Μια από αυτές τις στιγμές, αναπολώ την παιδική μου ηλικία.
Τότε που η λέξη «φιλία» λάμβανε ίσως την πιο αθώα και αυθεντική μορφή της. Ένα διάλειμμα στο σχολικό προαύλιο, μια βόλτα στην παιδική χαρά της γειτονιάς ή μια κοινή καλοκαιρινή περιπέτεια στην κατασκήνωση, ήταν αρκετά για να ζωντανέψει αβίαστα μια νέα φιλία. Μια φιλία που ξεπερνούσε τα ηλικιακά όρια και οποιαδήποτε μορφή προκατάληψης. Τρεφόταν μονάχα από την κοινή περιέργεια να ανακαλύψουμε τον κόσμο.
Πλέον, στα 25 μου, μπορώ να πω με βεβαιότητα πως όλα αυτά έχουν αλλάξει. Βλέπεις, όταν η ενηλικίωση σου «χτυπάει» την πόρτα, αυτόματα ξεκλειδώνεται και μια άλλη πίστα της καθημερινότητας, εκείνη των τρελών χρονοδιαγραμμάτων, των αυξανόμενων απαιτήσεων και των «πρέπει» που μας φθείρουν περισσότερο από όσο αντιλαμβανόμαστε. Προφανώς, οι μεταβάσεις από τις οποίες περνάμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας αλλάζουν θεμελιωδώς τις προτεραιότητες, τις αξίες και την οπτική μας σχετικά με πολλά ζητήματα.
Όταν, όμως, η συζήτηση πάει προς το θέμα της φιλίας, τα πράγματα περιπλέκονται λίγο περισσότερο.
Φιλίες και ενήλικη ζωή: Μερικά στοιχεία
Μια έρευνα που διεξήχθη το 2021 από το «Survey Center on American Life» απέδειξε ότι λιγότερο από το 50% των ανδρών νιώθουν «ικανοποιημένοι με τις φιλίες τους». Στο μεταξύ, μόνο το 20% των ανδρών θεωρεί πως «έχει λάβει συναισθηματική υποστήριξη από έναν φίλο», με το ίδιο ποσοστό να ανέρχεται σε 40% για τις γυναίκες.
Πού οφείλεται αυτό;
«Οι κοινωνιολόγοι έχουν εντοπίσει τα συστατικά που πρέπει να υπάρχουν για να δημιουργήσουμε φιλίες αβίαστα. Αυτά είναι η αυθεντική αλληλεπίδραση και η κοινή ευαλωτότητα», είχε σημειώσει σε παλαιότερη δήλωσή της η ψυχολόγος Marisa G. Franco.
Προφανώς, όμως, οι λέξεις «αλληλεπίδραση» και «ευαλωτότητα» δεν ταιριάζουν ιδιαίτερα στην εποχή των κοινωνικών πιέσεων. Στην εποχή που, εκτός από ότι δεν μας δίνεται η δυνατότητα να εκφράσουμε την οικειότητα που απαιτείται για την επίτευξη μιας στενής φιλίας, έχουμε φτάσει στο σημείο του να μη γνωρίζουμε πώς να αγαπήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Γιατί από εκεί ξεκινούν όλα.
Η πρόκληση της εμπιστοσύνης
Τι γίνεται με τα αυξημένα levels καχυποψίας που αποκτούμε καθώς μεγαλώνουμε; Ή διορατικότητας, δεν είμαι σίγουρη. Γι’ αυτό που είμαι σίγουρη είναι ότι, με τον καιρό, συσσωρεύουμε έναν όγκο συναντήσεων με διαφορετικούς ανθρώπους, μερικές από τις οποίες μπορεί να μας έχουν απογοητεύσει ή τραυματίσει.
Και όπως είναι ευρέως γνωστό, οι άνθρωποι είμαστε προσαρμοστικά όντα. Αυτό εν μέρει σημαίνει ότι «ρυθμίζουμε» τον βαθμό της κοινωνικής εμπιστοσύνης με βάση τις αλληλεπιδράσεις και τις εμπειρίες μας κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Μοιραία, αυτή η συσσωρευμένη «σοφία» μας οδηγεί σε μια αυξημένη αίσθηση προσοχής όταν επιχειρούμε να δημιουργήσουμε νέες φιλίες.
Σίγουρα αυτό λειτουργεί ως ένα είδος προστατευτικού μηχανισμού για την ψυχική μας υγεία, ωστόσο συνήθως μας εμποδίζει να επενδύσουμε συναισθηματικά και πνευματικά σε άλλους ανθρώπους, επηρεάζοντας δυνητικά την ποιότητα και την ποσότητα των φιλιών.
Αποξένωση και ψηφιακές personas
Μέσα σε όλα, πρέπει να ισορροπήσουμε και μεταξύ της ψηφιακής και της «εκτός σύνδεσης» καθημερινότητας. Είναι κι αυτό μια πρόκληση, όσο να πεις. Ιδιαίτερα για τους «digital natives» (aka Gen Zers), για τους οποίους τα social media αποτελούν κυριολεκτικά ένα οικοσύστημα μέσω του οποίου αλληλοεπιδρούν με τον κόσμο.
Οι «κανόνες» που διέπουν το ψηφιακό περιβάλλον εισάγουν ένα επίπεδο πολυπλοκότητας και επιπολαιότητας στις σχέσεις μας. Η εξιδανικευμένη φύση των ψηφιακών personas, oι ξεκάθαρα unrealistic συγκρίσεις με τα υπόλοιπα «προφίλ», ή γενικότερα η φαινομενικά «τέλεια» ζωή που προβάλλεται στα social media, μάς υπερχειλίζουν με συναισθήματα ανεπάρκειας και μοναξιάς.
Μακροπρόθεσμα, η τοξικότητα της συγκεκριμένης κατάστασης οδηγεί στην αποξένωση. Εδώ έγκειται και το παράδοξο της εκτεταμένης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: Στην ικανότητά τους να διευκολύνουν και να εμποδίζουν παράλληλα τη δημιουργία ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων.
Φιλίες στην ενήλικη ζωή: Η ανάγκη της συναισθηματικής και πνευματικής σύνδεσης
Όλοι, ανεξαιρέτως, έχουμε την έμφυτη επιθυμία να συνδεθούμε συναισθηματικά με τους άλλους. Χρειαζόμαστε αυτές τις συνδέσεις για να εξελιχθούμε, για να επιβιώσουμε. Σίγουρα, πολλές φορές είναι δύσκολο να βγούμε από το comfort zone μας και να προσαρμοστούμε στην πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Ωστόσο, ακόμα πιο δύσκολο είναι να μη μοιραζόμαστε. Ό,τι κι αν είναι αυτό. Γέλιο, δάκρυα, αναμνήσεις, ιδέες, λύπη ή χαρά.
Καθώς περιπλανιόμαστε μέσα στο λαβύρινθο των ευθυνών και των προκλήσεων που έρχονται με το να μεγαλώνουμε, ο ρόλος των φίλων γίνεται όλο και πιο ζωτικός. Οι φίλοι μετατρέπονται σε αυτό το «καταφύγιο» όπου μπορούμε να είμαστε ο αυθεντικός εαυτός μας, απαλλαγμέν@ από κάθε είδος προσποίησης.