Όταν η αδιακρισία σπάει το κοντέρ.
Η περίοδος των Χριστουγέννων σηματοδοτεί, ως επί το πλείστον, πολλά οικογενειακά τραπέζια και συναθροίσεις με συγγενείς. Όσοι γνωρίζουν, ήδη στραβοκαταπίνουν και μόνο στην ιδέα μιας τέτοιας συνθήκης, αφού ορισμένοι συγγενείς προσπαθούν, σε κάθε ευκαιρία που τους δίνεται, να δημιουργήσουν άβολες καταστάσεις ή να θέσουν αδιάκριτα ερωτήματα.
Κι όταν λέμε αδιάκριτα, εννοούμε της ντροπής.
Για την ακρίβεια, όλο αυτό πηγάζει από το ότι οι γενιές των θείων και των παππούδων μας έχουν γαλουχηθεί με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τη δική μας γενιά ή τις νεότερες. Ο τρόπος σκέψης, οι προτεραιότητες και οι πεποιθήσεις τους έχουν διαμορφωθεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ενώ τείνουν να αισθάνονται σοφότεροι ακριβώς επειδή είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία και έχουν περισσότερα βιώματα να διηγηθούν. Εκεί, αναδύονται πάσης φύσεως ζητήματα, όπως το περιβόητο χάσμα των γενεών και ο ηλικιακός ρατσισμός, που επιτρέπουν στους συγγενείς να μας «στριμώχνουν» με τις πιο αγενείς και αδιάκριτες ερωτήσεις που μπορεί να ξεστομίσει άνθρωπος.
Ας δούμε μερικές εξ αυτών, μαζί με έναν μίνι οδηγό επιβίωσης
«Παιδιά πότε θα κάνεις;»
Όχι απλά έχει κουράσει αυτή η ερώτηση, αλλά δεν είναι καν αποδεκτή από τις νεότερες γενιές. Έχει καταρριφθεί προ πολλού το στερεότυπο που μας ήθελε υποχρεωτικά να προχωρούμε στη δημιουργία οικογένειας, ενώ όλο αυτό το υποτιθέμενο σκηνικό της γαμήλιας ευτυχίας έχει απομυθοποιηθεί πανηγυρικά. Άλλωστε, οι τρέχουσες οικονομικές και μισθολογικές εξελίξεις μόνο αποτρεπτικά συμβάλλουν, αφού μετά βίας πια ένα άτομο βγάζει τα προς το ζην.
Πώς απαντάμε ευγενικά: Είναι πολυπαραγοντικό αυτό το ζήτημα. Χρειάζεται να βρεθεί ο σωστός άνθρωπος, να το επιτρέπουν οι συνθήκες και τα οικονομικά μας. Έχουν αλλάξει οι καιροί.
Πώς απαντάμε: Θα κάνω αν θέλω, όποτε θέλω και δεν αφορά κανέναν.
«Πόσα λεφτά βγάζεις;»
Μαχαιριά στην καρδιά αυτή η ερώτηση. Εκτός αυτού, είναι δύσκολο να μαντέψεις τη σωστή απάντηση.
Αν πεις ότι λαμβάνεις ικανοποιητικές απολαβές, θα σε ρωτήσουν επίμονα πώς τα ξοδεύεις, αν βάζεις κάτι στην άκρη, αν σκέφτεσαι να πάρεις σπίτι με δάνειο, γιατί δεν αγοράζεις ένα καινούργιο αυτοκίνητο και δεν συμμαζεύεται. Από την άλλη πλευρά, αν απαντήσεις ότι με το ζόρι «αγγίζεις» τα 800€, τότε ετοιμάσου να εισπράξεις όση απαξίωση δεν έχεις εισπράξει σε όλη σου τη ζωή. Έπειτα, θα ξεκινήσει το τροπάρι: «Και πώς θα πάρεις σπίτι με αυτά τα λεφτά;», «Πώς θα κάνεις οικογένεια αύριο-μεθαύριο;», «Κι αν δεν έχεις πέντε φράγκα στην άκρη, τι θα κάνεις στα γεράματα;»
Πώς απαντάμε ευγενικά: Είμαι εντάξει προς το παρόν, αλλά έχω τις κεραίες μου ανοιχτές για νέες προοπτικές.
Πώς απαντάμε: Όσα έβγαζες εσύ σε μια βδομάδα επί ΠΑΣΟΚ.
«Ξέρεις να μαγειρεύεις;»
Διότι, αυτοί είναι οι προβληματισμοί των συγγενών, όλα τα υπόλοιπα προβλήματά τους προφανώς έχουν επιλυθεί. Στην περίπτωση που ξέρεις να μαγειρεύεις, θα λάβεις επαίνους λες και πήρες το Όσκαρ. Αν πάλι όχι, που είναι δικαίωμά σου στην τελική, αναμένεται να ακούσεις προβληματισμούς ως προς το τι θα τρώνε τα παιδιά και το έτερόν σου ήμισυ. Επιπλέον, οι στερεοτυπικές τάσεις, που εξακολουθούν να μας καταδυναστεύουν, έχουν δημιουργήσει μία παρανοϊκή σύνδεση ανάμεσα στα άτομα που δεν μαγειρεύουν και στους ακαμάτηδες.
Μόνο που το ένα ούτε αναιρεί, ούτε συμπληρώνει το άλλο. Βασικά, πρόκειται για δύο παράλληλες ευθείες, οι οποίες δεν τέμνονται με κανέναν τρόπο.
Πώς απαντάμε ευγενικά: Κάτι κάνουμε, παρακολουθώ συστηματικά τις συνταγές του Άκη.
Πώς απαντάμε: Εσύ ξέρεις να στέλνεις e-mail;
«Πότε θα κάνεις μια σοβαρή σχέση;»
Αυτού του είδους οι ερωτήσεις είναι πολύ τζιζ.
Ενδεχομένως, να προτιμάς τη μοναξιά σου. Καλά κάνεις. Ίσως πάλι να επιζητάς τη συντροφικότητα, αλλά να μην έχει βρεθεί ακόμη το κατάλληλο άτομο. Φυσιολογικό είναι κι αυτό. Όπως και να ‘χει, όμως, σε ό,τι αφορά στο κομμάτι των σχέσεων, δεν περνάει 100% από το δικό μας χέρι και καλό θα ήταν να το συνειδητοποιήσουν επιτέλους οι περίεργοι συγγενείς.
Πώς απαντάμε ευγενικά:
1) Κάτι υπάρχει στον ορίζοντα (αν είσαι σε σχέση).
2) Αν ξέρεις κάποια ψυχή που να ενδιαφέρεται για μένα, δεν θα πω όχι (αν είσαι single).
Πώς απαντάμε: Όποτε θέλω.
«Πόσα μαθήματα χρωστάς;»
Είτε είναι πέντε, είτε δεκαπέντε καμιά δουλειά δεν έχει να ρωτάει η θεία σου η Λίτσα από τα Τρίκαλα, η οποία ανάθεμα κι αν ξέρει το αντικείμενο των σπουδών σου. Βαθιές αναπνοές.
Πώς απαντάμε ευγενικά: Τελειώνω σύντομα, θα σας βγάλουμε έξω και για φαγητό (φτου κακά).
Πώς απαντάμε: Όσοι θα είναι οι καλεσμένοι στην κηδεία σου.
«Πόσα κιλά πήρες;»
Ουδεμία σημασία έχει αν η ζυγαριά δείχνει προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Πάντα θα υπάρχουν οι εκνευριστικοί εκείνοι συγγενείς που θα σε κάνουν να νιώσεις άσχημα για το σώμα σου. Και το body shaming γέλασε, γιατί το body shaming ξέρει.
Πώς απαντάμε ευγενικά: Και ποιος δεν παίρνει 2-3 κιλάκια στις γιορτές; Σιγά, φεύγουν εύκολα μετά.
Πώς απαντάμε: Όσα και οι κακίες που πετάς.
«Γιατί δεν πας να δουλέψεις και σου πληρώνει ο μπαμπάς το νοίκι;»
Άουτς. Εδώ τερματίζεται αυτό που λέμε «υπερβαίνω τα εσκαμμένα» και μπαίνει γκολ αγένειας από τα αποδυτήρια. Προτού τα σπάσεις όλα – και με το δίκιο σου – να θυμάσαι ότι οι μεγαλύτερες γενιές από εμάς έζησαν τις εποχές των παχιών αγελάδων και σπάνια αντιμετώπιζαν βιοποριστικά προβλήματα. Αυτά καλούμαστε να πληρώσουμε τώρα.
Βασικά, σπασ’ τα όλα, πάει στα κομμάτια.
Πώς απαντάς ευγενικά: Είμαι σε αναζήτηση εργασίας. Ενημέρωσέ με, αν ακούσεις κάτι.
Πώς απαντάς: Γιατί τον μισθό που δίνουν τώρα, εσείς κάποτε τον «τρώγατε» ένα βράδυ στα μπουζούκια.
Αντί επιλόγου
Ανεξάρτητα από την χιουμοριστική προσέγγιση του θέματος, πράγματι αναδύονται κοινωνικά προβλήματα, των οποίων οι ρίζες είναι βαθύτερες απ’ όσο μπορούμε να κατανοήσουμε και έχουν ενσωματωθεί στον τρόπο που γαλουχήθηκαν οι μεγαλύτεροι. Για εκείνους, ένα πτυχίο ισοδυναμούσε με την διά βίου εξασφάλιση, με χρήματα και διευθυντικές καρέκλες. Ακόμη, οι πατριαρχικές αντιλήψεις είχαν ως απότοκο να διατρανωθεί το χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα (γιατί τότε μόνο δύο αναγνωρίζονταν, εν αντιθέσει με το σήμερα), ενώ μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού δεν είχε άμεση πρόσβαση στην παιδεία και την πληροφόρηση.
Εν έτει 2023, έχει σημειωθεί άρδην αναθεώρηση σε όλους τους τομείς. Η σύγχρονη κοινωνία παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση απέναντι σε θέματα περιθωριοποίησης, ρατσισμού συμπερίληψης και ισότητας. Τέλος, είναι γνωστές τοις πάσι οι επικρατούσες συνθήκες στην εργασία, την οικονομία και την κρατική υποστήριξη (;) προς όσους αναζητούν έναν τρόπο να ανελιχθούν και να δημιουργήσουν.
Συνεπώς, και οι δύο πλευρές χρειάζεται να κατανοήσουν, να αφουγκραστούν και να αντιληφθούν τις τεράστιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των γενεών, σεβόμενες πάντα τα όρια του ανθρωπίνου σεβασμού που υφίστανται εκατέρωθεν.