Ο Τζίμης Πανούσης ήταν πάντοτε ένας άνθρωπος που είχε γνώμη και γνώση για τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.

Ο καυστικός τόνος, οι προκλητικοί στίχοι και ο εύστοχος του λόγος ήταν κάτι που ποτέ δεν έλειπε από τον Πανούση. Έτσι, σε συνέντευξη του που παραχώρησε λίγο πριν τις κρίσιμες εκλογές του 2015, μιλώντας για το κρίσιμο και επίκαιρο ζήτημα του φασισμού είπε: “Ο φασισμός δεν είναι ιδεολογία, είναι νοοτροπία”. Tι ήθελε όμως να πει ο Πανούσης με αυτήν τη φράση;

Ας κάνουμε ένα zoom out

Βρισκόμαστε στο 2015, η ελληνική κοινωνία είναι αρκετά πολωμένη και σε βαθιά κρίση.  Για το μεγαλύτερο μέρος του λαού και ιδιαίτερα της νεολαίας, ο φασισμός έχει συνδεθεί με τη Χρυσή Αυγή, η δίκη της οποίας έχει ήδη ξεκινήσει. Όσοι ακούγαμε τη λέξη “φασισμός” το 2015, το μυαλό μας πήγαινε κατευθείαν στη Ναζιστική Γερμανία, τα εγκλήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στα σύγχρονα νεοναζιστικά τάγματα εφόδου, στις ρατσιστικές πρακτικές και τον εθνικιστικό λόγο.

Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, μας ήταν σχετικά εύκολο να περιγράψουμε το φασισμό. Ωστόσο, για τον Πανούση, ο φασισμός ήταν μία νοοτροπία, ένας τρόπος ζωής, που ξεπερνούσε κόμματα και ιδεολογίες και μπορούσες να τον βρεις σε κάθε γωνιά της κοινωνίας. Τι είναι, λοιπόν, ο φασισμός;

Τι είναι ο φασισμός;

Σήμερα, 7 χρόνια μετά το 2015, η Χρυσή Αυγή είναι στη φυλακή. Παρόλα αυτά, η λέξη “φασισμός” ακούγεται παντού. “Είσαι φασίστας” “κόκκινοι φασίστες” “φασιστικές πρακτικές”, είναι κάποιες από τις φράσεις που ακούμε κάθε μέρα στα social media, στην τηλεόραση και την κοινωνία. Η ευκολία της χρήσης του λόγου, προκαλεί πλέον πονοκέφαλο, ακριβώς γιατί γίνεται ακόμα πιο δύσκολο να περιγράψουμε τι είναι ο φασισμός. Αν ρωτούσαμε τη Gen Z σήμερα “τι είναι ο φασισμός” θα δυσκολευόταν να μας απαντήσει.

Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να ορίσουμε το φασισμό ανεξάρτητα από την συγκυρία; Γιατί ο φασισμός είναι ένα παράσιτο στην κοινωνία, που αλλάζει μάσκες, προσαρμόζεται στην κάθε συγκυρία και έτσι  επιβιώνει. Εισβάλλει σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, φτιάχνει φανατικούς στρατούς πάνω στο τυφλό μίσος, χτίζεται πάνω στη βία και τελικά δηλητηριάζει με όλα αυτά την κοινωνία μας. Αν μπορούσαμε με μία φράση να πούμε τι είναι ο φασισμός, θα λέγαμε πως είναι ένα “αντί”, κάτι δηλαδή που χτίζεται ενάντια σε κάτι και τρέφεται από αυτό. Ακριβώς δηλαδή σαν ένα παράσιτο.

(Αντιφασιστικό συλλαλητήριο στο Εφετείο και πορεία στην βουλή, με αφορμή τον 1 χρόνο από την καταδικαστική απόφαση της Χρυσής Αυγής ως Εγκληματική Οργάνωση με την Μάγδα Φύσσα, Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2021)

Ο φασισμός από νοοτροπία σε ιδεολογία

Αφού έχει δηλητηριάσει διάφορες κοινωνικές ομάδες, ο φασισμός σταδιακά μετατρέπεται σε πολιτικό και κοινωνικό λόγο. Το μίσος ανθρώπου προς άνθρωπο, αρχίζουν να γίνονται οργανώσεις, κόμματα και τελικά ιδεολογία. Η κοινωνία αρχίζει και αυτή σιγά-σιγά να αποδέχεται όλο και περισσότερο αυτό το μίσος. Τελικά φτάνει κάποιες φορές να παίρνει και την εξουσία, φέρνοντας καταστροφικές συνέπειες. Το παράσιτο, λοιπόν, εκκολάπτεται.

Ο φασισμός ξεκινάει νοοτροπία, όπως θα έλεγε ο Πανούσης, αλλά τελικά βλέπουμε να καταλήγει συχνά σε ιδεολογία. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Χρυσής Αυγής, η οποία ξεκίνησε από τους δρόμους κυνηγώντας μετανάστες και προκαλώντας τρόμο σε γειτονιές, καταλήγωντας τελικά σε ένα κόμμα με σκληρό πυρήνα και ιδεολογία. Είχε, λοιπόν, άδικο τελικά ο Πανούσης;

Ο φασισμός, σε αντίθεση με άλλες ιδεολογίες, ξεκινάει πρώτα από όλα από τις πράξεις και μετά γίνεται ιδεολογία. Κάποιο άτομο ή κάποια ομάδα ασκεί τυφλή βία. Αυτό δεν έχει κάποια ιδεολογία. Μέχρι που κάποιο άλλο άτομο έρχεται και προσφέρει ένα ground. Και η τυφλή βία, σιγά-σιγά αποκτά κοινωνική και πολιτική αιτιολόγηση. Θα λέγαμε οπότε, πως ο φασισμός είναι μία νοοτροπία που καταλήγει σε ιδεολογία. Ένα παράσιτο που αναζητεί πρόσφορο έδαφος του για να εκολαφθεί.

Και τι κάνουμε;

Η Gen Z έχει δείξει ότι ο φασισμός, όποια μορφή και αν παίρνει, δεν χωράει στον κόσμο που ονειρεύεται να φτιάξει. Γιατί η Gen Z αγαπάει τον άνθρωπο, αγαπάει τη φύση, είναι inclusive, είναι progressive. Το μίσος και η μισαλλοδοξία την πνίγει και αντιλαμβάνεται πως ο φασισμός βρίσκεται ακόμα παντού γύρω της. Γι’ αυτό το λόγο, η μάχη για το μέλλον συνεπάγεται τη μάχη κατά του φασισμού.

Και η μάχη κατά του φασισμού σημαίνει πρωτίστως μία κοινωνική μάχη, για να σταματήσουμε τις ίδιες τις κοινωνικές συνθήκες που επιτρέπουν την ανάπτυξη της φασιστικής πρακτικής. Η μάχη αυτή θα πρέπει να είναι συνεχής, προτού ο φασισμός καταφέρει να μετατραπεί σε ιδεολογία, προτού αποκτήσει την ευρεία κοινωνική αποδοχή και ξεχύσει το μίσος του παντού.

Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να παλεύουμε σε κάθε κοινωνικό χώρο, στους δρόμους, στις σχολές, στη δουλειά, αλλά και στα social media για την εξάλειψή του. Γιατί η αιτιολόγηση τέτοιων πρακτικών είναι και αυτή που δημιουργεί φασιστικές νοοτροπίες και καταλήγει τελικά σε ιδεολογία και πολιτική εκπροσώπηση

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
0
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα