Πολύ πιθανόν να έχεις ακούσει για τους incels, να έχεις διαβάσει για τις πράξεις και την ιδεολογία τους, αλλά παράλληλα η λέξη femcel να σου είναι τελείως άγνωστη.

Μπορεί ίσως να την έχεις δει να χρησιμοποιείται ως hashtag κάτω από βίντεο στο TikTok ή αναρτήσεις σε άλλα κοινωνικά δίκτυα. Η αλήθεια είναι ότι οι femcels, ενώ έχουν ισχυρή παρουσία στον διαδικτυακό κόσμο από το 2018, μόλις τον τελευταίο χρόνο άρχισαν να αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και θέμα που έχει φιλοξενηθεί από σπουδαία περιοδικά όπως το The Atlantic, i-D Magazine και το Elle.

Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν να αποτελούν μυστήριο και δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται αν οι femcels είναι η θηλυκή πλευρά των incels και αν ναι, πρέπει να ανησυχούμε για αυτό; Ας αρχίσουμε, όμως, να ξετυλίγουμε το κουβάρι από την αρχή.

Τι σημαίνει κάποιος να προσδιορίζεται ως incel;

Ο όρος incel, είναι συντομογραφία των λέξεων “involuntary celibate”, που αυτολεξεί σημαίνει “ακουσίως άγαμος” και περιγράφει το μέλος μιας διαδικτυακής ομάδας ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως μη ικανοί να αποκτήσουν έναν ρομαντικό ή σεξουαλικό σύντροφο, παρά το γεγονός ότι το επιθυμούν.  

Αντίστοιχα, τι σημαίνει να είσαι femcel; 

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για να περιγράψουν μια femcel, άλλωστε αν ήταν τόσο απλό δεν θα αποτελούσαν το μυστήριο που ανέφερα στον πρόλογο. Θα κρατήσω, όμως, την περιγραφή που δίνουν οι ίδιες στον εαυτό τους.

Οι femcels είναι μια κοινότητα γυναικών στο διαδίκτυο που θεωρούν τους εαυτούς τους ως ανίκανους να έχουν σεξουαλικές ή ρομαντικές σχέσεις, ακριβώς όπως οι incels, μόνο που οι πρώτοι θεωρούν ως πρόβλημα το φεμινισμό, ενώ οι δεύτερες εναποθέτουν την αιτία σε ένα τοξικό μείγμα μισογυνισμού και μη ρεαλιστικών προτύπων ομορφιάς.

Πώς ξεκίνησε η κοινότητα των femcels και τι είναι αυτό που την ενώνει; 

«Ήμασταν όλες άσχημες, δεν αρέσαμε στους άνδρες, τα αγόρια δεν ήθελαν να είναι μαζί μας και ήταν καλό να το αναγνωρίσουμε», αυτό τουλάχιστον δήλωσε στο The Atlantic η Amanda, μια 22χρονη φοιτήτρια από τη Φλόριντα, η οποία ίδρυσε την διαδικτυακή κοινότητα.

Η ίδια επίσης αναφέρθηκε στο πώς διάφορες εκφράσεις του φιλελεύθερου φεμινισμού, της δημιουργούσαν αρνητικά συναισθήματα και την έστρεψαν εν μέρει προς την ταύτιση με τον όρο “femcel”.

«Προτιμώ να μπορώ να μιλάω για το ότι είμαι άσχημη, παρά να προσπαθώ απλώς να πείσω τον εαυτό μου ότι είμαι όμορφη», δήλωσε η ίδια σε μια προσπάθεια να εκφράσει την δυσαρέσκειά της προς την ιδέα του body positivity και στην προσπάθεια που γίνεται πολλές φορές από τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν την “κακή” εμφάνιση ως ένα πρόβλημα που λύνεται με αυτοπεποίθηση.

Η κοινότητα των femcels άρχισε να δημιουργείται και να αναπτύσσεται σε μια πρώτη μορφή μέσω του reddit, κάτω από την ονομασία “Trufemcels”

Σε αντίθεση με την τωρινή μορφή των femcels, αυτό το φόρουμ αποτέλεσε τη βάση του τι σημαίνει να είσαι γυναίκα “incel”. Το φόρουμ πλέον έχει κλείσει, αλλά εκεί οι γυναίκες συζητούσαν για το προνόμιο της ομορφιάς, για το ότι οι άνδρες δύσκολα τις πρόσεχαν και ότι παρόλο που επιθυμούσαν να βρεθούν σε ετεροφυλόφιλες σχέσεις, αυτό δεν ήταν εφικτό. Επίσης, έτειναν να θεωρούν το μισογυνισμό ως μια βασική αιτία των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν και πως θα μπορούσαν να τα ξεπεράσουν μόνο αν ήταν περισσότερο όμορφες.

Παράλληλα, όμως, δανείζονταν ορολογία και από άντρες incels, αναρτώντας σχετικά με τις “Stacys” (το γυναικείο αντίστοιχο του “Chads” για τους incels) και χλεύαζαν την εμφάνιση των γυναικών που θεωρούνται συμβατικά ελκυστικές.

Με λίγα λόγια, οι “femcels” που έθεσαν τα θεμέλια της κοινότητας, τα είχαν με όλους, με τους άνδρες που δεν τις πρόσεχαν, με τις ελκυστικές γυναίκες που δημιουργούσαν μη ρεαλιστικές προσδοκίες, με την κοινωνία και το πώς αυτή παρέα με το μισογυνισμό τους στερούσε την ευκαιρία για μια ρομαντική και σεξουαλική σχέση.

Διαφορές μεταξύ της κοινότητας των incels από αυτήν των femcels

Στις 4 Αυγούστου του 2009, ο George Sodini άνοιξε πυρ σε ένα κέντρο ευεξίας σε ένα προάστιο του Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια.

Τρεις γυναίκες δολοφονήθηκαν και άλλα εννέα άτομα τραυματίστηκαν πριν ο ίδιος αυτοκτονήσει. Ο Sodini, σε έναν ιστότοπο που ήταν καταχωρημένος στο όνομά του, εξέφραζε σεξουαλική απογοήτευση και παράπονα για τις συνεχείς απορρίψεις από γυναίκες.

Ο Sodini και οι ενέργειές του, όχι μόνο δεν καταδικάστηκαν, αλλά δοξάστηκαν από ορισμένα μέλη της κοινότητας των incels.

Τουλάχιστον οκτώ μαζικές δολοφονίες, που οδήγησαν σε συνολικά 61 θανάτους, έχουν διαπραχθεί από το 2014 μέχρι σήμερα από άνδρες που αυτοπροσδιορίστηκαν ως incels ή των οποίων οι δηλώσεις ευθυγραμμίζονται με την ιδεολογία των incels. Έχουν περάσει 13 χρόνια από την πρώτη επίθεση που αποδίδεται στην ιδεολογία των incels, ενώ από το Μάρτιο του τρέχοντος έτους, οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, αναγνώρισαν τους incels ως μια γνήσια εξτρεμιστική ομάδα η οποία αποτελεί αυξανόμενη τρομοκρατική απειλή. 

Πολλοί από τους incels από την αρχή κατηγορούσαν το φεμινισμό για την απώλεια των παραδοσιακών ανδρικών και γυναικείων ρόλων, και θεωρούσαν ότι αυτή η απώλεια τους εμπόδιζε στην εύρεση συντρόφου. Ειδικότερα, πολλοί incels υποστηρίζουν ότι υπήρξε μια χρυσή εποχή κατά την οποία τα ζευγάρια παντρεύονταν νωρίς, ήταν αυστηρά μονογαμικά και ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η εμφάνιση έπαιζε μικρότερο ρόλο στις σχέσεις.

Παράλληλα, μέλη της κοινότητας πιστεύουν ότι οι γυναίκες είναι κατώτερες από τους ίδιους

Παράλληλα, υποστήριζαν ότι πρέπει να τους συμπεριφέρονται ως σεξουαλικά αντικείμενα με λίγα δικαιώματα. Απλοποιώντας την ιδεολογία τους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι incels θεωρούν ότι έχουν ένα αναφαίρετο δικαίωμα στο σεξ και ότι οι γυναίκες δεν θα ‘πρεπε να τους το αρνούνται ποτέ.

Τέλος, η ιδεολογία των incels στην πιο ακραία της μορφή παροτρύνει τη βία κατά των σεξουαλικά ενεργών γυναικών και των πιο επιτυχημένων σεξουαλικά ανδρών, όπως και την σεξουαλική παρενόχληση γυναικών, αλλά και την αυτοκτονία ως ύστατη λύση.

Από την άλλη, οι femcels ενώ στρέφονται στο φεμινισμό ως απάντηση στα προβλήματα τους.

Ταυτόχρονα, τον στρεβλώνουν εισάγοντας στοιχεία μισανδρίας ή ακόμα και εσωτερικευμένου μισογυνισμού, στρέφοντας τον εαυτό τους εναντίον άλλων θηλυκοτήτων. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν στοιχεία που να φανερώνουν ότι οι femcels συνδέονται με περιστατικά βίας κατά των ανδρών ή γυναικών και ούτε υπάρχουν αποδείξεις που να δείχνουν ότι παροτρύνουν τα μέλη τους σε βίαιες πράξεις. 

Είναι οι femcels απλά μια μόδα που θα περάσει;

Όπως οι incels αυξάνονται, έτσι και το διαδικτυακό ενδιαφέρον για τις femcels αυξάνεται. Σύμφωνα με τα Google trends, υπάρχει μια πρόσφατη αύξηση στη χρήση του όρου. Η χρήση του όρου “femcel” έχει γίνει πιο mainstream και πλέον την βλέπουμε να φιγουράρει σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Όμως, πολλές γυναίκες που χρησιμοποιούν τον όρο δεν το κάνουν πλέον με την παραδοσιακή μορφή του, δηλαδή ως μια προσπάθεια να εκφράσουν τη δυσκολία τους να κάνουν σχέση αλλά πιο πολύ φαίνεται να υιοθετούν μια συγκεκριμένη αισθητική.

Η αισθητική αυτή περιλαμβάνει ακατάστατα δωμάτια, μελαγχολική διάθεση, στίχους της Σύλβια Πλαθ και μια άρνηση για να συμβιβαστούν με τα πρότυπα ομορφιάς. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι πολλές από τις γυναίκες που χρησιμοποιούν σήμερα τον όρο “femcel” και την αντίστοιχη αισθητική το κάνουν ως μια ειρωνική απάντηση στη θηλυκότητα και τα “τέλεια” πρότυπα που προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Θυμάστε το sad tumblr girl που άκουγε Lana Del Rey, ντυνόταν στα μαύρα, κάπνιζε, έπινε και να μισούσε όλον τον κόσμο επειδή ήταν κακός μαζί της; Ε, λοιπόν, η femcel του TikTok είναι εξέλιξη του!

Ακόμα και οι προθέσεις των σύγχρονων femcels να μην είναι κακές, ακόμα και αν θέλουν να κριτικάρουν τα πρότυπα ομορφιάς και την προβολή της “τέλειας” ζωής στα κοινωνικά δίκτυα, ή να δείξουν το πόσο cool είναι να μην είσαι cool, είναι το λιγότερο αφελές να θεωρήσουμε ότι μπορούν να κλονίσουν ισχυρές πατριαρχικές και καπιταλιστικές δομές απλά ανεβάζοντας ειρωνικό περιεχόμενο, το οποίο δεν προσφέρει καμία πραγματική ευκαιρία για αλλαγή. 

Προς το παρόν, οι πραγματικές femcels μοιάζουν άκακες, αλλά η κοινότητά τους μπορεί εύκολα να πάρει άλλη τροχιά, όπως είδαμε να συμβαίνει στους incels και η μισανδρία ή τα αρνητικά συναισθήματα προς τις ελκυστικές γυναίκες και τα πρότυπα ομορφιάς να γίνουν έννοιες επικίνδυνες με την πάροδο του χρόνου.

Μπορεί να είναι μια μόδα που σύντομα θα αποτελεί παρελθόν

Κανείς δε μπορεί να είναι σίγουρος. Κάποιες femcels μπορεί να εγκλωβιστούν στο ρόλο της γυναίκας που δεν μπορεί να βρει τον έρωτα, δεν είναι ικανή να αγαπηθεί και άρα είναι καταδικασμένη στη δυστυχία.

Άλλες, πάλι, μπορεί να βρουν το κουράγιο και να επαναπροσδιορίσουν την ευτυχία με τους δικούς τους όρους. Εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να ελπίζουμε για το δεύτερο.

Αν κάτι έχει καθορίσει την τελευταία δεκαετία είναι η έλλειψη σταθερότητας σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Ανάμεσά τους, το ζήτημα της ενοικίασης κατοικίας ξεχωρίζει.

Έρχεται συχνά σαν θέμα στις συζητήσεις, καθώς όλο και περισσότεροι πολίτες αδυνατούν να καλύψουν τη βασική αυτή ανάγκη της στέγασης (aka το ενοίκιο). Είναι ένα σημαντικότατο κοινωνικό, αλλά και οικονομικό ζήτημα, που επιζητά άμεσα λύση.

Η κατοικία δεν είναι απλά ένα κατοχυρωμένο δικαίωμα, αλλά και ένα σημαντικό αγαθό, το οποίο σύμφωνα τον Αμερικανό ψυχολόγο, Αβραάμ Μάσλοου, βρίσκεται στη βάση της πυραμίδας των φυσιολογικών και βιολογικών αναγκών του ανθρώπου. Το σπίτι μας, ο χώρος που ξεκουραζόμαστε και περνάμε πολλές ώρες μέσα στη μέρα και μας παρέχει ασφάλεια, παίζει καταλυτικό ρόλο στην ποιότητα της ζωής μας.

Σήμερα, οι επικρατούσες συνθήκες μπαίνουν εμπόδιο σε αυτή την ανάγκη και εκατομμύρια πολίτες δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν το ενοίκιο του σπιτιού τους. Έτσι, η θαλπωρή και η ασφάλεια γίνεται αόριστη και αμφίβολη. Η σκληρή πραγματικότητα είναι πως πολλοί συνάνθρωποί μας αναγκάζονται ακόμα και να περικόπτουν έξοδα από άλλες βασικές ανάγκες, όπως τα τρόφιμα ή το ρεύμα για να πληρώσουν το ενοίκιο του σπιτιού τους. 

Η ακρίβεια και το υψηλό κόστος δε δίνουν ευκαιρίες για οικονομικά προσιτές κατοικίες και κατ’ επέκταση, για αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών.

Τα στατιστικά μιλούν από μόνα τους

Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα κοιτώντας τους αριθμούς. Σύμφωνα με το ινστιτούτο για την έρευνα και την κοινωνική αλλαγή ETERON και την έρευνα της About People, το 47,8% δυσκολεύεται ή αδυνατεί να πληρώσει το ενοίκιο.

Δηλαδή, 1 στους 2 Έλληνες πολίτες βρίσκεται σε αυτή τη δυσχερή θέση χωρίς να έχει επιλογές που θα μπορέσουν να βελτιώσουν αυτή την επισφάλεια. Υπάρχουν μέτρα και προγράμματα βοήθειας, αλλά απευθύνονται κυρίως στις πιο ευάλωτες ομάδες ή σε όσους ζουν σε ακραίες συνθήκες φτώχειας.

Το 22,1% λαμβάνει επίδομα στέγασης και τα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας για τον Μάιο του 2022, λένε πως χορηγήθηκε σε 285.259 νοικοκυριά. Αυτό, βέβαια, δεν αρκεί και δείχνει μία επιφανειακή λύση στο πρόβλημα, καθώς το ύψος του είναι 70 ευρώ για μονομελές νοικοκυριό και 210 ευρώ για τετραμελή οικογένεια και άνω.

Η πολιτεία και το κράτος, σταθερά, δείχνουν να μην ενδιαφέρονται για τους πολίτες και τις χιλιάδες οικογενειών που ανά ώρα και πάσα στιγμή μπορεί να μείνουν στο δρόμο, επειδή δε μπόρεσαν να πληρώσουν το ενοίκιο και τους έκαναν έξωση.

Οι νέοι και τα όνειρα που μοιάζουν με ουτοπίες

Συζητιέται επίσης συχνά σε παρέες, ειδικότερα νέων ανθρώπων, πώς θα μπορέσει κάποιο άτομο με αυτούς τους μισθούς και αυτή την ακρίβεια να νοικιάσει ένα δικό του σπίτι και να καλύψει εξ ολοκλήρου τα έξοδά του. Πώς να δημιουργηθούν όνειρα και βλέψεις όταν μία τόσο σημαντική κίνηση ανεξαρτητοποίησης είναι σχεδόν ανέφικτη και με τις τιμές των ενοικίων να είναι απαγορευτικές; 

Όπως μας δείχνουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του 2019, έχουμε ως χώρα ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ατόμων ηλικίας 18-34 ετών που ακόμα μένουν μαζί με τους γονείς τους. Το ποσοστό είναι υψηλό ιδιαίτερα στις ηλικίες 25-34 που φτάνει το 67,2% (61,2% για τις γυναίκες και 73,2% για τους άνδρες).

Οι ευθύνες και τα αίτια

Ο αρμόδιος ρυθμιστής, δηλαδή το κράτος, έχει αφήσει ανεξέλεγκτη την επιχειρηματικότητα στις επενδύσεις κατοικιών και μπροστά στα οικονομικά οφέλη, παραμερίζεται η ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ατόμων. Επιτρέπει αυτή την κατάσταση ενώ “κλείνει το μάτι” στην ελίτ των ακινήτων που πλουτίζουν, όσο κάποιοι ζουν μία δυσβάσταχτη πραγματικότητα. 

Η ιδέα πως το “ελεύθερο χέρι” της αγοράς θα λύσει το πρόβλημα, αυξάνει τα ενοίκια, ενώ η επέκταση των Airbnb και οι ξένες επενδύσεις σε ακίνητα δεν αφήνουν τετραγωνικού χώρου για τις χαμηλότερες τάξεις που αγωνιούν για το πως θα τα βγάλουν πέρα με την εύρεση προσιτής οικονομικά κατοικίας.

Το θέμα δε δείχνει να απασχολεί τους υπεύθυνους ώστε να κάνουν άμεσα κάτι προκειμένου να μειώσουν τις δυσκολίες των ενοικιαστών. Το κόστος στέγασης την περίοδο Μάιος 2021-Μάιος 2022 αυξήθηκε κατά 36,1%, αποτελώντας με διαφορά την κατηγορία αγαθών και υπηρεσιών με τη μεγαλύτερη αύξηση όπως μας δείχνουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, μέσα από τον υπολογισμό του εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Μελέτη της E- Real Estates για την έλλειψη στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα ξεκινάει από το 2012, μετά την κατάργηση του Οργανισμού Εργατικής κατοικίας (ΟΕΚ) και Εργατικής Εστίας (ΟΕΕ) λόγω μνημονικής υποχρέωσης.

Οι ενδεχόμενες λύσεις

Φαίνεται πως παρόλο το δύσβατο περιβάλλον στις ενοικιάσεις, υπάρχουν σοβαρές αντιπροτάσεις που θα μπορούσαν, αν όχι να φτιάξουν, σίγουρα να βελτιώσουν την κατάσταση και να φέρουν θετικές αλλαγές. 

Tο Policy Map του ETERON δίνει τις σημαντικότερες λύσεις με συγκεκριμένες προτάσεις και στοιχεία:

1. Αξιοποίηση των άδειων κτιρίων, δημοσίων και ιδιωτικών.
2. Κίνητρα στους ιδιοκτήτες: Φοροελαφρύνσεις, εγγυήσεις καταβολής ενοικίου, επιδότηση εργασιών αναβάθμισης του ακινήτου.
3. Αύξηση επιδόματος ενοικίου και μεγαλύτερη κάλυψη δικαιούχων.
4. Εκ νέου κατασκευή κοινωνικών και οικονομικά προσιτών κατοικιών (παρότι κρίνεται ως δύσκολο εγχείρημα, έχει σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης.)
5. Να μπει ένα πλαφόν στις τιμές των ενοικίων.
6. Έλεγχος κερδοσκοπικών επενδύσεων και χρηματιστικοποίησης κατοικιών.
7. Δημιουργία φορέα υποστηριζόμενης στέγης.
8. Προστασία και ενδυνάμωση ενοικιαστών/ριών, αύξηση μισθών/θέσεων εργασίας.

Η ευθύνη μας ως πολίτες

Το θέμα που πρέπει να τεθεί δυναμικά στον δημόσιο διάλογο, είναι μέχρι πότε θα ανεχόμαστε να παρακολουθούμε πραγματικότητες που απαξιώνουν την ίδια την έννοια της ανθρώπινης ζωής.

Υπάρχουν προτάσεις, υπάρχουν αιτήματα. Γιατί, λοιπόν, ενώ το πρόβλημα έχει λύσεις συνεχίζουν άνθρωποι να πετιούνται στο δρόμο; Ως πολίτες πρέπει να αντιληφθούμε την οριακή κατάσταση που βρισκόμαστε και να μην επιτρέψουμε την περαιτέρω απαξίωση και υποτίμηση των αναγκών μας.

Είναι θέμα ηθικής, κοινωνικής και πολιτικής να μεριμνούμε για τους γηραιότερους, τους ασθενείς, τα παιδιά, τις οικογένειες και τους νέους που οραματίζονται ένα καλύτερο μέλλον.

Είναι οι άνθρωποί μας, είμαστε εμείς. Και είμαστε οι μόνοι που μπορούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον, πολύ καλύτερα από τους κυβερνώντες, κάποιοι από τους οποίους διαθέτουν δεκάδες σπίτια και δεν έχουν ζήσει ποτέ στο ενοίκιο και με την ανασφάλεια να τους χτυπάει την πόρτα καθημερινά.