Σε μια διαρκώς εξελισσόμενη και μεταβαλλόμενη κοινωνία, η συμπερίληψη ως αξία, ως νοοτροπία και ως έννοια, έχει τεθεί ουκ ολίγες φορές επί τάπητος στο δημόσιο διάλογο.
Ειδικά στην πολιτική, είναι εξαιρετικά σπάνια η συμμετοχή ατόμων που δεν εναρμονίζονται με τα τρέχοντα στερεότυπα.
Εντούτοις, στην Ισπανία καταγράφηκε ένα πρωτοφανές βήμα για τα παγκόσμια δεδομένα της πολιτικής, αφού για πρώτη φορά εντάχθηκε στο περιφερειακό Κοινοβούλιο της Βαλένθια, η Mar Galcerán, μια βουλεύτρια με σύνδρομο Down.
Άραγε, είναι αυτή η αρχή της έμπρακτης συμπερίληψης στο χώρο της πολιτικής σε διεθνές επίπεδο;
Ποια είναι η Mar Galcerán;
Η Mar Galcerán γεννήθηκε στη Βαλένθια το 1978, ενώ σε ηλικία μόλις 18 ετών εντάχθηκε στο λαϊκό κόμμα, αναπτύσσοντας ενεργό δράση. Για δεκαετίες, δρούσε με γνώμονα την ισότητα στην πολιτική συμμετοχή για τα άτομα με νοητική αναπηρία. Επίσης, για περισσότερα από είκοσι χρόνια εργαζόταν σε δημόσιο φορέα της Βαλένθια, όπου συνέβαλε σε σπουδαίο βαθμό στη χάραξη συμπεριληπτικών πολιτικών, μακριά από διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, υπήρξε επικεφαλής της Asindown, μιας τοπικής οργάνωσης για την υποστήριξη οικογενειών με παιδιά που έχουν σύνδρομο Down.
Οδεύοντας σε έναν πολιτικό στίβο που «αγκαλιάζει», αντί να περιθωριοποιεί
Εκτός από τη Mar Galcerán, της οποίας η εκλογή αποτελεί «γροθιά» απέναντι σε καθετί παρωχημένο, στο παρελθόν υπήρξαν κι άλλα αξιόλογα πρόσωπα, τα οποία, παρά τις δυσκολίες που καλούνταν να αντιμετωπίσουν, κατάφεραν να αναρριχηθούν στην πολιτική. Παραδείγματος χάρη, το 2020, η Éléonore Laloux ήταν το πρώτο άτομο με σύνδρομο Down στη Γαλλία που εξελέγη σε δημόσιο αξίωμα, ως μέλος του δημοτικού συμβουλίου, στην πόλη Arras.
Συγχρόνως, ο Fintan Bray άλλαξε άρδην τα πολιτικά δεδομένα της Ιρλανδίας, αφού υπήρξε το πρώτο άτομο που κατέκτησε μια θέση στα εγχώρια πολιτικά πράγματα το 2022. Ακόμη, όσον αφορά στην εκλογή της Galcerán, ως μέντοράς της φαίνεται να λειτούργησε η Ángela Bachiller, η οποία, το 2013, εξελέγη δημοτική σύμβουλος στην πόλη Valladolid, ούσα η πρώτη εκλεγείσα δημοτική σύμβουλος με σύνδρομο Down στην Ισπανία. Εντούτοις, παρά τα σπουδαία κατορθώματα του παρελθόντος, η Mar Galcerán είναι η πρώτη βουλεύτρια που κατόρθωσε να ενταχθεί σε ένα περιφερειακό ή εθνικό Κοινοβούλιο.
«Υπάρχουν άνθρωποι που με στηρίζουν. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι που πιστεύουν ότι δεν είμαι ικανή. Αλλά αυτοί είναι και οι άνθρωποι που δεν ξέρουν κάτι για εμένα ή την καταγωγή μου», δήλωσε σχετικά η Galcerán.
Καθώς ανακαλύπτει εκτενέστερα τις νέες τις αρμοδιότητες, τόνισε πως ο ρόλος της συνεπάγεται τεράστια ευθύνη.
«Θέλω να μάθω πώς να το κάνω καλά, για τη Βαλενθιανική Κοινότητα και, κυρίως, για όσους από εμάς έχουμε διαφοροποιημένες ικανότητες», πρόσθεσε.
Οι πολιτικές επιδιώξεις συνδέονται άρρηκτα με την ορατότητα και τον κατακερματισμό κάθε είδους διάκρισης
Η πολιτική, ως έννοια, είναι δύσκολο να αποσαφηνιστεί συνοπτικά. Πάντοτε η ερμηνεία της εξαρτάται από το νόημα που την συνοδεύει. Ως πολιτική μπορεί να θεωρηθεί ο τρόπος ομιλίας, η πρακτική της διαπραγμάτευσης, η στάση του ατόμου σε μία συζήτηση για αμφιλεγόμενα ζητήματα. Πολιτική είναι οι μεταρρυθμίσεις, η νομοθεσία, οι δικαστικές αποφάσεις, το στίγμα, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η μέριμνα του κρατικού μηχανισμού προς τους πολίτες που τυχαίνει να βιώνουν σοβαρότερες αντικειμενικές δυσκολίες (λ.χ. προβλήματα υγείας) από το μέσο όρο.
Η εκλογή πολιτικών προσώπων με κάποιου είδους αναπηρία ή με έναν διαφορετικό προσανατολισμό (σεξουαλικό, θρησκευτικό κ.λπ.), αυτομάτως ενεργοποιεί την ορατότητα ευάλωτων ή περιθωριοποιημένων κοινωνικών ομάδων. Συν τοις άλλοις, όταν η πολιτική ηγεσία μιας χώρας, μιας πολιτείας ή μιας πόλης είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των έσω τις ανάγκες των πολιτών, τότε δύναται να θεσπίσει αποτελεσματικότερες μεταρρυθμίσεις, ώστε να αντιμετωπιστούν τα επιμέρους ζητήματα από τη ρίζα τους.
Είναι επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να ακουστούν όλες οι φωνές. Εκτός αυτού, τέτοιου είδους αποφάσεις όχι μόνο δίνουν υπόσταση στη συμπερίληψη, αλλά «κλείνουν το μάτι» στην ποικιλομορφία, στην «πολυχρωμία» και στην αποδοχή της διαφορετικότητας.
Αγαπητή Ελλάδα, μη μένεις άπραγη
Αδιαμφισβήτητα, στη χώρα μας οι συνθήκες είναι αρκετά δυσμενείς σε όλα, σχεδόν, τα επίπεδα. Η οικονομία, η υγεία, η εκπαίδευση και η εργασία περνούν διαρκείς διακυμάνσεις και απέχουν παρασάγγας από την προσφορά ενός ικανοποιητικού βιοτικού επιπέδου. Ωστόσο, αν ο μέσος πολίτης – που είναι θεωρητικά υγιής και αρτιμελής – αδυνατεί να επιβιώσει αξιοπρεπώς στην Ελλάδα, τότε είναι οριακά αδύνατο να συλλάβει ανθρώπινος νους πώς είναι η καθημερινότητα ενός ατόμου με σύνδρομο Down ή με κάποια κινητική δυσκολία.
Πιθανότατα, αν δινόταν βήμα σε τέτοιους ανθρώπους, η εγχώρια πολιτική σκηνή θα διακρινόταν από ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση, ουσιώδεις προτάσεις με στόχο τη διευκόλυνση όσων παραγκωνίζονται αισθητά και θα έφθιναν σταδιακά οι εμφανείς διακρίσεις, μιας και θα αντιμετωπίζονταν ισότιμα όλα τα μέλη του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.
Πάρα ταύτα, υπό το πρίσμα του απτού ρεαλισμού, αργεί πολύ ακόμα η σειρά μας.