Με τους πρόσφυγες, τι γίνεται;

Από τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου η ευρωπαϊκή ήπειρος πέρασε σε μια νέα φάση. Διαψεύστηκαν (και πάλι) τα αφηγήματα περί “τέλους των πολέμων” που είχαν κυριαρχήσει την δεκαετία του 1990, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, και ο πόλεμος επέστρεψε. Το ΝΑΤΟ συνεχώς προσπαθεί να επεκταθεί προς τα ανατολικά της Ευρώπης. Αυτός είναι ο λόγος που προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή του στην Ουκρανία και να την ενσωματώσει.

Η Ρωσία, η οποία δεν θέλει το ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορά της, απάντησε σε αυτήν την προσπάθεια με στρατιωτική εισβολή. Μπορεί η Ευρώπη να έχει ξεχάσει τον πόλεμο, αλλά όπως φάνηκε, αυτός δεν την έχει ξεχάσει. Επέστρεψε, και όπως πάντοτε στην ιστορία, φέρνει μαζί του δυστυχία και οδύνη. Είναι αυτονόητο πως οι περίπου 3 εκατομμύρια Ουκρανοί που έως τώρα έχουν εγκαταλείψει την χώρα για να σωθούν από τον πόλεμο, χρειάζονται την βοήθεια της Διεθνούς Κοινότητας, της Ε.Ε. και, βέβαια, της Ελλάδας.

Η περίπτωση της Ουκρανίας

Το ελληνικό κράτος έχει έως τώρα προσφέρει την βοήθεια του απλόχερα. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, έχουν βρει καταφύγιο 10.000 Ουκρανοί πρόσφυγες. Στο πλαίσιο της ενεργοποίησης της ευρωπαϊκής Οδηγίας Προσωρινής Προστασίας, προσφέρεται στους πρόσφυγες γρήγορη και αποτελεσματική βοήθεια. Εξασφαλίζεται, δηλαδή, ότι όλοι όσοι φεύγουν από την χώρα τους λόγω πολέμου, θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στην αγορά εργασίας.

Οι ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές φρόντισαν με fast track διαδικασίες να υπάρξει άμεση παροχή προσωρινής προστασίας και διαμονής στην χώρα για 12 μήνες, με δυνατότητα επέκτασης για ενάμιση χρόνο ακόμα. Επίσης, τα Υπουργεία Εργασίας, Εκπαίδευσης και Υγείας προχώρησαν σε δράσεις ενσωμάτωσης των Ουκρανών προσφύγων στις ανάλογες ελληνικές δομές.

Παρέχεται βοήθεια στην διαμονή, στην εύρεση εργασίας, στην περίθαλψη και στο να μπορέσουν τα παιδιά που έφυγαν από τον πόλεμο να παρακολουθήσουν σχολικά μαθήματα σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Πέρα από τις ενέργειες του κράτους, και η ελληνική κοινή γνώμη είναι απόλυτα φιλική και προστατευτική απέναντι στους Ουκρανούς.

Τέλος, ο μέσος Έλληνας μοιάζει να μην ενοχλείται από την έλευση των προσφύγων και, μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, προσφέρεται να βοηθήσει στη διαμονή, στην περίθαλψη και στην ενσωμάτωσή τους.

Επίσκεψη του δημάρχου Πειραιά, Γ. Μώραλη, στους πρόσφυγες από την Ουκρανία.

Κάποιος που διαβάζει αυτά, θα θεωρήσει ότι η Ελλάδα είναι ο “επίγειος παράδεισος” για κάθε εκτοπισθέντα και πρόσφυγα. Ότι είναι μια χώρα που με ανοιχτές αγκάλες, η οποία δέχεται οποιονδήποτε αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του και – χωρίς ιδιαίτερη γραφειοκρατία – προχωράει στην ενσωμάτωσή του. Ας μην έχουμε κοντή μνήμη, όμως.

Επιλεκτική αλληλεγγύη 

Έχουν περάσει 7 χρόνια από το 2015, τότε που εντάθηκαν οι ήδη αυξημένες μετακινήσεις προσφύγων από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής προς την Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2015 μόνο, στην Ελλάδα έφτασαν 856.000 πρόσφυγες, η πλειονότητα των οποίων είχε ως τελικό προορισμό άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης.

Μέχρι και σήμερα, οι ροές αυτές συνεχίζονται, σε μειωμένη όμως κλίμακα. Αιτία ήταν – και παραμένει – ο Συριακός εμφύλιος πόλεμος, αλλά και η κακή οικονομική και κοινωνική κατάσταση πολλών χωρών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

Πώς αντιμετώπισε όμως το Ελληνικό κράτος και ευρύτερα η Ε.Ε όλους αυτούς τους ανθρώπους;

Δυστυχώς, όχι με ανοιχτές αγκάλες όπως στην περίπτωση των Ουκρανών. Δεν υπήρξε καμία οργανωμένη μέριμνα για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την διαμονή, την εκπαίδευση και γενικά την διαβίωσή τους. Πολλοί πρόσφυγες κρατούνται ακόμα και σήμερα σε camps και δομές, στις οποίες επικρατούν απάνθρωπες συνθήκες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το camp της Μόριας, που πυρπολήθηκε το 2020. Έχουν υπάρξει ακόμα και καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από τις ελληνικές αρχές.

Από το 2019, έπαψε να ισχύει ο ΑΜΚΑ για πρόσφυγες και μετανάστες, με αποτέλεσμα πολλά προσφυγόπουλα να μην μπορούν να αποκτήσουν τα απαραίτητα έγγραφα ώστε να πάνε στο δημόσιο σχολείο. Η κατάσταση έγινε ακόμα πιο δύσκολη, λόγω των περιορισμένων συγκοινωνιών από τα camps προς τα σχολεία και το αποτέλεσμα ουσιαστικά είναι τα παιδιά αυτά να μην έχουν πρόσβαση στο ανεκτίμητο αγαθό της εκπαίδευσης. Το κράτος εξ αρχής αντιμετώπισε αυτούς τους ανθρώπους ως ανεπιθύμητους.

Τι θα έπρεπε να κάνουμε;

Με λίγα λόγια, τόσο το Ελληνικό κράτος, όσο και η ελληνική κοινή γνώμη δημιουργούν πρόσφυγες δύο κατηγοριών με ρατσιστικά κριτήρια. Όταν πρόκειται για ευρωπαίους, λευκούς πρόσφυγες, κινητοποιούνται από αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες μέχρι η κ. Μαρία απέναντι για να βοηθήσουν.

Όταν, όμως, πρόκειται για Σύριους και Αφγανούς πρόσφυγες, αντιμετωπίζονται ως παράσιτα και ανεπιθύμητα όντα που απειλούν την ελληνική κοινωνία και τον πολιτισμό μας, ενώ η πολιτεία κλείνει τα μάτια και τα αυτιά της. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να βοηθήσουμε τους Ουκρανούς πρόσφυγες;

Φυσικά και όχι. Αλλά ας μην ξεχνάμε, ότι στη χώρα μας υπάρχουν πολλοί άλλοι άνθρωποι που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τις πατρίδες τους λόγω πολέμων και άλλων δυσκολιών. Οφείλουμε να ευαισθητοποιηθούμε και για αυτούς. Μακάρι, λοιπόν, κάθε πρόσφυγας να αντιμετωπίζεται από όλους, κοινωνία και κράτος, όπως οι Ουκρανοί.

Ρούλα Παπασπιρίγκου: Η υπόθεση που συντάραξε την ελληνική κοινωνία

Οδηγήθηκε χθές το πρωί, ενώπιον της ανακρίτριας, η Ρούλα Πισπιρίγκου, η οποία κατηγορείται για ανθρωποκτονία από πρόθεση της 9χρονης κόρης της Τζωρτζίνας. Μετά τα αποτελέσματα των τοξικολογικών εξετάσεων του παιδιού, βρέθηκαν στο αίμα της αδικοχαμένης Τζωρτζίνας μεγάλη συγκέντρωση αναισθητικού φαρμάκου (κεταμίνης).

Σύμφωνα με δηλώσεις υψηλόβαθμου Αξιωματούχου ΕΛ.ΑΣ.  «…Η ποσότητα της συγκεκριμένης ουσίας ήταν τόσο μεγάλη που θα μπορούσε να σκοτώσει ακόμα και ελέφαντα. Η Τζωρτζίνα πέθανε μέσα σε 10-15 λεπτά από την τόσο μεγάλη ποσότητα κεταμίνης». Άλλες δικαστικές πηγές δηλώνουν πως η υπόθεση του θανάτου της Τζωρτζίνας δείχνει «απολύτως δεμένη με ισχυρά στοιχεία που συνδέουν ευθέως τη μητέρα με τον θάνατό της».

Η τραγωδία με τον θάνατο της Τζωρτζίνας αλλά και με των δύο ακόμα παιδιών δεν σταματά εδω

Μέσα σε διάστημα τριών χρόνων, έχουν χαθεί από ασφυξία τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας. Συνέβησαν άλλοι δύο θάνατοι μέσα στην ίδια οικογένεια που μέχρι τώρα έμειναν ανεξερεύνητοι από τις αρχές. Ή καλύτερα οι αιτίες θανάτου τους κρίθηκαν φυσικές, από τους ιατροδικαστές.

Έρχεται το σήμερα, λοιπόν, για να εξεταστούν επιτέλους από την αστυνομία, οι υπόλοιποι θάνατοι των παιδιών – όπου αν όλα βγουν αληθινά η Ρούλα Πισπιρίγκου θα κατηγορηθεί για συνολικά 13 εγκληματικές πράξεις και κακοποιητικές ενέργειες εις βάρος των τριών παιδιών – για να μιλάμε επιτέλους ανοιχτά: Για 3 θανάτους από ασφυξία.  

Ύστερα από αυτές τις εξωφρενικές κατηγορίες, ο δικηγόρος Απόστολος Λύτρας, παραιτήθηκε από την υπεράσπιση της Ρούλας Πισπιρίγκου. Στη συνέχεια, ο Νίκος Ιωάννου τον οποίο όρισε ως δικηγόρο υπεράσπισης ο Δικηγορικός Σύλλογος, αρνήθηκε να επισκεφτεί τη Ρούλα Πισπιρίγκου και κατ’ επέκταση να αναλάβει την υπόθεση.

Οι σχετικές δηλώσεις του ήταν οι εξής: «Ο δε σεβασμός στο τεκμήριο αθωότητας είναι όχι μόνον δικαίωμα του κάθε κατηγορουμένου αλλά και δείγμα νομικού πολιτισμού. Η ποινική διαδικασία είναι η μόνη οδός ανεύρεσης της αλήθειας, και η ψυχραιμία είναι ο πυλώνας που φωτίζει τη δύσβατη αυτή οδό». 

Ο Απόστολος Λύτρας αρνήθηκε την υπεράσπιση της υπόπτου μετά από τηλεφωνική επικοινωνία της, στην οποία έκανε την εξής ερώτηση στην ύποπτο: «Μα βρέθηκε δηλητήριο στο αίμα της κόρης σου. Ποιος ήθελε να της κάνει κακό; Ο γιατρός; Οι νοσηλευτές;», η ίδια δεν απάντησε και ο ποινικολόγος της ανακοίνωσε πως αποχωρεί από την υπόθεση.

Ταυτόχρονα, μετά τη συνάντησή της εχθές και με τον Νίκο Ιωάννου, αποφασίστηκε από κοινού, η μη υπεράσπιση της, βλέποντας πως η μόνη εφικτή λύση σύμφωνα με τον δικηγόρο, ήταν η υποβολή ποινής.

Και ενώ οι δικηγόροι αρνούνται να αναλάβουν την υπόθεση, εμφανίζονται νέες έρευνες που στρέφονται και στον πατέρα, ο οποίος εργαζόταν σε φαρμακευτική εταιρεία με τον πατέρα του, έχοντας πρόσβαση σε φάρμακα και άλλες ουσίες. Παράλληλα, ερευνείται και ο θάνατος της σπιτονοικοκυράς, τον οποίο η Ρούλα απέδωσε σε καρκίνο και αυτό έγινε πιστευτό. Κάλιο αργά, παρά ποτέ – θα έλεγε κάποιος – αλλά εκεί φτάσαμε με όλα αυτά. 

Ο όχλος σε θέση δικαστή

Όπως ήταν φυσικό, η υπόθεση της κατηγορούμενης προκάλεσε την τεράστια οργή του κόσμου, ο οποίος συγκεντρώθηκε έξω από το σπίτι της αλλά και έξω από το δικαστήριο όπου δικάζεται η κατηγορούμενη. 

«Μήδεια», «φόνισσα», «παιδοκτόνε», «τέρας», είναι μόνο μερικά από τα επίθετα που την χαρακτηρίζει και ονοματίζει το πλήθος, με ένα τεράστιο κύμα κόσμου να απαιτεί το θάνατο της κατηγορούμενης. Σε ένα κράτος δικαίου, τον 21ο αιώνα, πώς γίνεται να απαιτείται η θανάτωση ενός ανθρώπου; Γιατί υπάρχουν τα δικαστήρια και οι ποινές; 

Πώς γίνεται να μένουμε στην θανάτωση ενός ανθρώπου χωρίς να υπάρχει γενική διαμαρτυρία για την ελλιπή ιατρική προσοχή και για ανυπαρξία  του κράτους, σε ένα θέμα που έχει να κάνει με τρεις δολοφονίες παιδιών;

Ο όχλος δικάζει και ξεσπά προς την κατηγορούμενη, υποδυόμενο τους δήμιους. Στοχεύουν στο δέντρο και στην ανάγκη τους για αίμα και για θάνατο, παρά στο δάσος που η γυναίκα αυτή ίσως κατάφερε να δολοφονήσει ατάραχη και τα τρία της παιδιά.

Σε ποια δικαίωση απευθυνόμαστε;

Η Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πάτρας, Άννα Μαστοράκου, σχολίασε σε δήλωσή της πως οι γιατροί της πόλης νιώθουν «δικαιωμένοι», καθώς «από την πρώτη στιγμή υπήρχε η υποψία ότι κάτι συμβαίνει». Συγχρόνως, οι γιατροί ανέφεραν ότι εισηγήθηκαν την προσοχή ψυχολόγου στην Ρούλα Ποσπιρίγκου. 

«Δικαιωμένοι» υπό την έννοια ότι κάτι συνέβη τελικά. «Δικαιωμένοι» υπό την έννοια ότι το κακό έγινε. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για δικαίωση εάν η δολοφονία δεν πραγματοποιείτο και όχι τώρα. Πώς ένας γιατρός οδηγείται σε δικαίωση μετά από υποψία για ένα θάνατο ή για προβλήματα που θυμίζουν εγκληματικές ενέργειες; Ίσως αυτό, όμως, να είναι και το λιγότερο.

Οι ιατροδικαστικές εξετάσεις για τους πρώτους δύο θανάτους των παιδιών εκτιμούνται πλέον λόγω ασφυξίας, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν αποδεικτικά σημάδια στα σώματα των παιδιών που παραπέμπουν σε πνιγμό, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Πέτρου Κουσουλού. Σε ποιο βαθμό εξετάστηκαν οι θάνατοι, αρχικά, από τους ιατροδικαστές για τα δύο παιδιά; Πρέπει να φτάσει στο εδώλιο μόνο η κατηγορούμενη;

Σε μια κοινωνία που σκοτώνει κάθε ηθική και αξία…

Ποια είναι αυτή η κοινωνία, στην οποία για να αφυπνιστεί η δικαιοσύνη πρέπει να έχουν πεθάνει ήδη τρεις αθώες ψυχές, να δολοφονηθούν τρία παιδιά; Η λέξη ΜΑΝΑ δεν είναι ένας τιμητικός τίτλος ο οποίος αποκτάται απλώς με την γέννηση ενός παιδιού. Ποιος μπορεί να αποκαλέσει μάνα όποια σκότωσε, τα τρια της παιδιά;

Σε τι κοινωνία καλούμαστε να ζήσουμε, με τι ανθρώπους καλούμαστε να συμβιώσουμε, οι οποίοι δεν εκτιμούν ότι τους χάρισε η φύση και του παίρνουν την ζωή με τον πιο βάναυσο τρόπο. Οι δολοφονίες δεν ήταν εν βρασμώ ψυχής, ούτε από ένα άτομο που δεν είχε “σώας τας φρένας” (όπως φαίνεται), αλλά ήταν ένα καλά μελετημένο σχέδιο. 

Στον άδικο κόσμο που ζούμε, που υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να αποκτήσουν καν παιδιά και υπάρχουν άλλα τόσα που περιμένουν να υιοθετηθούν μετά από κρατική έγκριση, βέβαια, υπάρχουν άλλοι που δέχονται αυτή την ευλογία κακοποιώντας τα, παραμελώντας τα ή σκοτώνοντάς τα.

Ευτυχώς όμως που έχουμε και τους «δικαστές» που φωνάζουν έξω από το δικαστήριο για τη Ρούλα. Αυτοί θα σώσουν την υπόλοιπη κοινωνία. Γι’ αυτούς, αυτό μας είναι αρκετό. Γι’ αυτούς, η επιβολή θανατικής ποινής θα λύσει κάθε πρόβλημα, θα δικαιώσει αυτές τις αθώες ψυχές.

Ας επαναφέρουμε την έννοια “ηθική” σε ένα κόσμο που φωνάζει όπου τον παίρνει ο άνεμος, και σε ένα κόσμο που περιμένει τρεις θανάτους μέχρι να αφυπνιστεί.

Μπήκε το 2022, και όχι μόνο ο όρος γυναικοκτονία δεν έχει μπει ακόμη στον ποινικό κώδικα, αλλά κάποιοι συνεχίζουν να αμφισβητούν και την ακεραιότητά του.

Όσο κι αν θέλαμε να πιστέψουμε ότι το 2022 «επιστημονικές εξηγήσεις περί φλυαρίας» όπως του κ. Τζούμα, και «κηρύγματα μισογυνισμού» όπως αυτό του Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης, θα σταματούσαν να ακούγονται, προσγειωθήκαμε απότομα, και καταλάβαμε ότι και το 2022 θα ακούμε τέτοια.

Από τη μία εμείς να εξηγούμε ότι οι γυναικοκτονίες δεν οφείλονται, σε κανένα βαθμό, στην φλυαρία των γυναικών και ότι δεν θα «κρατήσουν το στόμα τους κλειστό» για να σταματήσουν να τις σκοτώνουν, και από την άλλη αυτοί να επιμένουν στα δικά τους. Έτσι, μη έχοντας άλλη επιλογή, αποφασίσαμε να «φλυαρήσουμε» και εμείς λιγάκι, και να παραθέσουμε τους λόγους για τους οποίους ο όρος γυναικοκτονία πρέπει να ενταχθεί στον ποινικό κώδικα, μπας και έτσι τελικά καταφέρουμε να κατανοηθούν τα αυτονόητα. 

Ενότητα 1. Η Εισαγωγή

Αν θέλουμε να μην απομείνουμε με έναν απαρχαιωμένο κώδικα και μια κολλημένη κοινωνία, ο νόμος πρέπει να εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε κοινωνίας. Αν πάρουμε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως παράδειγμα, εφαρμόζοντας το «Δόγμα ζωντανού οργάνου» επιλέγει να ερμηνεύει την Ευρωπαϊκή σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην κάθε εποχή.

Με αυτό τον τρόπο προσέγγισης, επιτρέπει σε ένα ολόκληρο νομικό σύστημα να μην μένει στάσιμο και ανίκανο να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας, αλλά να καταφέρνει να συμβαδίζει και να εξελίσσεται μαζί της. 

Ενότητα 2: Ποινικό Δίκαιο 101 και γιατί ο Μπάμπης είναι γυναικοκτόνος και όχι δολοφόνος

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά του ποινικού δικαίου. Για να καταδικαστεί κάποιος για ανθρωποκτονία, χρειάζεται να υπάρχουν δύο δεδομένα. Η πράξη, ή αλλιώς Actus Reus, και η πρόθεση, ή αλλιώς Mens Rea. Ας δούμε τώρα γιατί ο Μπάμπης, και ο κάθε Μπάμπης, δεν εκτέλεσε μία δολοφονία αλλά μια γυναικοκτονία. Ο x Μπάμπης, λοιπόν, εκτέλεσε την πράξη, όχι για να διαπράξει μια δολοφονία ενός ανθρώπου, όπως προβλέπει το νομοθετικό πλαίσιο, αλλά για να σκοτώσει μια γυναίκα, επειδή είναι γυναίκα. Οι τελευταίες τρεις λέξεις συλλαμβάνουν την πρόθεση του γυναικοκτόνου.

Ο γυναικοκτόνος δεν σκοτώνει «επειδή χάλασε η φάση» όπως κάποιοι είπαν, αλλά επειδή νιώθει και πιστεύει ότι η γυναίκα αυτή του ανήκει. Επειδή, θέλει να πιστέψει ότι ασκεί μια συγκεκριμένη εξουσία πάνω της ή επειδή δεν μπορεί να πιστέψει ότι δεν έχει εξουσία και δύναμη πάνω της πια. Άρα ο x Μπάμπης είναι δολοφόνος ή γυναικοκτόνος; 

Είναι η γυναικοκτονία απειλή για τη ζωή και την ευημερία μας; 

Σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της θέσπισης νόμων ειδικά για τρομοκράτες, αφού η τρομοκρατία είναι μια «μοναδική απειλή για την ζωή και την ευημερία μας». Βασιζόμενοι λοιπόν σε αυτό, δεν είναι και οι γυναικοκτονίες η μεγαλύτερη ίσως απειλή για την ζωή και την ευημερία των γυναικών ανά το παγκόσμιο; Και αν ναι, δεν χρήζουν ειδικοί νόμοι για την καταπολέμηση της; Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Institute for Economics & Peace, το 2020, ο αριθμός των θανάτων λόγω τρομοκρατίας έφτασε τις 13,826. 

Παράλληλα, όμως, το World Economic Forum, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2020, παρουσίασε τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ, που δείχνουν ότι 137 γυναίκες σε όλο τον κόσμο δολοφονούνται κάθε μέρα από έναν σύντροφο ή μέλος της οικογένειάς τους και συνολικά 50.000 γυναίκες το χρόνο δολοφονούνται από άτομα που γνώριζαν και εμπιστεύονταν. Αυτο σημαίνει ότι κάθε 11 λεπτά, μία γυναίκα σκοτώνεται από κάποιον σύντροφο ή συγγενικό της πρόσωπο. 

Θα μπορούσαμε λοιπόν, βασιζόμενοι στα πιο πάνω στοιχεία, να πούμε ότι, ναι, η τρομοκρατία είναι μια «μοναδική απειλή για την ζωή και την ευημερία μας» αλλά μήπως είναι τελικά και οι γυναικοκτονίες; Μήπως θα μπορούσαν και αυτές να αποτελούν ένα παράγοντα θέσπισης καινούργιων νόμων; Food for Thought. 

Ενότητα 3 και τελευταία. Τι μπορεί να κάνει η Βουλή;

Μήπως τελικά, αυτό που πρέπει να κάνει η Βουλή δεν είναι και τόσο δύσκολο; Μήπως οφείλει στις ψυχές των αδικοχαμένων γυναικών, στους γονείς τους, αλλά και στην κοινωνία του αύριο να ψηφίσει αυτό τον πολυπόθητο νόμο; Μήπως θα πρέπει κάποια στιγμή να κάνει το βήμα, ώστε να δημιουργηθεί μια κοινωνία που οι γυναίκες δεν θα φοβούνται κάθε στιγμή; Μήπως μπορεί να φτιάξει μια κοινωνία που να λέει “Καμία άλλη μόνη και να το εννοεί;”

Αναπάντητα ερωτήματα που μια ολόκληρη κοινωνία ελπίζει κάποια στιγμή να απαντηθούν.

Τι σημαίνει “slacktivism”;

Τους τελευταίους μήνες όποιοι ασχολούνται με τα social σίγουρα θα έχουν δει το #cancel. Το είδαμε με την e-food και το #cancel_efood. Το είδαμε και στο κύμα του #cancel_influencers, αλλά και στην υπόθεση βιασμού της Γεωργίας στη Θεσσαλονίκη.

Στο εξωτερικό, το είδαμε στο κίνημα του Black Lives Matter που γιγαντώθηκε το 2020 κατά της αστυνομικής αυθαιρεσίας μετά τη δολοφονία του George Floyd και το #ICan’tBreathe. Παλαιότερα, η Αραβική Άνοιξη που οδήγησε σε ανατροπή ολόκληρων καθεστώτων στην Μέση Ανατολή, ξεκίνησε και οργανώθηκε μέσω του Facebook. Τι κοινό έχει λοιπόν το #cancel_kopsialis με την e-food και με διαδηλώσεις και επαναστάσεις στην άλλη άκρη του κόσμου;

Γίνεται η επανάσταση από τον καναπέ σου;

Όλα τα παραπάνω γεγονότα διαδόθηκαν από το διαδίκτυο και δημιούργησαν ένα ολόκληρο κύμα δυσαρέσκειας, που εκφράστηκε μέσα από τα social media. Πολλοί θα πουν ότι ένα post στο Facebook ή ένα retweet δεν είναι ικανά να αλλάξουν την κατάσταση στον πραγματικό κόσμο.

Ότι όσος κόσμος και να σε ακολουθεί, η λογική του εκφράζω μια άποψη στο profile μου και επιστρέφω στην ζωή μου κρατάει τον κόσμο μακριά από την πραγματική πολιτική. Ότι, με λίγα λόγια, ο διαδικτυακός ακτιβισμός αποτελεί μια επανάσταση του καναπέ και δεν μπορεί να  επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές.

Ίσως, μάλιστα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, ότι καθησυχάζει συνειδήσεις απέναντι στην αδικία, αφού θεωρούμε πως κάναμε το καθήκον μας, συμβάλαμε στην άμβλυνση της αδικίας και διατρανώσαμε την αντίθεσή μας κάνοντας ένα κλικ.

Ο Michal White, ιδρυτής του Occupy Wall Street, είπε πως η σχέση του πραγματικού ακτιβισμού με τον διαδικτυακό είναι όποια είναι και η σχέση του McDonalds με το σπιτικό, μαγειρεμένο φαγητό. Μπορεί να είναι και τα δύο φαγητά, αλλά το πρώτο δεν έχει καμία διατροφική αξία. Είναι, όμως, έτσι;

Η δύναμη των social media

Σίγουρα τα social media είναι ένας χώρος που ο καθένας μπορεί να μιλήσει με ελευθερία για ό,τι και όποιον θέλει. Ένας χώρος που ο καθένας μπορεί να ενημερωθεί και να συζητήσει για τα πάντα. Από αυτήν την άποψη ενισχύει τον διάλογο και την δημοκρατία.

Ένα post ή ένα σχόλιο ίσως μοιάζουν ασήμαντα, αλλά όταν γίνουν μαζικά, όταν ενώσουν πολλοί άνθρωποι την διαδικτυακή φωνή τους, τότε δημιουργείται μια χιονοστιβάδα, ένα domino effect, που εκφράζει μια πραγματική διάθεση της κοινωνίας.

Από αυτήν την άποψη σίγουρα ο διαδικτυακός ακτιβισμός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «επανάσταση του καναπέ». Εντοπίζει αδικίες, εκφράζει δυσαρέσκειες, βοηθάει στην απόδοση της δικαιοσύνης. Μπορεί να καλέσει σε διαδηλώσεις, οι οποίες θα ρίξουν ολόκληρες κυβερνήσεις ή να ξεκινήσει μποϊκοτάζ που θα καταστρέψει οικονομικά μεγάλες εταιρείες.

Το έχουμε δει να συμβαίνει. Στις ΗΠΑ, το τεράστιο κύμα διαδηλώσεων και το #ICan’tBreathe οδήγησε όχι μόνο στην φυλάκιση του δολοφόνου του George Floyd αλλά και στην ενσωμάτωση μιας αντιρατσιστικής νοοτροπίας στην αμερικανική αλλά και στην παγκόσμια κοινωνία. Στην Ελλάδα, η  διαδικτυακή κινητοποίηση αποκάλυψε και δεν επέτρεψε την συγκάλυψη περιπτώσεων σεξουαλικής παρενόχλησης από διάσημα πρόσωπα.

Οργανώθηκαν μέσω social media διαδηλώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και κατά της πατριαρχίας και της κουλτούρας του βιασμού, οι οποίες βρήκαν μαζική απήχηση. Έδωσαν μια ηχηρή απάντηση σε όσους προσπαθούν να συγκαλύψουν παραβιαστικά γεγονότα και θάρρος σε πολλούς ανθρώπους για να μιλήσουν για τα βιώματά τους.

Το #cancel_efood είχε ως αποτέλεσμα η εταιρεία να πάρει πίσω τις αλλαγές στις εργασιακές συνθήκες που σχεδίαζε εις βάρος των εργαζομένων της αναφέροντας ότι τέτοιες αλλαγές “δεν εκφράζουν την φιλοσοφία και την κουλτούρα της εταιρείας”.

“Ο ακτιβισμός της νέας εποχής” ή “Η νέα εποχή του ακτιβισμού”

Το σημαντικό είναι ότι τα social media μπορούν να αποτελέσουν το gateway πολλών για την ένταξή τους στην ενεργό πολιτική ζωή. Ίσως για πολλούς ξεκινήσει από ένα like. Κάποιοι θα μείνουν εκεί.

Για κάποιους όμως αυτό το like θα οδηγήσει σε πληρέστερη και βαθύτερη ενημέρωση και σε συνειδητοποίηση της ατομικής και συλλογικής ευθύνης. Ο διαδικτυακός ακτιβισμός μπορεί να είναι ένα πρώτο και εύκολο βήμα, ένας ελκυστικός τρόπος για να ανιχνεύσουμε το πολιτικό γίγνεσθαι, μια πρώτη επαφή με την πολιτική.

Γι’ αυτό, ας μην τον βλέπουμε με προκατάληψη, αλλά ως μια εναλλακτική μορφή ακτιβισμού που εάν συνδυαστεί με δράσεις και κινητοποιήσεις στον πραγματικό κόσμο, μπορεί να φέρει σημαντικές αλλαγές. Ίσως αυτός να είναι και ο ακτιβισμός της γενιάς μας, ένα υβρίδιο likes και posts μαζί με αφισοκολλήσεις και διαδηλώσεις.