Το “Maestro” ήταν από τις σειρές που συζητήθηκε όσο λίγες τους προηγούμενους μήνες – και όχι άδικα.
Μέσα από τον φακό του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, μπορέσαμε να κοιτάξουμε την ελληνική οικογένεια, χωρίς φτιασίδια και κουκουλώματα.
Έμφυλη βία, ενηλικίωση, απαγορευμένοι έρωτες, ομοφυλοφιλία και άλλα θέματα που συνήθως δεν έχουμε το θάρρος να κοιτάξουμε κατάματα, ή ακόμα χειρότερα στρέφουμε το βλέμμα αλλού με αποστροφή.
Τα φιλιά και ο έρωτας δύο εκ των πρωταγωνιστών συζητήθηκαν πολύ, πιο πολύ από τα χιλιάδες φιλιά και τους εκατοντάδες έρωτες που έχουν περάσει από τις οθόνες μας.
Ο έρωτας δύο ανδρών, για κάποιους δεν έχει θέση στην τηλεόραση, για άλλους δεν είναι θέαμα που πρέπει να εκτίθενται τα παιδιά και για άλλους κατι αφύσικο που πρέπει να συμβαίνει μόνο πίσω από κλειστές πόρτες χωρίς να προκαλεί.
Από την άλλη, υπήρχαν και αυτοί που βρήκαν λύτρωση σε αυτές τις εικόνες, αφού η εκπροσώπηση που ονειρεύονταν, έπαιρνε επιτέλους σάρκα και οστά στη μικρή οθόνη και τρύπωνε σε χιλιάδες ελληνικά νοικοκυριά.
Το “Maestro” σίγουρα δεν πρωτοτύπησε, μιας και υπήρξαν Χόλιγουντιανες ταινίες και διεθνείς παραγωγές που τάραξαν τα νερά, ακόμα και όταν το έδαφος ήταν τελείως άγονο. Ήταν, όμως, από τις πρώτες ελληνικές σειρές, με μεγάλη τηλεθέαση που αγκάλιασε τον ομόφυλο έρωτα με ειλικρίνεια, σεβασμό και τρυφερότητα – και αυτό οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε.
Queerness στην τηλεόραση και το σινεμά: Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα από το 1950 μέχρι σήμερα;
Οι ομοφυλόφιλοι, οι λεσβίες, οι τρανς γυναίκες και άντρες (ό,τι είχε να κάνει με queerness γενικά) δεν ήταν καλοδεχούμενοι ούτε στο σινεμά, ούτε και στην τηλεόραση, εν τη γενέσει τους. Οτιδήποτε μπορούσε να ταράξει την ετεροκανονικότητα, κατευθείαν λογοκρινόταν.
Από το 1890 έως τη δεκαετία του 1980, η εκπροσώπηση των ομοφυλόφιλων και των λεσβιών στο Χόλιγουντ, ήταν συχνά αρνητική και η ομοφοβία έκδηλη. Σε αυτό συνέβαλε ο «Κώδικας Hays», ο οποίος δημιουργήθηκε από την πίεση κυρίως θρησκευτικών ομάδων και γυναικών, που κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1930 και του 1950 επιτέθηκαν στο Χόλιγουντ για έλλειψη ηθικής.
Έτσι, οι φανερά ομοφυλόφιλοι χαρακτήρες απαγορεύτηκαν και η ομοφυλοφιλία κωδικοποιήθηκε σε συμπεριφορές, χωρίς φυσικά να μπορεί να εκδηλωθεί ανοιχτά.
Η ταινία “Επαναστάτης χωρίς αιτία”, που κυκλοφόρησε το 1955, όταν ο «Κώδικας Hays» ήταν σε πλήρη ισχύ, είναι ένα κλασικό παράδειγμα της λογοκρισίας που διακατείχε το Χόλιγουντ εκείνη την εποχή.
Στην ταινία, που προσπαθεί να απεικονίσει την ηθική παρακμή της αμερικανικής νεολαίας και να εξερευνήσει το χάσμα των γενεών, μπορούσε μόνο να υπονοηθεί ότι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες ήταν ομοφυλόφιλος.
Όπως θα δήλωνε χρόνια αργότερα ο Sal Mineo, για τον χαρακτήρα του “Πλάτωνα”: «Ήταν, κατά κάποιο τρόπο, ο πρώτος ομοφυλόφιλος έφηβος σε ταινίες. Δείτε το ξανά τωρα και θα καταλάβετε πόσο τον άναβε ο Τζέιμς Ντιν».
Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, που άνθισαν τα κινήματα για τα δικαιώματα των γυναικών και των ομοφυλοφίλων, ο αυστηρός κώδικας λογοκρισίας που στόχευε ειδικά στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, χαλάρωσε.
Ωστόσο, αυτό δεν επηρέασε αμέσως την εκπροσώπηση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας με θετικό τρόπο, καθώς πλέον υπήρχαν ομοφυλόφιλοι και λεσβίες στις ταινίες, αλλά παρουσιάζονταν με τρόπο φανερά ομοφοβικό. Κατά την εποχή αυτή, οι γκέι κινηματογραφικοί χαρακτήρες συχνά παρουσιάζονταν ως επικίνδυνοι, καταστροφικοί και μερικές φορές ακόμη και αυτοκτονικοί.
Από το 1990 και μετά, τα πράγματα φαίνεται πραγματικά να αλλάζουν και η εκπροσώπηση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας να μπαίνει στο σωστό μονοπάτι, σύμφωνα με το οποίο η απεικόνιση των ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και τρανς χαρακτήρων στον κινηματογράφο, γίνεται με σεβασμό και τόλμη, χωρις να φοβάται να συγκρουστεί ή ακόμα και να βοηθήσει στην καταπολέμηση της ομοφοβίας, αμφιφοβίας και τρανσφοβίας.
Queerness: Γιατί είναι σημαντική η εκπροσώπησή του στην τηλεόραση και το σινεμά
Αρχικά, θα λέγαμε ότι παρέχει ορατότητα αλλά και επιβεβαίωση στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, κάνοντας ξεκάθαρο ότι τα αναγνωρίζουμε, είναι αποδεκτά και αναπόσπαστο μέρος του κοινωνικού συνόλου.
Όταν βλέπεις έναν queer χαρακτήρα σε μια σειρά που αγαπάς, μπαίνεις στην θέση του, κατανοείς λίγο καλύτερα την ταυτότητά του και ίσως καταρρίπτεις κάποια από τα επιβλαβή στερεότυπα που σου φυτεύτηκαν από την κοινωνία, πριν καλά-καλά το καταλάβεις.
Όταν τα μέσα ενημέρωσης επιλέγουν να δώσουν τηλεοπτικό χρόνο σε μια ιστορία που περιλαμβάνει queer άτομα, οι άνθρωποι καλούνται να έρθουν αντιμέτωποι με διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς και ταυτότητες φύλου, προωθώντας την ενσυναίσθηση και μειώνοντας τις προκαταλήψεις.
Επιπλέον, η queer αναπαράσταση στα μέσα ενημέρωσης συμβάλλει στην κοινωνική μετατόπιση και στην εξοικείωση με τις ΛΟΑΤΚΙ+ σχέσεις. Όσο τα queer άτομα διεκδικούν αποδοχή, ισότητα και παλεύουν για μια κοινωνία πιο περιεκτική, τα media βοηθούν στην οπτικοποίηση των ιδεών αυτών.
Δεν βγαίνει, όμως, μόνο η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα κερδισμένη από την εν λόγω αναπαράσταση. Ποικιλομορφία, πολυφωνία, πολυπολιτισμικότητα, όλα ενθαρρύνονται καθώς ο διάλογος ενισχύεται, η ενσυναίσθηση καλλιεργείται και τελικά δημιουργούνται κοινωνικοί δεσμοί έτοιμοι να υποστηρίξουν την διαφορετικότητα.
Έχουν γίνει βήματα, αλλά ακόμα υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης
Σύμφωνα με έρευνα, που πραγματοποίησε το GLAAD σε τηλεοπτικές σειρές που προβάλλονται στην αμερικανική τηλεόραση, σχεδόν το 12% των χαρακτήρων είναι ΛΟΑΤΚΙ+. Πιο συγκεκριμένα, από τους 775 χαρακτήρες σειρών σε τηλεοπτικές εκπομπές, οι 92 είναι queer. Ακόμα, όμως, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης.
Αυτό που πολλές φορές λείπει, είναι εις βάθος προσέγγιση ενός queer χαρακτήρα. Είναι σημαντικό, οι χαρακτήρες να απεικονίζονται ως πολυδιάστατα άτομα με βαθύτερες σκέψεις, συναισθήματα και πολυπλοκότητα, αντί να βασίζονται σε κλισέ ή μονοδιάστατες απεικονίσεις.
Πολλές φορές, βλέπουμε τους queer χαρακτήρες να προσεγγίζονται επιφανειακά, ή να έχουν ρόλους οι οποίοι είναι απλά συμπληρωματικοί στην ιστορία ενός straight χαρακτήρα, αντί να παρουσιάζονται με αυθεντική και ουσιαστική αφήγηση που υπερβαίνει την επιφανειακή κατανόηση.
Επιπλέον, η συμπερίληψη queer φωνών στα παρασκήνια είναι ζωτικής σημασίας. Όχι μόνο το σινεμά και η τηλεόραση, αλλά γενικότερα ο χώρος των μέσων ενημέρωσης, χρειάζεται περισσότερο queerness – σε συγγραφείς, σκηνοθέτες και παραγωγούς να εργάζονται δημιουργικά πίσω από τις σκηνές.
Οι cisgender ετεροφυλόφιλοι σκηνοθέτες και συγγραφείς, ιδιαίτερα οι ταλαντούχοι, είναι ικανοί να γράφουν σενάρια για gay, bisexual ή ακόμα και transgender χαρακτήρες. Ωστόσο, το βίωμα είναι, πολλές φορές, η πιο σημαντική πηγή για την δημιουργία ιστοριών που ξεχειλίζουν από αυθεντικότητα, ποικιλία και ακρίβεια.
Queerness στην τηλεόραση και το σινεμά: Οι δικές μου αγαπημένες ταινίες και σειρές
Για το κλείσιμο, έχω επιλέξει λίγες μόνο από τις δικές μου αγαπημένες ταινίες και σειρές με queer ιστορίες.
Boys Don’t Cry
Στην ημι-βιογραφική ταινία, η Hilary Swank υποδύεται τον τρανς άνδρα Brandon Teena, ο οποίος δέχεται βάναυση επίθεση και αργότερα δολοφονείται από δύο από τους συνεργάτες του, όταν ανακαλύπτουν ότι είναι τρανς. Σκληρή ταινία, αλλά από αυτές που δεν τις ξεχνάς όσα χρόνια και αν περάσουν.
Carol
Η Κέιτ Μπλάνσετ και η Ρούνεϊ Μάρα πρωταγωνιστούν σε αυτό το δράμα εποχής του 1950. Η Κάρολ, διαζευγμένη με παιδιά, ερωτεύεται μια μικρότερη, επίδοξη φωτογράφο σε μια εποχή που τα ειδύλλια μεταξύ του ιδίου φύλου ήταν εξωφρενικά και ανήθικα.
Call Me By Your Name
Βασισμένο στο μυθιστόρημα του André Aciman, το “Call Me By Your Name” ακολουθεί τον Elio καθώς ερωτεύεται τον οικότροφο του πατέρα του, Oliver, κατά τη διάρκεια ενός ζεστού ιταλικού καλοκαιριού.
Αν και το ίδιο το θέμα δεν ήταν απαραίτητα πρωτοποριακό, η ιστορία αγάπης του Timothée Chalamet και του Armie Hammer παρουσιάστηκε τόσο αυθεντικά, που σηματοδότησε μια εποχή ευρείας αποδοχής και αποστιγματισμού των queer ιστοριών αγάπης.
Sex Education
Η σειρά αυτή έχει ήδη αναδειχθεί ως μια από τις πιο αναζωογονητικές τηλεοπτικές εκπομπές που ασχολείται με τη σεξουαλικότητα, την ενηλικίωση και όλο το δράμα που συνοδεύει πολλές φορές την εφηβεία.
Αυτό που την κάνει ενδιαφέρουσα, όμως, είναι ότι σχεδόν οι μισοί από τους βασικούς χαρακτήρες, έχουν επιδείξει queerness με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Από τον ανοιχτά γκέι, Eric, τον αμφιφυλόφιλο, Adam, και την πανσέξουαλ, Ola, μέχρι τη Lily, που δεν θέλει να βάλει την σεξουαλικότητα της σε κανένα κουτάκι.
Απολαύστε τις!