Σε έναν κορεσμένο κόσμο από τις «τέλειες» ινσταγκραμικές ζωές, δεν είναι και τόσο δύσκολο να αισθανόμαστε ότι δεν πρέπει να είμαστε τίποτα λιγότερο από ακατάπαυστα χαρούμεν@.
Η πίεση του να «φοράμε» ένα ψεύτικο χαμόγελο και να προσποιούμαστε ότι όλα είναι «μια χαρά» έχει μετατραπεί σε μια σιωπηλή προσδοκία. Ωστόσο, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι υπάρχει μια πιο σκοτεινή πλευρά σε αυτή την αδιάκοπη επιδίωξη της θετικότητας. Με τα δεδομένα να αποδεικνύουν ότι το άγχος και η κατάθλιψη – μεταξύ άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας – έχουν ανέλθει σε ιστορικά επίπεδα, η προσθήκη της τοξικής θετικότητας στην καθημερινότητά μας μπορεί απλώς να επιδεινώσει την αυξανόμενη παλίρροια αρνητικών συναισθημάτων.
Μια προσέγγιση της τοξικής θετικότητας
Η τοξική θετικότητα είναι η πεποίθηση πως ανεξάρτητα από ό,τι συμβαίνει ή το πόσο δύσκολη είναι μια κατάσταση, πρέπει πάντα να διατηρούμε μια θετική νοοτροπία. Ουσιαστικά, η τοξική θετικότητα μάς οδηγεί σε μια γενικευμένη και ακραία στάση η οποία ελαχιστοποιεί ή αρνείται να «αγκαλιάσει» κάθε ίχνος ανθρώπινων συναισθημάτων που δεν είναι αυστηρά θετικά. Κάτι που μας διώχνει πολύ μακριά από τον οπτιμισμό και την ευγνωμοσύνη.
Η Αμερικανική Ένωση για το Άγχος και την Κατάθλιψη (ADAA) σημειώνει ότι η τοξική θετικότητα συχνά εκδηλώνεται ως απάντηση σε οδυνηρά συναισθήματα. Παράλληλα, προωθεί μια μη ρεαλιστικά αισιόδοξη αντιμετώπιση αρνητικών καταστάσεων, η οποία αγνοεί το πλήρες πλαίσιο και τις επιπτώσεις της.
«Η πίεση και η εμμονή μας να είμαστε πάντα “οκ” ακυρώνει το φάσμα των συναισθημάτων που όλοι βιώνουμε», σημειώνει η ψυχοθεραπεύτρια Carolyn Karoll. Πού οδηγεί όλο αυτό; Στην εντύπωση ότι όταν αισθανόμαστε δυστυχία, «η οποία μπορεί να εσωτερικευτεί σε μια βασική πεποίθηση, είμαστε ανεπαρκείς ή αδύναμοι», προσθέτει η Carolyn Karoll.
H κουλτούρα του «good vibes only» δεν είναι τοξική μόνο για εμάς, αλλά και τις σχέσεις μας. Η ψυχοθεραπεύτρια Whitney Goodman, συγγραφέας του βιβλίου Toxic Positivity: Keeping It Real in a World Obsessed with Being Happy, τονίζει πως «όταν ενισχύουμε ότι κάποια συναισθήματα είναι άσχημα ή κακά, χάνουμε την εγγύτητα που αναπτύσσεται μέσω της ευαλωτότητας».
«Δυστυχώς, η θετικότητα χρησιμοποιείται συχνά ως όπλο για να μειωθεί η εμπειρία ορισμένων ομάδων. Η τοξική θετικότητα επιρρίπτει όλη την ευθύνη στο άτομο αντί για τα συστήματα και τους θεσμούς που καθιστούν τη θετική σκέψη, αδύνατη λύση», λέει η ψυχοθεραπεύτρια.
Πόσο επικίνδυνη είναι η τοξική θετικότητα;
Η τοξική θετικότητα μπορεί να αποβεί περισσότερο επιζήμια από όσο φανταζόμαστε, καθώς υπονομεύει τις γνήσιες συναισθηματικές εμπειρίες μας.
Καλλιεργεί αισθήματα ντροπής: Η τοξική θετικότητα μπορεί να ενσταλάξει αισθήματα ντροπής, βομβαρδίζοντάς μας με σκέψεις ότι τα συναισθήματα που βιώνουμε σε δύσκολες περιόδους της ζωής μας είναι «λανθασμένα». Ωστόσο, σε τέτοιες δύσκολες περιόδους το μόνο που χρειαζόμαστε είναι η διαβεβαίωση ότι όσα νιώθουμε είναι αποδεκτά και ότι μπορούμε να βρούμε στήριξη και αγάπη στον κοινωνικό μας περίγυρο.
Δημιουργεί ενοχές: Η τοξική θετικότητα είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει και ενοχές. Η συγκεκριμένη πεποίθηση τρέφεται από ό,τι αποτελεί «προσωπική αποτυχία» εάν δεν είμαστε σε θέση να διατηρήσουμε μια θετική στάση, ακόμη και εν μέσω αντιξοοτήτων.
Παρακάμπτει τα γνήσια ανθρώπινα συναισθήματα: Η τοξική θετικότητα χρησιμεύει ως μηχανισμός αποφυγής της αντιμετώπισης δυσάρεστων συναισθηματικών καταστάσεων. Μερικές φορές, οι άνθρωποι εσωτερικεύουν αυτά τα μηνύματα, ενώ συχνά καταλήγουν να υποβαθμίζουν, να απορρίπτουν ή να καταπιέζουν τα δικά τους αρνητικά συναισθήματα. Η καταπίεση, όμως, το μόνο που κάνει τελικά είναι να μεγεθύνει τα αρνητικά συναισθήματα. Κάποια στιγμή αυτά τα αρνητικά συναισθήματα θα συσσωρευτούν και θα εκραγούν, ίσως με έναν ανεξέλεγκτο τρόπο.
Εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη: Η υπερβολική θετικότητα μπορεί να μας αποτρέψει από το να αγκαλιάσουμε τα «δύσκολα» συναισθήματα, τα οποία μπορεί να είναι απαραίτητα για την προσωπική ανάπτυξη και την απόκτηση βαθύτερης κατανόησης του εαυτού μας.
Καλλιεργώντας την κουλτούρα της αυθεντικότητας
Στο αέναο κυνήγι της ευτυχίας, συχνά ξεχνάμε την ομορφιά των γνήσιων συναισθημάτων. Αυτή η απατηλή πρόσοψη αιώνιας ευθυμίας όχι μόνο υπονομεύει τις γνήσιες ανθρώπινες εμπειρίες, αλλά και διαιωνίζει μια κουλτούρα άρνησης και συναισθηματικής καταπίεσης. Δυστυχώς, η αδιάκοπη άρνηση των συναισθημάτων έχει πάρει τη θέση της αληθινής αισιοδοξίας, διαβρώνοντας την ψυχική μας ευημερία και εμποδίζοντας την πολυδιάστατη ανάπτυξή μας.
Εντούτοις, η αληθινή θετικότητα «ανθίζει» μόνο όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να αναγνωρίσει και να αποδεχθεί τα τρωτά του σημεία. Η κουλτούρα της αυθεντικότητας και της ενσυναίσθησης, είναι το «κλειδί» για να απελευθερωθούμε από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της τοξικής θετικότητας. Με αυτόν τον τρόπο, ανοίγουμε το δρόμο για τη γνήσια ευτυχία, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου τελικά είναι «οκ» να μην είσαι πάντα «οκ».