Τα τελευταία χρόνια, πολλοί είναι οι χρήστες του διαδικτύου που χρησιμοποιούν τα Social Media για να μοιράζονται τις λογοτεχνικές προτάσεις και τις απόψεις τους για τα βιβλία που διαβάζουν.
Αρκετοί εκδοτικοί οίκοι, μάλιστα, έχουν ενστερνιστεί αυτή την τάση, ισχυριζόμενοι πώς βοηθάει τη βιομηχανία του βιβλίου. Από την άλλη πλευρά, πολλοί λένε ότι η επίδραση που έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις αναγνωστικές επιλογές του κοινού είναι, στην πραγματικότητα, αρνητική. Τι ισχύει, τελικά;
Πράγματι, τα Social Media έχουν βοηθήσει σημαντικά στην προώθηση για τα βιβλία
Πλατφόρμες όπως το Instagram, το Youtube και το Tiktok έχουν συμβάλει σημαντικά στην προώθηση βιβλίων, αυξάνοντας κατά πολύ τις πωλήσεις τους. Ειδικότερα, έχουν διαμορφωθεί hashtags που παραπέμπουν στις αντίστοιχες βιβλιοφιλικές κοινότητες, #bookstagram, #booktube, #booktok, μέσα από τις οποίες οι χρήστες μπορούν να ενημερωθούν για νέες κυκλοφορίες, best sellers και δημοφιλή βιβλία, που βρίσκονται ψηλά στις λίστες των προτιμήσεων των αναγνωστών.
Σύμφωνα με την Ένωση Εκδοτών του Ηνωμένου Βασιλείου, τέσσερα στα πέντε best sellers γνωρίζουν επιτυχία χάρη στην προβολή τους μέσα από τα Social Media. Ωστόσο, δεν είναι μόνο τα βιβλία που μπορούν να επωφεληθούν από τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αφού και οι ίδιοι οι συγγραφείς μπορούν να γίνουν viral! Πολλοί εκδοτικοί οίκοι έχουν αρχίσει να εστιάζουν περισσότερο στη διαδικτυακή προώθηση των βιβλίων τους, πράγμα που συνιστούν και στους συγγραφείς τους ώστε να γίνουν άμεσα γνωστοί.
Όπως απεδείχθη, η στρατηγική αυτή έκανε θαύματα, προκαλώντας τον ενθουσιασμό και την ανυπομονησία των αναγνωστών για προσεχείς εκδόσεις. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της διαδικτυακής προώθησης βιβλίων είναι ότι είναι ανέξοδο. Οποιοσδήποτε μπορεί να κινηματογραφήσει και να ανεβάσει ένα TikTok βίντεο ή να τραβήξει μια φωτογραφία για το Instagram κι – αν η τύχη είναι με το μέρος του – μπορεί και να γίνει viral!
Ό,τι λάμπει, όμως, δεν είναι χρυσός: Η επίδραση των Social Media στη βιομηχανία των βιβλίων ενδέχεται να έχει και αρνητικό αντίκτυπο
Αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επέδρασαν θετικά στις πωλήσεις βιβλίων, είχαν μια μάλλον αμφισβητήσιμη επίδραση στο χώρο του βιβλίου συνολικά. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η εμφάνιση λογοτεχνικών χώρων σε διαδικτυακές πλατφόρμες έχει επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι συγγραφείς προωθούν τα έργα τους, καθώς όλο και περισσότεροι στρέφονται πλέον στα Social Media για να διαφημίσουν τα βιβλία τους.
Προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες να γίνουν viral και να τραβήξουν την προσοχή των χρηστών, οι συγγραφείς πρέπει να επιμεληθούν κατάλληλα τα έργα τους, ώστε να προσελκύσουν το αντίστοιχο κοινό. Στο «Bookstagram», αυτό μεταφράζεται κυρίως στο να έχουν ένα, υπό προϋποθέσεις, αισθητικά ωραίο εξώφυλλο – το οποίο δεν είναι από μόνο του αρνητικό. Αλλά γιατί να υπάρχουν όρια στη δημιουργικότητα των εξωφύλλων; Κατόπιν, το «BookTok», προτρέπει τους συγγραφείς να διαμορφώσουν το περιεχόμενο του βιβλίου τους σύμφωνα με το γούστο των χρηστών του TikTok.
Με στόχο να καλύψουν αυτό το κοινό και να ενισχύσουν την πιθανότητα να γίνουν viral, οι συγγραφείς προσπαθούν να επιβάλουν ορισμένα μοτίβα στα έργα τους – χάριν εντυπωσιασμού – και εστιάζουν περισσότερο στη συμπερίληψη «πικάντικων» σκηνών και γεγονότων. Συγκεκριμένα, αντί να επικεντρώνονται στην ποιοτική αφήγηση, όλο και περισσότερα βιβλία γράφονται σκόπιμα για να γίνουν απλώς γνωστά.
Πολλοί χρήστες, μάλιστα, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα σύντομο περιεχόμενο – ώστε να το προωθήσει πιο εύκολα ο αλγόριθμος των Social Media – περιορίζουν τις κριτικές τους, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως: «Enemies-to-lovers» ή «slow burn» βιβλία κ.λπ. Το γεγονός αυτό υποτιμά, κατά μία έννοια, τους συγγραφείς και προσβάλλει την προσπάθεια και το έργο τους.
Τα Social Media μπορούν να παραπλανήσουν το κοινό για τα θέματα που πραγματεύεται το εκάστοτε βιβλίο
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το «Λίγη ζωή» της Hanya Yanagihara, το οποίο έγινε ευρέως διαδεδομένο μέσα από τα Social Media ως μια κοινωνική ιστορία τεσσάρων φοιτητών που αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες της ζωής, ενώ στηρίζονται στη φιλία και τις φιλοδοξίες τους.
Όσο ενδιαφέρον κι αν ακούγεται, δύσκολα θα ανακαλύψει κανείς πως πρόκειται για ένα βιβλίο που πραγματεύεται το ρατσισμό, τον βιασμό και την ενδοοικογενειακή βία. Έτσι, το να προωθείται ένα τόσο δύσκολο βιβλίο σε μια πλατφόρμα που χρησιμοποιείται, κατά μέσο όρο, από μαθητές μέσης εκπαίδευσης, μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνο για την ψυχική τους υγεία.
Συνολικά, το να αποφανθούμε αν τα Social Media στηρίζουν ή όχι το βιβλίο, δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. Ναι, το virality στις διαδικτυακές πλατφόρμες βοηθά τους συγγραφείς να πουλήσουν περισσότερα αντίγραφα των έργων τους, αλλά μετατρέπει επίσης τον συγγραφέα σε διασημότητα, ανεξάρτητα από το αν το θέλει ή όχι.
Ναι, η εμφάνιση διαδικτυακών βιβλιοφιλικών χώρων όπως το «BookTok» μετατρέπει περισσότερους ανθρώπους σε φανατικούς αναγνώστες, αλλά επίσης αμαυρώνει ενίοτε το περιεχόμενο των βιβλίων. Ναι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τη βιομηχανία του βιβλίου, αλλά και να την καταστρέψουν σε χρόνο dt.