Κι όμως, αυτά τα τραγούδια μίλησαν για την πολιτική, χωρίς να γίνει άμεσα αντιληπτό το νόημά τους.
Στη συλλογική μας συνείδηση, η μουσική έχει αποτυπωθεί, κατά βάση, ως μέσο ψυχαγωγίας και πρόσβασης στον συναισθηματικό κόσμο. Μέσα από τις νότες και τις μελωδίες, «ξετυλίγονται» αναμνήσεις, σκέψεις και συναισθήματα, μ’ έναν μαγικό τρόπο. Έτσι, η μουσική συμβάλλει σημαντικά στην αποσυμπίεση και την αποσυμφόρηση, ειδικά σε μία άκρως απαιτητική καθημερινότητα.
Εκτός αυτού, όμως, υπήρξαν τραγούδια που μίλησαν όχι μόνο στην ψυχή μας, αλλά αναφέρθηκαν με έμμεσο ή άμεσο τρόπο σε ζητήματα που έχουν πολιτικές προεκτάσεις και πηγάζουν μέσα από αναποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις που αμβλύνουν τις κοινωνικές ανισότητες ή μεταφέρουν την εξουσία στα χέρια λίγων και ισχυρών. Ως εκ τούτου, έχουν σημειωθεί ουκ ολίγες φορές περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας ή αστυνομικής βίας.
Και η μουσική έχει τολμήσει να μιλήσει ευθέως για όλα αυτά.
«99 Red Balloons» – Nena (1983)
Ένα κομμάτι, το οποίο δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, αλλά έχει βασίζεται σε μία αντιπολεμική φιλοσοφία και έχει θέση στο playlist όλων μας. Ο αρχικός τίτλος του στα γερμανικά ήταν «99 Luftballons» και, μέσα από τους στίχους, η Nena αναφέρθηκε στη Γερμανία, η οποία βρισκόταν εν μέσω Ψυχρού Πολέμου τότε. Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του τραγουδιού, μάλιστα, προήλθε από τον κιθαρίστα-συνεργάτη της Nena, Carlo Karges, ενώ βρισκόταν σε μία συναυλία των Rolling Stones στο Δυτικό Βερολίνο. Υπενθυμίζεται, ότι ακόμα η Γερμανία ήταν διαχωρισμένη σε Ανατολικό και Δυτικό Βερολίνο, αφού το περίφημο Τείχος του Βερολίνου κατεδαφίστηκε το 1989.
Κατά τη διάρκεια της συναυλίας των Rolling Stones, λοιπόν, σκορπίστηκαν εκατοντάδες μπαλόνια στον ουρανό και ο Carlo παρατήρησε πως μετατοπίζονταν σταδιακά και έμοιαζαν με μικρά διαστημόπλοια. Κατόπιν, ένα μπαλόνι ξέφυγε και παρασύρθηκε προς το Ανατολικό Βερολίνο, με τον Carlos να φαντάζεται τί θα συνέβαινε αν αυτό το μπαλόνι εντοπιζόταν από εχθρικό ραντάρ και παρερμηνευόταν ως αεροπλάνο των αντιπάλων. Υπό αυτό το πρίσμα, έγραψε τους στίχους του «99 Luftballons» για να αφηγηθεί αυτή την ιστορία.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η αγγλόφωνη εκδοχή δεν αποδίδει επαρκώς το νόημα του τραγουδιού, κάτι στο οποίο έχουν αναφερθεί και οι συντελεστές του. Εντούτοις, είναι ένα τραγούδι που θα παραμένει πάντα επίκαιρο, όσο θα μαίνονται πόλεμοι στον κόσμο.
«Where Is The Love» – The Black Eyed Peas (2003)
Αυτό το κομμάτι ενδεχομένως να είναι πιο γνωστό στους Gen Zeners και τους Millennials, αν και ελάχιστη βαρύτητα έχει δοθεί στην κοινωνικοπολιτική του ταυτότητα.
«People killin’, people dyin’ / Children hurt and you hear them cryin’ / Can you practice what you preach? / Or would you turn the other cheek?»
Μέσα από αυτούς τους στίχους γίνεται αναφορά στην πλήρη απουσία ενσυναίσθησης τόσο από την πλευρά των κρατικών μηχανισμών παγκοσμίως, όσο και από την πλευρά των πολιτών. Διότι, η αλληλεγγύη σε μία πραγματικότητα που κυριαρχούν τα μεγάλα συμφέροντα, ο καπιταλισμός και οι πελατειακές σχέσεις, είναι το μοναδικό μας όπλο για να υπερασπιστούμε τα παιδιά που καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα δυσοίωνο μέλλον.
Το ίδιο ισχύει και για τους συμπολίτες μας που αφήνουν την τελευταία τους πνοή σε συστήματα υγείας με ανύπαρκτες υποδομές, λόγω του ότι ο καπιταλισμός επιτάσσει μακροζωία και ευημερία μόνο σε όσους έχουν τη δυνατότητα να την εξαγοράσουν. Οι μετανάστες και όσοι προέρχονται από ευάλωτα κοινωνικά στρώματα είναι καταδικασμένοι να βρίσκουν συνεχώς κλειστές πόρτες.
«Long Way To Go» – Gwen Stefani (2004)
Μπορεί η Gwen Stefani να είναι γνωστή για ποπ κομμάτια με πιο ανάλαφρο προσανατολισμό, όμως μας έχει χαρίσει και τραγούδια με σπουδαίο κοινωνικοπολιτικό πρόσημο.
«His skin wasn’t the same color as mine but he was fine / If all men are made equal then he was fine / Up until the time we went out on a date I was fine / Now I’m getting dirty looks I wonder what they’d say if we were blind»
Τα τελευταία χρόνια, συνηθίζεται να γίνεται λόγος για τις διακρίσεις και τις κακοποιητικές συμπεριφορές που βιώνουν οι γυναίκες – και όχι άδικα. Ωστόσο, και οι άνδρες καλούνται να αντιμετωπίσουν την κακεντρεχή κοινωνία, ειδικά αν το χρώμα του δέρματος τους είναι σκούρο. Κι αυτό, δεν είναι μεμονωμένο γεγονός, ακριβώς επειδή στο παρελθόν οι σκουρόχρωμες επιδερμίδες ήταν συνυφασμένες με τη δουλεία και την εκμετάλλευση. Και παρά τους αιματηρούς αγώνες που έχουν δοθεί, μέχρι και σήμερα είναι ορατός ο ρατσισμός, παρ’ όλο που κρύβεται πίσω από ένα υποκριτικό «ναι, αλλά».
Μια συνθήκη που γίνεται φανερή μέσα από τους παραπάνω στίχους.
«Hell No Talmbout» – Janelle Monae (2015)
Τα περιστατικά αστυνομικής βίας είναι αμέτρητα και στοιχίζουν ζωές σε παγκόσμιο επίπεδο. Φωνάζουμε για δικαιοσύνη σ’ έναν κόσμο που ηλικιωμένοι ξυλοκοπούνται βάναυσα από τις αστυνομικές δυνάμεις στις πορείες.
Ο θάνατος του Αλέξη, του Κώστα Φραγκούλη του George Floyd, καθώς και της 21χρονης εγκύου πρόσφατα στο Οχάιο από τα χέρια των αστυνομικών, δεν ήταν απλή άσκηση καθήκοντος. Ήταν καθαρή ανθρωποκτονία, ασχέτως αν το διεφθαρμένο σύστημα τείνει να ευνοεί τα παιδιά του. Γι’ αυτό και η Janelle Monae μιλάει ανοιχτά για την αστυνομική βία, μέσα από τους παρακάτω στίχους του «Hell No Talmbout»:
«Red, white, and blue here come the sirens / Only to dance with the little girls on the corner / There’s a war in the streets, nobody speaks / And now a boy laying on the ground»
«What About Us» – Pink (2017)
Ένας τολμηρός ύμνος από την Pink, ο οποίος, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να αναφέρεται σε έναν έρωτα. Αν εντρυφήσει κανείς, όμως, λίγο περισσότερο στους στίχους, θα αντιληφθεί ότι όχι μόνο δε μιλάει για έρωτες και αγάπες, αλλά αντιθέτως θέτει πολύ εύστοχα, αναπάντητα ερωτήματα που χρειάζεται να απαντηθούν από κάθε κυβέρνηση διεθνώς.
«What about us? / What about all the times you said you had the answers? / So, what about us? / What about all the broken happy ever afters?/ Oh, what about us? / What about all the plans that ended in disaster?»
«Land of the Free» – The Killers (2019)
Η οπλοκατοχή, η νομοθεσία της και η ένοπλη βία είναι ζητήματα που μας απασχολούν διαχρονικά. Κι αυτό συμβαίνει επειδή, ανεξάρτητα από το τί προβλέπει η αντίστοιχη νομική διάταξη κάθε χώρας, πάντα υπάρχουν εκείνοι που καταφεύγουν σε αθέμιτα μέσα για να οργανώσουν παράνομο εμπόριο όπλων, με αποτέλεσμα τα όπλα να καταλήγουν στα πλέον ακατάλληλα χέρια, στερώντας τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αιματηρό μακελειό στο Τέξας, που έλαβε χώρα σε σχολείο, το 2022, όταν ένας ένοπλος δράστης δολοφόνησε 19 μαθητές και 2 ενηλίκους, ο ένας εκ των οποίων ήταν εκπαιδευτικός. Τα γεγονότα αυτά είναι άκρως ανησυχητικά και αποδεικνύουν διαρκώς την ένταση και το μέγεθος του προβλήματος, ακριβώς όπως αναφέρεται και στους στίχους των Killers:
«So how many daughters, tell me, how many sons / Do we have to have to put in the ground / Before we just break down and face it / We got a problem with guns?»