Πώς μπορείς να κάνεις ένα φάρμακο TikTok trend;
H συνταγή είναι απλή: Κάν’το να υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους και έχεις ήδη πετύχει!
Δεν είναι λίγος ο καιρός που η βιομηχανία φαρμάκων κάνει επίμονες προσπάθειες να ανακαλύψει ένα φάρμακο-βοηθό στην απώλεια βάρους. Η τελευταία της απόπειρα (το Ozempic), ωστόσο, φαίνεται να έχει προκαλέσει μία μικρή επανάσταση, καθώς λύνει ένα βασικό «πρόβλημα» για τα άτομα, που έχουν πολλάκις αποπειραθεί να χάσουν βάρος, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Ποιο είναι αυτό;
Η φυσιολογική αύξηση της πείνας μετά από μακροχρόνια δίαιτα.
Και είναι αλήθεια πως είναι εξαιρετικά δύσκολο κάποιος να χάσει πολλά κιλά και να τα διατηρήσει κάνοντας μόνο δίαιτα και άσκηση, αφού, για κάποιο λόγο, το βαρος σταδιακά βρίσκει πάλι τον δρόμο του πίσω προς το σώμα.
Δικαιολογημένα έχει προκύψει, λοιπόν, η ανάγκη ανακάλυψης βοηθημάτων στην απώλεια βάρους, είτε αυτά αφορούν χειρουργική παρέμβαση, φαρμακευτική αγωγή ή ειδική συμβουλευτική τροποποίησης συμπεριφοράς, όταν μάλιστα γνωρίζουμε πως η παχυσαρκία αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για νόσο και πρόωρη θνησιμότητα.
Γιατί γίνεται λόγος για το Ozempic;
Το Ozempic ανήκει στην οικογένεια φαρμάκων «αγωνιστών των υποδοχέων του πεπτιδίου GLP-1». Η δραστική του ουσία είναι η σεμαγλουτίδη, «ξαδερφάκι» της λιραγλουτίδης, για την οποία έχουμε μιλήσει εκτενώς σε προηγούμενο άρθρο.
Η συγκεκριμένη οικογένεια φαρμάκων, σχεδιάστηκε αρχικά με στόχο τη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη. Κατά την έρευνα και την κλινική δοκιμή τους, όμως, παρατηρήθηκε απώλεια βάρους στους ασθενείς που τα έλαβαν.
Τα φάρμακα αυτά δρουν μιμούμενα τη δράση του πεπτιδίου GLP-1, μιας ορμόνης που παράγεται στο έντερο, μόλις το άτομο έχει φάει.
Κατά τη δράση τους:
- Αυξάνουν την ποσότητα της ινσουλίνης που απελευθερώνεται από το πάγκρεας, ρυθμίζοντας τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
- Καταστέλλουν την απελευθέρωση γλυκόζης από το ήπαρ.
- Επιδρούν στα κέντρα του εγκεφάλου που ελέγχουν την όρεξη, περιορίζοντάς την.
- Επιβραδύνουν τη γαστρική κένωση, γεγονός που οδηγεί το άτομο στο να νιώθει χορτάτο.
Το Ozempic είναι ένα αντιδιαβητικό φάρμακο, το οποίο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ενηλίκων, όταν ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 δεν ελέγχεται ικανοποιητικά. Όλα αυτά, φυσικά, σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Στον ιστότοπο του σκευάσματος αναφέρεται πως η απώλεια βάρους που προκαλεί οφείλεται στον περιορισμό της πείνας και της προσλαμβανόμενης ενέργειας, αλλά δεν αποτελεί το βασικό του σκοπό. Το φάρμακο, όμως, σε μεγαλύτερη δόση, έχει πλέον λάβει έγκριση και για την χρήση του ως βοήθημα στην απώλεια βάρους.
Και κάπως έτσι, η λήψη του έχει εξαπλωθεί από άτομα με αρρύθμιστο διαβήτη, σε άλλα, που θέλουν να αντιμετωπίσουν την παχυσαρκία και τα προβλήματα υγείας που τους προκαλεί, αλλά και σε celebrities/influencers/άτομα της διπλανής πόρτας, που θέλουν να πετύχουν ένα skinny σωματότυπο.
Και κάπως έτσι… από αντιδιαβητικό φάρμακο κατέληξε να είναι το νέο «μαγικό ραβδάκι» και βούτυρο στο ψωμί του diet culture.
Αυτή η νέα τρέλα απώλειας βάρους, έχει, πράγματι, προκαλέσει μεγάλη ανησυχία, καθώς η λήψη του φαρμάκου έχει ξεφύγει από τον έλεγχο: Η ζήτηση είναι πλέον τόσο υψηλή που άνθρωποι που το χρειάζονται πραγματικά δεν μπορούν να το βρουν.
Αλλά και παγκοσμίως παρατηρείται σοβαρή έλλειψη φαρμάκων της οικογένειας των GLP-1 αγωνιστών, σε τέτοιο βαθμό που άτομα με διαβήτη αναγκάζονται να αλλάξουν το σχήμα της φαρμακευτικής τους αγωγής, σε άλλο με ίσως χαμηλότερη αποτελεσματικότητα.
Μέχρι σήμερα το hashtag #ozempic έχει 1,1 δις προβολές στο TikTok, ενώ οι αναζητήσεις στο Google παγκοσμίως εμφανίζουν έντονη αυξητική τάση.
Ανεπιθύμητες ενέργειες:
Στις ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου περιλαμβάνεται στομαχικός πόνος, ναυτία, έμετοι και διαταραχή της γαστρεντερικής λειτουργίας (διάρροια ή δυσκοιλιότητα). Στις σοβαρότερες ανεπιθύμητες ενέργειες αναφέρεται η αύξηση του κινδύνου για θυρεοειδικούς καρκίνους, υπογλυκαιμία, διαταραχές όρασης, νεφρική ανεπάρκεια και η παγκρεατίτιδα.
Μαρτυρίες ατόμων που λαμβάνουν το φάρμακο (είναι παντού στο TikTok) αναφέρουν, ακόμη, έντονο αίσθημα φουσκώματος, απώλεια όρεξης, σημαντική υποκατανάλωση τροφής, χαμηλή ενέργεια, αδυναμία σωματικής άσκησης και έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας (διόλου περίεργο, αν σκεφτεί κανείς ότι πολλά άτομα που το λαμβάνουν καταλήγουν να υποσιτίζονται).
Το ζήτημα εδώ είναι ότι η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής οδηγεί στην επαναπρόσληψη βάρους, καθώς επανέρχεται το αίσθημα πείνας και η κανονική ταχύτητα κένωσης του στομάχου. Είναι, επομένως, σημαντικό να τονίσουμε πως μιλάμε για ένα φάρμακο, το οποίο θα πρέπει να λαμβάνεται από το άτομο μακροπρόθεσμα, όπως οι στατίνες ή η αντιυπερτασική αγωγή.
Αξίζει το ρίσκο;
Πολλοί γιατροί υποστηρίζουν πως οι ανεπιθύμητες ενέργειες της παχυσαρκίας ξεπερνούν τη σοβαρότητα των παρενεργειών του φαρμάκου. Και πράγματι, προς το παρόν, τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως η χρήση του μειώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάντα, εγκεφαλικό και νεφροπάθειες.
Φαίνεται, ακόμη, πως μειώνει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα (χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν είναι το φάρμακο ή η απώλεια του βάρους που ευθύνεται γι’ αυτό) και πως η μακροχρόνια χρήση του είναι σχετικά ασφαλής.
Για να πούμε αν, λοιπόν, αξίζει το ρίσκο θα πρέπει να συγκρίνουμε τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει το κάθε άτομο λόγω της παχυσαρκίας του με τις παρενέργειες που μπορεί να συναντήσει λαμβάνοντας το φάρμακο – κάτι που, φυσικά, είναι δουλειά του εκάστοτε θεράποντος γιατρού.
Σίγουρα, το ρίσκο που θα πάρει ένα άτομο με προβλήματα υγείας λόγω του βάρους του είναι διαφορετικό από αυτό που παίρνει ένα άτομο με μεγαλύτερο σωματότυπο, που όμως δεν αντιμετωπίζει συνοδά προβλήματα.
Γιατί εξελίσσεται σε trend;
Σκέφτομαι πως το φαινόμενο «Ozempic» συνιστά ένα ακόμα παράδειγμα που υπογραμμίζει πόσο έντονη είναι η επίδραση της βιομηχανίας της δίαιτας στην συλλογική μας συνείδηση. Μου φαίνεται τρομερό το πόσο εύκολα και αβίαστα δέχεται – ή μάλλον επιλέγει – κανείς να ταλαιπωρήσει το σώμα του τόσο έντονα και με άγνωστες ακομα μακροπρόθεσμες επιδράσεις.
Ας θυμηθούμε κάπου εδώ τον διχασμό που προκάλεσαν τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού και πόσοι ήταν αυτοί που αρνήθηκαν να «βάλουν στο σώμα τους» κάτι που δεν γνωρίζουν πώς θα τους επηρεάσει μακροπρόθεσμα.
Αναρωτιέμαι πόσο φορτισμένο μπορεί να είναι ένα άτομο που ζει με παχυσαρκία από τα «πρέπει» του κοινωνικού συνόλου αλλά και του γιατρού του για να χάσει βάρος, ώστε να γίνει αποδεκτό και να φροντίσει την υγεία του.
Έχουμε μιλήσει επανειλημμένα για το στίγμα βάρους αλλά και την χονδροφοβία στον ιατρικό κόσμο. Νιώθω συμπόνια, λοιπον, όταν αντιλαμβάνομαι πόσο χειρότερα πρέπει να αισθάνεται το άτομο αυτό με τα κιλά του και πόσο δύσκολο θα του είναι να επιβιώσει σε έναν κόσμο που το αντιμετωπίζει με προκατάληψη.
Πώς, λοιπόν, να μην εξελιχθεί σε trend;
Σε έναν κόσμο που τα πάντα γίνονται φανερά και αποτελούν content άξιο μοιράσματος, πόσο μάλλον όταν αφορούν στο αδυνάτισμα, δεν είναι καθόλου περίεργο ένα τέτοιο φάρμακο να κεντρίσει το συλλογικό ενδιαφέρον.
Υπάρχουν άνθρωποι που χρειάζονται το φάρμακο;
Στο debate για το αν η φαρμακευτική αγωγή έχει θέση στην παρέμβαση για την αντιμετώπισή της παχυσαρκίας, θα σου απαντήσω «ναι».
Η παχυσαρκία μπορεί να περιορίσει σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου: Να το αποτρέψει από το να απολαμβάνει τη ζωή, να κινείται, να ταξιδεύει, να το αναγκάσει να δέχεται προκατάληψη.
Η απώλεια βάρους, από την άλλη, είναι μία διαδικασία δύσκολη, μακροχρόνια, βίαιη και αφύσικη, καθώς απαιτεί από το άτομο να δεσμευτεί στο να τρώει πολύ λιγότερο απ’ όσο χρειάζεται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ το ίδιο του το σώμα του σαμποτάρει αυτή την προσπάθεια.
Είναι τεράστιος ο αριθμός των ατόμων που παλεύουν με τη σχέση τους με την τροφή και, σίγουρα, δεν είναι για όλους το ίδιο εύκολο να τη θεραπεύσουν. Είναι, επίσης, σημαντικό να πούμε πως δεν αντιλαμβάνονται όλοι την πείνα και την όρεξη με τον ίδιο τρόπο.
Συμβουλές όπως «απλά ράψτο» είναι αυθαίρετες και επιβλαβείς. Σε έναν κόσμο που η ιατρική και τα σύγχρονα φάρμακα δίνουν λύσεις για πολλές χρόνιες νόσους και καταφέρνουν να αυξήσουν το προσδόκιμο επιβίωσης και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής, γιατί να μην αφήσουμε τη βιομηχανία να βοηθήσει και τα άτομα αυτά;
Αν, τώρα, στη δεξαμενή των ατόμων που λαμβάνουν το φάρμακο υπάρχουν και αυτά που απλά δεν θέλουν να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους και ψάχνουν μία εύκολη λύση, είναι χρέος του υγειονομικού προσωπικού να τα φιλτράρει και να τα διαχωρίσει.
Αυτό που με προβληματίζει είναι πως η κοινωνία μας δεν είναι ακόμη έτοιμη για την παρουσία φαρμάκων, όπως το Ozempic.
Είναι πολλή η δουλειά που πρέπει να γίνει συλλογικά: Τόσο από μέρους της επιστημονικής κοινότητας, που αν αφήσουμε στην άκρη τα απαρχαιωμένα διαγράμματα του Δείκτη Μάζας Σώματος, ακόμα δεν έχει διαλευκάνει ποια είναι η γραμμή μεταξύ υγιούς και υπερβάλλοντος βάρους αλλά και από το μέτωπο των social media και των κοινωνικών προτύπων, στο οποίο αν και γίνονται βήματα, το αδύνατο θεωρείται ακόμα «όμορφο», κι ας μην είναι πάντα υγιές.