Τι υπόσχεται να κάνει το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας;
Σύμφωνα με δηλώσεις του Πρωθυπουργού, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θα είναι το υπουργείο-πυλώνας για την αντιμετώπιση του δημογραφικού.
«Αυτό θα συνδυαστεί με μια σειρά κινήτρων για την ισορροπία οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, με ειδικά προγράμματα και διάθεση κονδυλίων για τη στήριξη συγκεκριμένων πολιτικών, για τις οικογένειες και προώθηση της ισότητας στην εργασία μεταξύ ανδρών και γυναικών».
Στο νέο υπουργείο περνάει και το χαρτοφυλάκιο που αφορά τους παιδικούς σταθμούς, τα ολοήμερα σχολεία και τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» και «Νταντάδες στο Σπίτι». Στις αρμοδιότητες του υπουργείου αναμένεται να προστεθούν και η μείωση του έμφυλου μισθολογικού χάσματος, η αναβάθμιση του ελέγχου των κοινωνικών επιδομάτων με ηλεκτρονική βάση για τα επιδόματα ανά δικαιούχο, η αύξηση του επιδόματος μητρότητας στις ελεύθερες επαγγελματίες, καθώς και το πρόγραμμα «Σπίτι μου» – που υποστηρίζει δανειοδότηση για την αγορά κατοικίας.
Υπουργός ορίστηκε η Σοφία Ζαχαράκη, η οποία – με το καλημέρα σας – δέχτηκε σεξιστική επίθεση από τον Θάνο Τζήμερο, ο οποίος μας έχει συνηθίσει σε αντίστοιχες επιθέσεις.
«Ευτυχώς που ιδρύθηκε υπουργείο Οικογένειας, με επικεφαλής άγαμη άτεκνη για να αρχίσουμε να γεννάμε», έγραψε ο συγκεκριμένος, με την ίδια να απαντάει: «Εγώ θα κριθώ από την εργατικότητα και την αποτελεσματικότητά μου και νομίζω και από μία δυνατότητα να διοικήσω. Όλες οι άλλες, είναι προσωπικές μου επιλογές και δεν αφορούν κανέναν».
Το υπουργείο δεν είναι μια πρωτοτυπία της ελληνικής κυβέρνησης
Το νεοσύστατο υπουργείο – και ο χαρακτήρας του – δεν αποτελούν πρωτοτυπία της ελληνικής κυβέρνησης. Στη Γερμανία, αντίστοιχο υπουργείο ιδρύθηκε το 1953, το οποίο έφερε μια σειρά μέτρων για την οικονομική ενίσχυση και στήριξη των οικογενειών, όπως η εξασφάλιση περισσότερων θέσεων σε παιδικούς σταθμούς, αλλά και η ουσιαστική στήριξη σε μονογονεϊκές και πολύτεκνες οικογένειες.
«Λαμβάνουμε για κάθε παιδί, μέχρι περίπου το πέρας των σπουδών του, 250 ευρώ το μήνα, ανεξαρτήτως εισοδηματικών κριτηρίων», εξηγεί στην «Καθημερινή» μια γυναίκα που μεγαλώνει την κόρη της στο Βερολίνο.
Τι θα μπορούσε να προσφέρει το νεοσύστατο υπουργείο;
Φυσικά ένας από τους βασικούς λόγους που τα νέα ζευγάρια δεν κάνουν παιδιά, είναι η οικονομική κατάσταση της χώρας. Η παροχή οικονομικών επιδοτήσεων, επιβραβεύσεων και φοροαπαλλαγών για τις οικογένειες με παιδιά, θα μπορούσε να είναι από τα μέτρα του υπουργείου για την καταπολέμηση του δημογραφικού, αλλά δεν θα ήταν αρκετό.
Οι νέοι δεν περιμένουν απλά ένα ακόμα επίδομα για να κάνουν οικογένεια. Αυτό που ψάχνουν είναι ένα ασφαλές οικονομικά και κοινωνικά περιβάλλον που θα τους παρέχει την βοήθεια και τις υπηρεσίες που χρειάζονται, όπως ολοήμερα σχολεία, βοήθεια στο σπίτι, ποιοτικοί παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, ικανοποιητικοί μισθοί και ευέλικτα ωράρια για τους εργαζόμενους γονείς.
Φυσικά δεν μπορούμε να μιλάμε για την υποστήριξη των οικογενειών, χωρίς την ύπαρξη πολιτικών για την εξάλειψη των διακρίσεων, την προώθηση της ίσης αμοιβής και την παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους – ανεξαρτήτως φύλου. Όπως επίσης δεν μπορούμε να αγνοούμε τον εργασιακό μεσαίωνα, στον οποίο οι γυναίκες εξαναγκάζονται σε παραίτηση μόλις μείνουν έγκυες είτε άμεσα από τον εργοδότη, είτε έμμεσα από την έλλειψη προσβάσιμης και ποιοτικής παιδικής μέριμνας – συμπεριλαμβανομένων νηπιαγωγείων, βρεφονηπιακών σταθμών και ημερήσιων παιδικών σταθμών.
Τέλος, εφόσον το πρόβλημα που καλείται να λύσει το εν λόγω υπουργείο είναι πρωτίστως αυτό του δημογραφικού, είναι εύλογο να εξεταστεί το ζήτημα της υπογονιμότητας και να δοθούν λύσεις στα υπογόνιμα ζευγάρια που επιθυμούν να κάνουν παιδιά αλλά δεν μπορούν. Σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Σουηδία παρέχονται τουλάχιστον τρεις κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης δωρεάν. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, πολλά ζευγάρια μην αντέχοντας το οικονομικό αλλά και ψυχολογικό βάρος της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, πολύ συχνά εγκαταλείπουν τις προσπάθειες για να αποκτήσουν ένα παιδί.
Προβληματισμός και ενστάσεις
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβληματίστηκαν με την ίδρυση του νέου υπουργείου και άλλοι που εξέφρασαν σοβαρές ενστάσεις.
«Υπουργείο οικογένειας και κοινωνικής συνοχής γιατί κάποιοι πρέπει να μεγαλώσουν τη νέα γενιά σωστά, ώστε να συνεχίσει να τραβάει κουπί και να ταΐζει τους γόνους πολιτικών τζακιών», θα γράψει ένας χρήστης του Twitter.
Ενώ ένας άλλος θα προσθέσει: «Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, για να μην υπάρχει αμφιβολία για το αν οδεύουμε προς απολυταρχική δυστοπία».
Η ανησυχία, λοιπόν, αυτή δεν έχει δημιουργηθεί άδικα. Η νέα υφυπουργός της κυβέρνησης, Χριστίνα Αλεξόπουλου, έχει ξεκάθαρα τοποθετηθεί κατά της άμβλωσης και κατά της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος. Πιο συγκεκριμένα, το 2019 είχε γράψει στο Twitter: «Η προστασία του αγέννητου παιδιού, συνιστά κορυφαίο ζήτημα ηθικής και αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα στην αντιμετώπιση του δημογραφικού. Διότι το αγέννητο παιδί είναι άνθρωπος, εικόνα Θεού, εξ άκρας συλλήψεως».
Επομένως, εφόσον αυτές οι απόψεις είναι αποδεκτές από την κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό, θα πρέπει να αναμένουμε αντίστοιχες «λύσεις» για την αντιμετώπιση του δημογραφικού;
Η ισότητα των φύλων περνάει σε δεύτερη μοίρα
Οι πρώτες μέρες της νέας θητείας της Νέας Δημοκρατίας δείχνουν μια υποβάθμιση των ζητημάτων που αφορούν τις γυναίκες και την έμφυλη ισότητα, με σκοπό να δοθεί έμφαση στο θεσμό της οικογένειας. Χαρακτηριστική της υποβάθμιση είναι η κατάργηση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, φορέας που υπήρχε αυτοτελώς από το 1981. Μάλιστα, κατα την προηγούμενη κυβερνητική θητεία της Νέας Δημοκρατίας, ο φορέας είχε ήδη πάρει τον κατήφορο, αφού είχε μετονομαστεί σε «Γενική Γραμματεία Οικογενειακής και Δημογραφικής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων».
Αλλά δεν χωρούσαν πολλά καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη, οπότε η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει προτεραιότητα στο δημογραφικό και να βάλει την έμφυλη ισότητα σε δεύτερο πλάνο. Για του λόγου το αληθές, ο φορέας απορροφήθηκε από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Φυσικά, δεν έφτανε αυτό, αφου μετονομάστηκε σε «Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» – γιατί ποιος έχει ανάγκη έναν φορέα που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με την ισότητα των φύλων;
Η άνοδος της ακροδεξιάς και το τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια»
Αν στο μείγμα που έχει δημιουργηθεί από τις έννοιες «δημογραφικό» και «οικογένεια», προσθέσεις εκείνες της «θρησκείας» και της «πατρίδας», τότε αδιαμφισβήτητα έχεις μπροστά σου την πατροπαράδοτη συνταγή της ακροδεξιάς και του σκοταδισμού.
Το «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» είναι, κατα κοινή ομολογία, το αγαπημένο τρίπτυχο της ακροδεξιάς, η οποία εισέβαλε στην Ελληνική Βουλή – όχι με 1 αλλά 3 κόμματα (Ελληνική Λύση, Σπαρτιάτες, Νίκη) – καταλαμβάνοντας το 13% των εδρών. Επομένως ναι μεν, η δημιουργία του υπουργείου μπορεί να προσφέρει ουσιαστικές λύσεις στην ελληνική οικογένεια, αλλά η επιτυχία του θα φανεί από το αν αντέξει το σφυροκόπημα των «Σπαρτιατών» και των λοιπών «κυρ Παντελήδων» που ονειρεύονται ένα μέλλον απολυταρχικό και δυστοπικό για τις γυναίκες, τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τους μετανάστες.
Το οχυρό που λέγεται αυτοδιάθεση των γυναικείων σωμάτων και ασφαλείς αμβλώσεις δεν είναι κάτι που μπορούμε να χάσουμε, αλλά ούτε κάτι θα θεωρήσουμε δεδομένο ή που δεν θα το προστατέψουμε. Ταυτόχρονα, ο φεμινιστικός αγώνας αφορά μια πληθώρα ζητημάτων που θα έπρεπε να έχουν πρωταρχική θέση στην ατζέντα της κυβέρνησης, αντί να κουκουλώνοται κάτω από τις έννοιες «οικογένεια», «δημογραφικό» και «ανθρώπινα δικαιώματα».
Παράλληλα, η μισογυνική ρητορική είναι αναμενόμενο να αυξηθεί μαζί με την άνοδο της ακροδεξιάς – και οι ελευθερίες των γυναικών να αμφισβητηθούν. Το στοίχημα που καλείται να κερδίσει το νεοσύστατο υπουργείο είναι να προσφέρει ουσιαστικές λύσεις χωρίς να ολισθήσει σε κυνήγι μαγισσών, επηρεασμένο από τους ψηφοφόρους που έβαλαν την ακροδεξιά στην πολιτική σκηνή της χώρας.