Κάθε Σάββατο, η Κουζίνα Αλληλεγγύης «Οδυσσέας» αποδεικνύει ότι είναι εφικτή μια άλλη κοινωνία.
«Δεν πιστεύω στην φιλανθρωπία. Πιστεύω στην αλληλεγγύη. Η φιλανθρωπία είναι κατακόρυφη. Πηγαίνει από πάνω προς τα κάτω. Η αλληλεγγύη είναι οριζόντια. Σέβεται τον άλλον. Έχω πολλά να μάθω από άλλους ανθρώπους», έχει γράψει ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, αποσαφηνίζοντας την επιτακτική εννοιολογική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο αυτών λέξεων.
Τα τελευταία – αρκετά πλέον – χρόνια, οι πολιτικές λιτότητας έφεραν αλυσιδωτές επιβαρύνσεις που υπέστησαν κυρίως τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Έτσι, βρεθήκαμε να παρακολουθούμε αηδιασμένες και αηδιασμένοι από συσσίτια «μόνο για Έλληνες» που διοργάνωνε η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής, μέχρι τη διαχρονική διανομή τροφίμων από εταιρικούς ομίλους και μέσα μαζικής ενημέρωσης, που τέτοιες ημέρες «βάζουν τα καλά τους» για να διαβάσουν από τα ντοσιέ τους κάτι πολύ συγκινητικό – που δεν συγκινεί ποτέ κανέναν.
Όταν μιλάμε για φιλανθρωπία αναφερόμαστε σε μια άυλη παροχή φροντίδας, μια υποστήριξη προς κάποιους «μακρινούς άλλους». Στον αντίποδα, η αλληλεγγύη αποτελεί μια σχέση που, έμπρακτα, αμφισβητεί μορφές καταπίεσης, συνιστώντας μια κοινή εμπειρία, που ενέχει την εν δυνάμει κοινωνική χειραφέτηση διαμέσου του πολιτικού αγώνα. Για αυτήν την αλληλεγγύη λοιπόν μίλησα με τον Ψι, έναν τύπο που εκτιμώ χρόνια για την πίστη του σε μια άλλη κοινωνία που φτιάχνεται κάθε στιγμή, πάνω από ένα καζάνι που αχνίζει, σε ένα γέλιο που ζεσταίνει, σε μια αγκαλιά που σφίγγει χωρίς να πονά.
Μαγείρεμα μετά μουσικής
«Η κουζίνα μας ξεκίνησε έναν περίπου χρόνο πριν. Το αποφάσισα πάνω στην τρέλα, που λέμε. Πήρα ένα καζάνι και μαζί με τη βοήθεια των ανθρώπων της γειτονιάς, αλλά και της τοπικής ομάδα Δόξα Βύρωνος, κάναμε αυτό το βήμα, να μαγειρεύουμε δηλαδή κάθε Σάββατο μπροστά από το δημαρχείο. Στο πρώτο μας μαγείρεμα ήμασταν 10 άτομα, στο δεύτερο διπλασιαστήκαμε».
«Η γειτονιά μας αγκάλιασε πάρα πολύ από την πρώτη στιγμή. Είμαστε πλέον κομμάτι της σαββατιάτικης βόλτας τους, περνάνε και μας αφήνουν κάθε εβδομάδα από μια σακούλα τρόφιμα, με ό,τι μπορεί ο καθένας και η καθεμία», μου λέει ο Ψι διευκρινίζοντας ότι τα μέλη της κουζίνας του Βύρωνα είναι από 5 μέχρι 75 χρονών».
Το όνομα της κουζίνας είναι «Οδυσσέας», του σπουδαίου μουσικού της ραπ σκηνής και μέλος των Razastarr, που σκοτώθηκε σε τροχαίο πριν περίπου δύο χρόνια στο 30ό χλμ. της Επαρχιακής Οδού Θηβών-Θίσβης. Οι συνθήκες του ατυχήματος παραμένουν ακόμη στη σκιά πολλών ερωτηματικών, με την οικογένεια και τους φίλους του να μη σταματούν να αναζητούν την αλήθεια για τη δικαίωση της μνήμης του.
«Αποφασίσαμε να δώσουμε στην κουζίνα μας το όνομα του Οδυσσέα γιατί για εμάς ήταν αδερφός μας. Δεν θα μπορούσε μέσα στον Βύρωνα να υπάρχει άλλο όνομα σε μια τέτοια κίνηση. Έπειτα, σχεδόν όλοι ασχολούμαστε με τη μουσική».
«Μέσα στους επόμενους στόχους της ομάδας μας, είναι να εξασφαλίσουμε εξοπλισμό ώστε σε κάθε μας μαγείρεμα να στήνεται και μια μικρή συναυλία. Μέχρι στιγμής, έχουν γίνει αρκετά hip hop και reggae Dj sets από διάφορους DJs. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύουμε ότι η νέα γενιά θα έρθει ακόμη πιο κοντά μας και θα “ζυμωθεί” μαζί με την αλληλεγγύη στον δρόμο».
Τον ρωτάω αν τελικά το φαγητό είναι η αφορμή για την κάλυψη πολύπλευρων τελικά αναγκών
«Ο κόσμος που έρχεται για να πάρει φαγητό δημιουργεί επαφή, συνδέεται, επικοινωνεί. Μαγειρεύουμε στον δρόμο και παράλληλα σηκώνουμε πανό, διεκδικούμε τον δημόσιο χώρο με τους όρους μας, σε μια κοινωνία που κάθε μέρα εκφασίζεται όλο και περισσότερο. Είμαστε πολιτικοποιημένα άτομα κι αυτή είναι η βάση μας. Είμαστε πολιτική ομάδα, δεν μοιράζουμε απλά ένα φαγητό».
«Την περίοδο των εκλογών μαγειρεύαμε εκεί που μαγειρεύουμε πάντα, έξω από το δημαρχείο του Βύρωνα. Το Σάββατο, που εκατοντάδες άτομα περνάνε ήμασταν εκεί, ανάμεσα σε περίπτερα της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ και μαγειρεύαμε. Ένας άνθρωπος που μπορεί και καταλαβαίνει τα βασικά, μπορούσε εύκολα να ξεχωρίσει ποιος είναι ποιος και τι προσφέρει στην τελική».
Η αλληλεγγύη όπλο των λαών
Συζητάμε για τις ανάγκες που προκύπτουν σε εβδομαδιαία βάση κι αν η πιθανή έλλειψη τροφίμων του δημιουργεί άγχος.
«Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το κόστος που έχουν τα τρόφιμα, ειδικά σήμερα που έχουν ακριβύνει τα πάντα. Ευτυχώς ο κόσμος ανταποκρίνεται, μας βοηθάει κάθε φορά που προκύπτουν ανάγκες. Όταν κάποιες στιγμές δεν μπορούμε να καλύψουμε τα έξοδα, τα μέλη, τα βάζουμε από την τσέπη μας».
«Επίσης, είναι σημαντικό να αναφέρω ότι υπάρχουν και τα μαγαζιά της γειτονιάς που μας βοηθάνε. Ο κρεοπώλης, το μαγαζί με τα μπαχαρικά και άλλες μικρές επιχειρήσεις βάζουν πλάτη όσο κι όπως μπορεί ο καθένας».
«Όχι, δεν υπάρχει άγχος, είμαστε χρόνια στην αλληλεγγύη και εμπιστευόμαστε τις διαδικασίες. Μόλις μας τελειώνουν τα τρόφιμα και βγάλουμε μια ανακοίνωση στα social media της ομάδας, γεμίζει πάλι η αποθήκη μας. Σίγουρα έχουμε διαπιστώσει ότι έχει μειωθεί η κίνηση λόγω της αισχροκέρδειας που βιώνουμε, όμως προχωράμε χωρίς φόβο».
Ο Ψι, μου λέει ότι η κουζίνα τους συνέλλεξε και μετέφερε πράγματα στους σεισμόπληκτους στην Τουρκία, καθώς και στους πλημμυροπαθείς στην Θεσσαλία. Παράλληλα, κάθε Σάββατο βγάζουν περίπου 100 με 150 μερίδες.
«Αν μας περισσέψει φαγητό, έχουμε αυτοκίνητο που το μεταφέρει στο κέντρο της Αθήνας και το δίνει σε ανθρώπους εκεί. Συνήθως, όμως, δεν μένει κάτι. Μόλις τελειώνει κάθε μαγείρεμα, καθόμαστε όλες κι όλοι και τρώμε μαζί. Είναι απ’ τις πιο σημαντικές στιγμές της διαδικασίας.
«Υπάρχει τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία κι ο κόσμος πρέπει να το καταλάβει. Στη φιλανθρωπία λυπάσαι τον άλλον, νιώθεις και δίνεις απ’ αυτό που σου περισσεύει. Στην αλληλεγγύη δεν λυπάσαι κανέναν, στέκεστε δίπλα ισος προς ίσο και βάζεις απ’ αυτό που δεν έχεις πολλές φορές».
Του ζητάω να μοιραστεί κάποια συγκινητική τους στιγμή
«Μία; Προσωπικά, είμαι μόνιμα συγκινημένος με όσα συμβαίνουν στην κουζίνας μας. Και μόνο που μας βλέπω να μαζευόμαστε κάθε εβδομάδα, με συγκινεί. Οι άνθρωποι που έρχονται κοντά μας μοιράζονται πολύ δύσκολα προσωπικά τους βιώματα. Πολλές φορές, ένα πιάτο φαγητό δεν είναι το σημαντικότερο που πρέπει να επιλυθεί».
«Προσπαθούμε όσο μπορούμε να σταθούμε δίπλα τους, στα σπίτια τους, κι αυτό δεν αφορά μόνο ανθρώπους της γειτονιά μας. Μετά από τόσα χρόνια, προσπαθώ – όσο μπορώ – να βάζω φίλτρα».
«Δεν γίνεται να πέφτεις διαρκώς, οφείλεις να βάζεις το κεφάλι κάτω και να κάνεις τη δουλειά για την οποία είσαι εκείνη την ώρα εκεί. Δυστυχώς, έχει τύχει να έρθουν άνθρωποι και να έχει τελειώσει το φαγητό. Προσπαθώ να μην με παίρνει από κάτω, να σκέφτομαι ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι και παντοδύναμες».
Η σπεσιαλιτέ της κουζίνας του Βύρωνα, είναι οι πένες ναπολιτάνα.
«Μαγειρεύουμε από τις 11:00 το πρωί και το φαγητό μας σερβίρεται από τη 13:00 έως τις 15:00. Εκτός από την Πρωτοχρονιά που κάναμε πέρυσι και θα επαναλάβουμε και φέτος. Αυτό που είχαμε κάνει ήταν να βρεθούμε την πρώτη μέρα του χρόνου στον δρόμο με τον κόσμο».
«Ήταν οι πιο συγκινητικές μας στιγμές. Ήρθε κόσμος που δεν ήθελε απαραίτητα φαγητό, αλλά παρέα, να μην είναι μόνος του αυτές τις γιορτινές ημέρες. Είχαμε βγάλει ψησταριές, πίναμε κρασιά και τρώγαμε γλυκά. Είχαμε Dj που έπαιζε μουσική, ερχόντουσαν ηλικιωμένα ζευγάρια, ήταν μαγικό. Και φέτος, λοιπόν, παραμονή Πρωτοχρονιάς θα είμαστε στον δρόμο και θα γλεντήσουμε στο ίδιο σημείο».
Ανακουφισμένη που ξέρω τουλάχιστον να βράζω μακαρόνια, του είπα ότι σύντομα θα βρεθούμε παρέα πάνω από τα καζάνια τους
«Αν κάποια/-ος θέλεις να γίνει μέλος της κουζίνας μας, απλά έρχεται στο σημείο που μαγειρεύουμε. Γνωριζόμαστε και μπαίνει κατευθείαν στη μάχη. Δεν περνάει οντισιόν, είναι όλες κι όλοι ευπρόσδεκτοι, εκτός από τους φασίστες».
«Είμαστε γλυκύτατοι και γλυκύτατες! Ελάτε να γνωριστούμε και να μαγειρέψουμε, να νιώσουμε αυτό το μοναδικό συναίσθημα που μόνο η αλληλεγγύη σου δίνει. Να βρισκόμαστε στον δρόμο, είναι μόνο κέρδος για εμάς».
Ακολουθήστε στα social media την Κουζίνα Αλληλεγγύης Βύρωνα «Οδυσσέας»: