Γιατί μας πιάνει ένα άγχος τα Χριστούγεννα μην τυχόν και πάρουμε κιλά;
Μήπως αντί να στερούμαστε, δημιουργώντας προβληματική σχέση με το φαγητό, να εστιάσουμε στην έμμετρη κατανάλωση όλων των τροφών; Το φαγητό έχει συνδεθεί ήδη από την αρχαιότητα με τον εορτασμό. Δεν είναι τυχαίο που σε γιορτινές περιόδους ή ακόμα και μεμονωμένες συνθήκες γιορτής υπάρχουν συγκεκριμένα τρόφιμα και συνταγές για να συνοδεύουν τις στιγμές μας.
Το τραπέζι, το μοίρασμα, το ίδιο το φαγητό λειτουργεί ενωτικά για τους ανθρώπους. Βρίσκεται στο κέντρο και χαρίζει απλόχερα ευκαιρία για σύνδεση και επικοινωνία. Τι γίνεται όμως όταν αρχίζει το άγχος για το πως θα επηρεάσει το βάρος μας;
Το πρόβλημα με όλες αυτές τις συνθήκες είναι ότι επικρατούν διπλά μηνύματα. Από τη μία πλευρά, θεωρούμε δεδομένο ότι για όσο διαρκέσουν οι γιορτές, θα βρισκόμαστε σε μία μόνιμη υπερφαγία (τα memes κυκλοφορούν ήδη από τις αρχές Νοεμβρίου για τα κιλά των γιορτών), ενώ ταυτόχρονα κατακλυζόμαστε από πληροφορίες για το «πως να μην πάρουμε κιλά τις γιορτές». Το φαγητό αρχίζει να γίνεται ο φόβος κι ο τρόμος, νιώθει κανείς ότι θα χάσει τον έλεγχο και θα συμβεί κάποια τραγική αλλαγή στο βάρος και το σώμα του.
Τελικά, να κάνουμε δίαιτα πριν τις γιορτές; Υπάρχει κάποιος τρόπος να μην πάρουμε κιλά κατά την διάρκεια; Tips, tricks και κρυμμένα μυστικά; Η απάντηση είναι όχι. Το να αντιμετωπίζουμε έτσι το φαγητό και το σώμα μας είναι από μόνο του δυσλειτουργικό. Τα φαγητά των γιορτών δεν θα έπρεπε να μας φοβίζουν, όχι επειδή οι γιορτές κρατούν μόνο 15 μέρες, ούτε επειδή «δικαιούμαστε το φαγητό», αλλά γιατί αυτό θα ήταν μια καλή απόδειξη ότι έχουμε κάνει ειρήνη τόσο με την τροφή, όσο και με το σώμα μας. Το να μπορείς να απολαύσεις το φαγητό σου και να μην αισθάνεσαι ότι «σπάει» κάποια δίαιτα τις γιορτές, είναι πολύ σημαντικό για την σχέση σου με την τροφή.
Το φαγητό πριν το φαγητό
Εδώ και πολλά χρόνια, αρνούμαι να παραλείψω γεύματα για να γλιτώσω θερμίδες, ώστε να δικαιούμαι να φάω σε κάποιο τραπέζι. Αν ξυπνήσω και πεινάω απλώς θα φάω το πρωινό μου. Αν σε 4 ώρες είμαι καλεσμένη σε κάποιο τραπέζι, αλλά πεινάω ήδη, τρώω. Συνεχίζω να ακούω το σώμα μου, όπως όλη την υπόλοιπη χρονιά. Το να ακούω βέβαια το σώμα μου περιλαμβάνει και το να συνεχίζω να με θρέφω, όπως προσπαθώ όλο το χρόνο. Είναι γιορτές και το σώμα μου συνεχίζει να έχει ανάγκη από φρούτα, λαχανικά, αυγά, σαλάτες, σπόρους, όπως πάντα. Αρνούμαι, επίσης, να εφαρμόσω τεχνικές όπως ασκήσου πριν ή μετά το τραπέζι (έστω ένα περπάτημα). Όχι. Αν θελήσω να κινηθώ, θα το αποφασίσω εκείνη την ώρα λόγω της συνθήκης.
Το φαγητό μετά από κάθε φαγητό
Θυμάμαι τον εαυτό μου όλα τα χρόνια μετά από κάθε γιορτινό τραπέζι να βυθίζεται στις ίδιες κι απαράλλαχτες ενοχές, να παίρνει το μαστίγιο και να ξεκινάει ένα ατελείωτο νοητό αυτομαστίγωμα. Γιατί; Γιατί έφαγα. Γιατί δεν ήμουν πειθαρχημένη. Γιατί δεν κρατήθηκα μπροστά σε όλο αυτό το φαγητό και έφαγα παραπάνω από όσο χρειαζόμουν. Γιατί ξυπνούσα με πρησμένη κοιλίτσα και μάγουλα και δεν κούμπωνε το στενό μου τζιν. Γιατί «χανόταν» ο λαιμός μου από το πρήξιμο. Κι η συνέχεια γνωστή: Αυστηρά μοτίβα διατροφής, πολύ νερό και άρνηση να φάω μέχρι να δω την ζυγαριά να επανέρχεται. Όταν συνειδητοποίησα ότι δεν μου αξίζει να με περνάω από όλη αυτή τη διαδικασία, η σχέση μου με το σώμα μου άλλαξε για πάντα.
Το παράδοξο όμως είναι πως όταν σταμάτησα να προσπαθώ να πειθαρχήσω μπροστά στο φαγητό, σταμάτησα να τρώω ανεξέλεγκτα. Βρήκα απόλαυση. Είδα το φαγητό όπως πραγματικά είναι. Φαγητό. Που βρίσκεται εκεί για να συνοδέψει στιγμές κι όχι σαν επίκεντρο των γιορτών. Σταμάτησα να τρώω πολύ. Οι ενοχές για τα τρία μελομακάρονα δεν με οδηγούσαν στο να φάω άλλα τέσσερα. Έφυγα από τους πόλους και ήρθα όσο μπορούσα στο κέντρο.
Ρωτούσα τον εαυτό μου «τι θέλεις να φας για να συνοδεύσεις τη στιγμή;» και το θέμα τελείωνε εκεί. Δεν χρειαζόταν να πω «αυτό έχει πολλές θερμίδες κι εκείνο λίγες» (κι ας τις ήξερα απ’ έξω). Δεν χρειαζόταν να ξυπνήσω την επόμενη μέρα και να μου επιβάλλω γιαούρτι ή smoothie, γιατί αυτό μου αξίζει, αφού το προηγούμενο βράδυ τόλμησα να απολαύσω κάτι που ήθελα.
Ξέρω ότι το μυαλό πολλών «κλωτσάει» σ’ αυτήν τη λογική. Γιατί έχουμε μάθει ότι το φαγητό είναι ένας τρόπος να έχουμε έλεγχο στη ζωή μας. Κι αυτή την ανάγκη για έλεγχο την έχουμε όλες/-οι, άλλοι πολύ κι άλλοι λιγότερο. Τελικά όμως το φαγητό δεν είναι εργαλείο εξάσκησης ελέγχου. Είναι απλά φαγητό. Αν το συνειδητοποιήσεις αυτό, είσαι ένα βήμα πιο κοντά σε μια υγιή σχέση με το φαγητό και με το σώμα σου. Εύχομαι να χαρείτε τα Χριστούγεννα και κάπου εκεί να υπάρχει και το φαγητό. Και να είναι τόσο απλό.