Ποιο είναι το αντίθετο του “εργασία και χαρά” άραγε; Ανεργία και πολυπλοκότητα;

Το να μένεις άνεργος, ειδικά σε μία ηλικία πριν τα 30 – που συνήθως επιδιώκεται η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σταθερότητα – είναι μία χαρμολύπη. Είτε παραιτηθείς για να βρεις κάτι καλύτερο, είτε απολυθείς, είτε φεύγεις από ‘κει, σε περιμένει μία μετέωρη και αμφίβολη κατάσταση. Μπορεί να ξενερώσεις, μπορεί όμως και να νιώσεις μία λύτρωση.

Αγχώνεσαι. Είναι λογικό, αφού βγαίνεις από το καθημερινό πρόγραμμα και τις συνήθειές σου. Αρχίζεις να μετράς τα λεφτά σου. Το οικονομικό αντίκτυπο είναι αισθητό άμεσα εφόσον δεν έχεις κάποια άλλη πηγή εισοδήματος και τα λεφτά της ενδεχόμενης αποζημίωσης δεν κρατάνε αρκετά.

Περνάς σε μία φάση ελέγχου της επάρκειας. Ίσως αναγκάζεσαι να δανειστείς. Σίγουρα, περιορίζεις τις απολαύσεις σου. Είναι η στιγμή που η νέα κατάσταση αρχίζει να επηρεάζει τον τρόπο που λαμβάνεις αποφάσεις. Από το τι φαγητό θα μαγειρέψεις σήμερα, μέχρι το αν θα καταφέρεις να κάνεις μία απλή έξοδο για διασκέδαση.

Όλα αυτά, όμως, εφόσον δεν έχεις οικογένεια. Γιατί εάν έχεις, η ζυγαριά βαραίνει πολύ διαφορετικά.

Πώς είναι να ζεις σε μια χώρα που η επιλογή σε εκπαιδεύει στην ελάχιστη κατανάλωση

Η ανεργία σε αυτή την ηλικία σε αναγκάζει να σκέφτεσαι και να δρας περίεργα, με την ψυχολογία σου να έχει καθημερινές μεταπτώσεις. Είναι κάπως σαν να ξαναμαθαίνεις τον κόσμο από άλλη οπτική. Οι στόχοι σου αλλάζουν θέση προτεραιότητας με την επιβίωση.

Πλέον, ξέρεις. Γνωρίζεις ήδη πώς κινείται η αγορά εργασίας και έχεις φάει στραπάτσα. Έχεις κάνει λάθος επιλογές, ίσως έχεις ξεγελαστεί από εργοδότες. Έχεις δουλέψει “μαύρα” και πλέον, ελέγχεις τις συμβάσεις και τα χαρτιά που υπογράφεις. Και όλα αυτά τα σκέφτεσαι και τα ξανασκέφτεσαι.

Όμως, συχνά παίζεις με όρους κυριολεκτικά επιβίωσης. Το να ονειρεύεσαι δε σου καλύπτει τις ανάγκες. Τα συναισθήματα αγριεύουν, ενώ οι καταθλίψεις και το άγχος γίνονται οι πιο πιστοί φίλοι σου. Ίσως αναγκαστείς να δουλέψεις κάπου που σε περιορίζει ή κάπου που δε θες, αναγκαστικά και μόνο. Αλλά παράλληλα, θες κάτι πιο σταθερό.

“Είμαι άνεργος πριν τα 30 – Η ηλικία των “πρέπει”

Η έλλειψη χρημάτων δημιουργεί ένα αποτύπωμα που αρχίζει να σε χαρακτηρίζει και να συμπαρασύρει ένα σωρό άλλα ζητήματα βιοπορισμού.

Σταδιακά, η εικόνα σου γίνεται ένας καθρέφτης της επισφάλειας. Η αντιμετώπιση όταν λες πως δεν εργάζεσαι ή πως είσαι στο ταμείο είναι κάτι αντάξιο της ντροπής που νιώθεις, όταν η δασκάλα σε σηκώνει να πεις μάθημα  την πρώτη μέρα στο σχολείο. Σκέφτεσαι πως σε βλέπουν οι άλλοι. Οι φίλοι, οι συγγενείς, μία νέα γνωριμία. Προκατάληψη και συναισθήματα ενοχής. Το νιώθεις γιατί σου το έχουν διδάξει το στερεότυπο.

Η σύνδεση της λέξης “άνεργος” πριν τα 30 γίνεται ξαφνικά ισάξια με την τεμπελιά, ή καλύτερα την αεργία. Πολλοί θα σκεφτούν: “Καλά 30 χρονών και χωρίς δουλειά;’’ Και τότε ξεκινάς σκέφτεσαι πεσιμιστικά. Να υπεραναλύεις την ιδανική εξίσωση ανάμεσα στο μισθό, τα ωράρια και το είδος της εργασίας που θες και να παραλύεις ανάμεσα σε σκέψεις, λόγια και αριθμούς.

Υπάρχει κάτι θετικό σε όλο αυτό;

Η απάντηση εξαρτάται ανάλογα με την οπτική, η οποία και διαμορφώνει την πραγματικότητά μας. Μία περίοδος ανεργίας υπό το πρίσμα της ωριμότητας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κατά μία έννοια, “ασκητική”.

Οι δυσκολίες σμιλεύουν. Η ζωή και η καθημερινότητα σε κάνουν να θέτεις νέες βλέψεις και δημιουργεί ορίζοντες που θα σου επιτρέπουν να δημιουργήσεις και να ονειρευτείς. Θα μπορείς να ξεχωρίζεις τι θες και τι όχι. Πότε θα δώσεις ευκαιρία και πότε όχι. Θέτεις ως όριο στον εαυτό σου το να μη συμβιβάζεται… Και τότε καταλαβαίνεις πόσο σημαντικά είναι τελικά κάποια πράγματα που το ωράριο εργασίας σε κάνει να παραβλέπεις.

Μία αστυνομία για όποιον είναι άνεργος πριν τα 30

Πριν λίγες μέρες, η κυβέρνηση εργαλειοποίησε τους ανέργους. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως ο άνεργος θα αναγκάζεται να δεχθεί οποιαδήποτε θέση εργασίας του προταθεί, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες για να μην υποστεί τις “κυρώσεις”. Ο λόγος; Nα μειωθούν οι εγγεγραμμένοι στα μητρώα, ώστε να πέσουν οι δείκτες ανεργίας. Θα μπορούσαν πριν από αυτό, βέβαια, να θεσμοθετήσουν και μία αστυνομία εργοδοτών για τις ανεπίτρεπτες συνθήκες εργασίας που βιώνουν οι ήδη εργαζόμενοι.

Η έγκριση ήρθε ένα χρόνο μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου 4921/2022 του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη και είναι η ζωντανή απόδειξη του τι γίνεται, όταν άνθρωποι που δεν έχουν δουλέψει ποτέ, νομοθετούν για την ανεργία.

Το ποσοστό ανεργίας στις ηλικίες 25- 29, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, είναι (19,5%), οπότε δεν ξέρω αν σε παρηγορεί αυτό αλλά αν βιώνεις την ανεργία σε αυτή την ηλικία δεν είσαι μόνο εσύ σε αυτή τη θέση.

Έχουμε μπουχτίσει με το “κάτσε εκεί στη δουλίτσα σου”και το ‘’βολέψου κάπου’’. Η ανεργία θέτει ζητήματα βασικών αναγκών. Και επιζητούμε ένα μέλλον αντάξιο των επιθυμιών και των ονείρων μας.

Η φανερή ντροπή της κοινωνίας απέναντι στους θηλυπρεπείς άντρες. 

Γεννήθηκα σε μια εποχή που τότε τα πράγματα ξεκίνησαν να αλλάζουν. Πήγα σχολείο σε μια εποχή που τα αγόρια έκαναν παρέα μόνο με αγόρια, έπρεπε να ήταν ερωτευμένα με κάποιο κορίτσι και έπρεπε να ντύνονται και να στήνονται μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο. Και τα αγόρια. Διαφορετικά, κινδύνευαν να χαρακτηριστούν ως: “θηλυπρεπείς άντρες”.

Έζησα όλη την εφηβεία μου ακούγοντας: «Αα! Δες τον αυτόν πως ντύνεται και κουνιέται. Σίγουρα θα είναι αδερφή», και μαθαίνοντας πως: «Αυτούς δεν τους πολυ-θέλουμε για παρέα γιατί είναι περίεργοι», πως: «Τους κοροϊδεύουν αυτούς, μην τους μιλάς» και πως: «Ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει στο κρεβάτι του, αρκεί να μην το δείχνει έξω από αυτό». 

Δε ρώτησα ποτέ γιατί. Δυστυχώς. Έμαθα ότι έτσι είναι τα πράγματα και έτσι τα έκανα και εγώ. Δεν αμφισβήτησα ποτέ και δέχτηκα πως αυτοί οι άνθρωποι έτσι πρέπει να μάθουν να ζουν. Μπορεί να μην κορόιδεψα ποτέ, μα δεν υπερασπίστηκα και ποτέ. 

Ζω, όμως, την ενήλική ζωή μου σε μια κοινωνία που υπόσχεται ότι ήρθε για να αλλάξει όλα τα στερεότυπα των προηγούμενων χρόνων. Σε μια κοινωνία που καθημερινά μου μαθαίνει καινούργια πράγματα και μου δίνει την ευκαιρία να εξελιχθώ, να μάθω και να διορθώσω. 

Ζώντας, λοιπόν, σ’ αυτή την κοινωνία, και σκεπτόμενη πλέον υπό άλλο πρίσμα τα όσα μου έμαθαν τότε, δε μπορώ παρά να αναρωτηθώ: «Γιατί έχουμε σαν κοινωνία τόσο πρόβλημα με τους θηλυπρεπείς άντρες»;

H θηλυκή πλευρά δεν έχει σχέση με τη σεξουαλικότητα 

Η αυτόματη δημιουργία συμπεράσματος πως όταν ένας άντρας έχει άμεση σχέση με τη θηλυκή του πλευρά είναι και gay, είναι αυτό που δημιουργούσε τόσα χρόνια την αντίληψη ότι άντρας και θηλυκότητα, ίσον gay. Ποια είναι, όμως, η πραγματικότητα; 

Προσπαθώντας να απαντήσω στο ερώτημα αυτό, ανακάλυψα τυχαία ένα βιβλίο μιας φιλόσοφου και πολιτικής ακτιβίστριας. Η Susan Sontag, συγγραφέας του βιβλίου: «Against Interpretation», αναφέρει ότι: «Το πιο όμορφο κομμάτι στους πραγματικά ανδροπρεπείς άντρες, είναι πάντα κάτι το θηλυκό. Το ίδιο και στις γυναίκες». 

Το ανάγνωσμα αυτό μου θύμισε ένα μάθημα που κάναμε μια μέρα στο Πανεπιστήμιο για τη θεωρία του Jung – ενός εκ των πατέρων της ψυχολογίας – για το anima και το animus. Τότε, δεν του είχα δώσει και πολλή σημασία, αλλά διαβάζοντας το ξανά σήμερα κατάλαβα τι ήθελε να πει.

Ο Jung υποστήριζε πως το animum είναι η «ασυνείδητη» ανδρική πλευρά μιας γυναίκας και το anima η «ασυνείδητη» γυναικεία πλευρά ενός άντρα και ότι οι δύο αυτές πλευρές συνυπάρχουν στο ασυνείδητο του κάθε φύλου. Αν κανείς τα συνδέσει, δημιουργεί έναν τέλειο εαυτό. 

Εφόσον τότε η επαφή τόσο με τη θηλυκή, όσο και με την ανδρική πλευρά δημιουργεί τον «τέλειο» άνθρωπο, γιατί εμείς τόσα χρόνια περιθωριοποιούσαμε τους ανθρώπους αυτούς;

Πρόσεχε πως φέρεσαι

Δυστυχώς επιφανειακά πράγματα όπως το ντύσιμο, τα μαλλιά ή το στήσιμο ενός θηλυπρεπή άντρα, δεν είναι τα μόνα πράγματα που ενοχλούν.

Πιο έμφυτα χαρακτηριστικά όπως μια πιο λεπτή από τη συνηθισμένη μπάσα φωνή ενός «άντρακλα», το πιο έντονο κούνημα χεριών από το στατικό των «αρσενικών» ή ακόμη και το ανεπαίσθητο κούνημα της λεκάνης από έναν θηλυπρεπή άντρα, δείχνει να ενοχλεί και να τρομάζει ακόμα περισσότερο τη κοινωνία μας. Το ερώτημα, όμως, είναι γιατί; 

Θηλυπρεπείς άντρες: Γιατί ενοχλεί τόσο κάθε τι το «θηλυκό»; 

Το δε παράξενο είναι ότι το να είσαι θηλυπρεπής δεν ενοχλεί μόνο τους straight άντρες ή τους ανθρώπους που μεγάλωσαν σε μια κοινωνία πιστεύοντας ότι η θηλυκή πλευρά ενός άντρα υπάρχει μόνο στους gay άντρες, αλλά ακόμα και ανάμεσα στο gay community. Το να είσαι θηλυπρεπής ενοχλεί είτε είσαι gay, είτε είσαι straight. Δεν κάνει διακρίσεις. 

Ενδεχομένως, οι straight ενοχλούνται τόσο, λόγω του φόβου τους προς το άγνωστο.  Τη διαιώνιση του στερεοτύπου: «Μη ντύνεσαι και φέρεσαι έτσι. Θα μας δουν μαζί και θα νομίζουν ότι είμαι και εγώ έτσι» και της έμφυτης αντίδρασης προς το διαφορετικό. Πιθανόν, να  είναι αυτοί οι λόγοι που «αναγκάζουν» τους straight να συμπεριφέρονται έτσι. Από την άλλη, οι gay γιατί έχουν γιατί έχουν τόσο πρόβλημα; 

Ίσως η απάντηση να βρίσκεται στο: «Ας είσαι, αλλά ας μη φαίνεσαι», το: «Αα! Δες τον αυτόν πως ντύνεται και κουνιέται. Σίγουρα θα είναι…» και το: «Φέρσου πιο «αντρικά». Ατάκες που αποτελούσαν κομμάτι της καθημερινότητας τους μεγαλώνοντας. Ίσως πάλι να φταίει που όλα κόμπλεξ και οι παθογένειες που μάζεψαν οι γονείς τους από τους δικούς τους γονείς μεταφέρθηκαν σ’ αυτούς δημιουργώντας ένας αέναο κύκλο ντροπής του «φαίνεσθαι».

Πιθανώς  να μη φταίει τίποτα άλλο παρά αυτό το «σκάρτο» κομμάτι της κοινωνίας, που όσα κεφάλια και να του κόψεις, πάντα θα ξεφυτρώνουν περισσότερα στη θέση τους.

Τι λείπει, τι φταίει και τι το αύριο φέρνει; 

Άρα, τι; Είμαστε για πάντα καταδικασμένοι να ζούμε σε μια κοινωνία που πάντα κάτι θα μας λείπει και πάντα κάτι θα μας φταίει; Σε μια κοινωνία «κρυφής ενοχής;» Σε μία κοινωνία που έχει πρόβλημα με τους θηλυπρεπείς άντρες;

Η απάντηση κρίνεται στο πόσο νερό επιλέγει να δει κανείς πως υπάρχει στο ποτήρι. Μπορεί τελικά να είναι μισοάδειο κι ενώ 100 άνθρωποι προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα καλύτερο κόσμο, να υπάρχουν πάντα 101 που θα τραβάνε τον κόσμο προς τα πίσω. Μπορεί, όμως, το ποτήρι να είναι μισογεμάτο και αυτοί που τραβάνε προς τα μπρος να γίνονται 101 και μετά 102 και μετά 1 εκατομμύριο. 

Αν τελικά το καλό, μόνο καλό μπορεί να γεννήσει, η γενιά μας μέχρι τώρα αποδεικνύει ότι ήρθε για να αλλάξει τα κακώς κείμενα των προηγούμενων. Ότι όσο κι αν τραβάνε οι 101 προς τα πίσω, εμείς θα βάζουμε περισσότερη δύναμη για να πάμε μπροστά. 

Τότε, ίσως να μπορούμε να πούμε πως κάποια στιγμή όλα αυτά θα αποτελούν ιστορίες που θα τις λέμε για να εμποδίσουμε να συμβούν ξανά τα ίδια κάποτε και όλοι οι άνθρωποι θα μπορούν να είναι αποδεκτοί από όλους. 

Στη σημερινή κοινωνία, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της θεοποίησης του μέσου όρου.

Τα τελευταία χρόνια, έχει διαπιστωθεί η ανάγκη εναρμόνισης των προσδοκιών, τον απόψεων και των αναγκών με τη στάση του μέσου όρου, υπό το πρίσμα του ασφαλούς πεδίου δράσης, μακριά από αψιμαχίες, διαφοροποιήσεις, αποκλίσεις και οξείες αντιδράσεις. Ενδεχομένως, θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα συλλογικό comfort zone, το οποίο αντανακλά πολύ συγκεκριμένες τάσεις, αντιλήψεις και πρότυπα.

Τα στρεβλά πρότυπα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Είναι εντυπωσιακή η επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση της συλλογικής κουλτούρας σε διεθνές επίπεδο. Χάρη στον εξαιρετικό τους αλγόριθμο, αυτές οι πλατφόρμες είναι σε θέση να προσφέρουν απλόχερα περιεχόμενο, το οποίο συνάδει με τα ενδιαφέροντα του εκάστοτε χρήστη. Ως εκ τούτου, πολλύ συχνά εξαπλώνονται τάσεις με τεράστια επιρροή στον τρόπο σκέψης μεγάλης μερίδας ανθρώπων, μεταβάλλοντας σταδιακά τις οπτικές τους σε ορισμένα ζητήματα. Έτσι, δομείται ένας μέσος όρος βάσει των προσφερόμενων πληροφοριών που σκιαγραφεί τα τρέχοντα πρότυπα ομορφιάς, δεκάδες τρόπους για εύκολο χρήμα και μια πλαστή ευτυχία. Ως επιστέγασμα, σημαντικό ποσοστό ατόμων παγκοσμίως αναζητούν τρόπους να μιμηθούν όλα όσα προβάλλονται ως «δέοντα». Σε κάθε άλλη περίπτωση, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποκλίνουν από τον μέσο όρο.

Οι ρητορικές μίσους, η πολυφωνία και η δημοκρατία στον πάγο

Ορισμένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter και το Facebook, προσφέρουν έδαφος για συνδιαλλαγή απόψεων, γόνιμο διάλογο και υγιή διαφωνία. Για την ακρίβεια, κάπως έτσι θα ήταν οι συνθήκες σε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου θα υπήρχε δημοκρατία και όχι καταπάτηση του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης. Ειδικότερα, σε πολλές περιπτώσεις σημειώνεται καταιγισμός από ρητορικές μίσους, οι οποίες λειτουργούν αποτρεπτικά στην κατάθεση απόψεων, μιας και προκαλούν φόβο και αποστροφή.

Υπό αυτό το πρίσμα, επικρατούν οι κοινώς αποδεκτές πεποιθήσεις του μέσου όρου, εφόσον κάθε άλλη συμβολή κατακρεουργείται εν μία νυκτί. Επιπλέον, τα ανασφαλή άτομα συνηθίζουν να επηρεάζονται από διαφορετικές αντιλήψεις, κυρίως επειδή υποστηρίζονται σθεναρά, ενίοτε προκαλώντας δυσφορία.

Η οικογένεια, η κοινωνία και το χάος

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν καταλυτικά την ανάγκη να ανήκει κάποιος/κάποια/κάποιο στον μέσο όρο, είναι σαφώς οι αξίες που διατρέχουν το οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και τον έμμεσο κοινωνικό περίγυρο. Ενίοτε, τα παιδιά ανατρέφονται σε ένα καθεστώς διαρκούς καταπίεσης για βέλτιστα αποτελέσματα (στις σχολικές επιδόσεις, στις εξωσχολικές δραστηριότητες κ.λπ.) ή επιμονής με πολύ στοχευμένες κατευθύνσεις, ως προς το πώς χρειάζεται να πορευτούν για να κατακτήσουν την ευτυχία ή ποια επαγγελματική σταδιοδρομία πρέπει να ακολουθήσουν.

Η κοινωνία, επίσης, δεν είναι άμοιρη ευθυνών, αφού έχουν θεσπιστεί ορισμένα στερεότυπα, τα οποία υποτάσσουν, κατατάσσουν και κατηγοριοποιούν. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί ποικιλοτρόπως σε συνάρτηση με τη δημιουργία οικογένειας, τη διάκριση βάσει φυλετικής ή σεξουαλικής ταυτότητας, την αποδοχή προς ορισμένους τίτλους (λ.χ. καθηγητής, γιατρός) και την αέναη τάση να δείχνει με το δάχτυλο άνευ ορίων.

Κατά μέσο όρο, μια γυναίκα στα 30 πρέπει να έχει παιδί, να εργάζεται, να προσφέρει στο σπίτι, να είναι καλή σύζυγος και μητέρα. Ο άντρας πρέπει να εργάζεται σκληρά για να στηρίζει οικονομικά την οικογένεια και να μεριμνά κυρίως για την επαγγελματική του ανέλιξη. Σαφώς, δεν δύνανται να υφίστανται περισσότερα φύλα, παρά μόνο τα πατροπαράδοτα, πατριαρχικά. Οτιδήποτε απέχει από αυτά τα αναχρονιστικά πρότυπα, είναι δακτυλοδεικτούμενο.

To diversity (στο GNTM – θεωρητικά) θα λέγαμε ότι είναι ένα μείγμα διαφορετικότητας και ποικιλομορφίας που στηρίζεται στην παραδοχή ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και ότι σε μια ομάδα ή ένα κοινωνικό σύνολο είναι αναγκαία η συμπερίληψη ατόμων με διαφορετικές κοινωνικές και εθνοτικές καταβολές, διαφορετικά φύλα, ηλικίες, σεξουαλικούς προσανατολισμούς κ.λπ.

Στη μόδα αντιστοίχως, η ποικιλομορφία συναντάται ως μια ανάγκη να ικανοποιηθούν διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, μεγέθη και προτιμήσεις στα είδη που πωλούνται και στα πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν την εκάστοτε εταιρεία. 

Diversity στο GNTM

Αφού ξεκαθαρίσαμε το νόημα της λέξης “diversity”, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για την επικαιρότητα και όπου επικαιρότητα βάλε το “Greece’s Next Top Model” ή αλλιώς το γνωστό σε όλους, GNTM. Οι συντελεστές του GNTM το προωθούν ως τον μεγαλύτερο διαγωνισμό μόδας στην Ελλάδα και τις τελευταίες εβδομάδες που προβάλλεται στους δέκτες μας, μας έχουν κάνει ξεκάθαρο πως το φετινό μότο του διαγωνισμού είναι η ποικιλομορφία, μιας και η λέξη diversity έχει ακουστεί ήδη μερικές χιλιάδες φορές.

Στο πρώτο κομμάτι των auditions είδαμε γυναίκες όλων των ηλικιών, με διαφορετικό υπόβαθρο, σωματότυπο και στιλ να προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τους κριτές, οι οποίοι ουκ ολίγες φορές αναρωτήθηκαν αν η διαγωνιζόμενη μπορεί να συνεισφέρει στο προαπαιτούμενο του διαγωνισμού, δηλαδή την ποικιλομορφία και την διαφορετικότητα. 

Όσες φορές όμως και αν ακούστηκε η λέξη, το τηλεοπτικό κοινό δεν πείστηκε ότι η πρόθεση είναι αληθινή

Στα πρώτα κιόλας επεισόδια, παρακολουθήσαμε μια έντονη συζήτηση για το τι είναι τελικά diversity, με τους κριτές να διαφωνούν χωρίς να προσεγγίζουν ωστόσο το πραγματικό νόημα. Κατά τη διάρκεια της διαφωνίας, ακούμε έναν από τους κριτές να λέει: «Έχουμε να διαλέξουμε 20 κορίτσια, δεν μπορούν όλα τα κορίτσια να είναι diversity […] θα ξεχάσουμε και αυτά που ξέραμε…η μόδα στη βάση της έχει να κάνει με την ομορφιά».

Ενώ λίγες μέρες αργότερα ένας άλλος κριτής του σόου, όταν ρωτήθηκε για την εξέλιξη των γυρισμάτων για το show δήλωσε: «Εμείς βάλαμε diversity και inclusivity αυτή τη σεζόν στο GNTM και έχουν έρθει μερικά supermodels με την έννοια την κλασική: Ψηλές, κορμάρες, με εμπειρία. Έχει ενδιαφέρον, γιατί υπάρχει μία πολυμορφία και πολυφωνία στο ηλικιακό κομμάτι. Έχουμε ζαλιστεί, δεν έχουμε καταλάβει τι έχει γίνει».

Από αυτές τις δυο δηλώσεις αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της τηλεοπτικής εκπομπής, γίνεται φανερό ότι η ποικιλομορφία, η διαφορετικότητα και η συμπερίληψη ήταν μέρος του briefing και όχι αξίες που μπορούν ή θέλουν πραγματικά να υποστηρίξουν οι συντελεστές. Βλέπουμε να αναπαράγεται το δίπολο diversity ή supermodel ή με άλλα λόγια, διαφορετική ή όμορφη, λες και αυτές οι έννοιες είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες.

Αυτή ακριβώς η αδυναμία να εξισωθεί το διαφορετικό με το όμορφο και τα plus size μοντέλα, τα petite μοντέλα, τα trans μοντέλα ή τα μοντέλα μεγαλύτερης ηλικίας να σταθούν ισάξια δίπλα στα κλασικά ψηλά, αδύνατα μοντέλα χωρίς να υπολείπονται σε ομορφιά, είναι και ο λόγος που το τηλεοπτικό κοινό αντιμετωπίζει όλη αυτή την προσπάθεια για συμπερίληψη με αμφιβολία ή και αποδοκιμασία.

Body positivity και η υποκριτική στάση των μίντια

Παλαιότερα, το GNTM είχε προσπαθήσει να κουβαλήσει ένα ακόμα γνωστό λάβαρο, αυτό του body positivity που θα πει αισιοδοξία και θετική αποδοχή απέναντι στο φυσικό σώμα. Σύμφωνα με το κίνημα του body positivity όλοι οι άνθρωποι αξίζουν να έχουν μια θετική εικόνα σώματος, ανεξάρτητα από το πώς η κοινωνία και η κουλτούρα ορίζουν το ιδανικό σχήμα, μέγεθος και εμφάνιση. 

Έχουμε δει πολλά διάσημα πρόσωπα να τάσσονται υπερ του body positivity, εταιρείες να διοργανώνουν καμπάνιες με plus size, ή μικροκαμωμένα μοντέλα ή ακόμα και μοντέλα με ακρωτηριασμένα μέλη.

Τις προηγούμενες σεζόν είχαμε δει μια τάση του show μόδας να μας πείσει ότι ασπάζεται την παραδοχή ότι όλα τα σώματα είναι εξίσου όμορφα. Ταυτόχρονα όμως, βλέπαμε στους δέκτες μας, να κάνουν τις διαγωνιζόμενες να αισθάνονται άσχημα επειδή είχαν παραπάνω κιλά ή κυτταρίτιδα, να αμφισβητούν συνέχεια την δυνατότητα των παχουλών μοντέλων να σταθούν στη βιομηχανία της μόδας και να υποτιμούν τις πιο κοντές λέγοντας τους ότι κάνουν μόνο για το Instagram. 

Το GNTM, όμως, είναι απλά ένα προϊόν των βιομηχανιών της μόδας, της διαφήμισης και της τηλεόρασης. Το σόου δεν εφηύρε ένα καινούργιο μήνυμα, μιμείται όμως εξαίσια τις βιομηχανίες αυτές και την πάλη που επικρατεί εντός τους, αφού από τη μια δημιουργούν πρότυπα και από την άλλη διακηρύσσουν ότι θέλουν να τα καταρρίψουν. 

Αν θεωρήσουμε ότι η “ομορφιά” και το “ωραίο σώμα” είναι κοινωνικές κατασκευές, τότε η βιομηχανία της μόδας, της ένδυσης, της διαφήμισης είναι αυτές ακριβώς που τις προβάλουν με τόσο περιοριστικό και κανονικοποιημένο τρόπο. 

Αποδοχή και συμπερίληψη στο χώρο του modeling

Body positivity, diversity είναι έννοιες που έρχονται σε αντίθεση με όσα για χρόνια πρέσβευε ο χώρος του modeling, οι επιδείξεις μόδας και οι φωτογραφίσεις. Παρόλο που μπορεί να υπάρχει διάθεση για αλλαγή και συμπερίληψη στον χώρο, ακόμα έχουμε πολλά βήματα να διανύσουμε για να αφήσουμε τα πρότυπα ομορφιάς και το “τέλειο σώμα” πίσω μας. 

Το GNTM θα μπορούσε να συμβάλει στην αλλαγή – τουλάχιστον για τα δεδομένα της Ελλάδας, αν πραγματικά πίστευε αυτές τις αξίες. Αλλά, προς το παρόν, αυτό που βλέπουμε με αμηχανία είναι να λειτουργεί σαν χαλασμένο ραδιόφωνο που έχει κολλήσει και επαναλαμβάνει μια λέξη: “Diversity, diversity, diversity”.

Είναι τελικά όλα τα σώματα όμορφα ή αυτά που έχουν κυτταρίτιδα είναι λιγότερο όμορφα; Μπορεί οποιοδήποτε σώμα να έχει θέση στην βιομηχανία της μόδας ή αν είσαι μικροκαμωμένη ή παχουλή, οι ευκαιρίες που έχεις είναι πρακτικά ελάχιστες; Μπορεί μια γυναίκα στα 45 της να κάνει modeling ή πρόκειται για όνειρο θερινής νυκτός; Έχει μια trans γυναίκα ευκαιρίες να δουλέψει στην Ελλάδα ή απλά την συμπεριλαμβάνουμε μια στο τόσο στις διαφημίσεις για να μην μας πουν τρανσφοβικούς; 

Όσο ο χώρος της μόδας και τα προϊόντα που παράγει – όπως είναι και το GNTM, αδυνατεί να απαντήσει ξεκάθαρα και με πράξεις στα παραπάνω διλήμματα τόσο ο απλός κόσμος θα κοιτάει όλες αυτές τις προσπάθειες για συμπερίληψη και αποδοχή με δυσπιστία. Εδώ, όμως, είμαστε και μακάρι η συνέχεια του show να διαψεύσει και έμενα και όσους δεν έχουν πειστεί για τις αγνές του προθέσεις.