«Ήρθε η στιγμή της αλήθειας για 10.000€». Ώπα λάθος.
Παρ’ όλο που το: «Ου ψευδομαρτυρήσεις» συγκαταλέγεται στις πασίγνωστες 7 εντολές, είναι κάπως περίπλοκο να τηρηθεί στην πράξη. Το ψέμα έχει πολλές οπτικές: Άλλοτε, εστιάζει στην εξαπάτηση και την παραπλάνηση, έχοντας δόλο και άλλοτε, μπορεί να ειπωθούν τα λεγόμενα «λευκά ψέματα», τα οποία ίσα που θα μας γλυτώσουν από μια άβολη συνθήκη.
Πράγματι, θα ήταν άδικο αν όλα τα ψέματα έμπαιναν στην ίδια κλίμακα, δίχως να εξετάσουμε τις συνολικές παραμέτρους. Ειδικότερα, το: «Δεν θα βγω σήμερα, επειδή είμαι άρρωστος» που μεταφράζεται στ’ αλήθεια ως: «Θέλω να σε αποφύγω για να αράξω με την παρέα μου» είναι πολύ βαρύτερο από το: «Ξεκινάω σε 5 λεπτά από το σπίτι» που μεταφράζεται στ’ αλήθεια ως: «Ξεκινάω σε 15 λεπτά από το σπίτι».
Πόσο συχνά λέμε ψέματα βάσει ερευνών;
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Basic and Applied Psychology διαπίστωσε ότι ο ένας μέσος Αμερικανός λέει ψέματα τρεις φορές σε μια συνομιλία δέκα λεπτών. Επιπλέον, σύμφωνα με μια άλλη μελέτη, ένα σύνολο φοιτητών παραδέχτηκε ότι έλεγε ψέματα μία με δύο φορές την ημέρα. Όσον αφορά αντίστοιχα ζητήματα στη Μεγάλη Βρετανία, μια έρευνα αποκάλυψε ότι οι άντρες λένε έξι ψέματα την ημέρα ενώ οι γυναίκες, κατά μέσο, όρο τρία.
Συγκεκριμένα, τα ψέματα των αντρών φαίνεται να συνδέονται σε μεγαλύτερο βαθμό με τις συνήθειές τους στο ποτό, ενώ τα ψέματα των γυναικών αποσκοπούσαν στην απόκρυψη των αληθινών τους συναισθημάτων.
Unpopular opinion: Τα ψέματα έχουν και θετικό πρόσημο
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα ψέματα που ξεστομίζονται καθημερινά στοχεύουν, κυρίως, στην αποφυγή κοινωνικών συγκρούσεων ή/και στο εξωραϊσμό καταστάσεων. Εν ολίγοις, αυτού του είδους τα ψέματα δεν είναι επιβλαβή. Αντιθέτως, διευκολύνουν τις κοινωνικές συναναστροφές και την αποφυγή περιττών προστριβών για θέματα ήσσονος σημασίας. Αυτή η αντίληψη επιβεβαιώνεται και από την προαναφερθείσα βρετανική έρευνα, η οποία αποδεικνύει ότι το 75% των ερωτηθέντων υποστήριξε ότι το να πει κάποιο άτομο ψέματα για να μην πληγώσει τον απέναντί του είναι αποδεκτό.
Στον αντίποδα, όπως αναφέρει ένας ψυχολόγος: «Έχει διαπιστωθεί ότι τα πιο ακραία και δόλια ψέματα θα ειπωθούν μόλις το άτομο αισθανθεί ότι απειλείται η αυτοεκτίμησή του».
Ιδού, λοιπόν, μερικά από τα ψέματα που λέμε όλοι – ανεξαιρέτως – σε συχνή βάση, ακόμη κι αν ισχυριζόμαστε ότι είμαστε απόλυτα ντόμπροι και φιλαλήθεις.
Τα 10 ψέματα που λέμε όλοι καθημερινά
«Είμαι καλά»
Μετράς τα φραγκοδίφραγκα για να βγάλεις το μήνα, καθώς ονειρεύεσαι ένα καινούργιο λάπτοπ, ενώ οι υποχρεώσεις σε πιέζουν ασφυκτικά, με αποτέλεσμα να μην έχεις όρεξη για τίποτα. Από πού να πρωτοξεκινήσεις όταν σε ρωτάει κάποιος «πώς είσαι;».
«Είμαι καλά», είναι η απάντηση. Κι αυτό, επειδή δεν έχεις κουράγιο να ανοίξεις τα εσώψυχά σου ή επειδή αντιλαμβάνεσαι ότι ο ερωτών ακολουθεί απλώς τους τύπους, δεν ενδιαφέρεται αν το σπίτι σου άρπαξε φωτιά ή αν σε κυνηγάνε οι εισπρακτικές.
«Άργησα γιατί είχε αφόρητη κίνηση»
Καμία σημασία δεν έχει αν κινείσαι με το αυτοκίνητο, τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή με τα πόδια. Όταν αργείς, πάντα φταίει η κίνηση. Νόμος.
«Είμαι καθ’ οδόν»
Μπορεί να απολαμβάνεις τις σαπουνάδες στη μπανιέρα σου ή να αναρωτιέσαι τι στο καλό θα βάλεις. Δεν αποκλείεται να αποκοιμήθηκες ή απλά να ξεχάστηκες. Το να πεις στο άτομο που σε περιμένει ότι είσαι καθ’ οδόν, είναι ένα ψέμα που σίγουρα θα συμβάλλει στην αποφυγή παρεξηγήσεων.
«Το κινητό μου έμεινε από μπαταρία»
Όσο κι αν έχουν γίνει, στην κυριολεξία, προέκταση του χεριού μας, τα κινητά τηλέφωνα είναι οι μεγαλύτεροι φορείς στρες. Χτυπούν μανιωδώς για κλήσεις, μηνύματα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, newsletter, δουλειά, σπουδές.
Είναι λογικό κάποιες φορές να επιζητάς την αποχή από αυτό το χάος, με ένα μικρό ψεματάκι. Μαζί σου.
«Μόνο μια μπύρα ήπια»
Εδώ γελάει κάθε πικραμένος.
Όταν βγαίνεις με παρέα, είναι δικαίωμά σου να απολαύσεις τη βραδιά με όποιον τρόπο σε εκφράζει. Αν θέλεις να κατεβάσεις μια βότκα στην καθισιά σου, πολύ καλά θα κάνεις. Μόνο, φρόντισε να επιστρέψεις με ασφάλεια στο σπίτι. Επιστρέφοντας, εφόσον σε περιμένει «κήρυγμα», λογικό είναι να πεις το πιο παιδικό ψέμα στον κόσμο. Ότι, δηλαδή, ο άλλος δεν θα καταλάβει από χιλιόμετρα ότι κατέβασες όλο τον Βόσπορο.
«Σε παίρνω τηλέφωνο σε 5 λεπτά»
Είμαστε η γενιά με τη μεγαλύτερη αλλεργία στις τηλεφωνικές κλήσεις. Ειδικά το εγκεφαλικό που παθαίνεις όταν ο φίλος με τον οποίο αντάλλασσες μηνύματα ξαφνικά σε παίρνει τηλέφωνο, είναι όμοιο με το να πιάσεις τη γάτα σου να ξεσκίζει την αγαπημένη σου μπλούζα. Αφήστε μας στην ησυχία μας.
Επίσης, ποτέ δεν είναι τα 5 τα λεπτά που περνούν για να καλέσουμε πίσω το άτομο που μας πήρε τηλέφωνο.
«Το βρήκα σε προσφορά»
Εδώ τίθεται ζήτημα χημείας, οπότε τα χρήματα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Μερικά προϊόντα «σου κλείνουν το μάτι» από τη βιτρίνα. Σε μαγεύουν, σε μαγνητίζουν. Νιώθεις ότι, αν δεν τα αποκτήσεις, δεν θα μπορέσεις να κλείσεις μάτι όλο το βράδυ. Κι όταν, τελικά, καταθέσεις τα λεφτουδάκια σου, σε πλημμυρίζει μια ανεξήγητη ικανοποίηση που δύσκολα περιγράφεται.
Προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν εντάσεις στο σπίτι, λόγω του ότι κόστισαν μια περιουσία τα όσα αγόρασες, ισχυρίζεσαι ότι τα βρήκες σε τιμή ευκαιρίας. Fair enough.
«Ένα επεισόδιο θα δω μόνο»
Και το Netflix γέλασε, γιατί το Netflix ξέρει.
Πόσες φορές προσπάθησες να οργανώσεις το χρόνο σου και να δεις απλά ένα επεισόδιο από την αγαπημένη σου σειρά για να χαλαρώσεις, αλλά αντ’ αυτού, κατέληξες να «λιώνεις» στον καναπέ μπροστά στην τηλεόραση για 5 ώρες; Ανθρώπινα είναι αυτά.
«Χάρηκα που τα είπαμε»
Πρόκειται για την τιτανομέγιστη υποκριτική ευγένεια που βγαίνει στην επιφάνεια όταν συναντάμε κάποιον γνωστό, τον οποίο πολύ θα θέλαμε να αποφύγουμε. Καθώς πας να συναντήσεις την παρέα σου για καφέ, ξεπροβάλλουν από τη γωνία η πρώην σχέση σου με πρόσωπο και σου πιάνουν την πάρλα. Ψηλά το κεφάλι, βαθιά ανάσα και πουλάς τρελίτσα.
Και τι α κάεις; Α κάειτς α μαλώεις;
«Δεν πειράζει»
«Ναι, πειράζει που άργησες και με έφαγε το αγιάζι». «Πειράζει που έφαγες όλο το γλυκό και δεν μου άφησες κι εμένα ένα κομματάκι». «Με πειράζει που δεν σέβεσαι το γεγονός ότι θέλω την ηρεμία μου και δεν έχω διάθεση για εξόδους».
Αυτές είναι μερικές μόνο από τις σκέψεις που, για να αποφευχθεί ένας τσακωμός, κρύβονται πίσω από ένα «δεν πειράζει».
Μπορεί να χαρακτηριστεί ως κατακριτέο αυτό το ψέμα;