Βρισκόμαστε στην εποχή της τεχνολογίας, τη λεγόμενη ψηφιακή εποχή, όπου με ένα και μόνο κλικ μπορούμε να αποκτήσουμε πρόσβαση σε ό,τι επιθυμούμε, ακόμα και στο λεγόμενο «ακατάλληλο περιεχόμενο» ή πορνό.
Παίρνοντας αυτό ως δεδομένο, ίσως για πολλούς να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η πορνογραφία έχει μια μακρά ιστορία, που μας πάει τόσα και τόσα χρόνια πίσω. Κι όμως, από τους αρχαίους πολιτισμούς έως και τις πιο πρόσφατες κοινωνίες, η ερωτική τέχνη και η λογοτεχνία αποτελούν καθοριστικές πτυχές του ανθρώπινου πολιτισμού.
Το αρχαίο πορνό, μάλιστα, ήταν σχεδόν πανταχού παρόν, αποδεικνύοντας έτσι την ισχυρή πολιτιστική του σημασία.
Since @Pornhub's “Classical Nudes” are making museums sexy again, I thought I'd re-up my thread on ancient Greek erotic art
— Flint Dibble (@FlintDibble) July 16, 2021
It'll never be as popular as @AsaAkira narrating a museum tour, but it's got full frontal archaeologyhttps://t.co/Th4uqaWwgn
Η προέλευση της αρχαίας πορνογραφίας
Η έννοια της πορνογραφίας, που προέρχεται από τις λέξεις “porne” (πόρνη) και “grapho” (γράφω), έχει μια πλούσια ιστορία, που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Κι αυτό γιατί η γοητεία μας για τη σεξουαλικότητα σε συνδυασμό με την επιθυμία μας να την αποτυπώσουμε στην τέχνη δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Στην πραγματικότητα, μερικές από τις παλαιότερες και πολύ γνωστές απεικονίσεις του ερωτισμού μπορούν να αναχθούν σε αρχαίους πολιτισμούς όπως είναι οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Αιγύπτιοι.
@esme.louisee Maybe the Tudors were on to sometning? #KinkyHistory #LearnOnTikTok #Historytok ♬ original sound – Esmé Louise James
Αρχαίοι και πορνό: H Ερωτική Τέχνη
Μια από τις πιο εντυπωσιακές μορφές αρχαίας πορνογραφίας έρχεται με τη μορφή της ερωτικής τέχνης. Ξεκινώντας από τα αρχαιολογικά ευρήματα της Πομπηίας, της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης που είχε ταφεί από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., γίνονται αντιληπτές οι σεξουαλικές προτιμήσεις της εποχής.
Πράγματι, οι τοίχοι της Πομπηίας ήταν στολισμένοι με τοιχογραφίες και γλυπτά, που αποτελούσαν μία ισχυρή απόδειξη της ανοιχτής στάσης της αρχαίας ρωμαϊκής κοινωνίας απέναντι στη σεξουαλικότητα. Αυτά τα ερωτικά έργα τέχνης δεν ήταν κρυμμένα, αντιθέτως εμφανίζονταν ανοιχτά σε σπίτια, ταβέρνες, ακόμη και σε δημόσια λουτρά.
Δεν θεωρήθηκαν ταμπού, αλλά μάλλον μια αντανάκλαση της εκτίμησης για την ανθρώπινη ομορφιά και τον αισθησιασμό, που γιόρταζε τις διάφορες πτυχές της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Και οι Αρχαίοι Έλληνες, όμως, αγκάλιασαν τον ερωτισμό στην τέχνη τους.
Η κεραμική, για παράδειγμα, ήταν συχνά εμπλουτισμένη με σκηνές σεξουαλικών συνευρέσεων μεταξύ θεών και θνητών. Δεν ήταν απλώς μια μορφή ψυχαγωγίας, αλλά θεωρούνταν επίσης και ως φυλαχτό κατά της ανικανότητας. Αυτά τα τεχνουργήματα δείχνουν πως οι αρχαίες κοινωνίες δεν απέφευγαν να απεικονίσουν τις προσωπικές πτυχές της ζωής στην τέχνη.
Pompeii is home to over 11,000 examples of ancient graffiti. These writings provide invaluable insights into the daily lives, thoughts, and feelings of Pompeii's inhabitants.
— Detective Tiger's stories (@TBBOB2) August 26, 2023
The city was home to numerous brothels, and erotic art and frescoes were common in private homes and… pic.twitter.com/dbzfyEd0nX
Η Ερωτική Λογοτεχνία: Η επιθυμία στο γραπτό λόγο
Κι ενώ η ερωτική τέχνη απεικόνιζε οπτικά σκηνές επιθυμίας, η ερωτική λογοτεχνία προσέφερε μια διαφορετική οδό για την εξερεύνηση του ανθρώπινου αισθησιασμού. Έτσι, ξεκινώντας από την Αρχαία Ινδία, το γνωστό πλέον σε όλους μας «Κάμα Σούτρα», περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο τις διάφορες σεξουαλικές στάσεις, αποτελώντας πια ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα ερωτικής λογοτεχνίας.
Γράφτηκε από τον Vatsyayana τον 2ο αιώνα μ.Χ., και συνιστά έναν ολοκληρωμένο οδηγό σεξουαλικότητας και ευχαρίστησης, τονίζοντας τη σημασία τόσο της σωματικής όσο και της συναισθηματικής σύνδεσης.
Ομοίως, έργα όπως το «The Perfumed Garden» και «The Art of Love» είναι κείμενα που, όπως και το «Κάμα Σούτρα», παρέχουν συμβουλές για σεξουαλικές τεχνικές, σχέσεις αλλά και την αναζήτηση της ευχαρίστησης.
Αρχαίος Ερωτισμός & Θρησκεία
Παραδόξως, η αρχαία πορνογραφία φαίνεται πως κατείχε, επίσης, μία θέση και στα θρησκευτικά πλαίσια. Στους ινδουιστικούς ναούς, σαφείς σεξουαλικές εικόνες σκαλίζονταν συχνά στους τοίχους, επιδεικνύοντας έτσι μία βαθιά πίστη στην ιερότητα της σεξουαλικής ένωσης.
Επρόκειτο για απεικονίσεις που δεν κατευθύνονταν καθόλου προς την ιεροσυλία, αντιθέτως αποτελούσαν μία προσπάθεια εορτασμού των θεϊκών πτυχών της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Ομοίως κι στον Βουδισμό, οι εικόνες «Yab-Yum», που αντιπροσωπεύουν την ένωση μιας αρσενικής και μίας θηλυκής θεότητας, θεωρούνταν σύμβολο συγχώνευσης των αντιθέτων. Όλα αυτά μαρτυρούν πως οι αρχαίες κοινωνίες συχνά συνέδεαν τη σεξουαλικότητα και την πνευματικότητα, με τρόπους που τώρα ενδεχομένως να φαίνονται αντισυμβατικοί, αν λάβουμε υπόψη τα σημερινά πρότυπα.
Αρχαίοι και πορνό: Η παρακμή και η αναβίωση της αρχαίας πορνογραφίας
Καθώς οι αιώνες περνούσαν και οι διαφορετικοί πολιτισμοί εναλλάσσονταν ο ένας μετά τον άλλον, οι θέσεις απέναντι στη σεξουαλικότητα και την πορνογραφία εξελίχθηκαν. Με την άνοδο του Χριστιανισμού στην Ευρώπη, η απεικόνιση ρητού σεξουαλικού περιεχομένου στην τέχνη και τη λογοτεχνία έγινε όλο και πιο ταμπού.
Πολλά αρχαία έργα ερωτικής τέχνης είτε καταστράφηκαν είτε κρύφτηκαν, την ίδια στιγμή που η ερωτική λογοτεχνία συχνά φυλασσόταν σε ιδιωτικές συλλογές. Με την Αναγέννηση, η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την κλασική τέχνη και τις ιδέες οδήγησε σε μια αναβίωση και των ερωτικών θεμάτων. Ήταν τοτε που καλλιτέχνες όπως ο Michelangelo και ο Botticelli άρχισαν να ενσωματώνουν στοιχεία ερωτισμού στη δουλειά τους, αντλώντας έμπνευση από τον αρχαίο κόσμο.
Και στη σύγχρονη εποχή, όμως, η εκτίμηση για την αρχαία πορνογραφία έχει γνωρίσει μια δική της… αναγέννηση. Μουσεία σε όλο τον κόσμο εκθέτουν με υπερηφάνεια τα κάποτε κρυμμένα ερωτικά αντικείμενα, αναγνωρίζοντας την αδιαμφισβήτητη ιστορική και πολιτιστική τους σημασία ενώ, με τη σειρά τους, οι μελετητές ερευνούν αυτά τα κειμήλια για να κατανοήσουν καλύτερα το παρελθόν και τον ρόλο που έπαιξε η σεξουαλικότητα στη διαμόρφωση των ανθρώπινων κοινωνιών.
Η αρχαία πορνογραφία ως πολιτιστικός καθρέφτης
Η επικράτηση του αρχαίας πορνογραφίας σε διάφορες μορφές σε όλη την ιστορία αποκαλύπτει μια θεμελιώδη αλήθεια για την ανθρώπινη φύση: Η γοητεία μας σχετικά με ό,τι αφορά τη σεξουαλικότητα είναι μια διαρκής πτυχή του πολιτισμού μας. Είτε μέσω της τέχνης, της λογοτεχνίας ή ακόμα και του θρησκευτικού συμβολισμού, οι αρχαίες κοινωνίες διερεύνησαν και γιόρτασαν ανοιχτά κάθε πτυχή αυτής της επιθυμίας.
Η ιστορία της αρχαίας πορνογραφίας φαίνεται να αποτελεί μια αντανάκλαση της περίπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, του πολιτισμού και της πνευματικότητας. Μας υπενθυμίζει ότι κατά τη διάρκεια της ιστορίας, οι κοινωνίες αντιμετώπισαν τα ίδια ερωτήματα και επιθυμίες που συνεχίζουν να διαμορφώνουν τον κόσμο μας σήμερα. Και, φυσικά, μαθαίνοντας τη αποκτούμε και μια εικόνα για τις δικές μας στάσεις απέναντι στη σεξουαλικότητα και τους τρόπους με τους οποίους έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου.