Η Lafert είναι από εκείνους τους ανθρώπους που εάν είχες έστω και μια φορά την τύχη και την τιμή να συνομιλήσεις μαζί τους, ελευθερώνεσαι και ηρεμείς.
Μιλήσαμε για το Stonewall, τα Drag Shows, την ιστορία τους, τον ρόλο που έπαιξε στη ζωή και την πορεία της ο Ζακ και για την απόφασή της να αφήσει την Ελλάδα.
Μιλήσαμε όμως και για πολιτική, για ελευθερία για το δόγμα: «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια» και για όσα θα έπρεπε να μιλάμε όλοι μας σήμερα.
Μακάρι όλοι οι άνθρωποι, να είχαν την τύχη έστω και μία φορά στην ζωή τους, να συνομιλήσουν μ’ έναν άνθρωπο σαν τη Lafert.
Γεννιέσαι και μεγαλώνεις στην Ελλάδα. Πώς και πότε παίρνεις την απόφαση να φύγεις για Βερολίνο;
Ζώντας το 2009 στην Αθήνα της κρίσης, αποφάσισα πως δεν πήγαινε άλλο. Κι έτσι, το 2015, αποφασίζω να γίνω οικονομικός μετανάστης στη Γερμανία.
Πώς και πότε μπαίνει στη ζωή σου το drag;
Μπαίνει στην ζωή μου με τη δολοφονία του Ζακ. Δεν τον ήξερα. Δεν τον είχα συναντήσει ποτέ. Κι όμως, ο θάνατός του και ο τρόπος που έφυγε, με κλόνισε όσο λίγα πράγματα με έχουν ταράξει στην ζωή μου.
Μέσα από τον Ζακ, γνώρισα και κατάλαβα τι πραγματικά σημαίνει ακτιβισμός, την ουσιαστική έννοια των drag shows, και άρχισα να ενημερώνομαι όσο περισσότερο μπορούσα για τον HIV. Τότε, λοιπόν, ξεκίνησε να μπαίνει μέσα μου το «μικρόβιο» αυτό.
«Όσο περισσότερο προσπαθούσα να γνωρίσω τον Ζακ, τόσο πιο ουσιαστικά και βαθιά έμπαινα στον κόσμο του drag και του ακτιβισμού».
Υπήρχαν άνθρωποι που σε βοήθησαν σε όλο αυτό;
Οι φίλοι μου. Ήταν και είναι ένα τεράστιο στήριγμά μου. Είναι για μένα η ασπίδα μου και η σανίδα σωτηρίας μου. Μαζί ξεκινήσαμε να ανακαλύπτουμε αυτόν τον τόσο όμορφο κόσμο του drag, μαζί βρήκαμε και δημιουργήσαμε την εικόνα μου και μαζί ανακαλύψαμε την πλατφόρμα μου.
Σκεφτήκαμε μια περσόνα που ένιωθα άνετα να βρίσκομαι και να υπάρχω μαζί της και έτσι, σιγά-σιγά, ξεκίνησα να ανακαλύπτω ποια είμαι εγώ μέσα σ΄αυτόν τον κόσμο, τι θέλω να περάσω προς τα έξω, να δείξω, να μάθω, να γνωρίσω.
Έφτιαξα, λοιπόν, μια περσόνα που ανεβαίνοντας στην σκηνή, μου επιτρέπει να μην υποδύομαι κάτι ξένο από μένα, κάτι που δεν είμαι εγώ, αλλά κάτι που αναβλύζει και αναδύεται από μέσα μου.
Κατά τη γνώμη σου, τα drag shows, μπορούν να αποτελέσουν πολιτικές πράξεις;
Τα drag shows είναι, καταρχάς, μια μορφή τέχνης. Ένας τρόπος έκφρασης για να πούμε όσα δεν μπορούμε να πούμε με λέξεις. Κι αν υποθέσουμε πως κάθε μορφή τέχνης οφείλει, τουλάχιστον, είναι μια πολιτική πράξη, τότε ναι, τα drag shows είναι πολιτική πράξη.
Τα drag shows, όμως, ξεκίνησαν και ως πολιτικές πράξεις. Ξεκίνησαν όταν ακόμα η ομοφυλοφιλία θεωρείτο ψυχική νόσος και «θεραπευόταν» με ηλεκτροσόκ. Όταν όσοι προσδιορίζονταν διαφορετικά από την ετεροκανονικότητα, θεωρούνταν άρρωστοι. Τότε, λοιπόν, τα gay και τα drag bars ήταν καθημερινοί χώροι επίθεσης από την αστυνομία. Τότε, οι drag queens κατέβηκαν από τις σκηνές για να υπερασπιστούν τη διαφορετικότητα και τους χώρους τους.
Κατέβηκαν στους δρόμους για να υπερασπιστούν αυτό που κάνουν, αυτό που είναι. Δίνοντας αγώνες υπεράσπισης, διεκδίκησης και ακτιβιστικής συντροφικότητας. Ξεκίνησαν το pride parade για να δηλώσουν πως δεν είναι ντροπή να είσαι αυτό που είμαστε και μόνο περήφανοι νιώθουμε για όσα είμαστε και νιώθουμε.
«Τα drag shows είναι ένα δυνατό ουρλιαχτό. Ένα ουρλιαχτό ενάντια σε ό,τι στερεοτυπικό, ετεροκανονικό. Κραυγή ενάντια σε όλα τα κουτάκια που οι κοινωνίες μας επιβάλλουν».
Πιστεύεις ότι η τέχνη του drag σήμερα, έχει διατηρήσει την αγνότητα που είχε τότε, ή η απορρόφησή της από τα μεγάλα media και shows την έχει αλλοιώσει;
Τα drag shows, άνθισαν τη δεκαετία του ‘60, σαν αντίβαρο της σεξεργασίας. Για χρόνια, ήταν η μόνη επιλογή των τρανς, γκει, και αλλων διαφορετικών ατόμων για να επιβιώσουν. Έτσι, μεσα από αυτή την τέχνη δημιουργούσαν παραστάσεις που παίζονταν σε διάφορες γκει σκηνές και μπαρ.
Φτάνοντας στο σήμερα, όμως, ένα μεγάλο κομμάτι των drag shows έχει σίγουρα απορροφηθεί πια, από τα συστημικά μέσα. 60 χρόνια μετά από εκείνη την μέρα στο Stonewall, οι drag king και queens είναι πλέον στο Broadway, έχουν μεγάλα συμβόλαια και μια μεγάλη μερίδα του έχει απορροφηθεί από το καταναλωτικό σύστημα.
Θεωρείς πως μια τόσο ελεύθερη τέχνη όπως το drag, δεν θα έπρεπε να έχει αφομοιωθεί από το σύστημα;
Κοίτα, είμαι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να διαγράψει τη λέξη “πρέπει” από το λεξιλόγιο και τη σκέψη του και να την αντικαταστήσει με τη λέξη “χρειάζεται”. Για μένα, λοιπόν, το drag χρειάζεται να είναι πάντα μια επαναστατική πράξη. Γιατί αυτη είναι η ουσία του.
Με όποιο τρόπο, λοιπόν, και αν επιλέξει κανείς να το κάνει, και σε όποιο μέσο εκτεθεί με τo performance του, ποτέ να μη ξεχνά ότι το drag ξεκίνησε από το πεζοδρόμιο. Από άτομα περιθωριοποιημένα, από άτομα που έφαγαν πολλή σκόνη, λάσπη και έχυσαν αίμα – κυριολεκτικά – για να μπορεί το drag να υπάρξει σήμερα στην τηλεόραση, στα θέατρα, στις μεγάλες παραγωγές.
«Ας μην ξεχνάμε, ότι τα drag άτομα κουβαλάνε όλο το βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Όλο τον διωγμό που έχουν ζήσει και που κι αυτοί αναζητούν ένα τρόπο να φωνάξουν για τις καταθλίψεις και τα αδιέξοδα που οι κοινωνίες τους έχουν επιβάλει».
Νιώθεις πως το drag, όπως προβάλλεται από την τηλεόραση, έχει χάσει τον αρχικό του δρόμο;
Δυστυχώς, όταν μια τέχνη εμπορευματοποιείται και οικειοποιείται από μεγάλους κολοσσούς, χάνεται με κάποιο τρόπο το πολιτικό μήνυμα που θέλει να περάσει. Και αυτό φαίνεται από το γεγονός πως στα μεγάλα shows σπάνια θα καυστηριάσουνε θέματα ρατσισμού, διαχωρισμών, μισογυνισμού και ομοφοβίας.
Ας ελπίσουμε να μη φτάσουμε στο σημείο η τέχνη του drag να θεωρείται και να αντιμετωπίζεται μόνο ως ένα παιχνίδι μίμησης και απλής διασκέδασης. Και να είναι ένα θέαμα, όπου κανείς θα μπορεί να δει έναν άντρα να μιμείται την Lady Gaga, την Britney και την Madonna, ξεχνώντας πως το drag υπάρχει για να ουρλιάζει και να αμφισβητεί. Αν ειναι έτσι, καλύτερα να το αφήσουμε.
Ποια είναι η μεγαλύτερη παρερμηνεία που υπάρχει γύρω από τους drag artists και τα drag shows ακόμη και σήμερα;
Ότι τα drag shows γίνονται μόνο από gay άντρες. To drag, από την εποχή του Stonewall και της Sylvia Rivera, σ.σ. o άνθρωπος που θεωρείται «μητέρα των drag queens», γινόταν ναι μεν από gay άντρες, αλλά πολύ γρήγορα όλο αυτό άλλαξε. Μέσα από την επιστημονική και την κοινωνική εξέλιξη, μάθαμε και καταλάβαμε ότι το drag είναι μια καλλιτεχνική κατάσταση και όχι σεξουαλική.
Είναι μια καλλιτεχνική κατάσταση στην οποία εισέρχεται ένα άτομο ανεξαρτήτως φύλου και σεξουαλικότητας. Είναι μια καλλιτεχνική κατάσταση, με σκοπό την παραγωγή τέχνης. Τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο από αυτό.
Τι σημαίνει για σένα πολιτική;
Αν με ρωτάς ποια είναι η θέση της πολιτικής στην κοινωνία μας σήμερα, είναι απλώς ένα εργαλείο, μέσα από το οποίο οργανώνεται η κοινωνία. Ένα σύστημα, που ελέγχει τις μάζες με σκοπό να κατευθύνει μια κοινωνία.
Αν με ρωτάς τι σημαίνει για μένα πολιτική, όμως, θα σου πω πως είναι οι πράξεις μας, οι απόψεις μας πάνω σε βασικά, καθημερινά θέματα. Είναι οι αγώνες, οι διεκδικήσεις, ο δρόμος. Ακόμα και ο τρόπος που θα επιλέξουμε ερωτικό σύντροφο, που θα κάνουμε φιλίες, που θα επιλέξουμε με ποιους θα πιούμε καφέ, αποτελεί κομμάτι της πολιτικής μας αντίληψης.
«Όλη μας η ύπαρξη είναι μια πολιτική πράξη. Ο τρόπος που ψωνίζουμε, από που ψωνίζουμε, από που τρώμε, ακόμα και το άρωμα που φοράμε είναι πολιτικές πράξεις. Συνειδητά ή ασυνείδητα, όλα όσα κάνουμε είναι πολιτικές πράξεις».
Σε άκουσα να λες την λέξη «εθνικο-πατριωτικο-χριστιανική» κουλτούρα. Τι σημαίνει για σένα αυτή η έννοια στην ολότητά της;
Δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από την στερεοτυπική κουλτούρα που κυριαρχεί στο ελληνικό και στο κυπριακό κράτος. Είναι η κουλτούρα που έμαθε στους ανθρώπους να υπάρχουν μόνο μέσα από τον συντηρητισμό.
Η κουλτούρα που δομήθηκε με την λογική του φτιάχνουμε μια κοινωνία με τα πιστεύω του: «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια» και οτιδήποτε ξεφεύγει από αυτό, είναι άρρωστο και ανώμαλο. Η κουλτούρα που καταδικάζει ανθρώπους μέσα στα χρόνια να είναι ανελεύθεροι. Ευτυχώς, χάρη στους νέους ανθρώπους, σήμερα όλο αυτό σιγά-σιγά αλλάζει.
Τι σημαίνει για σένα η λέξη “ελευθερία”; Πώς την ορίζεις;
Ελευθερία σημαίνει να μπορείς να ανακαλύπτεις τον εαυτό σου χωρίς ενοχές, να ανακαλύπτεις ποιος είσαι και να μην φοβάσαι να φωνάξεις πως “αυτό είμαι” και αυτά είναι τα πράγματα που με κάνουν ευτυχισμένο.
Σημαίνει να ζεις την ζωή σου χωρίς τύψεις και ενοχές. Μόνο τότε θα αποκτηθεί η δύναμη να μιλήσουμε για την ελευθερία και των καταπιεσμένων ανθρώπων και να δώσουμε μάχες γι’ αυτά.
Οι επαναστάσεις ξεκινάνε πάντα από μέσα μας και το να αναζητήσεις την προσωπική ελευθερία σαν άτομο είναι η πιο επαναστατική πράξη που μπορεί να κάνει κάποιο άτομο. Μετά από αυτό, συναντάμε τη συλλογικοποίηση και τη συνύπαρξη.
«Αν κάτι με ηρεμεί είναι ότι πολλοί νέοι άνθρωποι δεν ακολουθούν το εξουσιαστικό σύστημα. Οι νέοι άνθρωποι μιλούν, φωνάζουν, οργανώνονται, διεκδικούν. Δεν κρύβουν την αλήθεια, δεν επιλέγουν το ψέμα. Αν μη τι άλλο, υπάρχει ελπίδα για το μέλλον».
Κλείνοντας, θα ήθελα να μας μιλήσεις για το προτζεκτ Whispers που εξελίσσεται.
Το προτζεκτ “Whispers” (#whispers_project_lafert) είναι η πρώτη μου δουλειά και αναδεικνύει τους ψιθύρους που ακούγονται γύρω μας. Φλερτάρει με την ποίηση και με κείμενα ανθρώπων που κάποτε ψιθυρισαν, με σκοπό να ακουστούν.
Ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2022 και θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2024. Κάθε 30-40 μέρες περίπου έρχεται και ένας νέος ψίθυρος, ένα νέο κομμάτι. Οι συνεργασίες είναι πολλές, τα υπέροχα πλάσματα που βρίσκονται στο πλευρό μου ειναι πολλά και η βεντάλια των θεμάτων που καταπιάνει, απλώνει συνεχώς. Η διάθεσή του είναι δωρεάν, φυσικά, μέσα από το κανάλι του Pineline Music Lab στο YouTube.
Έκλεισα την κουβέντα μας μ’ ένα ευχαριστώ. Ευχαριστώ που είσαι εδώ, ευχαριστώ που μέσα από την κουβέντα μας, μ’ έκανες καλύτερο άνθρωπο.
Φωτογράφος: Erion Kovaçi