Γύρω μας συμβαίνουν τόσα και τόσα…
Εκλογές, σιδηροδρομικές τραγωδίες, εξώσεις, πλειστηριασμοί, κοινωνικές ανισότητες, συντηρητισμός, διακρίσεις και αδικία πάσης φύσεως.
Μέσα σε όλα αυτά – και άλλα τόσα – δεινά, με τα οποία ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι, υπάρχει ένα άτυπο είδος τέχνης – αυτή που μας επιτρέπει να «πασπαλίζουμε» τις δραματικές αυτές καταστάσεις με σαρκασμό, χιούμορ και έξυπνες ατάκες. Τα μαγικά αυτά συστατικά, είναι αρκετά για να δημιουργήσουν τον πυρήνα των γνωστών μας, «memes».
Memes – Για την ιστορία…
Ο όρος «meme» (μιμίδιο εις την ελληνικήν) επινοήθηκε από τον Ρίτσαρντ Ντόκινς, έναν Βρετανό εξελικτικό βιολόγο, στο βιβλίο του «The Selfish Gene», το 1976. Εκεί, ο Ντόκινς χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο όρο για να περιγράψει πολιτιστικές ιδέες και συμπεριφορές, που μεταδίδονται από άτομο σε άτομο μέσω της μίμησης, όπως τα γονίδια μεταδίδονται μέσω γενεών.
Αρκετά χρόνια αργότερα, περίπου στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα memes κάνουν την εμφάνισή τους ως μία μορφή διαδικτυακού περιεχομένου και γίνονται γρήγορα βασικό στοιχείο της «ιντερνετικής κουλτούρας», παρέχοντας έναν δημιουργικό και γρήγορο τρόπο για τους χρήστες να εκφραστούν και να σχολιάσουν διάφορα θέματα.
Σήμερα, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα memes θα λέγαμε πως έχουν γίνει πια μία παγκόσμια γλώσσα που ξεπερνά σύνορα, πολιτισμούς και γενιές.
Αυτές οι χιουμοριστικές ή σατιρικές εικόνες (πιο σπάνια και βίντεο), συνοδευόμενες από έξυπνες λεζάντες, λόγω της ταχείας εξάπλωσής τους, «φτάνουν» σε εκατομμύρια ανθρώπους σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Χρησιμεύουν, έτσι, ως ένας συνοπτικός και προσιτός τρόπος επικοινωνίας ιδεών, ένα ισχυρό μέσο που επιτρέπει στους ανθρώπους να ασχολούνται, να σχολιάζουν και να διακωμωδούν κοινωνικά ζητήματα, σημαντικά γεγονότα και προσωπικές εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένων των δραμάτων και των προκλήσεων της εποχής.
Κι αυτό, από μόνο του, είναι τέχνη!
Την ίδια στιγμή, τα memes επηρεάζουν και διάφορες άλλες πτυχές της κουλτούρας μας, όπως της διαφήμισης, της πολιτικής και της ψυχαγωγίας.
Δεν είναι λίγες οι εταιρείες και οι πολιτικές καμπάνιες, που συχνά ενσωματώνουν memes στις στρατηγικές μάρκετινγκ, προκειμένου να αλληλεπιδράσουν πιο άμεσα με το νεότερο κοινό, να το προσελκύσουν και να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις σύγχρονες viral τάσεις.
Είναι όμως τα memes κάτι παραπάνω από μία απλή πηγή ψυχαγωγίας;
Memes: Θα μπορούσαν, επίσης, να είναι ένας νέος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το δράμα και τις προκλήσεις της καθημερινότητάς μας;
Αδιαμφισβήτητα, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των χιουμοριστικών εικόνων είναι η χαλαρή και σατιρική προοπτική που προσφέρουν ως προς τα σοβαρά ζητήματα που μας απασχολούν, κάτι που μας επιτρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω, να γελάσουμε και ίσως και να δούμε τα πράγματα από μία άλλη οπτική.
Το σίγουρο είναι ότι μετατρέποντας το δράμα σε κωμωδία, τα memes μας βοηθούν να ξεφύγουμε, όσο μπορούμε, από το στρες και τις αγωνίες που μας δημιουργούν οι προκλήσεις της καθημερινότητας.
Ένας ακόμη λόγος για τον οποίο τα memes έχουν γίνει ένα δημοφιλές μέσο αντιμετώπισης του «δράματός» μας είναι διότι καταγράφουν συναισθήματα και εμπειρίες, που έχουν μεγάλη απήχηση σε ένα ευρύ κοινό.
Είτε πρόκειται για μία αστεία εικόνα που απεικονίζει μία κατάσταση, είτε για μία σαρκαστική λεζάντα που εκφράζει απογοήτευση, παρέχουν μία διέξοδο στους ανθρώπους να εκφραστούν και να βρουν παρηγοριά σε κοινές εμπειρίες.
Με λίγα λόγια, σε έναν κόσμο, όπου το δράμα είναι συχνά απομονωμένο, τα memes δημιουργούν εκείνη την «αίσθηση της κοινότητας», που μας υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε μόνοι στους αγώνες μας.
Έχουν, επιπλέον, τη δύναμη να πυροδοτήσουν συζητήσεις και να ευαισθητοποιήσουν πραγματικά τον κόσμο για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα.
Αναφερόμενα συχνά σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα και αναδεικνύοντας τους παραλογισμούς ή τις υποκρισίες στην κοινωνία μας, δημιουργούν ένα χώρο για συζήτηση, επιτρέποντας στα άτομα να εκφράσουν τις απόψεις τους και να συμμετάσχουν στο δημόσιο διάλογο. Και γιατί όχι, να κάνουν ένα βήμα μπροστά προς μία θετική αλλαγή.
Αν, τώρα, θέλαμε να απαντήσουμε και στην ερώτηση που θέσαμε νωρίτερα, σίγουρα θα λέγαμε ότι τα memes έχουν γίνει ένας νέος τρόπος ανακούφισης του δράματος και των προκλήσεων της καθημερινότητάς μας, αλλά όχι αντιμετώπισης και ουσιαστικής επίλυσης των προβλημάτων της πραγματικής μας ζωής.
Το σημαντικό εδώ είναι να είμαστε σε θέση να διατηρούμε την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ του χιούμορ και της λήψης συγκεκριμένων αποφάσεων για τη ζωή μας, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε, επί της ουσίας, το δράμα που αντιμετωπίζουμε.