Το όνομά της είναι Πηγή Δανιηλίδη, όλοι όμως την ξέρουν ως «Haotique». Το κορίτσι που δημιούργησε έναν αλλιώτικο κόσμο στο Instagram γεμάτο με γραμμές, σχήματα και γυμνά κορμιά.
Η Πηγή (aka Haotique) δεν είναι φωτογράφος τοπίων, αν και θα μπορούσε, αφού επιλέγει να «τοποθετεί» πολλά από τα concepts της πλάι στη φύση, με συμπρωταγωνιστές την θάλασσα, τα βράχια και την αμμουδιά. Οι φωτογραφίες της δεν έχουν καμία σχέση με όσα έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στον, θα τολμήσω να πω, βαρετό και τυποποιημένο κόσμο του ελληνικού Instagram. Με γνώμονα τη μοναδική αισθητική της, φωτογραφίζει το γυναικείο σώμα έτσι όπως ακριβώς είναι, φυσικό και χωρίς την ανάγκη μιας ανύπαρκτης «τελειότητας». Σαν έργο τέχνης.
Μιλήσαμε για το «γυναικείο γυμνό», για ζητήματα αυτοπεποίθησης και απενοχοποίησης, για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια γυναίκα φωτογράφος στην Ελλάδα του ‘23 – αλλά και για όσα την εμπνέουν και όσα την κάνουν να δυσφορεί στην κοινωνία του σήμερα. Μιλήσαμε, όμως, και για όλα όσα έχουμε την περιέργεια – μα κυρίως το έντονο ενδιαφέρον – να μάθουμε γι’ αυτό το ιδιαίτερο κορίτσι της τέχνης.
Καλησπέρα, Πηγή! Χαιρόμαστε πολύ που σε συναντάμε. Για αρχή, θα ήθελες να μας πεις λίγα πράγματα για εσένα;
Καλησπέρα και ευχαριστώ για την πρόσκληση! Η τέχνη ήταν πάντα ένα κομμάτι μου – από μικρή που με θυμάμαι πάντα είτε ζωγράφιζα, είτε φωτογράφιζα κάτι. Εν τέλει, σπούδασα στη σχολή Καλών Τεχνών στα Γιάννενα και, σιγά-σιγά, βρήκα τη θεματική που με ενδιαφέρει περισσότερο, το γυμνό!
Κατά βάση, φωτογραφίζω γυμνό, αλλά τον τελευταίο καιρό μου έχει γεννηθεί μια ανάγκη να το πάω ένα βήμα παρά πέρα – θα δούμε που θα με πάει αυτό.
By _haotique
Γιατί «Haotique»;
Όταν ξεκίνησα να ανεβάζω τη δουλειά μου στο Instagram, κάπως ήθελα να μη φαίνεται το πραγματικό μου όνομα και μ’ άρεσαν πολύ τα προφίλ που δεν ήξερα την ταυτότητά τους – δημιουργεί ένα μυστήριο. Έτσι, έψαξα ένα καλλιτεχνικό όνομα που να συνάδει με τη δουλειά και τα ενδιαφέροντά μου.
Ήθελα να συνδέεται με το νερό, ένα στοιχείο που αγαπώ πολύ – ονόματα από νύμφες και νεράιδες, αλλά δεν βρήκα κάτι που να μου κάνει. Έπειτα, έπεσα πάνω στη θεωρία του χάους και σκέφτηκα ότι μάλλον εδώ είμαστε. Όσο οργανωτική, άλλο τόσο χαοτική είμαι. Και μου ταίριαξε.
Ασχολείσαι με τη φωτογραφία, εστιάζοντας κυρίως στο καλλιτεχνικό γυμνό των γυναικείων σωμάτων. Πώς ξεκίνησε αυτό;
Πάντα είχα μια αγάπη στο γυμνό. Στο λύκειο, ζωγράφιζα μόνο γυμνά σώματα και με το στοιχείο του νερού πάντα έντονο. Δεν μου είχε βγει να φωτογραφίσω γυμνό σώμα, αλλά κάπως στην πρώτη καραντίνα ξεκίνησα να φωτογραφίζω εμένα είτε σε πορτρέτα, είτε το σώμα μου. Εκεί ξεκίνησαν όλα. Όταν βγήκαμε από την καραντίνα, πήγα διακοπές με τις φίλες μου, όπου άρχισα να φωτογραφίζω κι άλλα σώματα.
Ξέρεις, ήμασταν στην παραλία, χαλαρά, κι εγώ είχα πάντα τις δυο κάμερες μαζί μου (την καλή μου και την αδιάβροχη), όποτε εκεί που καθόμουν, φωτογράφιζα. Έτσι, σιγά-σιγά, άρχισε να γεννιέται αυτή η ιδέα μέσα μου, όλο και περισσότερο προχωρούσα με τη δημιουργία concepts γύρω από αυτό. Στη δεύτερη καραντίνα, ξεκίνησα πιο οργανωμένα να καλώ φίλες μου για να τις φωτογραφίζω. Έναν χρόνο μετά, εμφανίστηκε η Δάφνη – η οποία είναι από τα βασικά μου μοντέλα και φιλη μου – και σταδιακά αποτυπωνόταν ένα διαρκώς βελτιωμένο αποτέλεσμα στις φωτογραφίες.
By _haotique
Γιατί φωτογραφίζεις αποκλειστικά γυναίκες; Υπάρχει κάποια βαθύτερη ανάγκη πίσω από αυτό;
Το σκέφτομαι συνέχεια αυτό: «Γιατί γυναίκες;» Δεν έχω συγκεκριμένη απάντηση. Αυτό που μπορώ να σου πω είναι ότι μάλλον πρόκειται για κάποια ανάγκη, λόγω του ότι – ως γυναίκα – έχω αισθανθεί μεγάλη καταπίεση για την εμφάνισή μου. Ειδικότερα, για τα κιλά μου, καθώς και για το γεγονός πως τυχαίνει να είμαι αρκετά ψηλή. Πάντα ένιωθα κάπως άβολα, οπότε μέσω των γυναικείων σωμάτων προσπαθώ να περάσω μηνύματα υπέρ της συμπερίληψης. Χρειάζεται να αισθανόμαστε καλά με το σωματότυπό μας – όποια κι αν είναι η μορφή του, ανεξαρτήτως αν είναι αδύνατο, στρογγυλό, με ή χωρίς καμπύλες.
Στη δουλειά μου, προσπαθώ να μην κάνω διακρίσεις και να συνεργάζομαι με άτομα που διαθέτουν πάσης φύσεως σωματότυπο. Διότι, αφενός κάθε σώμα έχει τη δική του μοναδική ομορφιά και αφετέρου, δε θέλω να κολλάω σε ταμπέλες. Αν έπρεπε να επιλέξω, ίσως, μία τάση που να έρχεται κοντά στη δική μου φιλοσοφία, αυτή θα ήταν το body neutrality.
Το ότι φωτογραφήθηκες και εσύ η ίδια, σε βοήθησε να αποδεχτείς και να αγαπήσεις περισσότερο τον εαυτό σου;
Ναι, σίγουρα. Γιατί, αλλιώς βλέπεις μια φωτογραφία και αλλιώς το είδωλό σου στον καθρέφτη. Η φωτογραφία έχει μια απόσταση από σένα, είναι πιο μακριά, κατά κάποιον τρόπο. Και όσο πιο μακριά είσαι από κάτι, τόσο πιο αντικειμενικά μπορείς να το δεις. Συνεπώς, βλέποντας τη φωτογραφία, σκέφτεσαι: «Οκ, δεν είμαι όπως με φανταζόμουν – είμαι καλύτερη». Νομίζω, έχουμε την τάση να θεωρούμε τον εαυτό μας χειρότερο από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Με ποια κριτήρια επιλέγεις την τοποθεσία ή το concept μιας φωτογράφισης;
Οι τοποθεσίες θέλω να εμπνέουν. Συνήθως, πρέπει να νιώσω άνεση και σ’ έναν χώρο. Ξέρεις, να συμβάλλει στη γέννηση ιδεών, να με παρακινεί να πιάσω τη φωτογραφική μηχανή. Επίσης, με εμπνέουν πολύ τα βράχια και το νερό – νομίζω είναι αυτή η διαφορά που έχουν μεταξύ τους: Το νερό είναι ρευστό και διάφανο, αλλά έχει δύναμη, ενώ τα βράχια είναι στατικά και άγρια. Ο συνδυασμός τους με ενθουσιάζει πάρα πολύ.
Όσον αφορά τα concepts, στην προσωπική μου δουλειά απλά επιλέγω εκ των προτέρων το μέρος και τα άτομα. Κατόπιν, αφήνομαι στη στιγμή. Βέβαια, στις επαγγελματικές συνεργασίες είμαι πιο οργανωτική.
By _haotique
Πώς καταφέρνεις να δομήσεις μια σχέση εμπιστοσύνης με τα μοντέλα σου, ώστε να νιώσουν κι εκείνα με τη σειρά τους ασφάλεια και μεγαλύτερη άνεση μπροστά στο φακό;
Όταν πρόκειται για νέα άτομα, θα φροντίσω να κανονίσω ή να έχει υπάρξει μια πρώτη συνάντηση εκτός της φωτογράφισης, ώστε να γνωριστούμε και να «σπάσει ο πάγος». Σαφώς, τους αφήνω να δουν τη δουλειά μου με την ησυχία τους, ώστε να κατανοήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα την αισθητική μου κι έπειτα, αναμένω να δω αν θα με διαλέξουν από μόνοι τους. Εννοείται ότι αν θέλω να φωτογραφίσω ένα άτομο που με εμπνέει, το επικοινωνώ. Χωρίς καμία επιμονή και καμία πίεση.
Για τα άτομα που ήδη γνωρίζω κι έχω μια σχέση μαζί τους, πάλι το επικοινωνώ, αλλά τους δίνω χρόνο και χώρο να το σκεφτούν, γιατί γενικά θεωρώ ότι είναι κάτι πολύ ευαίσθητο, όποτε θέλω να υπάρχει σεβασμός. Επομένως, μιλώ για την ιδέα και αναμένω να ακούσω το: «Είμαι έτοιμη, πάμε».
Σου έχει τύχει να φωτογραφίσεις κοπέλες που δεν νιώθουν καθόλου καλά με το σώμα τους; Αν ναι, πώς πάρθηκε η απόφαση να ποζάρουν για τη φωτογραφική σου μηχανή;
Ναι, έχει συμβεί και θα ξανασυμβεί, πιστεύω! Στην πιο χαρακτηριστική περίπτωση, ήταν μια φίλη που δεν ένιωθε καθόλου άνετα να φωτογραφηθεί. Βρεθήκαμε σε μια παραλία και απλά, της είπα: «Πάμε!». Ακολούθησε χωρίς να το σκεφτεί πολύ εκείνη την ώρα, αλλά περάσαμε τελεια γιατί μετά φωτογράφισε κι αυτη εμένα.
Όταν επιστρέψαμε, δεν μπορούσε ούτε να κοιτάξει τις φωτογραφίες όσο τις επεξεργαζόμουν. Στο τέλος, όμως, τις είδε και συνειδητοποίησε και η Δάφνη πόσο όμορφο ήταν το αποτέλεσμα.
Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη εμπειρία που είχες κατά τη διάρκεια κάποια φωτογράφισης και θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;
Έχει να κάνει με τη λήψη, «Bysternia», που έγινε με σκοπό να αποδώσω ένα σώμα μέσα σε ένα κατοικήσιμο περιβάλλον. Επέλεξα το χωριό της Τήνου, όπου μέναμε για λόγους ευκολίας και οικειότητας. Ήμασταν 5 κορίτσια και είχαμε θέσει αρμοδιότητες, ώστε να μπορέσουμε να φωτογραφηθούμε μακριά από αδιάκριτα βλέμματα.
Εξάλλου, στο χωριό, ο μέσος όρος ηλικίας πρέπει να είναι πάνω από 40-50 έτη, οπότε θα ήταν δύσκολο να καταλάβουν. Το παράθυρο ήταν η πρώτη τοποθεσία που κάναμε τη φωτογράφιση μέσα στο χωριό – μια κοπέλα ήταν πάνω, κρυμμένη στις σκάλες. Η άλλη ήταν κάτω από εμάς, στις σκάλες, και μια κοπέλα δίπλα σε μένα και στη Δάφνη. Οι δύο πρώτες πρόσεχαν μην τυχόν κι έρθει κανείς.Εννοείται βοήθησαν πολύ όλες στο στήσιμο του σκηνικού, ώστε να μην έχουμε σκουπιδάκια κτλ.
Είχε πολλή πλάκα!
Απ’ ό,τι βλέπουμε στις φωτογραφίες σου, δεν εμφανίζεις τα πρόσωπα των μοντέλων. Αυτό συμβαίνει, κατόπιν δικής σου επιλογής, διότι θέλεις να προστατεύσεις την ανωνυμία τους, επιθυμείς να αισθανθούν πιο άνετα ή υπάρχει κάποιος άλλος λόγος;
Κάπως μου βγαίνει να μην εμφανίζω τα πρόσωπα. Τόσο για λόγους ανωνυμίας των μοντέλων, όσο επειδή κι εγώ δεν θέλω να «χαρακτηρίζω» τα σώματα. Δείχνοντας το πρόσωπο, αποκτά χαρακτήρα ο άνθρωπος – κάτι που δεν επιθυμώ, διότι έτσι χάνεται η φαντασία και το μυστήριο.
Τι αντιπροσωπεύει για σένα το «γυμνό σώμα»;
Την ελευθερία και την άνεση ότι είμαστε αυτοί που είμαστε. Ο εαυτός μας και, γενικά, η φύση μας, γιατί γεννιόμαστε γυμνοί – είναι ό,τι πιο φυσικό κι ας μην αντιμετωπίζεται έτσι.
By _haotique
Πώς μπορούμε να απεγκλωβιστούμε από το στερεότυπο του «τέλειου» και «αψεγάδιαστου» κορμιού και, εν συνεχεία, να αποδεχτούμε και να αγαπήσουμε το σώμα μας;
Από τότε που η διαφήμιση ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τη γυναίκα ως αντικείμενο, ώστε να προσελκύσει τους καταναλωτές, το Photoshop ήρθε να παραμορφώσει την αλήθεια. Φαινομενικά αψεγάδιαστες εικόνες που παρουσιάζουν μια στρεβλή πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να θεωρούμε ότι υστερούμε, επειδή η εικόνα μας δεν συνάδει με τα εν λόγω στερεότυπα.
Προσωπικά, προσπαθώ να μην κάνω καθόλου ρετούς στα κορμιά και στην επιδερμίδα των μοντέλων, ώστε το αποτέλεσμα να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Με αυτό τον τρόπο οσο περισσότερο βλέπουμε τέτοιες εικόνες πραγματικές, τόσο πιο εύκολα θα νιώθουμε ότι όλοι έχουμε «ατέλειες» στο σώμα μας – και είναι πολύ οκ αυτό.
Εν έτει 2023, θεωρείς ότι ο χώρος της φωτογραφίας εξακολουθεί να είναι ανδροκρατούμενος; Εσύ, ως γυναίκα καλλιτέχνιδα, που αγαπά να αποθανατίζει το γυμνό γυναικείο κορμί, έχεις έρθει αντιμέτωπη με έμφυλες προκλήσεις;
Ναι, πιστεύω πως ακόμα είναι – και όχι μόνο στη φωτογραφία… Από την άλλη, προσωπικά δεν έχω αντιμετωπίσει κάποια τέτοια πρόκληση. Αυτό που έχει φτάσει στα αυτιά μου, είναι πως άνδρες φωτογράφοι καλούν γυναίκες να φωτογραφηθούν γυμνές, έχοντας απώτερο σκοπό. Μάλιστα, το άκουσα από μια γυναίκα όταν της είπα με τι ασχολούμαι. Και η απάντησή της ήταν: «Επιτέλους, μια γυναίκα κάνει γυμνό», προσθέτοντας ότι τέτοιου είδους προτάσεις προέρχονται, κατά βάση, από άντρες φωτογράφους.
Πώς έχεις παρατηρήσει να αντιμετωπίζεται το γυμνό από τους άνδρες;
Υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι φωτογράφοι που κάνουν γυμνό και το σέβονται. Απλά πιστεύω ότι η πλειοψηφία το χρησιμοποιεί, ώστε να πετύχει κάτι άλλο. Έχω ακούσει συζητήσεις από άνδρες να σχολιάζουν πολύ άσχημα ένα project τους, με έντονο το σεξουαλικό στοιχείο, κάτι που με έκανε να νιώσω πολύ άβολα.
By _haotique
Το γυναικείο σώμα τείνει να σεξουαλοποιείται στις μέρες μας. Την ίδια στιγμή, εσύ το φωτογραφίζεις, όσο πιο φυσικά γίνεται, χωρίς φίλτρα και ρετούς. Θεωρείς ότι μέσα από την τέχνη σου αμφισβητείς κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς και καταπολεμάς σεξιστικές αντιλήψεις και στερεότυπα;
Δεν το έχω σκεφτεί τόσο οργανωμένα αυτό. Αλλά ναι, πιστεύω πως αυτό κάνω. Προσπαθώ να υπάρξω σε μια κοινωνία με εκατοντάδες στερεότυπα ομορφιάς, τα οποία βασίζονται σε μια διαστρεβλωμένη πραγματικότητα. Είναι οκ να είμαστε ο εαυτός μας, να μας αγαπάμε και να αναδεικνύουμε αυτό που στ’ αλήθεια είμαστε – με τις όποιες ατέλειές του.
Επίσης, ένας λόγος που φωτογραφίζω με αυτό τον τρόπο, είναι για να παρουσιάσω εικόνες-ωδή για τη φύση του γυμνού κορμιού – και όχι για τη σεξουαλικοποίησή του.
Κατά την άποψή σου, θα αποενοχοποιηθεί ποτέ το γυναικείο σώμα;
Κανονικά, θα έπρεπε να σου πω: «Ναι, κάποια στιγμή θα φτάσουμε εκεί». Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως το πιστεύω μόνο σε ένα 20%. Αισθάνομαι ότι βαθύτερα δεν θα επέλθει ουσιαστική αλλαγή. Έχουμε γαλουχηθεί σε μια πατριαρχική κοινωνία και η συλλογική μας συνείδηση είναι βαθιά εμποτισμένη στο σεξισμό. Όπως είναι λογικό, το γεγονός αυτό κάνει τα πράγματα πολύ πιο δύσκολα. Μακάρι να βγω λάθος!
Συνεργάζεσαι με άλλους φωτογράφους; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο;
Δεν έχω συνεργαστεί ακόμα με κάποιον άλλον φωτογράφο. Έχω, βέβαια, φίλους από το χώρο, με τους οποίους λέμε διαρκώς ότι επιβάλλεται να συνεργαστούμε, αλλά ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να οργανωθούμε. Αναμένεται σύντομα να αλλάξει αυτό, βέβαια, αφού σε λίγες μέρες θα συνεργαστώ για πρώτη φορά μ’ έναν φωτογράφο, του οποίου τη δουλειά εκτιμώ πολύ.
Όπως καταλαβαίνεις, δεν μπορώ να πω κάτι περισσότερο για τώρα, διότι είναι λίγο ασαφές το τοπίο.
By _haotique
Όπως είναι λογικό, χρησιμοποιείς το Instagram για να προωθήσεις τη δουλειά σου. Τις περισσότερες φορές, όμως, το γυμνό σώμα φαίνεται να «παραβιάζει τους κανόνες του». Πώς το αντιμετωπίζεις αυτό; Σε περιορίζει στη δουλειά σου;
Τον τελευταίο καιρό, βλέπω stories από λογαριασμούς, όπου το Instagram θέτει περιορισμούς, ενημερώνοντάς τους ότι πλέον δεν θα εμφανίζεται η δουλειά τους σε όσους δεν τους ακολουθούν, λόγω ευαίσθητου περιεχομένου. Καταρχάς, θεωρώ τραγικούς τέτοιου είδους περιορισμούς. Είναι σα να μπαίνει τροχοπέδη στο να ασχολείσαι εμπεριστατωμένα με την τέχνη σου. Διότι, το γυμνό, από μόνο του, είναι τέχνη. Έπειτα, με αφορμή αυτή τη μορφή έμμεσης λογοκρισίας, δημιουργήθηκε το βασικό μου, αν θες, project με όνομα: «Lines, shapes & skin».
Μέσα από αυτό το project, ανακαλύπτω καινούριες εικόνες του σώματος, με κοντινές λήψεις του δέρματος που δεν αντιλαμβάνεσαι κατευθείαν για το περιεχόμενο. Μάλλον, γι’ αυτό την έχω γλυτώσει μέχρι στιγμής. Γιατί ναι μεν, δείχνω γυμνά σημεία του σώματος, αλλά δεν δείχνω τα επίμαχα σημεία που δεν αρέσουν στο Instagram.
Συνεχίζουμε με το κεφάλαιο Instagram: Πώς διαχειρίζεσαι τα αρνητικά σχόλια και την κριτική εκεί;
Δεν έχω σχεδόν ποτέ μηνύματα αρνητικά ή σχόλια. Δεν θυμάμαι καν ποτέ ήταν η τελευταία φορά που έλαβα κάτι με αρνητικό πρόσημο. Αν τυχόν εντοπίσω ένα προσβλητικό σχόλιο, το πιθανότερο είναι να το διαγράψω, ενώ αν είναι σχόλιο σεξουαλικού περιεχομένου, τότε πιθανότατα θα ακολουθήσει block. Γενικά, όμως, μπορώ να πω ότι επικρατεί ηρεμία στο λογαριασμό μου.
Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για σένα – τόσο στη δουλειά, όσο και στη ζωή;
Η φυση, ενδεχομένως. Ξέρεις, η θάλασσα και τα βράχια. Ίσως, εικόνες από τους αγαπημένους μου φωτογράφους, οι οποίες μου δίνουν ιδέες και ώθηση για να συνεχίσω με τη φωτογραφία.
Καμιά φορά, τα έργα σου μιλάνε από μόνα τους. Εντούτοις, υπάρχουν συγκεκριμένα μηνύματα που επιθυμείς να μεταδώσεις μέσω της δουλειάς σου;
Όχι, θα έλεγα πως μου αρέσει να αφήνω το θεατή να βγάλει τα συμπεράσματά του. Τώρα, αν με ρωτήσουν για ένα project, φυσικά θα αναλύσω τη σκέψη μου. Αλλά από κει και πέρα, θέλω να αφήνω ελεύθερους τους θεατές να αναπτύσσουν τις ιδέες τους χωρίς φίλτρο. Το μόνο μήνυμα που ίσως θα ήθελα να περάσω, είναι αυτό του body neutrality. Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος που φωτογραφίζω κάθε σωματότυπο, χωρίς διακρίσεις.
Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας τυχόν μελλοντικές σου φιλοδοξίες, στόχους ή όνειρα σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο;
Ιδανικά, αναζητώ μια πηγή χρηματοδότησης, ούτως ώστε να ταξιδέψω σε ολόκληρο τον κόσμο και να φωτογραφίσω όλα όσα ονειρεύομαι. Όλα όσα έχω αποθηκευμένα στο χάρτη μου. Αν, όμως, μιλάμε σ’ ένα λίγο πιο ρεαλιστικό πλαίσιο, το σίγουρο είναι ότι θα ήθελα να βιοπορίζομαι από τη φωτογραφία και να δημιουργώ project που αγαπώ.
Τέλος, θα ήθελα να προχωράω ένα βήμα μπροστά κάθε φορά, δεν αγαπώ τη στασιμότητα.