Διαχρονικά, η περίοδος των Χριστουγέννων θεωρείται η πιο όμορφη και λαμπερή εποχή του χρόνου. Ωστόσο, για πολλά άτομα, η γιορτινή διάθεση δεν είναι δεδομένη.
Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων, οι οποίοι αισθάνονται θλίψη, άγχος και μελαγχολία κατά τη διάρκεια αυτής της – συνήθως χαρούμενης – περιόδου. Ακόμη, όσοι καλούνται να αντιμετωπίσουν τη μελαγχολία, βιώνουν ταυτόχρονα μια συναισθηματική ανακολουθία, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των υπόλοιπων ατόμων φαίνεται να διακατέχεται από ενθουσιασμό και ανυπομονησία για τις γιορτινές ημέρες.
Πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας διακρίνουν ένα αυξητικό μοτίβο των ποσοστών κατάθλιψης κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων. Ειδικότερα, η National Alliance on Mental Illness (NAMI) παρατήρησε πως το 64% των ατόμων που αντιμετωπίζει κάποια ψυχική ασθένεια, βιώνει επιδείνωση κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι επερχόμενες γιορτές συνοδεύονται από ποικίλες καταστάσεις. Μερικές φορές, το άγχος που προκύπτει συνδέεται με την πίεση των ευθυνών που καθημερινά υφιστάμεθα οι περισσότεροι εξ ημών. Σε άλλες περιπτώσεις, βέβαια, ενδέχεται να προκύπτει από αναμνήσεις του παρελθόντος ή άγχος για τις επικείμενες οικογενειακές συγκεντρώσεις.
Εκτός αυτού, όμως, πολλοί βιώνουν αυτό που ονομάζεται “Εποχική Κατάθλιψη (Seasonal Affective Disorder-SAD)”. Η Εποχική Κατάθλιψη είναι ένα είδος κλινικής κατάθλιψης που τείνει να εμφανίζεται στα τέλη του φθινοπώρου και μπορεί να διαρκέσει μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Ακόμη, σχετίζεται με την αλλαγή της ώρας και τη μικρότερη έκταση της ημέρας, ενώ η συχνότητά της είναι μεγαλύτερη στα βόρεια κλίματα.
Η περιορισμένη έκθεση στο φυσικό φως μπορεί να επηρεάσει τους ρυθμούς του σώματός μας και τη νευροχημική ισορροπία. Επιπλέον, δύναται να παρατηρηθεί αλλαγή οπτικής όταν οι μέρες φαίνονται μικρότερες, αφού το σκοτάδι διαρκεί περισσότερο και ο κρύος καιρός μας ωθεί να παραμείνουμε σε εσωτερικούς χώρους. Στην προκειμένη περίπτωση, η αναζήτηση βοήθειας από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη.
Τι μπορεί να προκαλέσει καταθλιπτική διάθεση κατά τη διάρκεια των γιορτών;
Οι γιορτές είναι μια στερεοτυπικά χαρούμενη εποχή, όπου όλοι πρέπει να περιτριγυρίζονται από αγαπημένα πρόσωπα και να την απολαμβάνουν. Αλλά όταν κάποιο άτομο δεν αισθάνεται χαρούμενο ή αν δεν μπορεί να είναι κοντά στα στους δικούς του, η φαινομενική χαρά που το περιβάλλει μπορεί να επιβαρύνει την ψυχοσύνθεσή του και να ενισχύσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Το πώς περνά κανείς τις χριστουγεννιάτικες διακοπές είναι καθαρά προσωπική υπόθεση. Εντούτοις, τα προσωπικά βιώματα και οι συνθήκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς και γιατί κάποιος μπορεί να βιώνει άγχος ή θλίψη.
Παρακάτω, θα δούμε μερικές από τις πιο συνηθισμένες αιτίες για την καταθλιπτική διάθεση κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων
-Γενικευμένο άγχος: Αυτό μπορεί να οφείλεται στις ευθύνες, τις περισσότερες κοινωνικές υποχρεώσεις και τον μειωμένο χρόνο για χαλάρωση.
-Πιέσεις για να περάσουμε καλά: Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται πίεση να κάνουν τα πράγματα “τέλεια”, καθώς βλέπουμε εικόνες “ιδανικών” διακοπών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και νιώθουμε “υποχρεωμένοι” να επιδοθούμε στο “κυνήγι της τελειότητας”, με την απογοήτευση να καραδοκεί.
-Οικονομικό άγχος: Τις γιορτές, τα έξοδα συσσωρεύονται και μπορεί να νιώθουμε υποχρεωμένοι να αγοράσουμε πιο ακριβά δώρα απ’ όσο μας επιτρέπει ο προϋπολογισμός μας.
-Οικογενειακές συγκεντρώσεις: Η οικογενειακή ένταση μπορεί να κορυφωθεί κατά τη διάρκεια των οικογενειακών σουαρέ. Αν έχουμε περίπλοκες σχέσεις με τα άμεσα ή τα ευρύτερα μέλη της οικογένειας, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανιστεί και να αυξήσει το άγχος των διακοπών.
-Μοναξιά/ Πρώτη περίοδος χριστουγεννιάτικων διακοπών μετά το θάνατο κάποιου αγαπημένου σας προσώπου: Πολλοί βιώνουν μοναξιά κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, η οποία πηγάζει από μια ενδεχόμενη απώλεια. Μπορεί να έχουμε χάσει ένα αγαπημένο πρόσωπο, να έχουμε περάσει έναν επίπονο χωρισμό ή να νιώθουμε μόνοι και αποκομμένοι.
Κατά τη διάρκεια των γιορτών, ίσως να κυριαρχήσει η αίσθηση ότι όλοι γύρω μας έχουν έναν κύκλο αγαπημένων προσώπων – εκτός από εμάς – εντείνοντας έτσι το αίσθημα της απομόνωσης.
Τι μπορεί να κάνει κάποιος που αισθάνεται μελαγχολικά τα Χριστούγεννα;
Ρεαλιστικές προσδοκίες: Δεν αποκλείεται να περιμένουμε υπερβολικά πολλά είτε από τον εαυτό μας, είτε από τους άλλους. Μήπως, τελικά, χρειάζεται να αναθεωρήσουμε;
Η “τέχνη” του να λες “όχι”: Οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε πολλά μέσα στα Χριστούγεννα (ταξίδια, να οργανώσουμε κάποιο πάρτι, να πάμε σε εκδηλώσεις), κυρίως λόγω υποχρεώσεων ή κόπωσης. Το να πούμε “όχι” είναι εντάξει, δεν χρειάζεται να νιώθουμε ενοχές γι’ αυτό.
Η αυτοφροντίδα στο επίκεντρο: Ας αξιοποιήσουμε τις ημέρες αυτές, δίνοντας προτεραιότητα σε ό,τι μας “γεμίζει” θετική ενέργεια, μας γαληνεύει και μας κάνει να χαμογελάμε. Από το γυμναστήριο και το σινεμά, μέχρι βόλτες και εξόδους για φαγητό με οικογένεια ή φίλους.
Ίσως το “κλειδί” να είναι η ψυχοθεραπεία: Το να απευθυνόμαστε σε ειδικούς δεν αποτελεί πλέον ταμπού. Εκτός αυτού, μπορεί ο ειδικός να μας δώσει μια πολύτιμη χείρα βοηθείας στην καταπολέμηση του άγχους ή/και της κατάθλιψης.