Τα όρια μεταξύ φροντίδας και εμμονής δεν είναι πάντα ξεκάθαρα. Είναι φροντίδα να ξεκινήσεις δίαιτα αμέσως μετά τις γιορτές; Ή εμμονή; Χρειάζεται να κάνεις κάτι έξτρα για αποτοξίνωση; Το τζιν σου δείχνει ότι έφαγες περισσότερο από το κανονικό! Δεν είναι λογικό να προσέξεις λίγο παραπάνω μόλις τελειώσουν οι γιορτές και τα τραπέζια;
Καθώς η γιορτινή σεζόν φτάνει στο τέλος της, είναι λογικό να νιώθεις μπουχτισμέν@, να έχεις ανάγκη να βάλεις ένα μέτρο τόσο στο φαγητό όσο και στο αλκοόλ, όπως, επίσης, και να θέλεις να θέσεις νέους στόχους υγείας για το νέο έτος. Την ίδια εποχή, βρίθουν στα μέσα ενημέρωσης νέες δίαιτες και αποτοξινώσεις που υπόσχονται να διώξουν κάθε τι κακό, να σε επαναφέρουν στο προ εορτών βάρος και να σε κάνουν “την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου!” (Ιχχ…σιχαίνομαι αυτή την έκφραση!)
Τελικά, δουλεύουν όλα αυτά; Χρειάζεται όντως να προβούμε σε ενέργειες για να κάνει το σώμα μας αποτοξίνωση; Ή είναι ξανά το wellness culture, που με έναν νέο trendy τρόπο εκμεταλλεύεται την ανάγκη μας να νιώσουμε όμορφοι, επιθυμητοί, αποδεκτοί και λιγότερο μόνοι;
Μηχανισμοί αποτοξίνωσης και ελέγχου της όρεξης
Είναι σημαντικό να θυμηθούμε ότι το ανθρώπινο σώμα είναι εξοπλισμένο με δικό του μηχανισμό αποτοξίνωσης, που συμπεριλαμβάνει όργανά όπως το συκώτι, τους νεφρούς, το δέρμα, τους πνεύμονες και το γαστρεντερικό σύστημα. Τα όργανα αυτά δουλεύουν συνεχώς φιλτράροντας και απομακρύνοντας όποια ουσία αποτελεί απειλή για το σώμα και είναι σε γενικές γραμμές πολύ αποτελεσματικά στο να μας κρατούν υγιείς.
Επίσης, έχουμε μιλήσει για τον ρόλο της λεπτίνης, της ορμόνης που παράγει ο λιπώδης ιστός για να δώσει το σήμα να σταματήσουμε να τρώμε. Aν έχουμε φάει παραπάνω, η λεπτίνη είναι εκεί για να μας κάνει την όρεξη λίγο πιο μίζερη και να μας βοηθήσει να επανέλθουμε στη ρουτίνα μας.
Detox plans χωρις επιστημονικό υπόβαθρο
Αν και η βιομηχανία αποτοξίνωσης ανθεί, υπάρχουν πολύ λίγα επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τη χρήση αυτών των διαιτών. Οι κλινικές μελέτες που δείχνουν ότι οι εμπορικές δίαιτες αποτοξίνωσης ενισχύουν την λειτουργία των αποτοξινωτικών οργάνων και εξαλείφουν τους επίμονους οργανικούς ρύπους από το σώμα είναι ελάχιστες και χαρακτηρίζονται από λανθασμένες μεθοδολογίες και μικρό αριθμό δείγματος.
Υπάρχουν προκαταρκτικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ορισμένες τροφές όπως ο κόλιανδρος και το nori έχουν αποτοξινωτικές ιδιότητες, αλλά η πλειονότητα αυτών των μελετών έχουν πραγματοποιηθεί σε ζώα. Από όσο γνωρίζουμε, λοιπόν, δεν έχουν διεξαχθεί σωστά σχεδιασμένες, αξιόπιστες δοκιμές σε ανθρώπους για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εμπορικών διατροφών αποτοξίνωσης.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες δίαιτες και αποτοξινώσεις κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Τα διατροφικά αυτά πρότυπα είναι ιδιαίτερα περιοριστικά και ελλιπή σε θρεπτικά συστατικά και οδηγούν σε διατροφικές ελλείψεις, αίσθημα κόπωσης, brain fog και χαμηλή παραγωγικότητα. Όπως είπαμε, τους λείπει το επιστημονικό υπόβαθρο και, φυσικά, δεν έχει μελετηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους.
Το χειρότερο όλων, όμως, είναι ότι καλλιεργούν μια δυσλειτουργική σχέση με το φαγητό, καθώς επιβάλλουν σειρά διατροφικών περιορισμών. Το άτομο εκπαιδεύεται να φοβάται ομάδες τροφών, πιέζεται να τις αποφύγει, βάζει στόχους που δεν μπορεί να πραγματοποιήσει και όταν τελικά υποκύπτει “στους πειρασμούς” αισθάνεται έντονο άγχος και απογοήτευση. Και κάπως έτσι μία “αθώα” αποτοξίνωση μετά τις γιορτές οδηγεί σε διατροφικές διαταραχές, υπερφαγικά επεισόδια, περαιτέρω αύξηση του σωματικού βάρους και επιδείνωση τόσο της σωματικής όσο και της ψυχικής υγείας.
Υπάρχει υγιής τρόπος να επανέλθεις στη ρουτίνα και να διεκδικήσεις λίγο πιο γρήγορα το αίσθημα ευεξίας μετά τις γιορτές; Μα φυσικά και ναι! Δεν είναι “αποτοξίνωση ή το χάος”.
Πώς να επανέλθεις με υγεία;
Είναι τόσο υγιές όσο και φροντιστικό να απέχεις από κραιπάλες, και να κάνεις μια προσπάθεια επαναφοράς στις υγιεινές σου συνήθειες. Αρκεί αυτό να γίνει χωρίς εμμονή και άγχος. Δεν υπάρχει εδώ κανένα deadline. O τρόπος σκέψης σου συμβάλλει σημαντικά στο αν τελικά θα πετύχεις τους στόχους και τα new year’s resolutions.
Ακόμα και αν έχεις μέσα στο μυαλό σου μια επικριτική φωνούλα, που σου κάνει bullying για το βάρος που πήρες και για το πόσο απέτυχες να συγκρατηθείς, αυτό που έχεις να κάνεις είναι να ενδυναμώσεις την απέναντι φωνούλα, που σε προστατεύει και σε καθησυχάζει.
Αυτή η φωνούλα “αντίλογος” σου θυμίζει ότι είναι πολύ φυσιολογικό να έφαγες παραπάνω στις γιορτές! Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα: Να ξεκουραστείς και να απολαύσεις λιχουδιές με τους ανθρώπους που αγαπάς. Είναι οκ να έχεις πάρει λίγο βάρος! Μην ανησυχείς, το σώμα σου ξέρει τι να κάνει, αρκεί να το ακούσεις!
Αλήθεια, είναι τόσο υγιές όσο και φροντιστικό να πεις “όχι” σε κάποιο γλυκό που δεν πολυψήνεσαι να φας. Είναι βοηθητικό να ψωνίσεις φρέσκες, ακατέργαστες τροφές και να οργανώσεις το ψυγείο σου. Θα σου κάνει καλό να δώσεις προτεραιότητα στον ύπνο σου και να εξασφαλίσεις τις ώρες με τις οποίες νιώθεις χορτάτ@ και ξεκούραστ@. Θα κοιμηθείς καλύτερα αν το βραδινό σου είναι πιο ελαφρύ και εύπεπτο. Επιπλέον, θα νιώσεις να ξεπιάνεσαι αν πας για έναν περίπατο ή κάνεις μια ήπια προπόνηση.
Χρειάζεσαι κάποια ειδική αποτοξίνωση;
Όχι, δεν την χρειάζεσαι. Το πιο πιθανό είναι πως πρόκειται για μια χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο, περιοριστική δίαιτα, με προσωρινό αποτέλεσμα και σοβαρές επιπτώσεις στη σχέση με το φαγητό σου.
Και προσοχή! Δεν εννοώ ότι η διατροφή δεν μετράει ή ότι όποια κατάχρηση και να κάνεις το σώμα σου μπορεί να την ισορροπήσει. Τα οφέλη της ισορροπημένης διατροφής είναι πολλά και αποδεδειγμένα.
Ποιο είναι το ζουμί; Μάθε να εμπιστεύεσαι το σώμα σου, φρόντισέ το όπως μπορείς καλύτερα, πάρε βοήθεια αν δεν ξέρεις πώς να το κάνεις και το πιο σημαντικό: Βάλε μικρούς, διατηρήσιμους στόχους, που δεν σου προκαλούν άγχος, αλλά ευχαρίστηση και ικανοποίηση.
Καλή χρονιά, με υγεία!
Γράφει η Έρικα Νταουτίδου, Msc (Κλινική Διατροφολόγος / Διαιτολόγος)