Είχα την τύχη να γνωρίσω την Didi – με αφορμή ένα άρθρο που ήθελα να γράψει – πριν από τη συνέντευξή μας. Ενώ δεν με ήξερε και δεν με είχε δει ποτέ με, αντιμετώπισε με τέτοια ζεστασιά, αγάπη και ανοιχτοσύνη, λες και με ήξερε 100 χρόνια. 

Πριν ξεκινήσουμε την συνέντευξη την ρώτησα – όπως κάνω πάντα – αν υπήρχε κάτι που θα ήθελα να μην την ρωτήσω ή να μην αναφερθώ σ’ αυτό. Μου είπε “Απαντάω σ’ όλα, κανένα πρόβλημα”. Την ρώτησα λοιπόν για όλα, αυτή απάντησε σε όλα και κάναμε μια δίωρη κουβέντα που αν δεν μας πίεζαν οι υποχρεώσεις, θα μπορούσε να διαρκέσει και ένα τριήμερο. 

Γεννήθηκες στην Νότιο Αφρική ή στην Ελλάδα; 

Γεννήθηκα στην Ελλάδα. Είχαν έρθει οι γονείς από Νότιο Αφρική για Καλοκαίρι, γεννήθηκα εδώ και μόλις μπορούσα να ταξιδέψω με πήραν και φύγαμε. Ερχόμασταν όμως Ελλάδα κάθε Καλοκαίρι για διακοπές. 

Πόσο σοκαριστικό είναι για ένα 10χρονο παιδί, που έχει μεγαλώσει την Νότιο Αφρική να μετακομίζει στην Ελλάδα; 

Μπορώ να σου πω ότι δεν ήταν τόσο σοκαριστικό για μένα όσο για την μητέρα μου. Η μητέρα μου μεγάλωσε και εκείνη στην Νότιο Αφρική, και για έναν ενήλικα που έβλεπε και καταλάβαινε περισσότερα από εμάς, ήταν απόλυτα σοκαριστικό. Θυμάμαι την ρωτούσα «μαμά, πώς γίνεται τα παιδιά να αντιμιλουν στους δασκάλους τους;» ή «μαμά τι εννοούν είναι χούντα να φοράς στολή;» Μου φαινόταν αδιανόητο. Είχα πάθει ένα πολιτισμικό σοκ. 

Πόσο «διαφορετικοί» ήταν οι μαθητές στην Νότιο Αφρική από ότι εδώ; 

Εκ των πραγμάτων εγώ έκανα παρέα με τα παιδιά που ήταν «διαφορετικά», με τους outsiders. Με παιδιά που προέρχονταν από άλλες χώρες όπως εγώ, με παιδιά που ήταν «διαφορετικά» λόγω των ικανοτήτων τους και αντιμετωπίζονταν με λάθος τρόπο από τους συμμαθητές μας.

Εγώ, μεγαλώνοντας στην Αφρική και σε μια οικογένεια ανοικτή και φιλελεύθερη, η όποια «διαφορετικότητα» δεν μου έκανε εντύπωση. Η νονά μου είναι γκέι. Ποτέ δεν μου έκανε εντύπωση το με ποια κοιμάται. Ήταν κάτι πολύ δεδομένο για μένα. Ερχόμενη λοιπόν στην Ελλάδα, περισσότερη εντύπωση μου έκανε το πως αντιμετώπιζαν τα παιδιά την διαφορετικότητα, παρά η ίδια η διαφορετικότητα. 

Ερχόμενη από μια ξένη χώρα και ούσα «διαφορετική», φαντάζομαι θα βίωσες σχολικό εκφοβισμό. 

Έτρωγα πολύ ξύλο στο σχολείο. Με βάραγαν κανονικά τα άλλα παιδιά και δεν έκανα τίποτα. Μέχρι που έτρωγε περισσότερο ξύλο από μένα η αδερφή μου και αναγκαστικά να αντιδράσω. 

“Τρώγαμε ξύλο γιατί ήμασταν λευκές από την Αφρική και άρα λέγαμε ψέματα, γιατί όλοι στην Αφρική είναι μαύροι. Γιατί δεν μιλάγαμε καλά ελληνικά, γιατί ήμασταν ξένες. Μας έλεγαν ψεύτες, να γυρίσουμε πίσω στη χώρα μας, ότι δεν είμαστε Έλληνες… 

Εγώ όμως ήξερα πάντα ότι το μόνο αληθινό «πλεονέκτημα» που μπορεί να έχει κάποιος είναι να μην σέβεται. Κανένα άλλο.”

Πηγαίνοντας σε σχολή θεάτρου, άλλαξε όλη αυτή η αντιμετώπιση ή εισέπραξες την ίδια αντιμετώπιση και εκεί;

Και εκεί περίπου την ίδια αντιμετώπιση είχα. Δέχτηκα bullying για το ότι είχα προφορά και δεν μπορούσα να μιλήσω πεντακάθαρα ελληνικά, για ότι δεν φορούσα τα «σωστά» ρούχα, γιατί δούλευα σε άλλες δουλειές για να μπορώ να πληρώνω την σχολή, για πολλά. 

Και πώς το αντιμετώπισαν όλο αυτό; 

Με πολύ κλάμα, και πολλή αγάπη από τους φίλους μου και την οικογένειά μου. Πίστευαν πολύ σε εμένα και μου έδινε πολλή δύναμη όλο αυτό.

Σκέφτηκες ποτέ να τα παρατήσεις; 

Οι μόνες φορές που αμφισβήτησα τις επιλογές μου, είναι μόνο όταν προσπάθησα πολύ αλλά δεν το κατάφερα. Μόνο τότε θα πω “it wasn’t meant to be.” Και τότε ήξερα ότι από την στιγμή που δεν το έχω προσπαθήσει ακόμη, δεν μπορώ να ξέρω αν κάνω ή όχι. 

Στην σχολή, δέχτηκα πολύ bullying και ιδιαίτερα από τους δασκάλους μου. Με έκριναν για το πως ντυνόμουνα. Μου έλεγαν ότι δεν ντυνόμουνα «σωστά». Κανείς όμως δεν αναρωτήθηκε αν είχα τα λεφτά για να πάρω τα «σωστά» ρούχα, τα «σωστά» εσώρουχα για τον σωματότυπο μου.

Να φανταστώ ότι όλο αυτό συνεχίστηκε και στις οντισιόν μετά; 

Όχι σε όλες, αλλά σε πολλές ναι. Σε μια οντισιόν για διαφήμιση για έναν πολύ γνωστό χυμό μου είπαν «Όπως καταλαβαίνεις δεν μπορούμε να σε πάρουμε γιατί ο κόσμος βλέποντας την διαφήμιση θα νομίζει ότι πίνοντας τον χυμό θα γίνει σαν κι εσένα». Και εγώ τους απάντησα “τέλεια δηλαδή.” Αντιμετωπίζω τα πάντα με χιούμορ και αυτό πάντα με σώζει.

Όλα αυτά τα σχόλια, επηρέασαν τον άνθρωπο που ήσουν και είσαι σήμερα; Kαι κατά πόσο ο χαμός του πατέρα σου, επηρέασε τον άνθρωπο αυτό; 

Είχα την τύχη να έχω πάντα τέλεια σχέση με την οικογένεια μου και να συζητάω τα πάντα μαζί τους. Με βοήθησε πολύ αυτό το να μην «τραυματιστώ» από όλα αυτά τα σχόλια και τις συμπεριφορές. Η οικογένεια μου ήταν το στήριγμα μου. Ο χαμός του πατέρα μου δεν με άλλαξε, δεν με έκανε πιο σκληρή ή μαλακή όπως ίσως άλλους ανθρώπους. Με βοήθησε όμως να καταλάβω ότι η ζωή είναι εδώ και τρέχει. Με έκανε να πω: “Η ζωή είναι τώρα. Αποφάσισε τι θέλεις να κάνει, κυνήγα το και ζήσ’το”.

Το αντιμετώπισες έτσι από την πρώτη στιγμή; 

Όχι, με βοήθησε πολύ η ψυχολόγος μου για να φτάσω στο σημείο που είμαι σήμερα. Τότε πίστευα ότι έπρεπε να είμαι η δυνατή για την οικογένεια μου. Πάθαινα διάφορα ψυχοσωματικά γιατί τα κρατούσα όλα αυτά μέσα μου. Τότε, δυστυχώς, το να μιλήσεις με κάποιον για τον χαμό ενός ανθρώπου δεν ήταν φυσιολογικό και δεδομένο. Ελπίζω ότι σήμερα πλέον είναι. 

Και μαζί με τον χαμό του πατέρα σου έρχεστε αντιμέτωποι και με ένα τεράστιο χρέος που άφησε πίσω του για λεφτά που δάνεισε. Πώς το αντιμετωπίσατε όλο αυτό; 

Όλο αυτό μας βρήκε σε μια φάση που η αδερφή μου και εγώ σπουδάζαμε, ο αδελφός μου ήταν 16 χρονών και η μαμά μου, ενώ δούλευε με τον μπαμπά μου, δεν ήξερε τι γινόταν με τα οικονομικά μας. Τα χειριζόταν όλα ο μπαμπάς μου. Όπως καταλαβαίνεις στην αρχή ήταν όλα ένα τεράστιο σοκ. Δεν το αφήσαμε να μας νικήσει όμως. Πουλήσαμε το τυροπιτάδικο που είχαν οι γονείς μου γιατί για ένα χρόνο το μόνο που κάναμε ήταν να ανακαλύπτουμε και άλλα χρέη και βρεθήκαμε και οι 4 άνεργοι και ταπί και ψύχραιμοι. 

“Δεν είχαμε για να αγοράσουμε ούτε τα βασικά. Ήμασταν σε ένα σπίτι χωρίς νερό και ρεύμα με μια μάνα διαβητική, να μην μπορεί να κάνει τις ινσουλίνες της. Μας συντηρούσαν η εκκλησία και οι γείτονες.

Στην δική μας περίπτωση όμως όλο αυτό μας έφερε ακόμα πιο κοντά από ότι ήμασταν σαν οικογένεια. Μας έδεσε σαν μια γροθιά. Γίναμε μια ασπίδα απέναντι στα χρέη.”

Και τα χρέη αυτά ήταν αυτό που σε ώθησε να πας και στο Big Brother;

Όχι τόσο για τα χρέη αλλά για να μπορώ πλέον να σταματήσω να δουλεύω σαν καθαρίστρια, σερβιτόρα και ηθοποιός παράλληλα για να ζήσω. Ήθελα επιτέλους να αφοσιωθώ σ’ αυτό που τόσο αγαπώ, στο θέατρο. Είπα ίσως είναι αυτή η ευκαιρία μου για να ξεπληρώσω τα χρέη μας και να μπορώ να ζήσω δουλεύοντας σ’ αυτό που αγαπώ. Ήξερα ότι είναι «άπιαστο» ως ένα βαθμό, αλλά υπήρχε αυτό το 0,1% να τα καταφέρω και αυτό είχα πει και στην συνέντευξη της παραγωγής. Ήμουν απόλυτα συνειδητοποιημένη. 

Το μετάνιωσες που πήγες; 

Ναι. Απόλυτα. Θεωρώ πως αλλοίωσαν πολύ τα όσα έλεγα και τα όσα ήμουν. Δεν με πρόσεξαν και αν με ρωτούσες σήμερα δεν θα ξαναπήγαινα. 

Τι είναι αυτό που ονειρεύεσαι σήμερα; 

Να είμαι χαρούμενη με ότι κάνω. Αυτό τίποτα άλλο. 

Η didi εμφανίζεται κάθε Πέμπτη στο Omikron2 με το Didi’s Stand Up Show.

Ο Γιάννης Μαργάρης διαφέρει πολύ από το μέσο άνθρωπο εκεί έξω. Έξυπνος, ταλαντούχος και δυναμικός, είναι μια προσωπικότητα που θέλεις σε προκαλεί να την ανακαλύψεις.

Συνάντησα το Γιάννη ένα πρωί του Μαρτίου. Ήθελα να τον ρωτήσω τόσα πράγματα: Για την ζωή μετά το  “The Voice”, για το πως ξεκίνησε το ταξίδι του στο Tik Tok και το Instagram, για την ζωή του τότε και τώρα, για τα όνειρα του για το μέλλον…  Σκεφτόμουν όμως μην υπάρχει κάτι που δεν θέλει να απαντήσει, όμως ο ίδιος χωρίς δεύτερη σκέψη μου είπε: «Ρώτα με ό,τι θες δεν έχω κανένα θέμα. Θέλω να κάνουμε μια αληθινή κουβέντα μεταξύ φίλων». Τότε, κατάλαβα ότι ο Γιάννης είναι ακομπλεξάριστος, ειλικρινής και ότι θα κάναμε μια κουβέντα που εγώ, αλλά και όλοι μας, θα παίρναμε πολλά από αυτήν.

Πως ήταν να μεγαλώνεις σ’ ένα μικρό χωριό κοντά στην επαρχία Αμμοχώστου;

Υπάρχουν θετικά και αρνητικά. Εμένα μου άρεσε το χωριό σαν μέρος. Η απλότητα του, η ειλικρίνεια του, είμαι παιδί του χωριού. Αυτό που δεν μου άρεσε είναι η νοοτροπία του. Το προδιαγεγραμμένο πλάνο του. Στο χωριό ο δρόμος σου είναι ένας. Να πας σχολείο, στρατό και να επιστρέψεις για να κάνεις οικογένεια και παιδιά. Δεν ήμουν εγώ αυτό. Εγώ ήθελα άλλα πράγματα. Πιστεύω όμως ότι αν δεν μεγάλωνα στο χωριό δεν θα ήμουν ο άνθρωπος που είμαι τώρα. Απέκτησα μια ηθική και έναν ρομαντισμό απέναντι σε πράγματα που πιστεύω ότι αν μεγάλωνα σε μια μεγάλη πόλη δεν θα είχα.

“Το χωριό έπλασε τον ρομαντικό καλλιτέχνη που είμαι σήμερα, την τέχνη και την μουσική μου.”

Και η οικογένεια; Ποιο ρόλο έπαιξε σ’ αυτό που είσαι σήμερα;

Από τα 2 μου χρόνια οι γονείς μου ήταν χωρισμένοι. Τα αδέρφια μου είναι 20+ χρόνια μεγαλύτερα μου – εγώ ήμουν το “κατά λάθος” παιδί. Η μαμά μου με γέννησε στα 40 της. Κάτι που σήμερα είναι φυσιολογικό αλλά για την τότε κοινωνία του χωριού, ήταν αρκετά μεγάλη. H μαμά μου λοιπόν ήταν πάντα το στήριγμα μου. Ο άνθρωπος που, χωρίς να το καταλάβει, με έμαθε να βάζω πάντα μεγάλους και ψηλούς στόχους. Μια πολύ φτωχή γυναίκα.

Χωρισμένη με 5 παιδιά δούλευε σαν καμαριέρα, σε σκληρές συνθήκες και παράλληλα πάλευε κάθε μέρα να μην μας λείψει τίποτα. Έκανε δάνεια, πάλευε κάθε μέρα και σήμερα έχει καταφέρει να μην χρωστάει τίποτα και σε κανέναν. Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι η γυναίκα αυτή είναι ένα σύμβολο. Μεγάλωσα πάντα με την αγωνία και την θέληση να καταφέρω να γίνω σαν αυτή. Να έχω την δύναμη της. Την θέληση της για ζωή. Την θαύμαζα.

Τι άλλο θαυμάζεις στη μητέρα σου;

Ότι ενώ μεγάλωσε σε μια κλειστή οικογένεια και κοινωνία, εκείνη πάντα είχε την θέληση να με ακούσει. Να με αφήσει να είμαι ο εαυτός μου. Να μην μου επιβάλλει την συγκεκριμένη νοοτροπία και να με αφήσει να είμαι αυτό που θέλω. Η μαμά μου ακούει, επεξεργάζεται, μαθαίνει. Δεν είναι εύκολο ξέρεις. Να μεγαλώνεις σ’ ένα μικρό χωριό της Κύπρου το 1950 και να έχεις αυτό το attitude απέναντι στα πράγματα. Η μαμά μου, όμως, το κατάφερε.

Άρα η στάση αυτή της μητέρας σου απέναντι στο «διαφορετικό» στάθηκε η αφορμή για σένα να πεις ότι το «διαφορετικό» δεν είναι κάτι περισσότερο από μια άλλη οπτική γωνία;

Πιστεύω ότι το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος για να σπάσει τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις είναι η προσωπική επανάσταση και αυτό προσπαθώ να κάνω και εγώ. Μέσω αυτού όμως προσπαθώ να περάσω και ένα μήνυμα στους 30 χιλιάδες που με ακολουθούν. Σ’ αυτούς που έχουν τα μάτια και τ’ αυτά τους ανοικτά. Δεν πιστεύω, όμως, ότι με το να συζητώ με ομοφοβικούς ανθρώπους, που δεν θέλουν να ακούσουν κάτι άλλο από αυτό που πιστεύουν, θα αλλάξει κάτι.

Βλέποντας παλιές συνεντεύξεις σου στην φάση του Voice, και την σχέση που είχες με την έκθεση και τα σχόλια τότε, είναι σαν να βλέπω έναν άλλον άνθρωπο

Απόλυτα. Ήμουν ένα μωρό 21 ετών, μεγαλωμένος σ’ ένα χωριό, που δεν είχε φύγει ποτέ από εκεί και που ξαφνικά βρίσκεται νικητής του The Voice, ενός παιχνιδιού που τότε έκανε 50% τηλεθέαση και το έβλεπαν πάνω από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι. Νόμιζα ότι ήμουν έτοιμος για αυτά που θα έρθουν, αλλά δεν ήμουν. Είδα και άκουσα πράγματα που με σόκαραν. Είδα ανθρώπους να με βρίζουν και να με καταριούνται. Να μου εύχονται να πάθω καρκίνο και να πεθάνω.

Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί γινόταν αυτό. Πίστευα ότι για να σε κρίνει κάποιος πρέπει να σε ξέρει. Ήμουν ρομαντικός μέχρις εσχάτων. Σήμερα, χωρίς να έχω χάσει τον ρομαντισμό μου, έμαθα να αντιδρώ διαφορετικά. Έχω αποδεχτεί τον εαυτό μου έτσι όπως είναι και δεν θα προσβληθώ επειδή κάποιος είδε μια φωτογραφία μου με περούκα και μου είπε «Πώς είσαι έτσι ρε γκέι».

Είμαι πολύ πιο προετοιμασμένος και έτοιμος για αυτά. Οφείλω να πω όμως ότι έχουν αλλάξει και τα σχόλια και ο τρόπος που με αντιμετωπίζει ο κόσμος. Μέσα στα 5.000 σχόλια που θα ακούσω μόνο τα 10 είναι αρνητικά και αυτό μου δίνει πολλή δύναμη.

Πιστεύεις ότι σιγά σιγά κατευθυνόμαστε στην εποχή που θα εξαφανιστούν οι ταμπέλες;

Πιστεύω ότι οι ταμπέλες θα υπάρχουν για πάντα και δεν με ενοχλούν κιόλας. Μπορεί να είναι γιατί έχω λύσει τόσο πολύ τα ψυχολογικά μου που δεν με ενοχλεί αν με ταμπελώσει κάποιος. Αλλά καταλαβαίνω το γιατί οι ταμπέλες ενοχλούν. Ωστόσο, πιστεύω ότι όλο αυτό είναι ανάγκη της κοινωνίας. Να βάζει τους πάντες και τα πάντα σε κουτάκια. Και όλο αυτό περνάει και στην μουσική.

@margariss

#ντουέτο με @michal.leah μόνος μου

♬ original sound – Michal

“Έχω φάει πολύ bullying για το γεγονός ότι έχω βγει από ένα παιχνίδι, όντας “alternative” τύπος.”

Οι καλλιτέχνες του είδους μου δεν μπορούσαν να δεχτούν ότι ένας «κουλτουριάρης» έβγαινε από την τηλεόραση. Ότι ένας καλλιτέχνης που τραγουδά το “Damn your eyes” μπορεί στο σπίτι του να ακούει και Πάολα. Κουτάκια παντού… Καταλαβαίνω γιατί υπάρχει ακόμη αυτό και πιστεύω ότι σε 5-10 χρόνια θα καταφέρουμε να τα έχουμε αλλάξει όλα αυτά.

“Θα μπορέσει να υπάρξει η στιγμή, κάποιος που θα βγάλει ένα βαρύ λαϊκό δίσκο και θα είναι ντυμένος drag queen. Πιστεύω ότι θα γίνει.”

Πόση όρεξη έχεις να παίξεις με την εικόνα σου σήμερα; 

Όρεξη είχα πάντα. Η αυτοπεποίθηση ήταν αυτό που μου έλειπε. Παίζει μεγάλο ρόλο η εικόνα για μένα. Δεν θα μπορούσα ποτέ να με ακούω μόνο. Πιστεύω ότι είμαι ο τύπος που αξίζει να τον βλέπεις την ώρα που τραγουδά.

“Μόνο όταν με δεις live μπορείς να καταλάβεις ποιος είμαι.”

Θα ξαναπήγαινες στο Voice σήμερα;

Έπρεπε να είχα πάει σήμερα. Αν είχα την ευκαιρία δεν θα πήγαινα τότε. Ο μόνος λόγος που πήγα τότε ήταν γιατί έκανα 4 φορές αίτηση για δάνειο, για να σπουδάσω μουσική και με απέρριπταν συνέχεια, λόγω οικονομικών.

Τι διαφορετικό θα έκανες σήμερα;

Θεωρώ πως είμαι ένας πιο μεστός και κατασταλαγμένος καλλιτέχνης. Έχω βρει την ταυτότητα μου και γι’ αυτό θα τραγουδούσα σίγουρα άλλο ρεπερτόριο.

Και πόσο διαφορετικά θα χειριζόσουν το μετά;

Πολύ. Καταρχάς σήμερα ξέρω πως λειτουργεί η βιομηχανία της μουσικής και οι εταιρείες. Τότε η εταιρεία μου δεν πίστευε σε μένα. Τότε για αυτούς ήμουν ένας διαφορετικός καλλιτέχνης από την βιομηχανία του τότε. Τραγουδούσα μόνο ξένα και τότε δεν ήταν ακόμη αποδεκτό αυτό από τις εταιρείες. Τώρα, έγινε μόδα ο Γιάννης του τότε. Θα σου πω μια ιστορία που δεν την έχω πει ποτέ. Όταν ήμουν Αθήνα, είχα κάνει συναντήσεις με διάφορες δισκογραφικές.

Σε μια από αυτές, συναντήθηκα με μια manager που θα με αναλάμβανε. Μπαίνω στο γραφείο της, με βλέπει, και με περιφρονητικό ύφος μου λέει: “Είσαι πολύ μικρός για να έχεις τόσα πολλά κιλά”. Πήγα στο σπίτι και είπα δεν θέλω να κάνω τίποτα σ’ αυτό τον χώρο. Ποτέ. Ο μόνος άνθρωπος που με πίστεψε και με σεβάστηκε είναι ο Κωστής (Μαραβέγιας).

@margariss

αν υπήρχε παράδεισος τότε θα ήσουν τα μάτια μου. υπάρχει όμως? #foryou #fyp #fypシ゚viral #fy #tiktokgreece #tiktokcyprus #greece #cyprus

♬ πρωτότυπος ήχος – Giannis Margaris

“Για 2 χρόνια μετά το voice ήμουν με ηρεμιστικά και αντικαταθλιπτικά. Δεν μπορούσα να κάνω καν μπάνιο.”

Πόσο διαφορετικά πιστεύεις θα σε αντιμετωπίζανε αν πήγαινες σήμερα μετά το social media bam σου;

Πολύ διαφορετικά. Καταρχάς δεν θα ανεχόμουν τέτοιου είδους σχόλια. Θα απαντούσα και θα έφευγα. Τότε δεν είχα την δύναμη να το κάνω. Με προσέγγισαν δισκογραφικές και σήμερα, όμως με απογοήτευσαν. Γι αυτό και πιστεύω ότι σήμερα η μεγαλύτερη δισκογραφική εταιρεία είναι τα social media. Το Instagram και το TikTok.

Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον; 

Να συνεχίσω να είμαι χαρούμενος. Αυτό τίποτα άλλο.

Ακολουθήστε το Γιάννη, εδώ: InstagramTik Tok

Γεννήθηκα στη Κύπρο στη δεκαετία του ‘90. Παρόλο που ήμουν ένα παιδί που έκανε εύκολα παρέες και του άρεσε να περνά χρόνο με τους φίλους του, αναζητούσα επίμονα και τη μοναξιά. Ήθελα να κάνω παρέα με τον εαυτό μου. Να βλέπω σειρές, να ακούω μουσική

Οι περισσότερες αναμνήσεις που έχω από την παιδική μου ηλικία είναι μπροστά σε μία τηλεόραση ή σε ένα ραδιόφωνο. Θυμάμαι ακόμα την σιντιέρα που είχα στο παλιό μας σπίτι. Ήταν τεράστια και γεμάτη CDs. Σε κάθε γενέθλια, γιορτή και Χριστούγεννα, όταν με ρωτούσαν τι δώρο θέλω, απαντούσα CD. 

Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί λάτρευα τόσο την μουσική. Ήταν σαν μια εσωτερική ανάγκη που ανάβλυζε από μέσα μου. Δε διανοούμουν πως θα πήγαινα σπίτι μετά το σχολείο και δε θα αφιέρωνα 3-4 ώρες τη μέρα ακούγοντας μουσική

Θυμάμαι ακόμη την οικογένειά μου να με “χρησιμοποιεί” ως μουσικό παιχνίδι

Έβαζαν διάφορα τραγούδια και εγώ έπρεπε να βρω τον τίτλο και τον τραγουδιστή– δεν είχαμε Shazam τότε. Ήξερα απ’ έξω τραγούδια που κανείς δεν καταλάβαινε πως μπορεί ένα 6χρονο παιδί να τα ξέρει. Από Τζένη Βάνου και Μαρινέλλα, μέχρι Γαρμπή και Βανδή. 

Τα άκουγα όλα από την τηλεόραση. Καθόμουν μπροστά της με ένα στυλό κι ένα μπλοκάκι κι έγραφα τους στίχους σε όποιο τραγούδι άκουγα. Μετά πήγαινα στο κατάστημα, αγόραζα τα CDs και μάθαινα τα τραγούδια απ’ έξω. Κάπως έτσι, πέρασε η ζωή μου. Με τηλεόραση, σειρές, ταινίες και μουσική. 

Κάποια στιγμή, ζήτησα να κάνω μαθήματα τραγουδιού. Μου το αρνήθηκαν κατηγορηματικά. Τότε δεν κατάλαβα το γιατί. Χρόνια αργότερα – με την βοήθεια της ψυχολόγου μου – κατάλαβα ότι ήξεραν πως αν με άφηναν τότε να ασχοληθώ με αυτό θα παρατούσα τα μαθήματά μου. 

Τελειώνοντας το σχολείο, δεν ήξερα τι ήθελα να κάνω

Δεν ήξερα τι να σπουδάσω. Το να σπουδάσω μουσική δε μου πέρασε ποτέ από το μυαλό. Ήξερα και πως για να σπουδάσεις μουσική πρέπει να έχεις γνώση κάποιου μουσικού οργάνου κι εγώ δεν είχα. Αποφάσισα να ξεκινήσω μαθήματα σε ένα κολλέγιο, για να ακολουθήσω τη δουλειά του μπαμπά μου. Ορκωτός λογιστής. 

Τα μαθήματα διαρκούσαν 3 ώρες κάθε μέρα. Ακόμα με θυμάμαι να κοιτάω με πραγματική απόγνωση την ώρα στο κινητό κάθε 3 λεπτά, για να δω πότε θα τελειώσουμε. Τότε κατάλαβα πραγματικά τι σήμαινε το: «Δεν περνάει με τίποτα η ρημάδα η ώρα». Κατάλαβα ότι δε μπορούσα να συνεχίσω να το κάνω αυτό στον εαυτό μου. Ήταν η πρώτη φορά στην ζωή μου που ένιωσα πως δεν πατούσα στη γη. Πως ήμουν στον αέρα.

Δεν ήξερα τι ήθελα να κάνω με την ζωή μου. Μαζί με αυτό συμβαίναν και πολλά άλλα στην ζωή μου τότε. Ένας μεγάλος τσακωμός, ένας δύσκολος χωρισμός και πολλοί καυγάδες συνέβαλαν στο να δημιουργηθεί η “τέλεια καταιγίδα”, επονομαζόμενη ως “κλινική κατάθλιψη”. 

Η μουσική ήταν πάντα το καταφύγιό μου

Από παιδί, κάθε φορά που δεν ήμουν καλά, κλεινόμουν στο δωμάτιο μου, έσβηνα τα φώτα και άκουγα μουσική. Για ώρες. Αυτό έκανα και τότε. Έβγαινα από το δωμάτιο μου ελάχιστα. Έρχονταν οι γονείς μου για να δουν τι κάνω και τους έδιωχνα. Κοιμόμουν, έτρωγα και άκουγα μουσική. Αυτή ήταν η μέρα μου και την ακολουθούσα με θρησκευτική ευλάβεια. Όλη μέρα, κάθε μέρα. Αυτά. Μόνο. Δεν ένιωθα τίποτα, είχαν παγώσει όλα μέσα μου.

Οι γονείς μου προσπαθούσαν συνεχώς να με πείσουν να δω κάποιον ψυχολόγο. Το αρνιόμουν κατηγορηματικά. Πίστευα πως μπορούσα να το διαχειριστώ και μόνη μου. Πίστευα πως ήταν κάτι παροδικό.

Ότι θα ξυπνούσα την επόμενη μέρα και θα ήμουν όπως παλιά. Κάθε μέρα, έλεγα: “Αύριο θα ξυπνήσω και θα κάνω αυτό και αυτό”. Και όταν ερχόταν η επόμενη μέρα και καταλάβαινα ότι δε μπορώ, έλεγα: ”Δεν πειράζει αύριο”. Αλλά το αύριο δεν ερχόταν ποτέ. 

Δεν είχα κάτι παθολογικό

Απλώς το μυαλό μου δε μπορούσε να δώσει εντολές στο σώμα μου. Αρνιόταν. Αδρανούσε. Ήθελε μόνο να κοιμάται. Σε διάρκεια περίπου ενός χρόνου, είχα βγει από το σπίτι περίπου 10 φορές. Αναγκαστικά. Μετά από απόγνωση και φωνές των γονιών μου. 

Μια μέρα του Σεπτέμβρη είδα πως είχε ανοίξει μια σχολή μουσικής δίπλα από το σπίτι μας. Ήταν η πρώτη φορά μετά από καιρό που ένιωσα κάτι. Σ’ αυτόν τον ένα χρόνο, το μυαλό μου δε με είχε αφήσει να βιώσω οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα.

Σκέφτηκα να πάρω τηλέφωνο για να γραφτώ. Να ξεκινήσω μαθήματα. Φοβόμουν όμως. Το σκεφτόμουν 3 μήνες. Κάθε μέρα έλεγα θα πάρω αύριο και κάθε αύριο, μεθαύριο. Κατάλαβα ότι αν δεν έκανα κάτι θα περνούσαν 100 χρόνια και ακόμη θα έλεγα αύριο.

Αποφάσισα να ντυθώ και να πάω εκεί. Ήθελα να κάνω πιάνο. Με έκανε να νιώθω ασφαλής το γεγονός πως θα κρυβόμουν πίσω από ένα μεγάλο όργανο. Θυμάμαι ακόμη την πρώτη φορά που κάθισα στο πιάνο. Μετά από τόσο καιρό, ένιωθα ξανά ασφαλής. Ένιωσα πως πατούσα ξανά στη γη.

Σταμάτησα να αιωρούμαι 

Ζήτησα να πηγαίνω τα πρωινά που οι γονείς μου θα έλειπαν. Δεν ήθελα να τους πω κάτι ακόμη. Ήθελα να το κρατήσω για μένα. Τους πρώτους 3 μήνες πήγαινα 1 φορά την εβδομάδα και αυτή ήταν και η μοναδική φορά που έβγαινα από το σπίτι. Μετά ζήτησα να πηγαίνω 2 και μετά 3. 

Ξεκίνησα να βγαίνω έξω για να πηγαίνω στο ωδείο να διαβάσω. Μετά ζήτησα να κάνω και θεωρία της μουσικής και αργότερα, ξεκίνησα και μαθήματα τραγουδιού. Ήταν για πολύ καιρό ο μόνος λόγος που έβγαινα από το δωμάτιο μου. 

Μου πήρε αρκετό καιρό για να ξεκινήσω να βγαίνω από το σπίτι όπως και πριν. Να κάνω καινούργιους φίλους και να βρω ξανά τον εαυτό μου. Μόλις ολοκλήρωσα τα επίπεδα που χρειάζονταν για να σπουδάσω μουσική, έφυγα για σπουδές στην Αγγλία. 

Η μουσική με έσωσε. Στην κυριολεξία. Μου άπλωσε το χέρι να σηκωθώ. Με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι, ανεξάρτητα από τις όποιες δυσκολίες, ανεξάρτητα από το πόσο δύσβατο και στρωμένο με αγκάθια μπορεί να φαίνεται ένα μονοπάτι, δεν είναι. 

Κι ακόμη κι αν αισθανόμαστε φυλακισμένοι μέσα στη δίνη των σκέψεων, των αναμνήσεων και των βιωμάτων μας, πρέπει να θυμόμαστε ότι πάντα υπάρχει ένα μικρό παραθυράκι. Κι όπως πολύ σοφά αναφέρει ένας στίχος από το τραγούδι “Anthem” του Leonard Cohen

“There is a crack, a crack in everything
That’s how the light gets in”

Ο καθένας μας έχει κάτι να διηγηθεί, κάτι να φοβηθεί και κάτι να κρύψει. Κι αν όλα γύρω σου μοιάζουν γκρίζα και μουντά, πάρε το πινέλο και τις νερομπογιές σου και σκόρπισε απλόχερα χρώματα παντού. Ακριβώς όπως το έκανες ως παιδί.

Η διαχείριση της απώλειας, όπως εγώ την βίωσα.

Για την απώλεια μπορούμε μεν να μιλάμε για ώρες, αλλά σπάνια συζητάμε για αυτή και πόσο μάλλον ανοιχτά. Ίσως πρέπει να το ξανασκεφτούμε.

Το λέω αυτό, γιατί όταν χάνουμε έναν άνθρωπο από την ζωή μας, τον ξαναχάνουμε κάθε φορά που ανοίγουμε τα μάτια μας και συνειδητοποιούμε τι έχει γίνει. Κάθε φορά που η σκέψη και η ανάμνηση έρχεται στο μυαλό, μας χτυπάει σαν ρεύμα το συναίσθημα αυτό της απώλειας! 

Και ξανά και ξανά, κάθε μέρα, ίσως και πολλές φορές την ημέρα, θυμόμαστε τι μας έχει συμβεί και είναι σαν ένα μεγάλο ρίγος που διαπερνά την καρδιά και το σώμα! Αν με ρωτήσεις πότε το ξεπερνάς αυτό, θα σου πω, ΠΟΤΕ! Απλά μαθαίνεις και ζεις μ’ αυτό!

Μαθαίνεις να δαμάζεις τα κύματα θλίψης που σε πνίγουν, και γίνεσαι ο «καπετάνιος» της φουρτούνας σου! Γι’ αυτό, άλλωστε, πάντα πρέπει να είσαι ευγενικός με τον άλλον, δεν γνωρίζεις με τι θάλασσες έχει παλέψει!

Η απώλεια είναι κάτι που βιώνουμε σε πολλές μορφές

Μπορεί για κάποιον η απώλεια να είναι παράπλευρη, μπορεί όμως και να είναι καθοριστική και αυτό έγκειται στην βαρύτητα, στη σημασία, που έχει ο κάθε άνθρωπος στην ζωή μας! 

Και τα δύο όμως δεν παύουν να είναι “απώλεια”. Ο καθένας, όμως, έχει δικαίωμα να το αντιλαμβάνεται, να το επεξεργάζεται και να το διαχειρίζεται όπως νιώθει καλύτερα!

“Δεν χάνεις κάποιον μια φορά, τον χάνεις κάθε μέρα, για μια ολόκληρη ζωή! Η απώλεια είναι πορεία ζωής!”

Υπάρχουν άνθρωποι που θα χρειαστούν παραπάνω χρόνο για να μάθουν να κουμαντάρουν «τα κύματα τους», υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα μάθουν ποτέ και υπάρχουν και αυτοί που ξέρουν να επιπλέουν! Δεν ξέρω σε ποια κατηγορία νιώθει ο καθένας ότι έχει θέση…. Εγώ όμως βίωσα και τα τρία!

Απώλεια: Στάδιο 1ο

Είμαι ο άνθρωπος που όταν έζησα την απώλεια για πρώτη φορά, χρειάστηκα χρόνο να καταλάβω τι γίνεται. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα ανακάλυψα τι ήταν αυτό που μου προσέφερε ηρεμία και τι ήταν αυτό που με κράταγε από το να μάθω να διαχειρίζομαι τα συναισθήματα μου. Aνακάλυψα ότι κάνοντας πιο πολύ σεξ, το κεφάλι μου, καθώς και όλο μου το σώμα, ηρεμούσε από την φουρτούνα!

Κάθε φορά που ήμουν σε κατάσταση πανικού μόνο στην σκέψη να κάνω σεξ, απελευθέρωνε ο εγκέφαλος σεροτονίνη και DHEA. «Η πρώτη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που ρυθμίζει τη διάθεση και σε κάνει να νιώθεις γαλήνιος και χαρούμενος, και το DHEA έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και ενισχύει την ανοσία!» Όσο πιο πολύ το κάνεις, τόσο περισσότερη ντοπαμίνη εκκρίνεται και τόσο πιο πολύ το αποζητάς!

Γενικά έκανα πολλά πράγματα για να φεύγει η σκέψη μου, όμως απέφευγα να επεξεργαστώ την κατάσταση ως έχει. Δίνοντας βαρύτητα αλλού λοιπόν, δεν άφησα τα συναισθήματα λύπης να ξεδιπλωθούν με αποτέλεσμα, όταν έφτασε η ώρα της συνειδητοποίησης, να έχω δυσκολία να τα διαχειριστώ.

Στάδιο 2ο

Είμαι ο άνθρωπος που ποτέ δεν κατάλαβε μέχρι και σήμερα, γιατί «πρέπει» να βιώνουμε τόσο έντονα συναισθήματα στενοχώριας! 

Πάντα θα με ταλανίζει η σκέψη του: Κι αν κάθε απώλεια, είναι σαν μετάβαση σε έναν καλύτερο κόσμο;! 

Όχι δεν είμαι τρελή, υπάρχουν αυτές οι σκέψεις, λίγο πολύ, όλοι τις κάνουμε! 

Το θέμα είναι, μας βοηθάει αυτό στο να επεξεργαζόμαστε την απώλεια ξεκάθαρα;

Εμένα σίγουρα μου απαλύνει τον θυμό που δημιουργείται όταν φεύγει κάποιος!  

Όπως με βοηθάει η σκέψη που έχει μοιραστεί η μανούλα μου μαζί μου. Είμαστε ένας τεράστιος κήπος. Μέσα σε αυτόν τον κήπο υπάρχουν διαφορά είδη φυτών και λουλουδιών, άλλα πολύ όμορφα άλλα πιο μεγάλα, άλλα που μοσχομυρίζουν και άλλα που τσιμπάνε! Όμως, όλα είναι απαραίτητα, χρειάζονται τον ήλιο και την βροχή, χρειάζονται περιποίηση και αγάπη. Όταν λοιπόν από τον κήπο θέλουν να πάρουν ένα λουλούδι ή ένα ολόκληρο δέντρο δεν θα σε ρωτήσουν! Θα πάρουν αυτό που τους αρέσει πιο πολύ! Έτσι φεύγουν και οι άνθρωποι δίχως να σε ρωτήσουν!

Στάδιο 3ο

Κάπως έτσι φτάνω στο ότι ξέρω να επιπλέω! Ναι, επιπλέω στα κύματα και στις φουρτούνες. Άλλωστε, η ζωή μας γεμάτη τέτοιες είναι. Όταν μαθαίνεις να επιπλέεις το πιο σημαντικό είναι να έχεις διαχειριστεί αυτά τα συναισθήματα που προκαλεί η απώλεια. Τουλάχιστον να προσπαθήσεις. Γιατί αν δεν το κάνεις αυτό, θα είναι σαν να έχεις βάρος που σε τραβάει στον πάτο! Θα υπάρχουν μέρες που το να επιπλέεις είναι εύκολο και άλλες που νομίζεις ότι τα κύματα θα σε πνίξουν… όμως μην το βάζεις κάτω! 

«ΜΗΝ ΝΙΩΘΕΙΣ ΠΟΤΕ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΩΣΤΟΣ ΚΑΙ ΛΑΘΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ!»

Αν νιώθεις την ανάγκη να βγεις και να περάσεις καλά, κάνε το! 

Αν νιώθεις ότι θέλεις να κάτσεις σπίτι να κλαις, κάνε το! 

Το τι θα κάνεις εσύ ώστε να μπορείς να συνεχίσεις την πορεία της ζωής σου είναι καθαρά δικό σου θέμα! 

Η απώλεια σου συμβαίνει και κάπως συνεχίζεις! Δεν είναι αρπαχτή! Δεν είναι μια και έξω!

Τι συμβαίνει με την αστυνομική βία;

Στις 28/7/2022, η Ελληνική Αστυνομία επιτέθηκε στη διαδήλωση αλληλεγγύης για τον (τότε) απεργό πείνας, Γ. Μιχαηλίδη. Εκεί, χτύπησε άγρια και αναίτια τους διαδηλωτές, ενώ είδαν το φως της δημοσιότητας πολλά βίντεο που δείχνουν άνδρες των ΜΑΤ να επιτίθενται σε φωτορεπόρτερ αλλά και σε έναν συλληφθέντα, γρονθοκοπώντας τον.

Ταυτόχρονα, την ίδια μέρα, επίθεση από την αστυνομία δέχτηκε και η διαδήλωση της Πρωτοβουλίας Ενάντια στην Περιβαλλοντική Καταστροφή και την Κλιματική Αλλαγή. Με χημικά και χειροβομβίδες κρότου λάμψης, η ΕΛΑΣ κατάφερε να διαλύσει την διαδήλωση. Αυτά τα δύο γεγονότα έρχονται να προστεθούν σε μια διαρκώς εντεινόμενη καταστολή από πλευράς αστυνομίας. Στις 22 Ιουλίου, οι δυνάμεις των ΜΑΤ επιτέθηκαν σε πορεία κατά των βιασμών στα Εξάρχεια, κάνοντας 3 συλλήψεις και 54 προσαγωγές.

Το κλίμα καταστολής επεκτάθηκε σε ολόκληρη την περιοχή των Εξαρχείων που «πνίγηκε» από τα χημικά, ενώ κόσμος εγκλωβίστηκε σε μαγαζιά της περιοχής. Όλα αυτά συνέβησαν σε διάστημα μιας εβδομάδας, σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, σε ένα υποτιθέμενο κράτος δικαίου. Δυστυχώς, δεν αποτελούν εξαίρεση.

Η αστυνομική βία είναι ένα υπαρκτό και επικίνδυνο φαινόμενο για την ελληνική κοινωνία

Η ένταση που φαίνεται να γνωρίζει το τελευταίο διάστημα δεν είναι πρωτόγνωρη, ωστόσο δεν παύει να αποτελεί εξύβριση της δημοκρατίας και των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. 

Είναι χαρακτηριστικό πως ο Εθνικός Μηχανισμός Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ), το 2021, κατέγραψε 308 νέες υποθέσεις, 6/10 από τις οποίες αφορούν προσβολή σωματικής ακεραιότητας ή/και προσωπικής ελευθερίας. Κυρώσεις προτάθηκαν σε μόλις 22 από αυτές τις υποθέσεις, η πλειοψηφία των οποίων προέβλεπε ένα συμβολικό πρόστιμο στους αστυνομικούς.

Και ο ίδιος ο ΕΜΗΔΙΠΑ παραδέχεται στην έκθεσή του για το 2021 ότι τέτοιου τύπου κυρώσεις, που δεν χαρακτηρίζονται από μια εύλογη αυστηρότητα, δεν λειτουργούν αποτρεπτικά. Και όλα αυτά, παρά τις επισημάνσεις του Συνηγόρου του Πολίτη και τις νομολογίες του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) να ακολουθείται μια αυστηρότερη προσέγγιση. 

Το τελευταίο, ουκ ολίγες φορές έχει καταδικάσει την Ελλάδα για περιπτώσεις αστυνομικής βίας και αποτυχία διεξαγωγής των απαραίτητων δικαστικών ή/και πειθαρχικών διαδικασιών. Σύμφωνα με στοιχεία της δημοσιογραφικής ομάδας “The Manifold”, συνολικά εκκρεμούν εις βάρος της Ελλάδα 2.214 προσφυγές στο ΕΔΔΑ, ενώ από το 1991 έως το 2021 η χώρα έχει καταδικαστεί για 984 υποθέσεις.

Τι πρέπει να γίνει όμως για να αντιμετωπιστεί η αστυνομική βία; Πώς μπορεί να πάψει να είναι αποδεκτή η στρεβλή αντίληψη ότι η αστυνομία μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, όποτε  θέλει χωρίς να σέβεται τους νόμους που η ίδια υποτίθεται ότι υπηρετεί; Η μία πλευρά της λύσης του προβλήματος είναι καθαρά θεσμική. Η αστυνομία, ως σώμα και ως δομή, είναι εργαλείο της άρχουσας οικονομικής και πολιτικής τάξης. Υπηρετεί και εφαρμόζει την κρατική εξουσία. Σε μια ιδανική κοινωνία, το αστυνομικό σώμα δεν θα είχε λόγο ύπαρξης. 

Στην ελληνική περίπτωση, που απέχει πολύ από ιδανική, η αστυνομία λειτουργεί αυθαίρετα και παραβιάζει βασικά Ανθρώπινα Δικαιώματα

Καμία κυβέρνηση έως τώρα δεν έχει καταφέρει να φτιάξει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο ώστε να ελέγχει την αστυνομία. Να διασφαλίζει ότι είναι κατάλληλα εκπαιδευμένη, ότι οι αστυνομικοί έχουν περάσει από συγκεκριμένα ψυχολογικά τεστ και ότι σε περίπτωση αυθαιρεσίας θα λογοδοτήσουν και θα τιμωρηθούν. Αντ’ αυτού, στη χώρα μας, η αστυνομία δρα σαν μέσο καταστολής των αντιφρονούντων, των διαφορετικών και των “πολιτικά επικίνδυνων”, με βάση τα κριτήρια της εκάστοτε κυβέρνησης.

Κανένας έλεγχος, καμία προσπάθεια εκδημοκράτισμου του σώματος και οι Ένορκες Διοικητικές Εξετάσεις (ΕΔΕ) που διεξάγονται μετά από κάθε ξέσπασμα αστυνομικής βαρβαρότητας, έχουν καταντήσει αστείες, αφού (σχεδόν) ποτέ δεν οδηγούν σε λογοδοσία ή/και τιμωρία κάποιου αστυνομικού, με αποτέλεσμα να απολαμβάνουν ποινική και πειθαρχική ατιμωρησία. 

Η άλλη πλευρά της λύσης άπτεται στην κοινωνία των πολιτών

Τα κοινωνικά κινήματα μπορούν να πιέσουν, να διεκδικήσουν και τελικά να πετύχουν αλλαγές σε θεσμικό επίπεδο. Πέρα από αυτό, έχουν την δυνατότητα να δημιουργήσουν δίκτυα αλληλοβοήθειας και αντιμετώπισης περιστατικών αστυνομικής βίας

Έτσι, να υπάρξουν ασφαλείς κοινότητες που από την μια θα πιέζουν για θεσμικές αλλαγές, ενώ από την άλλη θα δημιουργούν δομές παρακολούθησης και καταγραφής περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας, αλλά και αλληλεγγύης και υποστήριξης των θυμάτων, ενώ με την παρουσία τους σε διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις θα την αντιμετωπίζουν και στην πράξη. 

Μια πρόταση θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός δικτύου που θα περιλαμβάνει νομικούς, επαγγελματίες υγείας και δημοσιογράφους, οι οποίοι θα στοχεύουν στην έρευνα περιστατικών αστυνομικής βίας, στην νομική υπεράσπιση των θυμάτων και στην παροχή ιατρικής βοήθειας.

Την περίοδο 2017-2019, με βάση τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα έχει 499 αστυνομικούς ανά 100.000 κατοίκους (δεύτερη υψηλότερη στην Ε.Ε μετά την Κύπρο). Το πολυπληθές αυτό αστυνομικό σώμα έχει μια έντονη ροπή προς την αυθαίρετη βία και την κατάχρηση εξουσίας.

Είναι ευθύνη της Πολιτείας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτό το πρόβλημα. Είναι, όμως, και χρέος όλων των πολιτών που επιθυμούν και απαιτούν να ζουν σε μια δημοκρατική κοινωνία, να μην δείχνουν ανοχή στην αστυνομική βία.

Πρόσεχε τι λες στο κινητό σου. Μας παρακολουθούν.

Αν το προηγούμενο διάστημα είχατε αποφασίσει να αποτοξινωθείτε από οποιοδήποτε μέσο ενημέρωσης και ξαφνικά ανοίγατε σήμερα την τηλεόραση ή το κινητό, θα βλέπατε δεκάδες άρθρα και ποστ σχετικά με τις παρακολουθήσεις πολιτικών και δημοσιογράφων, το Predator και την Ε.Υ.Π.

Η ιστορία των παρακολουθήσεων έχει πάρει τεράστια δημοσιότητα τις τελευταίες μέρες, λόγω της αποκάλυψη της παρακολούθησης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νίκου Ανδρουλάκη, και των πολιτικών προεκτάσεων της.

Το γεγονός αυτό οδήγησε, στην παραίτηση δύο κρατικών/ κυβερνητικών στελεχών της Ν.Δ., του Γρηγόρη Δημητριάδη, τέως Γενικού Γραμματέα του Πρωθυπουργού, και του Παναγιώτη Κοντολέοντος, τέως διοικητή Ε.Υ.Π (Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών). Τελικά, όμως, η ιστορία,, δεν ξεκίνησε στις 26 Ιουλίου, όταν ο Ανδρουλάκης κατέθεσε μήνυση για παρακολούθησή του μέσω του λογισμικού Predator.

Η δημοσιογραφική έρευνα και οι αποκαλύψεις σχετικά με τις παρακολουθήσεις στην Ελλάδα είχαν ξεκινήσει από τα τέλη του 2021 και τις αρχές του 2022, υπήρχε όμως πολιτική βούληση να κρυφτούν κάτω από το χαλί.

Το χρονικό της έρευνας και των αποκαλύψεων

Το κουβάρι των αποκαλύψεων αρχίσει να ξετυλίγεται στα τέλη του 2021. Τότε, το Citizen Lab, ένα εργαστήριο του Πανεπιστημίου του Τορόντο που ερευνά ψηφιακές απειλές και παρακολουθήσεις κατά πολιτών και η Meta, η εταιρεία του Facebook, αποκάλυψαν ότι υπάρχουν πελάτες του λογισμικού κατασκοπείας Predator (και) στην Ελλάδα, ενώ η Meta ανέφερε ότι στους στόχους υπήρχαν πολιτικοί και δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο.

Την έρευνα στην Ελλάδα συνέχισαν οι ερευνητικές δημοσιογραφικές ομάδες Reporters United και Inside Story και οι οποίοι έφεραν αρχικά, στο φως την υπόθεση παρακολούθησης του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη από το λογισμικό Predator.

Για το γεγονός αυτό ενημερώθηκε στις 28 Μαρτίου του 2022 από το Citizen Lab, ενώ στις 15 Απριλίου, δημοσιεύεται έρευνα των Reporters United που αποδεικνύει ότι η Ε.Υ.Π παρακολουθούσε τις επικοινωνίες του Θανάση Κουκάκη, επικαλούμενη λόγους “εθνικής ασφάλειας”.

Αυτή η “νόμιμη” παρακολούθηση έληξε μερικές ημέρες πριν το κινητό του δημοσιογράφου μολυνθεί από το λογισμικό Predator

Το Μάιο, το Google Threat Analysis Group, δημοσιεύει έκθεση που συσχετίζει κρατικούς φορείς, ανάμεσα στους οποίους και την Ελλάδα, με κακόβουλα λογισμικά παρακολούθησης, όπως το Predator.

Την ίδια περίοδο, δημοσιεύματα των Reporters United και του Inside Story συνδέουν το ελληνικό δημόσιο και συγκεκριμένα τον Γρηγόρη Δημητριάδη με νομικά και φυσικά πρόσωπα που σχετίζονται με το εμπόριο του λογισμικού Predator και συγκεκριμένα την εταιρεία Intellexa που εμπορεύεται το εν λόγω λογισμικό. Παρόλη την άρνηση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας ότι η κυβέρνηση και η Ε.Υ.Π έχουν κάποια σχέση με τις παρακολουθήσεις Κουκάκη και το Predator, ακολουθεί στις 26 Ιουλίου η μήνυση του Νίκου Ανδρουλάκη για απόπειρα παγίδευσης και του δικού του τηλεφώνου από το λογισμικό.

Ακολουθούν και άλλες αποκαλύψεις και η ιστορία γίνεται ευρέως γνωστή με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν οι παραιτήσεις των Δημητριάδη και Κοντολέων στις 5 Αυγούστου, σε μια προσπάθεια αναζήτησης αποδιοπομπαίων τράγων από την κυβέρνηση.

Το ριάλιτι της ζωής

Με βάση τα παραπάνω αξίζει να αναρωτηθεί κανείς γιατί χρειάστηκε να έρθει στη φόρα η παρακολούθηση ενός αρχηγού πολιτικού κόμματος της αντιπολίτευσης για να ιδρώσει το αυτί της κυβέρνησης και να αναχθεί το ζήτημα των παρακολουθήσεων σε κεντρικό πολιτικό θέμα.

Λες και η παρακολούθηση δημοσιογράφων δεν ήταν αρκετή, δεν πλήγωνε αρκετά την δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας και το κράτος δικαίου, ή τουλάχιστον ό,τι έχει απομείνει από αυτά.

Η ιστορία θυμίζει κατά πολύ Truman Show, την ταινία στην οποία είχαν φυτέψει παντού κάμερες και μικρόφωνα, για να έχουν πρόσβαση σε κάθε δευτερόλεπτο από τη ζωή του Truman.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθεί, ότι πριν από την αποκάλυψη για παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη, η κυβέρνηση είχε προβεί σε ολιγόλεπτες δηλώσεις σχετικά με τις παρακολουθήσεις Κουκάκη και άλλων δημοσιογράφων, μέσω του εκπροσώπου της, Γιάννη Οικονόμου, που κινούνταν σε μια ρητορική «δεν γνωρίζουμε τίποτα».

Σε δηλώσεις του, ο Πρωθυπουργός δεν αναφέρθηκε καθόλου στις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων ούτε στην έκθεση της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών, που αναφέρει ότι το 2021 εκδόθηκαν 15.475 εισαγγελικές διατάξεις για άρση απορρήτου των επικοινωνιών πολιτών για λόγους «εθνικής ασφάλειας» και  προσπάθησε να αποποιηθεί τις πολιτικές ευθύνες, ξεχνώντας όμως ότι από τις πρώτες αλλαγές που έφερε ως Πρωθυπουργός το 2019, ήταν να μεταφέρει την Ε.Υ.Π υπό την άμεση εποπτεία του. Ό,τι καταλάβατε, καταλάβατε.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Το συμπέρασμα είναι ένα. Είτε αφορά πρόεδρο κόμματος, είτε αφορά δημοσιογράφους, είτε αφορά καθημερινούς πολίτες, το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων αποτελεί (ένα ακόμα) πλήγμα για τη δημοκρατία στην Ελλάδα. Διεθνή Μ.Μ.Ε, φορείς, οργανώσεις, αλλά και η ίδια η Ε.Ε έχουν τα αυτιά και τα μάτια τους στραμμένα στις εξελίξεις της υπόθεσης.

Όσον αφορά στη χώρα μας, ενισχύεται ένα κλίμα διαρκούς (αν)ασφάλειας και εντεινόμενου ελέγχου, που αρχίζει να έχει όλο και πιο έντονο άρωμα ολοκληρωτισμού. 

Τον Σεπτέμβριο του 2004 ένας από τους πιο καταστροφικούς τυφώνες που έχουν καταγραφεί ποτέ, θα χτυπήσει τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ και τις Καραϊβικής.

Ο τυφώνας Jeanne θα αφήσει πίσω του πάνω από 3.000 θανάτους. Κρατικές υποδομές παρέλυσαν, ενώ μονάχα στις ΗΠΑ οι οικονομικές καταστροφές ξεπέρασαν τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια. Καθώς ο τυφώνας υποχωρούσε, τα κράτη της ευρύτερης περιοχής συνέχιζαν να μετρούν ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές.

Ένα, όμως, κράτος κατάφερε να βγει σχεδόν αλώβητο από την καταστροφή, η Κούβα. Πώς, λοιπόν, κατάφερε η Κούβα, μία χώρα φτωχότερη από τις ΗΠΑ, να αντιμετωπίσει τον τυφώνα, πετυχαίνοντας να μην έχει ούτε έναν νεκρό από τη φυσική καταστροφή και πώς μπορεί να σώσει την Ελλάδα; 

Το παράδειγμα της Κούβας

Η Κούβα βρίσκεται στην Καραϊβική θάλασσα, μία περιοχή όπου τα ακραία καιρικά φαινόμενα, συμβαίνουν συχνότατα. Για την Κούβα η προστασία της χώρας από τέτοια φαινόμενα, έχει απόλυτη προτεραιότητα. Για να πετύχει την προστασία αυτή, η χώρα ακολουθεί  τρεις βασικούς κανόνες: τεχνογνωσία, υποδομές, εκπαίδευση.

Πρώτο βήμα είναι η πρόγνωση, μέσω της οποίας οι Κουβανικές κρατικές αρχές, από τον στρατό μέχρι τα υπουργεία και την τοπική αυτοδιοίκηση, ενημερώνονται έγκαιρα για την επικείμενη κακοκαιρία. Μόλις υπάρξει πλήρης εικόνα για το τι πρόκειται να συμβεί, κράτος και πολίτες, σε πλήρη συνεννόηση, αναλαμβάνουν την ασφάλεια των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και την άμεση επίλυση προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν στις κοινότητες και τις υποδομές, όπως διακοπές ρεύματος και επικοινωνίας.

Ο τρίτος κανόνας είναι και ο πιο σημαντικός, η εκπαίδευση. Κάθε Καλοκαίρι. απλοί πολίτες και στρατός, συμμετέχουν για δύο μέρες σε εκπαίδευση για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε φυσικής καταστροφής. Έτσι, όλοι οι Κουβανοί πολίτες ενημερώνονται πλήρως για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση κακοκαιρίας, μαθαίνουν να παίρνουν πρωτοβουλίες και να προστατεύονται, ενώ το κράτος συνεχίζει να βρίσκεται σε επαγρύπνηση.

Μέσα από τις προκλήσεις που πέρασε η Κούβα βρίσκεται σήμερα έτοιμη απέναντι στη μεγαλύτερη κρίση, αυτή της κλιματικής αλλαγής. Τι σχέση μπορεί να έχουν όμως οι καιρικές συνθήκες της Κούβας με την Ελλάδα; 

Από την Κούβα, στην Ελλάδα

Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις πιο τυχερές χώρες όσον αφορά τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Παρόλα αυτά και η χώρα μας έχει βρεθεί μπροστά σε προκλήσεις, από σεισμούς και πυρκαγιές μέχρι άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια το σταθερό μεσογειακό κλίμα άρχισε να υποχωρεί ραγδαία εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, με αποτέλεσμα η χώρα να επηρεάζεται όλο και πιο συχνά από ακραία καιρικά φαινόμενα.

Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις το ελληνικό κράτος ήταν και παραμένει ανέτοιμο. Απόδειξη αυτού ο τρόπος που διαχειρίστηκε τα ακραία καιρικά φαινόμενα τα τελευταία χρόνια, και ειδικότερα το φαινόμενο “Ελπίς”.

Οι σφοδρές χιονοπτώσεις παρέλυσαν πλήρως σχεδόν ολόκληρη την χώρα με τους πολίτες να ζουν μια μικρή κόλαση. Το κράτος έλαβε καθυστερημένα μέτρα όταν ήταν πλέον αργά. Όταν τελικά η κακοκαιρία έληξε, η επίσημη στάση ήταν μονάχα μία ξερή συγγνώμη και ένα «έπρεπε να ήμασταν πιο προετοιμασμένοι». Αρκεί όμως μόνο αυτό; Έχουμε ακόμη το περιθώριο και την πολυτέλεια να εθελοτυφλούμε;

Τα φαινόμενα που βιώνουμε όλα αυτά τα χρόνια αποδεικνύουν με το χειρότερο τρόπο ότι δεν το έχουμε. Μία συγγνώμη λοιπόν δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, ούτε μία επιφανειακή αναζήτηση ευθυνών. Η συγγνώμη πρέπει να συνδυαστεί με πρακτικά μέτρα για να προστατεύσουν τη χώρα από τη μεγαλύτερη κρίση της ανθρωπότητας, προτού ζήσουμε άλλη μία καταστροφή.

Τι μαθαίνουμε από την Κούβα;

Η Κούβα έχει παρόμοιο πληθυσμό με την Ελλάδα, με την οικονομία της να βρίσκεται βαθιά λαβωμένη από το εμπάργκο που της έχει επιβληθεί. Το μοντέλο που ακολουθεί η Κούβα αποτελεί σήμερα πρότυπο στον ΟΗΕ για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και η Ελλάδα θα μπορούσε κάλλιστα να ακολουθήσει το παράδειγμα της ή/και να μάθει πολλά από αυτή την. Η πρόγνωση υπάρχει ήδη, αρκεί το κράτος να την βάλει μπρος.

Τα δύο επόμενα βήματα είναι το μεγάλο μας στοίχημα: οι υποδομές και η εκπαίδευση των μελών της κοινωνίας. Κλείνοντας οφείλουμε να τονίσουμε πως οι οικονομικές αποζημιώσεις και οι συγγνώμες δεν αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τις προκλήσεις της φύσης.

Αντιθέτως, αφήνουν το πρόβλημα να διαιωνίζεται. Η πραγματική θωράκιση θα έρθει μέσα από τη δημιουργία ενός ισχυρού και οργανωμένου κρατικού μηχανισμού πρόληψης, την εκμετάλλευση της τεχνογνωσίας, των επιστημόνων και την τακτική εκπαίδευση όλων. Μπορούμε λοιπόν να προλάβουμε την επόμενη «Ελπίς»; Με τα σωστά βήματα και οργάνωση, Ναι.

Εδώ και 4 μήνες συνεχίζεται ο πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, μετά την εισβολή της Ρωσίας, στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.

Χιλιάδες Ουκρανοί παραμένουν υπό την απειλή βομβαρδισμών, ο αριθμός των αδικοχαμένων ζωών αυξάνεται κάθε μέρα και η οικονομία της Ουκρανίας αλλά και του υπόλοιπου πλανήτη πάει απ’ το κακό στο χειρότερο εξαιτίας αυτού του πολέμου. 

Όλοι έχουμε ακούσει για τις κυρώσεις που έχουν μπει σε λειτουργία κατά της Ρωσίας από χώρες των Δυτικών δυνάμεων… Λόγω αυτών των κυρώσεων, οι οικονομίες παγκοσμίως αλλά ειδικά στην Ευρώπη, έχουν επηρεαστεί λόγω της έλλειψης παροχής πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία, με τις τιμές να παίρνουν απότομη άνοδο, αναγκάζοντας απλούς πολίτες να μειώνουν την χρήση τους για να εξοικονομήσουν χρήματα.

Ακόμη, μετά από αμέτρητες επιθέσεις σε ουκρανικές αγροτικές εγκαταστάσεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο, έχει κατονομάσει τη Ρωσία σαν το βασικό υπαίτιο για την παγκόσμια έλλειψη τροφίμων που μαστίζει τον πλανήτη αυτή τη στιγμή, αφού η Ουκρανία είναι υπεύθυνη για μεγάλο ποσοστό εξαγωγών σιτηρών και άλλων γεωργικών προϊόντων. Φυσικά, η Ουκρανία έχει μεγάλα αποθέματα άνθρακα, σιδηρομεταλλεύματος, φυσικού αερίου, μαγγανίου, αλατιού, πετρελαίου, γραφίτη, θείου κ.α., κάτι που ίσως αποτελεί έναν από τους λόγους που η Ρωσία συνεχίζει μανιωδώς τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Λόγω του ότι ο πόλεμος παραμένει σε εξέλιξη, δε μπορούμε να έχουμε έναν ακριβή αριθμό των πεσόντων στην Ουκρανία μέχρι τώρα

Βάσει του ΟΗΕ, από την αρχή του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου μέχρι και τις 6 Ιουνίου του 2022, υπάρχουν 9.394  γνωστοποιημένες απώλειες πολιτών, εκ των οποίων 4.253 έχουν σκοτωθεί και 5.141 τραυματιστεί. Ο ΟΗΕ ενημερώνει ότι δε μπορούμε να γνωρίζουμε τον πραγματικό αριθμό αλλά προβλέπει πως ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ πιο υψηλός ( χωρίς να συμπεριλαμβάνεται ο αριθμός των μαχόμενων πεσόντων).

Ο Ρωσικός στρατός επιμένει στο βομβαρδισμό ανατολικών περιοχών της Ουκρανίας, έχοντας καταλάβει περίπου το 20% της Ουκρανικής περιοχής σύμφωνα με τον Ουκρανό Πρόεδρο κ. Ζελένσκι. Η πόλη του Lysychansk συγκεκριμένα, είναι υπό συνεχή βομβαρδισμό με 15.000 πολίτες να παραμένουν απομονωμένοι χωρίς ελπίδες διαφυγής από την εμπόλεμη περιοχή, δείχνοντας ακόμη μία φορά πως η Ρωσία δε σταματάει την επίθεση προς τον άμαχο πληθυσμό. Ο ΟΗΕ ενημερώνει πως σχεδόν 16 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ουκρανία χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια αυτή τη στιγμή, με αυτές τις εκτιμήσεις να είναι πολύ συντηρητικές.

Παρόλα αυτά, παραμένει ένα μικρό φως στον ορίζοντα

Η Ρωσία, σαν πρώτη ένδειξη καλής πίστης, έχει ενημερώσει, μετά από ανακοίνωση του Ρωσικού Υπουργείου Άμυνας, ότι θα αποσύρει στρατεύματά της από το Φιδονήσι δίνοντας τη δυνατότητα σε εμπορικά Ουκρανικά πλοία να επανεκκινήσουν τις εξαγωγές τροφίμων από τη Μαύρη θάλασσα, σαν προσπάθεια να επιδιορθωθεί εν μέρει η παγκόσμια έλλειψη φαγητού που έχει προκληθεί.

Ακόμη, η Ουκρανία έχει εκκινήσει την εξαγωγή ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη Ρουμανία να γίνεται η πρώτη χώρα που λαμβάνει παροχή ηλεκτρισμού από την Ουκρανία (στις 30 Ιουνίου την ποσότητα των 100 MW), σαν αρχική φάση, ενημερώνει η Πρόεδρος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κ. Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα στην ανεξαρτητοποίηση της Ευρώπης από τη Ρωσία σε θέματα παροχής ηλεκτρισμού και φυσικών πόρων και στην επιστροφή σε μια σταθερότερη οικονομία.

Η σήμανση της παροχής ηλεκτρισμού προς την Ευρωπαϊκή Ένωση από την Ουκρανία είναι μεγάλη, αφού έρχεται μόνο μία εβδομάδα μετά την γνωστοποίηση της Ουκρανίας σαν υποψήφια χώρα για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δείχνοντας την πίστη που έχει η Ευρώπη στην Ουκρανία. Επίσης, η Ουκρανία θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει το χρηματικό εισόδημα που κερδίζει τώρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας της και για να αρχίσει να ξαναχτίζει τις πληγείσες περιοχές.

Φυσικά, η Ουκρανία έχει λάβει μόνο την υποψηφιότητα μέχρι τώρα, αφού η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία χρονοβόρα διαδικασία, που σημαίνει ότι ίσως περάσουν χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί επιτυχώς.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται εδώ και μήνες, χωρίς να φαίνεται να υπάρχουν βλέψεις για τέλος στο κοντινό μέλλον. Με τις νέες προκλήσεις μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, τη συνεχή αύξηση στις τιμές των τροφίμων και των φυσικών πόρων, το μέλλον μένει αβέβαιο και οι επόμενοι μήνες δυστυχώς θα μας επηρεάσουν όλους.

Η γυναικοκτονία είναι έγκλημα, ασχέτως που δεν το αναγνωρίζει ακόμη η ελληνική νομοθεσία.

Είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι έπρεπε να φτάσει 2022, για να κάνουμε λόγο ανοιχτά για τον όρο γυναικοκτονια, το #MeToo, την κουλτούρα του βιασμού και κάθε είδους βίας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες αμέτρητα χρόνια τώρα. Η έμφυλη βία υπήρχε ανέκαθεν. Ήταν τόσο κανονικοποιημενη και νομιμοποιημένη, όμως, που σχεδόν θεωρούνταν φυσικό επακόλουθο κάποιων πραγμάτων και γι’ αυτο περνούσε απαρατήρητη. 

Δυστυχώς, όσα χρόνια μπροστά κι αν πιστεύουμε πως προχωρά η κοινωνία, οι νόρμες της πατριαρχίας καλά κρατούν. Η πατριαρχία, που επιτρέπει σε κάποιον να ρίξει χαστούκι στη γυναίκα του και το  ανδρικό του φύλο να του δίνει άσυλο. 

Η Κύπρος, όμως, δίνει ένα παράδειγμα, για αλλαγή

Τι πραγματικά σημαίνει γυναικοκτονία;

Η γυναικοκτονία είναι ανθρωποκτονία διαποτισμένη με μισογυνισμό, όπου λόγω πατριαρχικών αρχών η γυναίκα δεν έχει ίση αξία ή λόγο με τον άνδρα. Σε περίπτωση που διαφωνήσει/αντιδράσει με τον προκαθορισμένο ρόλο που καλείται να έχει, μπορεί να χάσει ακόμη και τη ζωή της. Οι εξουσιαστικές αντιλήψεις κάποιων ανδρών, η ιδέα δηλαδή ότι το σώμα των γυναικών τους ανήκει και η αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος, είναι η βασικότερη αιτία των γυναικοκτονιών.

Τι έγινε στην Κύπρο;

Την Πέμπτη 7/7, το Κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο που καθιστά τη γυναικοκτονία ιδιόρρυθμο έγκλημα, το οποίο τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως και ισόβια κάθειρξη. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε με 38 ψήφους υπέρ και 4 κατά. Μιλώντας από το βήμα της Βουλής, η κ. Δημητρίου, η οποία κατέθεσε τη νομοθεσία,  είπε ότι 9 δολοφονίες γυναικών σημειώθηκαν το 2019, πέντε το 2020 και μία μέχρι στιγμής φέτος. 

“Κάθε αριθμός αντιστοιχεί σε μια γυναίκα”. “Όλες έχασαν τη ζωή τους επειδή ήταν γυναίκες, από άνδρες που εμπιστεύονταν ή που ασκούσαν εξουσία πάνω τους.” είπε.  Από την πλευρά της, η βουλευτής του ΔΗΣΥ (Κόμμα Δημοκρατικού Συναγερμού) Ρίτα Σούπερμαν, δήλωσε ότι το κίνητρο θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος κατά την επιβολή της ποινής για ένα έγκλημα.

Σύμφωνα με το νέο νόμο, κατά τον υπολογισμό και την επιβολή ποινής για το αδίκημα της γυναικοκτονίας, το δικαστήριο θα λαμβάνει υπόψη ως επιβαρυντικό παράγοντα ότι ο θάνατος επήλθε ως αποτέλεσμα βίας από σεξουαλικό σύντροφο, βασανιστηρίων ή μισογυνιστικής βίας, ενδοοικογενειακής βίας ή βίας με βάση την τιμή.

Στους επιβαρυντικούς παράγοντες θα περιλαμβάνονται επίσης οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ο θάνατος επήλθε ως αποτέλεσμα βίας με κίνητρο τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και/ή την ταυτότητα φύλου, καθώς και η διάπραξη του αδικήματος του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, η βία με σκοπό ή στο πλαίσιο σεξουαλικής εκμετάλλευσης και/ή εμπορίας ανθρώπων και/ή διακίνησης ναρκωτικών και/ή οργανωμένου εγκλήματος.

Τι σημαίνει αυτό για την Κύπρο και τι συμβαίνει στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη;

Η Κύπρος κάνει ένα βήμα μπροστά. Εφαρμόζει κανόνες, αλλά δίνει και ένα παράδειγμα και όπως όλοι γνωρίζουμε, οι κοινωνίες αλλάζουν με τα παραδείγματα. Η Κύπρος παύοντας να εθελοτυφλεί, δίνει ορατότητα στα εγκλήματα λόγω φύλου και εναντιώνεται στον σεξισμό, την έμφυλη βία αλλά και την πηγή τους: τη πατριαρχία.

Προσπαθεί να βάλει ένα τέλος σε ένα φαινόμενο το οποίο ενώ έχει την ίδια ηλικία με την πατριαρχία, συζητιέται μόνο τα τελευταία χρόνια. Στην Κύπρο μέσα στο 2020 δολοφονήθηκαν 4 γυναίκες λόγω του φύλου τους. 

Στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη το φαινόμενο αυτό είναι ακόμη πιο έντονο. Μόνο στο 2020  διαπράχθηκαν συνολικά 400 γυναικοκτονίες στη Πολωνία, 117 στη Γερμανία 102 στην Ιταλία. Η Ελλάδα και το νομοθετικό της σύστημα επιλέγει, προς το παρόν, να κλείνει – για ακόμα μια φορά – τα μάτια. Αγνοεί, το πιο σημαντικό στοιχείο μιας ανθρωποκτονίας: Το κίνητρο. Ήρθε η στιγμή να ποινικοποιηθεί σε αυτά τα συγκεκριμένα εγκλήματα εκτός της πράξης, και το κίνητρο

Γιατί τα εγκλήματα που διαπράττονται λόγω σεξισμού, ρατσισμού, ομοφοβίας, είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και των δικαιωμάτων. Οφείλουμε να κάνουμε λόγο για αυτά τα εγκλήματα. Οφείλουμε να τα λέμε με το όνομα τους. Πείτε την με το όνομά της. Γυναικοκτονία

Σας θυμόμαστε…

-Φαίη Μπλάχα (γιατί δεν του συγχώρεσε ποτέ τον παράλληλο δεσμό με την αδελφή της) 

-Ανθή Λινάρδου (γιατί “του έβρισε τη μάνα”)

-Αδαμαντία Αντύπα (γιατί διασκέδασε σε μια ταβέρνα) 

Ελένη Τοπαλουδη (γιατί τους είπε όχι)

-Σούζαν Ίτον (γιατί ήθελε να κάνει σεξ)

-Σβετλάνα-Φωτεινή (γιατί βρήκε άλλον σύντροφό)

-Κατερίνα Μελάκη (γιατί “τη ζήλευε παθολογικά”) 

-Μόνικα Κωνσταντινίδου (γιατί δεν μπορούσε να δεχτεί τον χωρισμό τους) 

-Ελένη Μπόνια (γιατί ήταν έγκλημα “πάθους” και  “τον τύφλωσε ο θυμός”)

-Ερατώ (γιατί ήθελε να κάνει μια νέα αρχή)

-Κωνσταντίνα Τσάπα (γιατί έφυγε) 

-Καρολάιν Κρουτς (γιατί ήθελε να χωρίσει)

-Λέλα Μαυρομάτη (γιατί τον χώρισε)

-Ζωή Δαλακλίδου (γιατί “του άρεσε σαν κοπέλα”)

-Βάια Γκάνια (γιατί τη ζήλευε)

-Παναγιώτα Μαζαράκη (γιατί “έθιξε τον ανδρισμό του”)

-Χρυσοβαλάντω Πολύζου (γιατί “ήταν μια κακιά στιγμή” και νόμισε πως ανταλλάσσει μηνύματα με άλλον άντρα) 

-Γυναίκα στο Σοφικό,  2017 (γιατί του έθιξε τον ανδρισμό) 

-Κλειώ Κουτσακη (γιατί δεν έκανε αυτό που συμφωνήσανε) 

Kαι πολλές άλλες, θύματα της πατριαρχίας που χάθηκαν στη λήθη. 

Διαχρονικά, υπήρξαν γυναίκες, οι οποίες άλλαξαν μια για πάντα την πολιτική ιστορία. Ήταν επιδραστικές, δυναμικές και γνήσια πρότυπα.

Ήταν το 1953, όταν η Ελένη Σκούρα έγινε η πρώτη εκλεγμένη γυναίκα στο ελληνικό κοινοβούλιο. Το 1960, η Σιρίμαβο Μπανταρανάικε, γίνεται η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός στο κόσμο και έμελλε να μείνει στην ιστορία ως η γυναίκα που έφερε κοσμογονικές μεταρρυθμίσεις στη μέχρι τότε αγγλοκρατούμενη Σρι Λάνκα.

Η Σιμόν Βέιλ γίνεται, το 1979, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Μέσα στα χρόνια δεκάδες γυναίκες χάραξαν την δική τους πορεία μέσα στο πολιτικό γίγνεσθαι των κρατών τους, ανοίγοντας και δημιουργώντας παράλληλα δρόμο για τις γυναίκες των επόμενων γενεών. 

Από τη Μελίνα Μερκούρη έως την Kamala Harris, αυτές οι γυναίκες μας αποδεικνύουν πως το πατριαρχικό σύστημα τρομάζει στην ιδέα του να συνειδητοποιήσουμε πόσο υπέροχες είμαστε. Οι γυναίκες που συγκλόνισαν με την παρουσία τους αυτόν τον πλανήτη είναι πάρα πολλές. Τώρα, ίσως περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε γυναίκες που να μπορούν να παλέψουν για ίσα δικαιώματα στη ζωή, την εκπαίδευση, την πολιτική και την εργασία. 

Χρειαζόμαστε γυναίκες που θα παλέψουν με νύχια και με δόντια για να αποκαταστήσουν αυτό που θέλουν.

1. Μελίνα Μερκούρη

Απόφοιτη της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, η Μελίνα Μερκούρη απέκτησε μεγάλη φήμη όχι μόνο ως ηθοποιός, αλλά και ως πολιτικός. Έχει χαρακτηριστεί μάλιστα ως μία από τις σημαντικότερες γυναίκες του 20ου αιώνα. 

Την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα, έδωσε μάχη για την ελευθερία της χώρας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Η ανοιχτή αυτή αντίθεση είχε ως αποτέλεσμα την αφαίρεση της ελληνικής της ιθαγένειας και μια απόπειρα δολοφονίας της στην Ιταλία, όμως η Μερκούρη δεν το έβαλε κάτω και συνέχισε να αγωνίζεται.

Αφαιρώντας της την ελληνική ιθαγένεια, η Μελίνα φώναζε: «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα. Ο Παττακός γεννήθηκε φασίστας και θα πεθάνει φασίστας!»

Μετά την πτώση της Χούντας το 1974, επέστρεψε στην Ελλάδα και ξεκίνησε την πολιτική της σταδιοδρομία. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ) και συμμετείχε ενεργά στο γυναικείο κίνημα της χώρας. Εκλέχθηκε βουλευτής το 1977 και έγινε η Υπουργός Πολιτισμού με τη μεγαλύτερη θητεία στην Ελλάδα.

Μέχρι το τέλος της ζωής της, το Μάρτιο του 1994, πρωταρχικό της μέλημα ήταν η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Η Μελίνα ήταν μάλιστα η πρώτη που απαγόρευσε τον όρο “ελγίνεια μάρμαρα”. Η Μελίνα Μερκούρη αποτέλεσε σύμβολο έμπνευσης και απελευθέρωσης για όλες τις γυναίκες. 

2. Kamala Harris 

Το 2021, η Kamala Harris έγραψε ιστορία όταν έγινε αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών – η πρώτη μαύρη και πρώτη Ασιατικής καταγωγής γυναίκα με την υψηλότερη ηγετική θέση των ΗΠΑ. 

Η Harris μεγάλωσε θαυμάζοντας ανθρώπους που αγωνίζονταν για τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Κατά την διάρκεια της θητείας της, η Kamala έχει καταδικάσει τις ανισότητες του συστήματος και έχει δώσει φωνή στις γυναίκες των ΗΠΑ, έχει καλέσει και συνομιλήσει με ανθρώπους που για χρόνια ήταν παραγκωνισμένοι από τον Λευκό Οίκο και έχει θέση σε ισχύ δύο πολύ σημαντικές κυβερνητικές προτάσεις: Το call to action, που αφορά το προσφυγικό και το American Rescue Plan, που αναφέρεται στην έγκριση κονδυλίου των 2 τρισ. δολαρίων για την ενίσχυση της οικονομίας έπειτα από τα ισχυρά πλήγματα που δέχτηκε η χώρα λόγω κορωνοϊού. 

Ακόμη, πήρε άμεσα θέση στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για την κατάργηση των αμβλώσεων λέγοντας πως πρόκειται για μια «κρίση στο σύστημα υγείας». «Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία μας που ένα συνταγματικό δικαίωμα αφαιρείται από το λαό της Αμερικής», υπογράμμισε.

3. Madeleine Albright

H Madeleine Albright είναι ακόμη μια γυναίκα που άφησε ιστορία, ως η πρώτη γυναίκα υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. 

Γεννημένη στην Τσεχοσλοβακία, η Madeleine γλίτωσε σε παιδική ηλικία από τις θηριωδίες των Ναζί κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από το 1997 έως το 2001, υπήρξε επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας. Υποστηρίκτρια τόσο της στρατιωτικής επέμβασης όσο και της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η Albright δε δίστασε να εμπλακεί σε δύο από τις μεγαλύτερες κρίσεις εξωτερικής πολιτικής στη δεκαετία του 1990 – τις γενοκτονίες στη Ρουάντα και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Η Madeleine ήταν γνωστή ως το πρόσωπο πολιτικής και διπλωματικής έκφρασης, μέσω των καρφιτσών που επέλεγε να φορά. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής της με τον Saddam Hussein to 1997, ο οποίος την είχε αποκαλέσει «ερπετό άνευ προηγουμένου», η Madeleine φόρεσε μια καρφίτσα σε σχήμα ερπετού. 

Η Madeleine αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί έμπνευση για γυναίκες στην αναζήτησή τους για ίσες ευκαιρίες και σεβασμό στους χώρους εργασίας. Όπως συνήθιζε να λέει: «Υπάρχει ένα ιδιαίτερο μέρος στην κόλαση για γυναίκες που δε βοηθούν η μία την άλλη».

4. Κατερίνα Σακελλαροπούλου

Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου είναι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Σπάζοντας την παγιωμένη, ριζωμένη, ξεροκέφαλη αντίληψη που ήθελε τις γυναίκες ανίκανες να τοποθετηθούν σε υψηλές θέσεις αποφάσεων, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου καταφέρνει να μείνει στην ιστορία της Ελλάδας ως η πρώτη γυναίκα στο αξίωμα της προέδρου. 

«Το βήμα αυτό σηματοδοτεί μια καμπή στη χώρα με τις χειρότερες επιδόσεις στην ισότητα των φύλων, όπου η πολιτική αποτελούσε πάντα έναν ανδροκρατούμενο χώρο – κι έτσι παραμένει έως σήμερα. Ταξίδι με μια γυναίκα μόνη ανάμεσα σε άντρες» ανέφερε στο γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel».

5. Alexandria Ocasio Cortez

Από μια απλή σερβιτόρα, η Alexandria Ocasio Cortez κατάφερε να μπει στο χώρο της πολιτικής το 2018. Στα 29 της, έγινε μάλιστα η νεότερη γυναίκα που πήρε μια θέση στο Κονγκρέσο. Ακόμα και γυναίκα στο Κονγκρέσο να είσαι όμως, θα βιώσεις σεξισμό. 

Τον Ιούλιο του 2020, ο Ρεπουμπλικάνος Ted Yoho αποκάλεσε την Cortez «fucking bitch» στα σκαλιά του Καπιτωλίου. Εκείνη απάντησε από το βήμα της Βουλής, δηλώνοντας πως αυτό δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο γεγονός: «Πρόκειται για μια κουλτούρα που αποδέχεται τη βία και τη λεκτική κακοποίηση κατά των γυναικών, μία ολόκληρη δομή εξουσίας που υποστηρίζει αυτές τις συμπεριφορές». 

«Ένας άντρας δεν είναι αξιοπρεπής απλά επειδή έχει μία κόρη. Ένας άντρας δεν είναι αξιοπρεπής απλά επειδή έχει μία σύζυγο. Είναι αξιοπρεπής, όταν φέρεται στους ανθρώπους με αξιοπρέπεια και σεβασμό», τόνισε. 

Η ανάπτυξη και η διάδοση του διαδικτύου προσφέρει μια τεράστια βάση πληροφοριών και ενημέρωσης.

Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα μέρος δημοσίου διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων που, θεωρητικά, θα μπορούσε να προάγει τη δημοκρατία. Όμως, πολλές φορές, τα Social Media αξιοποιούνται ως χώρος έκφρασης για ρητορικές μίσους, ρατσιστικές, ομοφοβικές και ακροδεξιές απόψεις. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της παραπλάνησης. Η ακροδεξιά και φασιστική ρητορική αποφεύγει τις άμεσες αναφορές σε ζητήματα όπως το Γ’ Ράιχ, ο ναζισμός, ο Μουσολίνι, η περίοδος της Κατοχής και της Χούντας. 

Αντ’ αυτού, επιλέγει μια φιλική και ελκυστική προς το κοινό προσέγγιση, ταυτόχρονα όμως άκρως επικίνδυνη, συνδυάζοντας αυτή τη ρητορική με μια αντίστοιχη αισθητική παρέμβαση. Έτσι, μέσω καλογυρισμένων YouTube videos, δημοσιεύσεων στο TikTok και στο Instagram προσεγγίζουν (κυρίως) νεαρό κοινό με τις προκατειλημμένες γεμάτες μίσος αντιλήψεις τους.

Υπάρχουν, βέβαια, και πιο «underground» κοινωνικά δίκτυα, όπως τα chatrooms του Telegram, κάτι που είναι διαδεδομένο στους ακροδεξιούς κύκλους κυρίως του εξωτερικού. Παρόλα αυτά, και στην Ελλάδα υπάρχουν αυτοί οι φαινομενικά «αθώοι» youtubers και influencers, το content των οποίων αναπαράγει συντηρητικά, πατριαρχικά και ρατσιστικά  πρότυπα.

Οι influencers αυτοί ξέρουν ότι εάν εκφράσουν ανοιχτά τις εν λόγω αντιλήψεις, θα περιθωριοποιηθούν και το content τους δε θα γίνει δεκτό από τις πλατφόρμες

Γι’ αυτό το λόγο, παρουσιάζονται ως “μοντέρνοι συντηρητικοί”, φλερτάροντας με τα αιτήματα και την αισθητική του “alt right” κινήματος, με σκοπό να προσεγγίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο κοινό και followers. Το φαινομενικά άκακο content, όμως, γεμίζει υποσυνείδητα το μυαλό των ακολούθων τους με μίσος για το διαφορετικό και το ξένο, για τον εκάστοτε «άλλο»: Τις γυναίκες, τους ομοφυλόφιλους, τους μετανάστες και τους αριστερούς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας κατάστασης είναι οι ΗΠΑ. Εκεί, το κίνημα της “mainstream ακροδεξιάς” και της “alt right” έγινε τόσο ισχυρό που έφτασε να φέρει στην εξουσία τον Donald Trump.

Στις ΗΠΑ, το Telegram είναι πολύ διαδεδομένο στους ακροδεξιούς και νεοναζιστικούς κύκλους. Εκεί αναπαράγεται μια κεκαλυμμένη ρητορική μίσους μέσω memes σε chatrooms με χιλιάδες followers. Καλέσματα σε μαζική βία κατά των μειονοτήτων, αναπαραγωγή συντηρητικών αντιλήψεων και θεωριών συνωμοσίας και διοργάνωση αντίστοιχων συγκεντρώσεων, όπως αυτές του “white lives matter”, φαίνονται να είναι καθημερινό φαινόμενo.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ακροδεξιάς ριζοσπαστικοποίησης μέσω του διαδικτύου που κατέληξε σε αιματοχυσία είναι αυτό της 14ης Μαΐου του 2022, όταν ο ακροδεξιός, Payton Gendron, πυροβόλησε και σκότωσε 10 έγχρωμους σε σούπερμαρκετ της Νέας Υόρκης.

Σαφώς, τέτοιου είδους αντιλήψεις ανθίζουν και με γνώμονα την επικαιρότητα

Παραδείγματος χάρη, η ρητορική κατά των αμβλώσεων είναι πολύ διαδεδομένη σε ακροδεξιούς και συντηρητικούς κύκλους ανά τον κόσμο. Με αφορμή την υποτιθέμενη προστασία των αγέννητων παιδιών, άρθηκε το δικαίωμα στη άμβλωση από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Κατόπιν, το #cancel_abortions βρέθηκε στην κορυφή του ελληνικού Twitter.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα gateway στην ακροδεξιά ρητορική καθώς κρύβει μια επιχειρηματολογία pro-life, δηλαδή υπεράσπισης όλων των ζωών, ακόμα και των αγέννητων εμβρύων. Μια φαινομενικά ανθρωπιστική λογική που, όμως, κρύβει από πίσω της την καταπίεση των γυναικών και την αναίρεση βασικών δικαιωμάτων τους

Πρόσφατο και εγχώριο παράδειγμα αυτό της Αφροδίτης Λατινοπούλου, η οποία πέρα από τα body shaming σχόλια που έκανε, έχει εκφραστεί και κατά των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων

Επίσης, η youtuber, Agathi Christiana, με 23.000 subscribers και κάποια βίντεο που ξεπερνούν τα 100.000 views, συχνά έχει εκφράσει αντι-αριστερό και συντηρητικό λόγο και έχει τοποθετηθεί κατά των αμβλώσεων. Τα δύο αυτά δημόσια πρόσωπα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα, αφού προβάλουν μια φροντισμένη και περιποιημένη εικόνα, μια εικόνα που δε φαντάζεσαι ότι έχει ένας ακροδεξιός. Παρόλα αυτά, πίσω από αυτή την εικόνα κρύβονται απόψεις και δημοσιεύσεις που φλερτάρουν και πολλές φορές ταυτίζονται με κάποια κομμάτια της ακροδεξιάς ρητορικής.

Είναι λογικό και θεμιτό σε έναν χώρο ελεύθερης έκφρασης απόψεων όπως το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα να υπάρχουν διαφορετικές και αντίθετες μεταξύ τους απόψεις. Θα πρέπει, όμως, να είμαστε προσεκτικοί τόσο εμείς ως χρήστες του διαδικτύου, όσο και οι εταιρείες των κοινωνικών δικτύων, στην έκφραση απόψεων δυνητικά επικίνδυνων.

Απόψεων φαινομενικά αθώων, που όμως έχουν σκοτεινές επιδιώξεις και συνέπειες. Ευτυχώς στην Ελλάδα δεν είναι διαδεδομένα ακόμα τα ανοιχτά καλέσματα σε βία, αλλά πρέπει τα αντανακλαστικά μας να είναι έτοιμα ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάθε έκφραση ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο.

Τι γίνεται με την Τουρκία;

Μια ερώτηση που μπορεί να ακούγεται ίσως και λίγο αστεία, αλλά όταν δεις τα τελευταία νέα, σου φαίνεται περισσότερο τρομακτική παρά αστεία. Η Τουρκία, τα τελευταία 19 περίπου χρόνια, έχει δει την κυβέρνηση της να είναι υπό την επιρροή του Recep Tayyip Erdogan και να έχει μεταμορφωθεί κάτω από την καθοδήγηση του. Ο κ. Erdogan, από το 2003 μέχρι το 2014, ήταν ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας και έκτοτε Πρόεδρος της Τουρκίας. Αυτές τις σχεδόν δύο δεκαετίες έχουμε δει την Τουρκία να γίνεται περισσότερο ακραία και αντιδραστική στην Ευρώπη, αλλά και παγκόσμια με αποτέλεσμα πολλές φορές να αποκαλείται το “μαύρο πρόβατο της Μεσογείου”. 

Εάν και πάντοτε η Τουρκία ήταν, ως ένα σημείο, προκλητική στην Μεσόγειο, τον τελευταίο καιρό έχει πάρει ραγδαίες αποφάσεις που έχουν αρχίσει να ανησυχούν τον παγκόσμιο κλοιό.

Η Τουρκία έχει παραβιάσει την ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) της Κυπριακής Δημοκρατίας επί πολλού τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας εντάσεις στην ήδη εύθραυστη της σχέση με το νησί, επικαλούμενη του ισχυρισμού ότι δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ και ότι έχει κάθε δικαίωμα να διεκδικήσει τις περιοχές αυτές. Ακόμη περισσότερο, μετά τον πόλεμο του 1974 στην Κύπρο, η μία περιοχή που είχε μείνει σαν “No Man’s Land”, δηλαδή, ακατοίκητη και από τις δύο εμπλεκόμενες μεριές, ήταν η πόλη της Αμμοχώστου και η περιοχή των Βαρωσίων. Και μέχρι πέρσι, αυτό ήταν το καθεστώς.

Αλλά το Τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, με την υποστήριξη του κ. Erdogan, έχει ανοίξει την περιοχή των Βαρωσίων στους τουρίστες, δείχνοντας πλήρη άγνοια στις διαμαρτυρίες της Ελληνοκυπριακής κυβέρνησης. Εδώ, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε την ελευθερία που έχει η Τουρκία στην Μεσόγειο και τις συνέπειες αυτής της ελευθερίας στο νησί της Κύπρου, αφού ο τωρινός “Πρόεδρος” του ψευδοκράτους είναι ανοιχτά υποστηρικτής του Τούρκου Προέδρου και πολύ επηρεασμένος από τις πολιτικές θέσεις του κ. Erdogan.

Ως εκ τούτου, η εύρεση λύσης στο Κυπριακό πρόβλημα του 1974 παραμένει άπιαστο όνειρο

Φυσικά, δεν περιορίζονται τα αντίκτυπα στην Κύπρο μόνο. Στην ίδια χώρα της Τουρκίας, στις 19 Μαρτίου 2021, ο κ. Erdogan, χωρίς προειδοποίηση, απέσυρε την χώρα από τη Σύμβαση για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Αυτό συνέβαλε στην καινούρια ανοικοδόμηση της τουρκικής κοινωνίας σε πιο συντηρητική, κάτι που οι ξένοι ανταποκριτές αποκάλεσαν: Μια κίνηση που “εμβριθώς οπισθοδρομεί” κοινωνικά και μια μεγάλη ήττα για τις γυναίκες όλου του πολιτικού φάσματος της Τουρκίας. Σαν μία χώρα που προσπαθεί τις τελευταίες 3 τουλάχιστον δεκαετίες να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή η απόφαση φαίνεται εντελώς εσφαλμένη, πόσο μάλλον αν θέλει να παρουσιάζεται ως μοντέρνα και προοδευτική, άξια της σύγκρισης της με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Ακόμη περισσότερο, η Τουρκική οικονομία έχει πάρει την κάτω φόρα μέσα στα τελευταία 2 χρόνια

Οι τιμές κατανάλωσης έχουν ανεβεί κατά 70% από πέρσιτον Απρίλιο, με τις τιμές του φαγητού και μη αλκοολούχου ποτού να φτάνουν στο 89.1% αύξησης και την αξία της Τουρκικής λίρας να καταρρέει. Η αντιπολίτευση στην Τουρκία είναι συχνός επικριτής του Τούρκου Προέδρου, αφού δεν έχει λάβει σχεδόν καθόλου μέτρα για την καταπολέμηση αυτής της μάστιγας της οικονομίας και ειδήμονες προβλέπουν ότι το πρόβλημα του πληθωρισμού θα είναι και θα παραμείνει πιο έντονο στην Τουρκία για τα επόμενα χρόνια. 

Και ας μην ξεχνάμε την κρίση στην Ελλάδα που υπάρχει αυτή την στιγμή

Στις 24 Μάϊου του 2022, ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε ότι: “Δεν υπάρχει κάποιος με το όνομα Μητσοτάκης” στο βιβλίο του, αναφερόμενος στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας κ. Κυριάκο Μητσοτάκη. Αυτό είχε ειπωθεί σε συνέντευξη μετά από την δήλωση του, ότι ο κ. Μητσοτάκης προσπαθούσε να σταματήσει την πώληση Αμερικανικών πολεμικών αεροπλάνων τύπου F-16 που είχε γίνει μετά το βέτο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, για να ενταχθούν η Σουηδία και η Φινλανδία. Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι συχνά σε σύγκρουση τα τελευταία χρόνια, αν και είναι και οι δύο σύμμαχες χώρες σαν μέλη του ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία, όπως και με την Κύπρο, παραβιάζει την ΑΟΖ της Ελλάδας, συγκεκριμένα στα νησιά του Αιγαίου. Εκτός αυτού, η Τουρκία δηλώνει πως τα νησιά αυτά πρέπει να περάσουν αποστρατιωτικοποίηση, αφού ήταν μέρος της συνθήκης του Παρισιού το 1947. Ταυτόχρονα, ισχυρίζεται πως η Ελλάδα προκαλεί με το να μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό τόσο κοντά στα σύνορά τους. Λόγω της περίπλοκης φύσης αυτής της σύγκρουσης μεταξύ των δύο χωρών οι εντάσεις είναι υψηλές. 

Επαναλαμβάνοντας την αρχή του άρθρου αυτού, το ερώτημα παραμένει: Τι γίνεται με την Τουρκία; Βλέποντας τα γεωπολιτικά και οικονομικά προβλήματα που πλήττουν την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες ίσως έχουν μείνει λίγο “μουδιασμένοι” μπροστά σε τέτοια νέα και στις πράξεις της Τουρκίας. Παρόλα αυτά, οι εξελίξεις που έχουμε στη Μεσόγειο θα είναι ύψιστης σημασίας στο εγγύς μέλλον και οι συνέπειες πολύ αντιληπτές από όλους μας.

Υπάρχει όντως δημοκρατία;

Η δημοκρατία ως έννοια είναι δύσκολο να οριστεί. Διαχρονικά, η λέξη αυτή έχει χρησιμοποιηθεί και συνεχίζει να χρησιμοποιείται για να περιγράψει πολλές, διαφορετικές καταστάσεις. Ως εκ τούτου, υπάρχει μια σύγχυση γύρω από την έννοια και τη φύση της δημοκρατίας. Όπως έχει αναφέρει και ο θεωρητικός, Bernard Crick: «Η δημοκρατία είναι ίσως η πιο μπερδεμένη λέξη στον κόσμο των δημόσιων υποθέσεων».

Ετυμολογικά, προέρχεται από την λέξη «κράτος», δηλαδή εξουσία και τη λέξη «δήμος», που στην Αρχαία Ελλάδα περιέγραφε την έννοια του λαού. Συνεπώς, δημοκρατία σημαίνει: «Η εξουσία του λαού, η διακυβέρνηση των πολλών». Οι πολιτικές αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή και το μέλλον της κοινωνίας λαμβάνονται από το σύνολο των πολιτών. Τι ακριβώς, όμως, είναι η δημοκρατία;

Σήμερα έχουμε δημοκρατία, έτσι δεν είναι;

Στα λόγια, ακούγεται κάτι το ιδανικό. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αρχικά, ο «λαός» δεν είναι κάτι το συνεκτικό και ενιαίο. Στην Αρχαία Ελλάδα, για παράδειγμα, αναφερόμενοι στο λαό, εννοούσαν όλους τους άντρες πολίτες άνω των 20 ετών. Συνεπώς, όχι τις γυναίκες, τους ξένους και τους σκλάβους.

Επομένως, καταρρίπτεται η συμπερίληψη όλων των ατόμων στα πολιτικά δρώμενα. Εκτός αυτού, πως μπορούμε να μιλάμε για δημοκρατία, όταν στις ΗΠΑ μέχρι την δεκαετία του 1960 δεν ψήφιζαν οι Αφροαμερικανοί; Ή όταν στην Ελβετία οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1971; Ή ακόμα και σήμερα όταν παρόλες τις τεράστιες προσφυγικές ροές, κυρίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, δεν υπάρχει στην Ελλάδα καμία μέριμνα για χορήγηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στους εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες;

Από τις διάφορες μορφές δημοκρατίας που υπάρχουν, σήμερα η κυρίαρχη στο δυτικό κόσμο είναι αυτή της αντιπροσωπευτικής, φιλελεύθερης δημοκρατίας

Σε αυτήν, ο λαός παρεμβαίνει στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων με το δικαίωμα του στην ψήφο. Εκλέγει δηλαδή τους αντιπροσώπους του και τους καθιστά υπεύθυνους να πάρουν αυτοί τις σημαντικές για την κοινωνία αποφάσεις. Οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται «εν κρυπτώ», μέσα στη Βουλή, στους κομματικούς μηχανισμούς, στις κυβερνητικές επιτροπές και σε άλλους θεσμούς που φαίνονται ξένοι και μακρινοί στους πολίτες.

Μια τέτοια μορφή δημοκρατίας κρύβει την αντίληψη ότι οι πολίτες δεν είναι ικανοί να λαμβάνουν μόνοι τους τις πολιτικές αποφάσεις και χρειάζεται η διαμεσολάβηση των πολιτικών προσώπων. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα μιας έρευνας του 2020 που αποδεικνύει ότι το 53,1 % των πολιτών είναι δυσαρεστημένο από τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Ένα τέτοιο σύστημα, όπως δυστυχώς αποδεικνύει το σύγχρονο πολιτικό σκηνικό, αφήνει περιθώρια στους πολιτικούς να εκμεταλλεύονται τη λαϊκή ψήφο. Διαφθορά, απάτες, πλουτισμός, πολιτική και κοινωνική ανισότητα απορρέουν από αυτόν τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας.

Μιας δημοκρατίας που μόνο στα χαρτιά βασίζεται στη λαϊκή κυριαρχία και μόνο στα λόγια προσφέρει ίσες ευκαιρίες. Στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες το σύνηθες είναι την πραγματική εξουσία να την ασκεί μια προνομιούχα μειονότητα, μια ελίτ. Οι πολίτες το μόνο που κάνουν είναι να καλούνται κάθε τέσσερα χρόνια για να διαλέξουν ποια ελίτ θα τους κυβερνήσει.

«Η δημοκρατία δυτικού τύπου είναι φιλελεύθερη ολιγαρχία». Eίναι η δημοκρατία καταδικασμένη;

Η ιδέα και οι αρχές της δημοκρατίας είναι τόσο ριζωμένες στο ασυνείδητο των δυτικών κοινωνιών που είναι αδύνατο να υπάρξουμε χωρίς μια έστω κατ’ επίφαση δημοκρατία. Ακόμα κι όταν ένα κράτος κυβερνάται από ένα δικτατορικό καθεστώς, πάντοτε αυτό γίνεται «στο όνομα της δημοκρατίας». Κατά μία έννοια βέβαια, μπορούμε να υποστηρίξουμε και το αντίθετο.

Ότι δηλαδή ακόμα και οι υποτιθέμενες δημοκρατικές κοινωνίες πολλές φορές λειτουργούν με δικτατορικές πρακτικές. Η αυξανόμενη αστυνομική καταστολή, η φίμωση, ο χρηματισμός των ΜΜΕ από την κυβέρνηση και οι κοινωνικές διακρίσεις εις βάρος των μειονοτήτων αποτελούν στοιχεία μιας δημοκρατικής κοινωνίας δικαίου; Μάλλον όχι. 

Χαρακτηριστικά, η χώρα μας στην λίστα των “Δημοσιογράφων χωρίς σύνορα” βρίσκεται το 2022 στην τελευταία θέση ανάμεσα σε χώρες της Ε.Ε., ενώ έχει την 108η θέση παγκοσμίως ανάμεσα σε 180 χώρες σε ζητήματα που αφορούν την ελευθερία του Τύπου. Άλλη έρευνα, σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνει στην Ελλάδα μια άβολη πρωτιά, καθώς η χώρα έχει τις περισσότερες καταδικαστικές αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Αυτές αφορούν κυρίως ζητήματα αστυνομικής βίας, ελευθερίας έκφρασης, συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά ιδρύματα και την αντιμετώπιση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος.

Για να σωθεί η δημοκρατία χρειάζονται βαθιές θεσμικές, πολιτικές αλλαγές. Όχι όμως μόνο θεσμικές. Χρειάζεται αλλαγή της πολιτικής κουλτούρας των σύγχρονων πολιτών. Η κατανόηση δηλαδή ότι ο καθένας και η καθεμία από εμάς, όντας ίσοι, μπορούμε να ασκήσουμε πολιτική.

Για να παραθέσουμε και πάλι τα λόγια του Καστοριάδη: «Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατική κοινωνία, χωρίς δημοκρατική παιδεία». Χρειάζεται  να σκεφτόμαστε τη δημοκρατία, όχι σαν ένα πολίτευμα, με την στενή έννοια του όρου, αλλά σαν μια διαδικασία, σαν μια συνεχή κίνηση, με βασικό της χαρακτηριστικό αυτήν ακριβώς την δυνατότητα διαρκούς αμφισβήτησης και μεταβολής των συνθηκών, μέσα στις οποίες ζούμε καθημερινά.

Για άλλη μια φορά οι ΗΠΑ θρηνούν θύματα από επίθεση ενόπλου, και κάθε φορά τα ίδια ερωτήματα ξυπνάνε μέσα μας: Γιατί δεν επιβάλλονται ποινές για παράνομη οπλοκατοχή; Τι συμφέροντα διακυβεύονται στην κατάργηση της οπλοκατοχής; Πόσα φρικτά περιστατικά έχουν ζήσει οι ΗΠΑ λόγω της οπλοκατοχής; Τι θα συμβεί αν περάσει νομοθεσία υπέρ της οπλοκατοχής στην Ελλάδα; 

Νομοθεσία και ιστορική αναδρομή 

Το 1791, επικυρώνεται η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών. Μεταξύ άλλων, η διακήρυξη ανέφερε ότι: “Μια καλά ρυθμισμένη πολιτοφυλακή, είναι απαραίτητη για την ασφάλεια μιας ελεύθερης πολιτείας. Το δικαίωμα του λαού να κρατά και να φέρει όπλα, δεν θα παραβιάζεται”.

Σχεδόν 2 αιώνες μετά και μετά το μεγάλο κύμα πολιτικών δολοφονιών, – η δολοφονία του John F. Kennedy, του Robert F. Kennedy και του Martin Luther King Jr. –  ο πρόεδρος, Lyndon B. Johnson, πίεσε το Κογκρέσο για να παρθούν μέτρα για αυστηρότερους ελέγχους για την οπλοκατοχή και συνέχισε σε μια σειρά νομοθετικών μεταρρυθμίσεων για αυτό το ζήτημα. Η GCA επίσης, απαγόρευσε την πώληση πυροβόλων όπλων σε κακοποιούς και ψυχικά ασθενείς.

Το Ανώτατο Δικαστήριο δεν  έχει αποφασίσει αν η δεύτερη τροποποίηση του Αμερικανικού Συντάγματος προστατεύει ή όχι το δικαίωμα στην οπλοκατοχή με σκοπό την αυτοάμυνα. Ομοσπονδιακά εφετεία έχουν εκδώσει αντιφατικές αποφάσεις επί του θέματος. Η πρακτική της ελεύθερης οπλοκατοχής, αυξάνεται σταδιακά στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Γίνονται μάλιστα και εκδηλώσεις που προωθούν αυτήν την πρακτική, έτσι ώστε και η κοινή γνώμη να συνηθίζει σε αυτή.

Η βιομηχανία όπλων είναι μια από τις πιο κερδοφόρες βιομηχανίες στον κόσμο, αφού χρηματοδοτείται σε τεράστιο βαθμό από κράτη και τράπεζες για στρατιωτικούς και αμυντικούς λόγους

Υπέρογκα κέρδη φέρνει στις βιομηχανίες αυτές και το λαθρεμπόριο όπλων, όπου αγοράζονται όπλα παράνομα. Κανείς, δεν είναι σε θέση να νομοθετήσει ενάντια πανίσχυρων και επικίνδυνων βιομηχανιών, σαμποτάροντας τα συμφέροντα τους. Είναι, εξάλλου, σχεδόν αδύνατο να επιβληθούν αυστηρότεροι περιορισμοί στην οπλοκατοχή, καθώς το λόμπι των όπλων διαθέτει σημαντικά ερείσματα στα νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ σε πολιτειακό και εθνικό επίπεδο.  

Το 2013, μετά την αιματηρή επίθεση στο σχολείο Σάντι Χουκ, ο Πρόεδρος Ομπάμα ζήτησε να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τους ελέγχους που αφορούν την οπλοκατοχή. Οι Ρεπουμπλικάνοι όμως, που είχαν τον έλεγχο στη Βουλή των Αντιπροσώπων, το αρνήθηκαν. Είναι γνωστό, άλλωστε, πως αρκετά πολιτικά πρόσωπα, με επιρροή συνεργάζονται με υψηλόβαθμους εκπροσώπους από το εμπόριο όπλων. Οι αμερικανικές βιομηχανίες όπλων «επενδύουν» δεκάδες εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, για τη χρηματοδότηση ενός δικτύου ομάδων πίεσης (λόμπι), ιθυνόντων και εκλεγμένων αξιωματούχων με στόχο τον επηρεασμό των αποφάσεων της κυβέρνησης που τις αφορούν. 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Center for Responsive Politics, οι συνολικές δαπάνες για ομάδες πίεσης την τελευταίες δύο δεκαετίες έφτασαν τα 2,5 δισ. δολάρια. Πάνω από 285 εκατ. δολάρια δαπανήθηκαν υπό τη μορφή οικονομικής ενίσχυσης σε προεκλογικές εκστρατείες Αμερικανών πολιτικών που προωθούν τα συμφέροντά τους. 

Περιστατικά ανθρωποκτονιών λόγω οπλοκατοχής στις ΗΠΑ

Στοιχεία δείχνουν ότι μόνο το 2020 σημειώθηκαν, συνολικά, περισσότεροι από 45.000 θάνατοι. Υπήρξαν 345 «περιστατικά ενεργών πυροβολισμών» στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 2000-2020, με αποτέλεσμα περισσότερους από 1.024 θανάτους και 1.828 τραυματισμούς. Η επίθεση στο Λας Βέγκας το 2017, παραμένει ο πιο θανατηφόρος μαζικός πυροβολισμός στην πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ με 56 νεκρούς και 500 τραυματίες. 

Άτομα με όπλα να προβαίνουν σε μαζικούς πυροβολισμούς, αφαιρώντας ζωές μικρών και μεγάλων και η πολιτεία να απραγεί απέναντι σε αυτό το οδυνηρό φαινόμενο που αποτελεί όνειδος για τη δημοκρατία και τις ζωές όλων. 

Τι θα συνέβαινε αν αυτό το μέτρο ερχόταν στην Ελλάδα; 

Δεν είναι οι λίγες φορές που έχουν γίνει συζητήσεις τόσο από πολιτικούς, όσο και από απλούς πολίτες σε σχέση με τη νομιμοποίηση της οπλοκατοχής στην Ελλάδα. Αν και οι προτάσεις αυτές μπορεί να είναι απλά ένα “χάιδεμα αυτιών” του ακροδεξιού ακροατηρίου για ψηφοθηρικούς λόγους, οι συζητήσεις αυτές προκαλούν ανησυχίες και τρόμο σε όλους μας. Αν όλα αυτά ισχύσουν είμαστε καταδικασμένοι  να ζήσουμε σε μια πραγματικότητα παρόμοια με αυτή των ΗΠΑ που οι πολίτες θα βρίσκονται σε μια συνεχή εγρήγορση με σκοπό την επιβίωση τους. 

Ακόμα και στις σύγχρονες  ελληνικές συνθήκες που η οπλοκατοχή είναι παράνομη έχουν υπάρξει περιστατικά δολοφονιών ή ακόμα και επιδείξεις οπλοκατοχής ως “μαγκιά” από γνωστούς τραγουδιστές. Εύλογα λοιπόν προκύπτει η απορία, αν μετράμε θύματα λόγω παράνομης οπλοκατοχής, τι θα συμβεί στην περίπτωση που όντως νομιμοποιηθεί στην Ελλάδα, καθώς τακτικά αντιμετωπίζεται ως κάτι “cool;”

Θα έπρεπε να γίνονται συζητήσεις για να μάθουν όλοι να λύνουν τις διαφορές τους ή να προστατεύουν τους εαυτούς τους με τρόπο που δεν θα θέτει η ζωή κάποιου σε κίνδυνο. Τα οικονομικά και βιομηχανικά συμφέροντα, καθώς και οι φαντασιοπληξίες φανατισμένων που θέλουν να κατέχουν όπλα δεν πρέπει ποτέ να γίνουν πραγματικότητα.

Οι περισσότερες συζητήσεις που περιστρέφονται γύρω από  κυβερνήσεις, κοινωνικοπολιτικά θέματα και αρνητικά χαρακτηριστικά της κουλτούρας ενός λαού, καταλήγουν στην ανεπαρκή εκπαίδευση.

Από το “γιατί οι καθηγητές διορίζονται όταν φτάσουν 40+”, το οποίο και σημαίνει ότι χάνουν τη σύνδεσή τους με τα παιδιά, μέχρι το ότι η μόρφωση των παιδιών εξαρτάται από ένα απαρχαιωμένο σύστημα που δε μπορεί να τους προσφέρει τα κατάλληλα εφόδια για το μέλλον τους, τα θέματα γύρω από την εκπαίδευση, είναι ανεξάντλητα. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι να κατανοήσουμε γιατί όλες οι συζητήσεις καταλήγουν σε αυτό. 

Η εκπαίδευση είναι η θεμέλιος λίθος της κοινωνίας και οι πυλώνες του κοινωνικού συνόλου, οι οποίοι ανανεώνονται και επιδιορθώνονται συνεχώς από το ίδιο το κοινωνικό σύνολο. Αν, όμως, το παρόν κοινωνικό σύνολο κάνει κάποιο λάθος στη διαδικασία, τότε μήπως κινδυνεύει να καταρρεύσει μετά από μερικά χρόνια η εκπαίδευση λόγω “κούφιων” βάσεων;  

Στην περίπτωση της Κύπρου και της Ελλάδας, η εκπαίδευση είναι ένα από τα προβλήματα “κοινής γνώσης”, δηλαδή όλοι ξέρουμε πως υπάρχουν αλλά για κάποιο λόγο κανείς δε μπαίνει στον κόπο να τα λύσει. 

Ο εκσυγχρονισμός απουσιάζει αισθητά και γενικά

Το μεγαλύτερο θέμα που χρήζει εκσυγχρονισμού είναι το περιεχόμενο που διδάσκεται στα σχολεία αλλά και οι τρόποι και το επίπεδο διδασκαλίας. Γιατί δίνουμε τόσο λίγη βαρύτητα σε μαθήματα όπως η Κοινωνιολογία και η Αγωγή του πολίτη, τα οποία βοηθούν τους μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα πώς λειτουργεί η κοινωνία; Γιατί έχουμε μια “παλαιολαγνία” στο μάθημα της ιστορίας;

Αν μη τι άλλο, στα σχολικά εγχειρίδια σπάνια συναντά κανείς θέματα της σύγχρονης ιστορίας, όπως το Κυπριακό ή το Τείχος του Βερολίνου. Προφανώς, θεωρείται αυτονόητο ότι οι μαθητές γνωρίζουν ήδη αυτά τα γεγονότα ή ότι δεν είναι εξίσου σημαντικά με την εποχή του homo erectus.  

Έστω κι αν οι εγκύκλιοι ανανεωθούν, αναπροσαρμόζοντας έτσι τις βαρύτητες και τα περιεχόμενα που διδάσκονται σε μια σχολική τάξη, συνεχίζει να υφίσταται το θέμα της επιβολής τους. Κι ενώ υπάρχουν καθηγητές με θέληση και όρεξη για γνήσια διδασκαλία, δυστυχώς, υπάρχει μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών που επιλέγουν να κάνουν την ελάχιστη προσπάθεια για διάδοση της γνώσης.

Εδώ, μιλάμε για τη γνωστή νοοτροπία του δημοσίου, όπου ο διδάσκων θέλει απλά να πηγαίνει στο σχολείο για να δικαιολογεί το μισθό του, δίχως να επιτελεί διδακτικό έργο. Συν τοις άλλοις, όταν οι εκπαιδευτικοί διορίζονται στα 40+ αναπόφευκτα δημιουργείται ένα “χάσμα” ανάμεσα στους ίδιους και στους μαθητές, με αποτέλεσμα οι καθηγητές να αδυνατούν, εκ των πραγμάτων, να αντιληφθούν τις ανάγκες των μαθητών ή/και να αγνούν γι’ αυτές.

Επομένως και βάσει των παραπάνω, είναι υψίστης σημασίας να γίνει μια ίση κατανομή των προσπαθειών στον εκσυγχρονισμό των μεθόδων αξιολόγησης μαθητών και καθηγητών. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στο να χρησιμοποιούνται μέθοδοι διδασκαλίας σχεδιασμένοι για την νέα γενιά και για τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.

Ο εκσυγχρονισμός άργησε μια μέρα

Εν έτει 2022, χρειαζόμαστε ένα οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, από το οποίο θα αποβληθεί καθετί πεπαλαιωμένο και μη αποτελεσματικό ως προς τη διαμόρφωση σύγχρονων και μορφωμένων πολιτών, οι οποίοι θα είναι σε θέση να εκφέρουν υγιείς απόψεις, βασιζόμενες στις υγιείς γνώσεις που το σχολείο θα δομήσει. Εν ολίγοις, σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα δεν υπάρχει χώρος: Για στείρα γνώση, για αποστήθιση και παπαγαλία, για διδάσκοντες που αγνοούν τις υποχρεώσεις τους, για ύλη και περιεχόμενο που δεν προσφέρει ουσιώδεις γνώσεις και για πεπαλαιωμένες μεθόδους διδασκαλίας, όπως: “Πρέπει να το μάθεις απ’ έξω κι ανακατωτά, αλλιώς δε μπορώ να σου βάλω είκοσι”.

Με τη βία, τι γίνεται;

Εκτός από τα προαναφερθέντα “κενά”, υπάρχουν κι άλλα ζητήματα στο χώρο της εκπαίδευσης. Πολύ συχνά, δημιουργούνται εντάσεις και σκηνικά βίας σε σχολεία, λόγω κομματικών παρατάξεων και λόγω της επικείμενης επιβολής τους. Συγχρόνως, στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, ουκ ολίγες φορές έχουμε δει να διαδραματίζονται περιστατικά συμπλοκής ανάμεσα σε φοιτητές και αστυνομικούς, με αποτέλεσμα βιαιοπραγίες, τραυματισμούς, πυρά (μεταφορικά και κυριολεκτικά) εκατέρωθεν και γενικότερα, ένα κλίμα που δεν αντικατοπτρίζει τις αξίες της εκπαίδευσης. 

Από που κι ως που δημιουργούνται τέτοια σκηνικά μέσα σε χώρους που προάγουν τη μόρφωση, την έρευνα και την κατάρτιση των νέων; Τι θέση έχουν τα κόμματα στην μόρφωση μας και ως πότε η ανάγκη των πολιτικών επιβολή δύναμης και εξουσίας θα καθορίζουν την μόρφωση μας; 

Τι χρειάζεται η σύγχρονη κοινωνία;

Με απλές λέξεις: Χρειάζεται ένα εκσυγχρονισμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο θα προάγει την κριτική σκέψη και την εκπαίδευση σε σχέση με κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα. Μέσα στην εποχή της ψηφιοποίησης και της πληροφόρησης, ένα τόσο απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, όπως αυτό μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι νέες γενιες προάγει την αποστήθιση, τη στείρα γνώση και τη φιλοσοφία του “ωχαδερφισμού”.

Υπό αυτό το πρίσμα, οφείλουμε να σκεφτούμε “out of the box” και να αλλάξουμε άρδην όλη την ιδιοσυγκρασία της εκπαίδευσης. Διαφορετικά, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πώς περιμένουμε να βελτιωθούμε ολιστικά ως κοινωνία;  

Οι περισσότεροι από εμάς, μεγαλώνοντας στην ελληνική πραγματικότητα, γνωρίσαμε τον αθλητισμό.

Κάποιοι περισσότερο, κάποιοι λιγότερο. Ορισμένοι με ένα ομαδικό ή με ένα ατομικό άθλημα. Κάποιοι ίσως να συνέχισαν να ασχολούνται, άλλοι πάλι όχι. Όλοι όσοι έχουν υπάρξει αθλητές στην Ελλάδα, όμως, είτε επαγγελματίες είτε χομπίστες, έχουν βιώσει μια κατάσταση: Την εγκατάλειψη από το κράτος.  

Expectations VS Reality

Κανείς θα περίμενε ότι ένα κράτος που επενδύει στην προσωπική ανάπτυξη των πολιτών του και στη συνολική του αναβάθμιση, στηρίζει ενεργά τους αθλητές. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν είναι έτσι. Το κράτος θυμάται τους αθλητές μόνο όταν καταφέρνουν κάποια σημαντική διάκριση.

Δεν τους στηρίζει οικονομικά, δεν τους παρέχει τις κατάλληλες εγκαταστάσεις και τον απαραίτητο εξοπλισμό. Οι ίδιοι οι αθλητές από την άλλη, εκπροσωπούν την χώρα στο εξωτερικό όπου αγωνίζονται και ενίοτε, διακρίνονται με τα χρώματά της. Λόγω της αδιαφορίας της πολιτείας, όμως, πολλοί από αυτούς τους ταλαντούχους αθλητές καταλήγουν να εγκαταλείπουν τον αθλητισμό.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο αθλητής της άρσης βαρών Θοδωρής Ιακωβίδης, ο οποίος μετά την ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2021 στο Τόκιο ανακοίνωσε την αποχώρησή του από το άθλημα εξαιτίας των δυσκολιών και της ανύπαρκτης στήριξης από την πολιτεία. Συγκεκριμένα, έχει δηλώσει: Δεν υπήρχε αυτό το εισόδημα. Μικρότερος είχα τη στήριξη της οικογένειάς μου, αλλά μέχρι ένα σημείο. Με τα 200 ευρώ της Ομοσπονδίας, δε ζεις”.

Ενώ σε άλλες του δηλώσεις έχει αναφέρει: “Βρέθηκα σε σημείο να μη μπορώ να πληρώσω τις φυσικοθεραπείες μου. Από οικονομικής άποψης, δεν αξίζει ο αθλητισμός στην Ελλάδα”.

Ο Μίλτος Τεντόγλου, χρυσός Ολυμπιονίκης στο άλμα εις μήκος, στους αγώνες του 2021 έχει δηλώσει: “Δεν ασχολήθηκε κανείς μαζί μας”. Και έπειτα, πρόσθεσε: “Εγώ δεν έχω πάρει λεφτά από την Ελλάδα, δεν έχω πάρει ούτε ένα ευρώ”, θέλοντας έτσι να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για την αδιαφορία του κράτους. 

Ένα άλλο (από τα πολλά) παραδείγματα είναι αυτό το ποδηλάτη, Νίκου Παπαγγελή

Ο Νίκος, παρόλο τον ακρωτηριασμό του ποδιού του στην ηλικία των 15 χρόνων, έκανε moto της ζωής του το: “Ο αθλητισμός ήταν και είναι η ζωή μου”. Έτσι, με προσωπική προσπάθεια κατάφερε να έχει πολλές διακρίσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Και αυτός, όμως, έχει μεγάλα παράπονα από την πολιτεία. Όπως αναφέρει σε συνέντευξη του σε εμάς: 

“Από λόγια των πολιτικών που μόνο τάζουν, έχουμε χορτάσει χρόνια τώρα.”

Οι πολιτικοί οφείλουν να δημιουργούν προγράμματα ανάπτυξης του αθλητισμού και στήριξης των αθλητών, και όχι να τους αφήνουν σε ένα διαρκές κυνήγι εξωτερικών, ιδιωτικών χορηγών

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως το κράτος βλέπει τον αθλητισμό και τους αθλητές, είναι οι δηλώσεις του υφυπουργού Αθλητισμού, κυρίου Αυγενάκη ότι ο αθλητισμός “πέρα από την πολιτισμική του αξία είναι και μια μεγάλη και ισχυρή οικονομική βιομηχανία”. 

Όταν λοιπόν ο αθλητισμός και οι αθλητές θεωρούνται κυρίως, ως μια βιομηχανία, ένα εμπόρευμα για το κράτος. Ως απλοί αριθμοί με επιδίωξη το κέρδος, είναι επόμενο και η όποια στήριξη να είναι επιφανειακή και παροδική. 

Παρόλες τις εξαγγελίες του υφυπουργού για 31 εκατομμύρια ευρώ, με σκοπό 

τη στήριξη των ερασιτεχνικών σωματείων και των εθνικών ομάδων, αυτό δεν είναι αρκετό. Το Δεκέμβριο του 2021, ο κύριος Αυγενάκης είχε δηλώσει: Φροντίζουμε καθημερινά για τη βάση του αθλητικού μας οικοδομήματος, τον ερασιτεχνικό αθλητισμό, τους αθλητές, τους υγιείς παράγοντες και τους εκατοντάδες χιλιάδες γονείς που εμπιστεύονται τα παιδιά τους στα αθλητικά σωματεία”.

“Κι αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα και με τη συγκεκριμένη χρηματοδότηση των 31 εκατομμυρίων ευρώ, που ανεβάζει σε 100 εκατομμύρια τα χρήματα που έχουν δοθεί για τον ελληνικό αθλητισμό τους τελευταίους 12 μήνες”.

Όλοι, όμως, γνωρίζουμε, ότι ένα παροδικό μέτρο τέτοιου τύπου είναι απλά μια τρύπα στο νερό, σχεδιασμένο για να εξυπηρετήσει πολιτικα συμφέροντα και όχι τον κόσμο του αθλητισμού. Και αν δεν το γνωρίζουμε ήδη, μας το δείχνουν οι ίδιοι οι αθλητές με τις δηλώσεις τους.

Η αδιαφορία να γίνει στήριξη

Τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει το κράτος, λοιπόν, για να βοηθήσει ουσιαστικά τους αθλητές; Να αυξήσει την επιχορήγηση στις αθλητικές Ομοσπονδίες και στα αναγνωρισμένα αθλητικά σωματεία. Η χρηματοδότηση αυτή όμως να συνοδευτεί από ένα συνεχές ενδιαφέρον και μια πραγματική στήριξη. Αυτό σημαίνει να δημιουργηθούν περισσότερες εγκαταστάσεις, γήπεδα, γυμναστήρια και άλλες αθλητικές υποδομές.

Να υπάρχει μεγαλύτερη μέριμνα για τον εξοπλισμό των αθλητών, τη σωστή προετοιμασία τους, τη διατροφή τους και τους προπονητές τους  αλλά και για την ιατρική τους ασφάλιση σε περίπτωση τραυματισμών. 

Επίσης, να υπάρξουν νέες θέσεις εργασίας στον τομέα του αθλητισμού για γυμναστές, προπονητές κ.α. και να επιδοτηθούν τα ερασιτεχνικά αθλητικά σωματεία. Απαιτείται, λοιπόν, ένα συνολικότερο σχέδιο στήριξης του ερασιτεχνικού αθλητισμού, που θα έχει συνέχεια στον χρόνο και θα συνοδεύεται από γενικότερη αλλαγή νοοτροπίας.

Ο αθλητισμός δεν είναι μόνο παγκόσμιες και ολυμπιακές συμμετοχές και πρωτιές, διακρίσεις και μετάλλια. Πίσω από όλα αυτά κρύβονται  ώρες σκληρής δουλειάς, ψυχικής και σωματικής κούρασης και στερήσεων. Σε αυτό το δύσκολο δρόμο, ο κάθε αθλητής και η κάθε αθλήτρια θα πρέπει να έχουν δίπλα τους την πολιτεία και τις αθλητικές Ομοσπονδίες  να τους στηρίζουν και να τους εμψυχώνουν. Δυστυχώς όμως, οι διάφοροι πολιτικοί τους θυμούνται και τρέχουν στο αεροδρόμιο για να φωτογραφηθούν μαζί τους μόνο μετά από μια διεθνή διάκριση.