει η αλληλουχία: Αιτία-ευπάθεια-ετοιμότητα-αποτέλεσμα-ανασυγκρότηση.
Οπότε, το ποιος ζει και ποιος πεθαίνει ορίζεται ξεκάθαρα ως κοινωνική ευθύνη. Όσο για την ανοικοδόμηση, αυτή υπερτονίζει και βαθαίνει ακόμη περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες με τις πιο ευάλωτες ομάδες να πλήττονται τα μέγιστα.
Παιδιά βρήκα άτομο με drone και το πετάξαμε σήμερα πάνω απο το Γκεντίκι του Συκουρίου.. Η κατάσταση είναι τραγική. Τα δικά μου ζώα είναι όλα πεθαμένα μέσα στους στάβλους. Ο συγχωριανός που έφερε πάνω απο 700-800 πρόβατα σε εμάς του έχουν μείνει μόνο 1/3 #Λάρισα #πλημμυρες pic.twitter.com/9JLgKAYHv6
— Σούπερμαριο (@Marios_D1) September 11, 2023
Η ανθρώπινη απώλεια είναι, αδιαμφισβήτητα, μια τραγωδία – η απώλεια των ζώων, όμως…;
Η έσχατη εξέλιξη είναι, αναμφίβολα, η απώλεια της ανθρώπινης ζωής. Τι γίνεται, ωστόσο, με την αξία της ζωής των μη ανθρώπινων ζωών; Υπολογίζεται από εμάς ως “καταστροφή” η ίδια η απώλεια ή ο αντίκτυπος που έχει στην οικονομία μας; Είναι, τελικά, τόσο εγωιστικός ο τρόπος με τον οποίο έχουν δημιουργηθεί οι κοινωνίες μας;
Από τη μία, τα ζώα που ζουν στη φύση και κινδυνεύουν καθημερινά είτε από τις φυσικές καταστροφές, είτε από τον ανθρώπινο παράγοντα και από την άλλη, τα ζώα που ζουν εγκλωβισμένα σε μαντριά και στάβλους ή δεμένα. Τα μεν, σε περίπτωση φυσικού κινδύνου, καίγονται κατά χιλιάδες, θάβονται, παρασύρονται, συνθλίβονται ή τραυματίζονται σοβαρά και τα δε, δεν έχουν καν την ευκαιρία να παλέψουν για τη ζωή τους.
Αβοήθητα μπροστά σε κάθε κίνδυνο, χωρίς τη λογική να τα συνοδεύει και τους απαραίτητους πόρους, καθίστανται ίσως ως η πιο ευπαθής ομάδα. Βέβαια, ακόμη και όσα καταφέρουν να γλυτώσουν από την καταστροφή, εξακολουθούν να κινδυνεύουν από την αργοπορία και την έλλειψη ικανότητας της κοινότητάς μας να ανταπεξέλθει άμεσα στον απόηχο της καταστροφής.
Είναι εκτεθειμένα σε μολυσμένα νερά, σε αναζωπυρώσεις πυρκαγιών, σε υποσιτισμό κ.λπ. Απ’ όποια οπτική γωνία κι αν το δούμε, είναι οι μεγαλύτεροι ηττημένοι, ακριβώς επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να προστατευθούν, εν αντιθέσει με τον άνθρωπο.
Πλημμύρισε κτηνοτροφική μονάδα στο Κουλούρι, χτές: 2.000 ζώα εγκλωβισμένα!#πλημμυρες #Λαρισα #Θεσσαλια pic.twitter.com/51AxJHFI2U
— Καθίκι (@KYTKYTKYTKYTKYT) September 11, 2023
Η ενσυναίσθηση άργησε μια μέρα στα δελτία ειδήσεων
Ένα γρήγορο ζάπινγκ αρκεί για να δούμε δεκάδες ταλαιπωρημένους ρεπόρτερ να παίρνουν συνεντεύξεις μπροστά από στοιβαγμένα κουφάρια άτυχων ζώων με τα δελτία ειδήσεων να απαριθμούν ωμά, οικονομικές απώλειες μετρώντας τα σε κιλά γάλα, τυρί ή κρέας. Χωρίς καμία αμφιβολία, η οικονομική καταστροφή που υπέστησαν οι οικογένειες που χτυπήθηκαν από πυρκαγιές και πλημμύρες, οι κόποι μιας ζωής που χάθηκαν και το αύριο που καλούνται να αντιμετωπίσουν, θα έπρεπε να είναι το πρώτο ζήτημα στην ατζέντα του κρατικού μηχανισμού προς άμεση επίλυση.
Παρ’ όλα αυτά, ο ωμός τρόπος με τον οποίο τα δελτία προσπαθούν να διεγείρουν το συναίσθημα των τηλεθεατών, να τους τρομάξουν και να τους καθηλώσουν στο εκάστοτε κανάλι, είναι αποκρουστικός. Η έλλειψη σεβασμού σε μια ζωή που φοβήθηκε, τρόμαξε, προσπάθησε και ηττήθηκε από το θάνατο είναι πέρα για πέρα κατακριτέα και μη αποδεκτή.
Αντ’ αυτού, θα ήταν πολύ πιο συνετό – αλλά καθόλου “πουληστερό”– αν το κάθε Μέσο αξιοποιούσε τη δύναμή του για να μοιράσει ελπίδα – και όχι φρίκη. Με τον κόσμο που άλλοτε γνωρίζαμε να αλλάζει συνεχώς τα τελευταία χρόνια, θα έπρεπε να έχουμε αντιληφθεί πως το μοναδικό όπλο στη φαρέτρα μας είναι η αλληλεγγύη, η ανθρωπιστική βοήθεια που προσφέρουμε ο ένας τον άλλον. Υπό αυτό το πρίσμα, ο σεβασμός σε κάθε είδους ύπαρξη και στο ίδιο το περιβάλλον είναι και ο μόνος τρόπος να σωθούμε.
Ας αλλάζουμε κανάλι ή ας κλείνουμε την τηλεόραση κάθε φορά που η νοημοσύνη μας υποτιμάται και η ζωή δεν υπολογίζεται. Η πραγματικότητα είναι εκεί έξω και δε χρειάζεται να παρακολουθούμε, σαν άλλο ριάλιτι, κάτι που τυχαία δεν συνέβη σ’ εμάς.