Τι μπορείς να κάνεις όταν νιώθεις ότι ο χρόνος κυλά αμείλικτος;

Αν μη τι άλλο, η καθημερινότητα θα ήταν πολύ πιο ισορροπημένη αν υπήρχε ένα κουμπί που θα έβαζε κάθε γεγονός και κάθε κατάσταση σε slow motion.

Έτσι ώστε να υπάρχει περισσότερος για να αφουγκραστούμε, να επεξεργαστούμε, να αναλύσουμε και να ζυγίσουμε αποτελεσματικά το καθετί. Τώρα, είμαστε έρμαια στον αέναο, φαύλο κύκλο του ρολογιού.

Στις 9:00 πρέπει να είσαι στο γραφείο. Το λεωφορείο περνάει στις 8:30, οπότε πρέπει να είσαι στη στάση λίγο νωρίτερα για να το προλάβεις. Στις 18:00 έχεις κανονίσει καφέ, αλλά πλάκωσε πολλή δουλειά και δεν προλαβαίνεις να είσαι στην ώρα σου.

Στις 21:00 θέλεις να μαγειρέψεις, να κάνεις ένα ντους και να δεις την αγαπημένη σου σειρά, αλλά έχει κίνηση στη δρόμο και επιστρέφεις σπίτι στις 22:30. Είχες και pilates το απόγευμα, αλλά το ανέβαλες γιατί ήσουν κομμάτια.

Ένας ατέρμονος και άκαρπος αγώνας δρόμου, χωρίς ουσία, σε πολλές περιπτώσεις.

Μπορεί να αντιμετωπιστεί, τέλος πάντων, όλο αυτό;

Όσο εξιδανικευμένο κι αν παρουσιάζεται το σενάριο να «παγώνει», κατά κάποιον τρόπο ο χρόνος, θα παραμένει πάντοτε ουτοπικό.

Εντούτοις, η Renate Meyer, ψυχολόγος και ιδρύτρια του «The Elegant Warrior», υποστηρίζει ότι: «Το άγχος που σχετίζεται με το χρόνο είναι, επί της ουσίας, η αίσθηση ότι ο χρόνος δεν επαρκεί ποτέ και ότι δεν κάνεις αρκετές από τις δραστηριότητες που θα μπορούσες ή θα ήθελες στο προσφερόμενο χρονικό πλαίσιο».

Επίσης, εξηγεί ότι όσο περισσότερο εστιάζουμε στο πόσο περιορισμένος είναι ο χρόνος μας, τόσο ενισχύουμε, άμεσα ή έμμεσα, την αρνητική αυτή στάση. Μια συνθήκη που λειτουργεί αμφίδρομα, χωρίς αρχή, μέση και τέλος.

«Όσο περισσότερο ανησυχείς για το χρόνο, τόσο περισσότερο ο χρόνος μοιάζει με κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχείς», προσθέτει.

Συνεχίζοντας, η Meyer υπογραμμίζει ότι, παρ’ όλο που δεν μπορούμε να «παγώσουμε» το χρόνο, είμαστε σε θέση να ακολουθήσουμε μια σειρά από πρακτικές, προκειμένου να αναδιαμορφωθεί στον εγκέφαλό μας άρδην ο τρόπος που τον αντιλαμβανόμαστε.

@femalepeterparker

And then I just sit here and don’t do anything because there’s “not enough time” 😭 #timeblindness #relatable #Lifestyle

♬ original sound – Jess Parker

Ιδού, λοιπόν, 5 βήματα για να αποκτήσουμε την αίσθηση ότι έχουμε περισσότερο χρόνο στη διάθεσή μας.

Εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας

Όχι κάτι συγκεκριμένο, οτιδήποτε εναρμονίζεται με τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του καθενός.

Από την ανακάλυψη μιας νέας συνταγής, μέχρι ένα χόμπι είναι ατελείωτες οι δραστηριότητες που μπορούμε να επιλέξουμε.

Όπως αναφέρει η Meyer: «Αν ανακαλύπτετε διαρκώς νέες δεξιότητες, τότε θα βρίσκεται σε εγρήγορση ο εγκέφαλός σας, γεγονός που συνδέεται με την αίσθηση ότι αξιοποιείται επαρκώς ο χρόνος σας».

Στις διακοπές και στα ταξίδια λέμε ΝΑΙ, δίχως δεύτερη σκέψη

Δουλείες. Προθεσμίες. Υποχρεώσεις.

Το τρίπτυχο της σύγχρονης εποχής που μονοπωλεί το ενδιαφέρον μας και μπορεί, με μαθηματική ακρίβεια, να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία.

Ωστόσο, αν πάρουμε την παρέα ή τη σχέση μας και πάμε ένα roadtrip το Σαββατοκύριακο σε μία όμορφη, κοντινή πόλη, τότε αυτομάτως θα μπούμε σε μία διαδικασία αποσυμπίεσης.

Μιας και θα επικεντρωθούμε στο σχεδιασμό αυτής της μικρής απόδρασης, αναζητώντας συγχρόνως τα ιδανικά μέρη για καφέ, για φαγητό ή, τέλος πάντων, τουριστικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, θα αποσυνδεθούμε απο πιεστικά deadlines και tasks.

Όσο κι αν αισθάνεσαι ότι δεν έχεις χρόνο για τέτοια, δοκίμασέ το!

Θα καταλάβεις τη διαφορά.

Αυθορμητισμός: Ένα θείο δώρο που πολλοί δεν εκτιμούν

Κι όμως, το να λειτουργείς αυθόρμητα, χωρίς φίλτρο, σε βάζει σε μία διαδικασία να περνάς πιο αναίμακτα το χρόνο σου και, κατ’ επέκταση, να τον αξιολογείς καλύτερα.

Νέες γνωριμίες – και γιατί όχι;

Οι συναντήσεις με φίλους ή η γνωριμία με νέες παρέες διασφαλίζει, ως επί το πλείστον, ότι ο χρόνος περνά πιο αργά. Κι αυτό, διότι, βάσει των όσων υποστηρίζει η Meyer:

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αντίληψή μας για το χρόνο είναι πολύ πιο αργή όταν είμαστε παιδιά. Επομένως, το να κάνουμε οτιδήποτε μας ωθεί να αισθανόμαστε και πάλι παιδιά, θα μπορούσε να συμβάλλει σε έναν βαθμό στη διαφοροποίηση του πώς αντιλαμβανόμαστε το χρόνο».

Διατηρώντας τις αναμνήσεις μας ζωντανές

Λόγω της αστραπιαίας ταχύτητας με την οποία συμβαίνουν όλα γύρω μας, είναι εξαιρετικά δύσκολη η διαδικασία της επεξεργασίας και της σκέψης.

Παρ’ όλα αυτά, αν πάρουμε ένα λεπτό για να αναλογιστούμε όλα όσα συνέβησαν στο τέλος της ημέρας ή την προηγούμενη ημέρα, θα αντιληφθούμε, πιθανότατα, ότι η διάρκεια του προσφερόμενου χρονικού πλαισίου διαφέρει από εκείνη που είχαμε κατά νου.

Ειδικότερα, η Meyer θεωρεί πως: 

«Οι περισσότερες μέρες περνούν τόσο γρήγορα που δεν αφιερώνουμε ποτέ πραγματικά χρόνο για να επεξεργαστούμε όλα τα δεδομένα. Μελέτες έχουν δείξει ότι εάν επιβραδύνετε για μια στιγμή και ρίξετε μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν, μπορεί να συνειδητοποιήσετε ότι ο χρόνος είναι περισσότερος απ’ όσο νομίζετε».

«Επιπλέον, η εξάσκηση της ενσυνειδητότητας ενδέχεται να αποτελέσει τη θεμέλιο λίθο στο να επιβραδύνετε με τον σωστό τρόπο».

Πιθανότατα, η γενιά μας να είναι η πιο αγχωμένη απ’ όλες τις προηγούμενες.

Σαφώς, ανέκαθεν υπήρχαν προσωπικά και κοινωνικοπολιτικά προβλήματα, όμως οι νεότερες γενιές καλούνται να ανταπεξέλθουν σ’ ένα μεταβατικό κλίμα παραμορφωτικών μεταρρυθμίσεων, σε μία προσπάθεια να συμβαδίσει η χώρα μας με τα πρότυπα του εξωτερικού.

Αλλά ακριβώς επειδή η πολιτεία δεν έχει καταφέρει να καλύψει ακόμη τα θεμελιώδη ζητήματα της υγείας, της παιδείας και της αξιοπρεπούς εργασίας, οι όποιες παρεμβάσεις δεν επιλύουν ουσιαστικά το πρόβλημα, απλώς το «καλύπτουν» επιφανειακά.

Ζούμε στην εποχή που οι σπουδές δεν έχουν την αξία που είχαν κάποτε, ακριβώς επειδή ο κόπος των φοιτητικών χρόνων δεν εξαργυρώνεται με μία αξιόλογη θέση εργασίας στο πεδίο του εκάστοτε πτυχίου.

Συν τοις άλλοις, ο μέσος μισθός αυτή τη στιγμή δεν ανταποκρίνεται στις ολοένα αυξανόμενες οικονομικές απαιτήσεις των πάγιων μηνιαίων εσόδων, ενώ η διαφθορά βρίσκεται στο απόγειό της.

Αυτοί είναι μερικοί μόνο παράγονες που ωθούν τους νέους να επιλέξουν τη μετανάστευση, λόγω του ότι αισθάνονται προδομένοι από την ίδια τους την πατρίδα.

Οπότε, αποφασίζουν να ταξιδέψουν στο άγνωστο, αναζητώντας ανθρώπους που θα τους πιστέψουν, θα επενδύσουν σε αυτούς και θα τους ανταμείψουν ανάλογα – αντί να τους αποκαλούν «τεμπέληδες» και «επαναστάτες του πληκτρολογίου».

Σ’ ένα τέτοιο χαώδες κλίμα, το άγχος και οι ψυχικές διαταραχές ανθίζουν ολοένα και περισσότερο, ενώ παράλληλα ο χρόνος δεν είναι ποτέ αρκετός αφού σε ένα 24ωρο πρέπει να χωρέσουν οι εργασιακές υποχρεώσεις, η ενασχόληση με το σπίτι, η παρακολούθηση κάποιου μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών, η κοινωνική ζωή και ο χρόνος που αφιερώνουμε στον εαυτό μας.

Άραγε, είναι εφικτός αυτός ο συνδυασμός;

Μετά το clean girl, ήρθε η mob wife να μας «βάλει τα γυαλιά». Μήπως όμως πριν τρέξουμε στα μαγαζιά για να αγοράσουμε όσα προστάζει η νέα μόδα του TikTok, να αναλογιστούμε τι κρύβεται πίσω από όλα αυτά τα trends;

Λεοπάρ γούνες, φουσκωτά μαλλιά, υπερμεγέθη μαύρα γυαλιά και έντονα χρυσά κοσμήματα. Η νέα μόδα του TikTok ντύνει τις γυναίκες σαν συζύγους μαφιόζων. Το hashtag #mobwife σημειώνει ήδη εκατομμύρια προβολές και πρόκειται για τη νεότερη μόδα που προκαλεί φρενίτιδα στις γυναίκες παγκοσμίως, με τα μεγαλύτερα fashion brands να κρατούν σημειώσεις. 

H νέα μαξιμαλιστική νεόπλουτη αισθητική, που αντλεί έμπνευση από τηλεοπτικούς χαρακτήρες όπως η επική Carmela Soprano της σειράς του HBO «The Sopranos» και η Karen Hill του «Goodfellas», δίνει στις γυναίκες τη δυνατότητα να ντυθούν extra και να ζήσουν το δικό τους «μαφιόζικο όνειρο». Ακούγεται προβληματικό; Ίσως γιατί είναι.

Η υιοθέτηση συγκεκριμένων trends επειδή έγιναν viral στο TikTok δεν είναι κάτι καινούριο. Το περασμένο έτος και μόνο είδαμε πάνω από 10 διαφορετικές τάσεις να κατακλύζουν την πλατφόρμα και να μας οδηγούν στα μαγαζιά προκειμένου να τις αντιγράψουμε.

Το Barbiecore έντυσε εκατομμύρια ανθρώπους με ροζ ρούχα στην απόηχο της κυκλοφορίας της Barbie ταινίας, τα λουλουδάτα καλοκαιρινά φορέματα έγιναν statement κομμάτι χάρη στο Cottagecore, η μεσογειακή αισθητική πήρε τα πάνω της με το Tomato Girl, ενώ τα Mermaidcore, Balletcore και Blokette σημείωσαν συνολικά πάνω από 10 δισεκατομμύρια προβολές.

Με διαφορά, όμως, τη μεγαλύτερη επιτυχία το 2023 σημείωσε η μόδα του “clean girl”, ιέρεια του οποίου ήταν και παραμένει η Hailey Bieber. Τα μυστικά της επιτυχίας του συγκεκριμένου look είναι η αλαβάστρινη επιδερμίδα, το περιποιημένο μαλλί σε χαμηλό κότσο, οι λευκοί και μπεζ τόνοι στα ρούχα και το διακριτικό μακιγιάζ. 

Είναι ατυχές, αλλά δεν προκαλεί έκπληξη το ότι αυτό το TikTok trend κάνει “check” σε πολλά στερεοτυπικά κουτάκια, καθώς δίνεται η εντύπωση ότι αφορά κυρίως νέες, λευκές, αδύνατες και.. πλούσιες γυναίκες. Άλλωστε, η συγκεκριμένη τάση πάει πακέτο με το quiet luxury και το old money aesthetic, δίνοντας υπερβολική αξία στο όνειρο της απόκτησης πλούτου και ρομαντικοποιώντας την ταξική ανισότητα.

Στο ίδιο μήκος κύματος κυμαίνεται και η mob wife μόδα, παρόλο που στην όψη είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Το nude lip gloss αντικαθίσταται από το κόκκινο κραγιόν, τα λευκά ρούχα από τα μαύρα, το old money από τον νεοπλουτισμό. Όμως και στις δύο περιπτώσεις ο υποθετικός πλούτος αποτελεί βασικό κριτήριο, δίνοντας έτσι την εντύπωση πως η μόδα και η αισθητική των ρούχων καθορίζονται από το ποιος πλούσιος επιλέγει να τα φορέσει. Όσο να ‘ναι, αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίσει.

Η επιθυμία έκφρασης της προσωπικής αισθητικής και της διαφορετικότητάς μας είναι αυτά που θα έπρεπε να μας ωθούν στο να επιλέγουμε τι θα φορέσουμε και στο αν θα ακολουθήσουμε μινιμαλιστική ή μαξιμαλιστική προσέγγιση και όχι η κρυφή επιθυμία να μοιάσουμε σε άτομα που ξεχωρίζουν χάρη στην αφθονία χρημάτων τους, πόσο μάλλον όταν αυτά έχουν αποκτηθεί παράνομα.

Η γκλαμουροποίηση της μαφιόζικης παρανομίας «για τη μόδα» κρύβει από πίσω της ακόμα ένα πρόβλημα. Όταν βάζεις το animal print ρούχο σου σκεπτόμενη ότι μοιάζεις με τη Michelle Pfeiffer στο “Married to the Mob”, ξεχνάς ότι η ζωή δεν είναι χολιγουντιανή ταινία και οι γυναίκες των μαφιόζων έχουν σάρκα και οστά και ιδιαίτερα αρνητική άποψη για αυτή τη μόδα. 

«Αν δεν έχεις ξυπνήσει για το σχολείο με την αστυνομία στο σπίτι σου να αναζητά τον μπαμπά σου, δεν σου αξίζει να φοράς αυτό το παλτό και να μιλάς για μαφιόζικη αισθητική» λέει μια γυναίκα στο TikTok. «Δεν είναι απλά ένα makeup look. Είναι το να είσαι παντρεμένη μόνο και μόνο για να μην υποχρεωθείς λόγω νόμου να καταθέσεις εναντίον του άντρα σου στο δικαστήριο» συμπληρώνει μια χρήστρια τονίζοντας την αρνητική πλευρά της tiktok-ποίησης ενός εξαιρετικά δύσκολου τρόπου ζωής για τα likes. 

Για cultural appropriation κάνουν λόγο και πολλές Ιταλίδες γυναίκες. «Η κουλτούρα μας δεν είναι η στολή σου» λένε και δεν τις κατηγορούμε. 

Την ίδια ώρα, η ζήτηση για vintage αληθινές γούνες σημειώνει ανοδική πορεία από το 2020 και αν κρίνουμε από το συγκεκριμένο trend, αναμένεται να αυξηθεί και άλλο. Πώς γίνεται να υπάρχει σήμερα τόση ενημέρωση γύρω από την ανηθικότητα του να φοράς γούνα πραγματικού ζώου και την ίδια ώρα να αυξάνεται η αγορά τους; 

Γενικότερα, γιατί βομβαρδιζόμαστε συνεχώς με νέες μόδες που με μαθηματική ακρίβεια οδηγούν τους πάντες σε καταναλωτική μανία αγνοώντας κάθε προσπάθεια για απόκτηση ηθικής συνείδησης; Επίσης, γιατί όλες αυτές οι μόδες απευθύνονται κυρίως σε γυναίκες; Μήπως επειδή η ιδέα του να σταματήσουμε να μπαίνουμε σε καλούπια που φτιάχτηκαν από άλλους και να ενισχύσουμε την διαφορετικότητα της καθεμιάς, τρομάζει;

Τα ερωτήματα είναι πολλά και τα trends ακόμα περισσότερα. Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον θα γίνει μόδα το να είμαστε λίγο περισσότερο ο εαυτός μας.

Είναι κομβικής σημασίας η δράση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ειδικά σε μία χώρα όπως η Ελλάδα που αντιμετωπίζει διαρκείς κρίσεις.

Η περίοδος που διανύουμε, ειδικότερα από τις εκλογές και έπειτα, δείχνει μία εδραίωση για τα καλά του τρόπου διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, αφού για δεύτερη συνεχόμενη τετραετία βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας. Παράλληλα, η ήττα της θεσμικής αριστεράς δημιουργεί ένα αντιπολιτευτικό κλίμα με μειωμένη πυγμή, σε σχέση με αυτή που ίσως υπήρχε άλλοτε. Εντός του κοινοβουλίου, η αντιπολίτευση παίρνει έναν αόριστα ρηχό έως αόρατο ρόλο, ενώ τα ακροδεξιά κόμματα στη Βουλή λειτουργούν, συχνά, ως δεκανίκια της εξουσίας. 

Η αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ έχει εδώ και καιρό αμβλύνει το ρόλο της ως ριζοσπαστικό κόμμα, ειδικά όμως έπειτα από την είσοδο του Στέφανου Κασσελάκη στο πολιτικό κάδρο. Η αντιπολιτευτική «αντίσταση» είχε εξασθενήσει ήδη πρωτύτερα, όταν στη θέση του αρχηγού του κόμματος βρισκόταν ο Αλέξης Τσίπρας. Την προηγούμενη τετραετία, είδαμε μία από τις χειρότερες κυβερνήσεις των τελευταίων ετών και πολλά κοινωνικά πολιτικά και υγειονομικά αδιέξοδα, κι όμως η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να πείσει για τη δυναμική της.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI

Πέρα από την δημοκρατική αντιπαράθεση εντός του κοινοβουλίου, μία ισχυρή αντιπολίτευση υπάρχει για να ελέγχει την κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα των εκλογών είναι και μία επιταγή εκπροσώπησης του λαού από το δεύτερο κόμμα, το οποίο στήριξε και εμπιστεύθηκε. Ενώ, λοιπόν, οι πολιτικές της κυβέρνησης πλήττουν σε πολλά επίπεδα τους πολίτες, με τον κόσμο να μάχεται καθημερινά για τα αυτονόητα, δεν υπάρχει μία ισχυρή αντιπολιτευτική φωνή να ταράξει τα νερά.

Η κυβέρνηση παίρνει αποφάσεις, χωρίς κάποια αντιπολιτευτική τροχοπέδη και κατ’ επέκταση, ο κόσμος δε εκπροσωπείται ενεργά εντός του κοινοβουλίου. Οι πολιτικές διαμάχες μεταξύ των βουλευτών για φλέγοντα ζητήματα, κυμαίνονται μεταξύ ανούσιων και παρωχημένων δηλώσεων, όπως όταν πρόσφατα ο Δημήτρης Νάτσιος, πρόεδρος του κόμματος Νίκης, σε τοποθέτησή του έφερε στη Βουλή την απόφαση της Ιεράς συνόδου για τα ομόφυλα ζευγάρια. Η αντιπολίτευση σήμερα δεν φαίνεται να αφουγκράζεται τις ανάγκες των πολιτών, οι οποίες καταλήγουν να εκπροσωπούνται από γραφικότητες και δηλώσεις που δεν συγκινούν.

Μια ισχυρή αξιωματική αντιπολίτευση, ωστόσο, χρειάζεται για να κρατάει τις ισορροπίες και να μάχεται για την Δημοκρατία και την ισονομία. Το έργο της πρέπει να αναδεικνύει στο ευρύ κοινό τα κακώς κείμενα της κυβέρνησης, ζητώντας το δίκαιο και προβάλλοντας αντιστάσεις και εναλλακτικές λύσεις. Η προάσπιση δικαιωμάτων που πλήττονται από τα σχέδια της κυβέρνησης πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στην αντιπολιτευτική ατζέντα.

Δε βρισκόμαστε φυσικά σε ένα ιδανικό κοινωνικοπολιτικό τοπίο. Οι εξώσεις, η αστυνομική βία, η ακρίβεια, δείχνουν ένα καλά οργανωμένο σχέδιο υποβάθμισης της ποιότητα ζωής των πολιτών. Οι προοδευτικές φωνές για υπεράσπιση των πολιτών, οι μαχητικοί λόγοι και οι αντιπαραθέσεις, παρόλο που είναι πιο αναγκαία από ποτέ, είναι εξασθενημένες και δεν παρακινούν με θέρμη την ενασχόληση με το πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας τους πολίτες.

Τι έκανε η αντιπολίτευση όταν πρόσφατα ακούστηκαν χυδαίες ομοφοβικές δηλώσεις από το κόμμα Νίκη εντός της Βουλής; Που βρίσκεται ο ριζοσπαστισμός, όταν η συνεχής υποβάθμιση της δημόσιας παιδείας ανοίγει δρόμο στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με την μόνη ουσιαστική αντίδραση αυτή των φοιτητών, να μην εκπροσωπείται σε θεσμικό επίπεδο;

Πρόσφατα, το Υπουργείο Μεταφορών με μία αδιανόητη απόφαση επέτρεψε σε ΜΜΜ και ΚΤΕΛ να αρνούνται την πρόσβαση σε αναπήρους. Ολόκληρες κοινωνικές ομάδες αποκλείονται με θρασύτατες κυβερνητικές αποφάσεις που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν είχαμε αντιδράσεις από την αξιωματική αντιπολίτευση ούτε όταν πριν ένα μήνα αυξήθηκαν οι μισθοί των εξωκοινοβουλευτικών υπουργών και υφυπουργών, τη στιγμή που οι περισσότεροι εργαζόμενοι δυσκολεύονται να βγάλουν το μήνα. Φαίνεται πως η αξιωματική αντιπολίτευση δεν επιδιώκει ρήξη με το σύστημα, ενώ τα όσα διακυβεύονται, είναι ήδη αρκετά για να προκαλέσουν οργή στους πολίτες.

Στο παρελθόν, στη Βουλή έχουν δοθεί επικές μάχες, οι οποίες εκτός των άλλων πυροδοτούσαν τον δημόσιο διάλογο και διαμόρφωναν την κοινή γνώμη. Με την είσοδο των social media, το «έργο» αυτό έχει περάσει στην διαδικτυακή σφαίρα. Η αναζήτηση αλλαγής είναι αναγκαία.

Βουλή, 26 Ιανουαρίου 2024. (ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI)

Χρειαζόμαστε μια αντιπολίτευση που να απαιτεί, να καταγγέλλει, να έχει κοινωνική απεύθυνση και να αναλαμβάνει ευθύνες μπροστά στον ευτελισμό μιας δήθεν ανάπτυξης. 

Χρέος μας παραμένει η ενεργή συμμετοχή σε θέματα που αφορούν τις ζωές μας, χωρίς εκπροσώπηση και αναμονή από μεσάζοντες. Το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο πρέπει να ξαναγεννηθεί, καθώς ο λαός επωμίζεται τα βάρη πολιτικών αποφάσεων. Αν και η αντιπολίτευση δεν είναι σε θέση να απαιτήσει αλλαγές, η συλλογική προσπάθεια των πολιτών, φέρει την ευθύνη για το πολιτικό μέλλον της χώρας.

Αν δε δημιουργηθούν θύλακες αντίστασης σε όσα συμβαίνουν, η πολιτική πραγματικότητα θα είναι μονοδιάστατα δεξιά και ελιτιστική, με μία κυβέρνηση οικογενειοκρατίας, να ελέγχει τα ΜΜΕ και όλο το πολιτικό παιχνίδι, χωρίς αντίπαλο.

Σίγουρα, περισσότερες απ’ όσες θα ήθελες να παραδεχτείς! 

Σε μια πολυάσχολη καθημερινότητα με γεύματα σε εστιατόρια και σε ταχυφαγεία, ουκ ολίγες φορές προσπαθούμε να δώσουμε μια νότα άνεσης στις συνήθειές μας, η οποία όμως καταλήγει να μεταφράζεται σε δέκα λεπτά μαγειρέματος και μία ώρα καθαριότητας. Έτσι, το μαγείρεμα ακόμη και μίας απλής συνταγής, κάποιες μέρες της εβδομάδας, φαντάζει βουνό.

Από μακαρόνια με βούτυρο μέχρι πλατό τυριών, όσα άτομα συμμετέχουν στο εν λόγω trend, δείχνουν γεύματα με απλά συστατικά που χρειάζονται φαντασία και ελάχιστο – έως μηδενικό –  χρόνο προετοιμασίας. Όλο αυτό φαίνεται να ξεκίνησε από τη δημιουργό περιεχομένου Olivia Maher (@liviemaher), η οποία σε ένα βίντεό της ανέφερε πως είδε στο TikTok μία κοπέλα να αναφέρει ότι στο μεσαίωνα, οι χωρικοί κατανάλωναν μόνο ψωμί και τυρί.

Ένα γεύμα που σίγουρα δεν το λες ελκυστικό για τη σημερινή εποχή, αλλά η Olivia τότε συνειδητοποίησε ότι γι’ αυτήν το τυρί και το ψωμί είναι μια ιδανική επιλογή για εύκολο δείπνο. Έπειτα, η TikToker ξεκίνησε να προβάλλει τα γεύματά της, τα οποία, παρ’ όλο που, εκ πρώτης όψεως, ήταν απλά, είχαν μεγάλη ποικιλία. Κάπως έτσι, «γεννήθηκε» και το όνομα «Girl Dinner» – ή αλλιώς, «Medieval Peasant (Χωρικός του Μεσαίωνα)».

Αδιαμφισβήτητα, οι περισσότεροι εξ ημών έχουμε αντικαταστήσει ένα γεύμα με μία φέτα ψωμί και αλλαντικά για λόγους ευκολίας και οικονομίας χρόνου. Εντούτοις, εν προκειμένω η Maher έδωσε μια άκρως ρεαλιστική οπτική στα εύκολα πιάτα. Επρόκειτο για ένα γεύμα που θα μπορούσαμε όλοι να ετοιμάσουμε, χωρίς ιδιαίτερη μαεστρία και περίτεχνα υλικά. Το βίντεο έχει συγκεντρώσει, μέχρι σήμερα, πάνω από δύο εκατομμύρια προβολές και έχει εμπνεύσει αμέτρητους χρήστες να μοιράζονται τα γεύματά τους. Αν και το «Girl Dinner» έχει αγαπηθεί κυρίως από γυναίκες, μπορεί ο καθένας να συμμετάσχει, έχοντας πάντα κατά νου ότι ο μοναδικός κανόνας είναι… ότι δεν υπάρχουν κανόνες!

Και πράγματι, παρουσιάζονται άπειρες εναλλακτικές από τους TikTokers, όπως αλμυρές επιλογές με τυρί, κράκερ, ελιές και ομελέτα. Ακόμη, οι γλυκές προτάσεις περιλαμβάνουν κέικ, σοκολάτα με marshmallows – ή απλώς, ένα γιαούρτι με κανέλα.

Ο φόρτος εργασίας και οι αστραπιαίοι ρυθμοί της καθημερινότητας επιβαρύνουν όχι μόνο το πρόγραμμά μας, αλλά αθροιστικά τη ζωή μας – ψυχικά και σωματικά. Ένα trend στο TikTok, λοιπόν, το οποίο δείχνει πόσο σημαντικό είναι τα γεύματά μας να μην μας προκαλούν επιπλέον πίεση και άγχος, αποκαλύπτει μία πλευρά πιο ανθρώπινη των δημιουργών περιεχομένου.

Αυτή την πλευρά που ίσως θα έπρεπε να βλέπουμε πιο συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μία πλευρά που δεν είναι τόσο στιλιζαρισμένη, αλλά αυθόρμητη και ανεπιτήδευτη. Παράλληλα, οι Millennials και οι Gen Zers είναι από τις πιο μοναχικές γενιές που έχουν καταγραφεί και προτιμούν να απολαμβάνουν το φαγητό τους μόνοι, μπροστά σε κάποια οθόνη – τουλάχιστον τις εργάσιμες μέρες. Ειδικά μετά την έλευση της πανδημίας, τα οικογενειακά δείπνα, ακόμη και τα σαββατοκύριακα, περιορίστηκαν λόγω του νέου αυτού τρόπου ζωής.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να αναφερθεί ότι υπάρχουν και TikTokers που, στο πλαίσιο του trend, προωθούν, εκούσια ή ακούσια, ανθυγιεινά διατροφικά πρότυπα και εδραιώνουν περαιτέρω την κουλτούρα της δίαιτας. Παραδείγματος χάρη, υπάρχουν βίντεο που υποστηρίζουν ότι απολαμβάνουν το γεύμα τους, γεμίζοντας ένα μπολ με… παγάκια!

Συνεπώς, είναι απαραίτητη η οξυμένη κριτική σκέψη σε τέτοιου είδους περιπτώσεις.

Αν μη τι άλλο, η δυνατότητα, ως ενήλικας πλέον, να φτιάξεις ένα πιάτο με διαφορετικά τρόφιμα είναι σίγουρα πιο δημιουργική, πιο γρήγορη και, ενδεχομένως, πιο οικονομική από το να παραγγείλεις φαγητό. Εκτός αυτού, προσφέρεται απλόχερα και το περιθώριο της δημιουργίας ενός γεύματος με υψηλή διατροφική αξία. Επί της ουσίας, το μήνυμα που περνά, μεταξύ άλλων, το “Girl Dinner” συνδέεται άρρηκτα με τη σημασία της υγιεινής διατροφής, με την αποτελεσματική συχνότητα στα γεύματα, ενώ αποδεικνύει ταυτόχρονα ότι το φαγητό δεν χρειάζεται απαραίτητα να σηματοδοτεί κάτι κουραστικό και περίπλοκο.

Αρκεί να ικανοποιεί τις ανάγκες μας σωματικά και ψυχικά.

Η παιδεία που προσφέρεται σε μία χώρα, ως επί το πλείστον, αντανακλάται στον τρόπο λειτουργίας της, στις κοινωνικές τάσεις, στη νοοτροπία των πολιτών και στο συνολικό σύστημα διαβίωσης. Στην Ελλάδα, οι συνθήκες γύρω από τον πυρήνα και τις επιδιώξεις της παιδείας δεν έχουν ωριμάσει σε ικανοποιητικό βαθμό, έτσι ώστε η χώρα μας να ανταγωνίζεται άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου παράγεται ουσιαστικό έργο. Για την ακρίβεια, παρατηρείται πεισματική άρνηση ως προς μια ενδεχόμενη εξέλιξη, υιοθετώντας πρότυπα του εξωτερικού, τα οποία, αποδεδειγμένα, απέφεραν καρπούς. Αυτό μεταφράζεται σε στείρα γνώση, παπαγαλία, απαρχαιωμένα σχολικά εγχειρίδια και παντελή αδιαφορία για την ουσιώδη αγωγή του αναπτυσσόμενου ανθρώπου, καταλήγοντας στην κορωνίδα των προβλημάτων: Τις Πανελλήνιες εξετάσεις.

Παρά το γεγονός ότι η αποτελεσματικότητα του υφιστάμενου συστήματος για την εισαγωγή των νέων στο Πανεπιστήμιο έχει αμφισβητηθεί ουκ ολίγες φορές, προφανώς θα χρειαζόταν να διατεθούν αξιοσημείωτοι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι για να σχεδιαστεί μια αναβαθμισμένη εναλλακτική – μια κίνηση στην οποία ο κρατικός μηχανισμός, προφανώς, δεν επιθυμεί να προβεί για δικούς του λόγους. Εντούτοις, οι δηλώσεις του κ. Γιώργου Μπαμπινιώτη, Ομότιμου Καθηγητή Γλωσσολογίας και πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, εξέφρασαν πολλούς εξ ημών και δημιούργησαν πρόσφορο έδαφος για να τεθεί επί τάπητος το μείζον αυτό ζήτημα.

Αναφορικά με το εκπαιδευτικό σύστημα στο σύνολό του, ο κ. Μπαμπινώτης δεν δίστασε να μιλήσει ανοιχτά για συμφέροντα και στρεβλώσεις, με απώτερο σκοπό να βολευτούν ορισμένοι σε ένα κατεστημένο. Επίσης, επανέλαβε μια κούφια φράση που επιμένουμε να αναπαράγουμε, χωρίς ωστόσο κινητοποιούμαστε για την πραγμάτωσή της: «Είναι θέμα παιδείας». Κι εδώ, είναι σημαντικό να γίνει εκ νέου ένας περίπλοκος διαχωρισμός: Η παιδεία δεν συνεπάγεται εκπαίδευση, ούτε η εκπαίδευση συνεπάγεται παιδεία.

Η εκπαίδευση προσανατολίζεται στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ενώ η παιδεία διδάσκει τον σεβασμό και τις αξίες.

«Πρέπει να ξεπεραστούν αγκυλώσεις και στρεβλώσεις που έχουν δημιουργήσει κάποια συμφέροντα, κάποιους ανθρώπους που έχουν βολευτεί με αυτό τον τρόπο ή κερδίζουν χρήματα. Αυτά, αν έχεις το θάρρος να τα ξεπεράσεις, μπορείς να δώσεις λύσεις. Αλλιώς μένεις στο κατεστημένο και περνάς αυτά που περνάς, δηλαδή έχεις τρία χρόνια χαμένα από την παιδεία. Και όλοι μας λέμε συνεχώς ότι είναι θέμα παιδείας αυτό ή θέμα παιδείας το άλλο».

«Ποιας παιδείας; Μιας παιδείας, η οποία σταματάει στην πραγματικότητα στο γυμνάσιο; Μιας παιδείας που πλέον έχει πάψει να έχει χαρακτήρα και αγωγή; Διότι, όταν μιλάς για μορφές συμπεριφοράς, για αξίες, για κανόνες, για αρχές, σε θεωρούν δεξιό, συντηρητικό, χουντικό και δεν ξέρω τι άλλο. Με άλλα λόγια, πότε θα ελευθερωθεί ο δάσκαλος να κάνει και την αγωγή και το μάθημά του και να έχει μία άνεση και ένα σεβασμό από τους ανθρώπους αλλά και μια καλή αμοιβή; Να μπορεί, δηλαδή, να σταθεί στην κοινωνία χωρίς να χρειάζεται να έχει δύο και τρεις ενασχολήσεις; (…)».

«Το σχολείο δεν είναι μόνο πληροφορίες και γνώσεις. Το σχολείο είναι και αγωγή. Είναι τρόπος ζωής, συμπεριφοράς, μόρφωσης, χαρακτήρα. Και αυτό το δεύτερο κομμάτι έχει χαθεί».

Σε σχέση με την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ο κ. Μπαμπινώτης πρότεινε να γίνεται με «ακαδημαϊκό απολυτήριο», το οποίο θα είναι το απολυτήριο λυκείου, επί της ουσίας, με στόχο να αξιολογούνται οι επιδόσεις των υποψήφιων φοιτητών στο σύνολό τους, σε βάθος τριετίας. Συγχρόνως, ανέδειξε με εξαιρετική γλαφυρότητα τα τρωτά σημεία του τρέχοντος συστήματος, αναφέροντας, μεταξύ άλλων: «Ηδη, από το 2009 που κάναμε τον εθνικό διάλογο για την παιδεία, λέω ότι αυτό το σύστημα με τις Πανελλήνιες δεν τραβάει άλλο».

«Είναι άδικο, είναι απάνθρωπο, είναι σκληρό, είναι αναξιόπιστο. Δεν μπορείς να κρίνεις ένα παιδί σε μια εξέταση ενός τρίωρου που μπορεί να συμβεί κάτι. Τις δυνατότητες, όμως, που έχει ένα παιδί στα τρία χρόνια της απόδοσής του και τις επιδόσεις του στο λύκειο, θα έπρεπε να κοιτάμε».

«Έτσι λειτουργεί όλη η Ευρώπη. Έτσι λειτουργούν μεγάλα Πανεπιστήμια στο εξωτερικό. Σου ζητάνε, δηλαδή, το απολυτήριό σου και τη βαθμολογία σου στις τελευταίες τάξεις του λυκείου, στις τρεις τάξεις του λυκείου. Εκεί, λοιπόν, έχουν μια εικόνα σου και οι σχολές οι οποίες έχουν πολύ περιορισμένο αριθμό και δεν μπορούν να το ανοίξουν και κάνουν και μια πρόσθετη εξέταση σε κάποια αντικείμενα, εφόσον χρειάζεται. Στις περισσότερες σχολές, δεν χρειάζεται αυτό και ο τρόπος που μπαίνεις στο Πανεπιστήμιο είναι η ταυτότητά σου, όπως φαίνεται από το ακαδημαϊκό, ας το πούμε έτσι, απολυτήριο. Αυτό που προτείνω, λοιπόν, είναι να έχουμε ένα σύστημα εισαγωγής που θα στηρίζεται στο απολυτήριο λυκείου, το οποίο θα προκύπτει βάσει της συνολικής επίδοσης του μαθητή στα τρία έτη του λυκείου».

Εν συνεχεία, ο κ. Μπαμπινιώτης δήλωσε αυτά που σκέφτονται αρκετοί από εμάς σε συνάρτηση με την υποβάθμιση του λυκείου, καθώς προορίζεται απλώς ως προθάλαμος για την προετοιμασία σε μαθήματα κατεύθυνσης με συντελεστή βαρύτητας.

«Είναι γεγονός ότι έχει αχρηστευθεί ένα λύκειο που όλα τα μαθήματα, ξέρετε του λυκείου δεν μετράνε πια, δηλαδή δεν τα υπολογίζει κανένας, κοιτάει πότε θα λείψει, πώς θα διαβάσει κάτι παραπάνω για να δώσει εξετάσεις. Όσοι, λοιπόν, έχουμε μια αντίληψη του τι συμβαίνει στην εκπαίδευση, το ζούμε αυτό το πράγμα και είναι το χειρότερο που μας έχει συμβεί. Τώρα θα πει κανείς ναι, αλλά θα υπάρξουν πιέσεις στους καθηγητές να δώσουν βαθμούς κ.λπ. Υπάρχει η ασφαλιστική δικλείδα που λέγεται τράπεζα θεμάτων. Εκεί, λοιπόν, δίδονται κατά καιρούς μέσα στο σχολείο το ίδιο, με διόρθωση από τους καθηγητές, θέματα από την τράπεζα θεμάτων που αντικειμενικά πια έχεις μια βαθμολόγηση».

«Δηλαδή, εάν έχει βάλει ο καθηγητής 19 και στην εξέταση με τα θέματα από την τράπεζα θεμάτων πάει στο 14, από εκεί και έπειτα θα υπάρξει ένας ενδιάμεσος βαθμός και τανάπαλιν. Άρα, μιλάμε για μια παράλληλη αναβάθμιση της τράπεζας θεμάτων, η οποία πρέπει να είναι κάτι ουσιαστικό για να υπάρχει δικαιοσύνη. Και νομίζω ότι θα στηθεί ξανά με αυτόν τον τρόπο παιδευτικά το λύκειο».

Έχουμε αιχμαλωτιστεί από τη γοητεία των τελευταίων τάσεων και την υπόσχεση των προσιτών τιμών στα ρούχα, με αποτέλεσμα να αγνοούμε τη σκοτεινή πραγματικότητα στη βιομηχανία της μόδας. 

Πρόκειται για μια πραγματικότητα όπου οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζονται αμείωτες στο βωμό του fast fashion, ή αλλιώς της «γρήγορης μόδας». 

Όπως έχουμε αναφέρει ξανά, ο όρος «fast fashion» αφορά στη στροφή της βιομηχανίας της μόδας στην πρακτική της ταχύτερης παραγωγής με χαμηλότερο κόστος. Και ναι, εκ πρώτης όψεως αυτή η αλλαγή μπορεί να φαίνεται ευεργετική, ιδίως για τους καταναλωτές, αφού μπορούμε να αγοράζουμε περισσότερα ρούχα και να ξοδεύουμε λιγότερα χρήματα. 

Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Τι πραγματικά κοστίζει στην ανθρωπότητα αυτή η εμμονή με το fast fashion;

Επίσης, γιατί συνεχίζουμε να αγκαλιάζουμε τη νοοτροπία του «αγοράζω τώρα, φοράω μια φορά», ακόμη και όταν γνωρίζουμε ότι συμβάλλει στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; 

Η εκμετάλλευση στη βιομηχανία της μόδας παραμένει ένα κοινό μυστικό, με εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως να μοχθούν για ατελείωτες ώρες, να υπόκεινται σε πενιχρές αμοιβές και συχνά να στερούνται την πρόσβαση στη στοιχειώδη υγειονομική περίθαλψη. 

Η βιομηχανία του fast fashion εκμεταλλεύεται τις μη προνομιούχες κοινότητες, όπου η ανύπαρκτη εργατική νομοθεσία και η ελάχιστη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κυριαρχούν. 

Βάσει των στοιχείων, το 85% των εργαζομένων στην κλωστοϋφαντουργία αμείβονται με λιγότερο από τον κατώτατο μισθό, λαμβάνοντας μόλις 2 έως 6 λεπτά για κάθε κομμάτι που παράγουν. 

Στις χώρες της Ανατολικής Ασίας, οι εργαζόμενοι συχνά εργάζονται έως και 100 ώρες την εβδομάδα για να ικανοποιήσουν τις ακόρεστες απαιτήσεις των πελατών. 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου 16,7 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 έως 17 ετών εργάζονται στη Νότια Ασία και περίπου 10,3 εκατομμύρια εξ αυτών είναι κάτω των 15 ετών. 

Όσο για τις συνθήκες εργασίας; Εξαντλητικές και μη βιώσιμες για την υγεία των εργαζομένων, οι οποίοι κατά την απασχόλησή τους στα εργοστάσια εμπλέκονται σε διεργασίες με χημικές ουσίες – χωρίς να υπάρχει ο κατάλληλος εξαερισμός, ενώ παράλληλα υπομένουν ακραίες θερμοκρασίες. 

Διαδικασίες όπως το πλύσιμο, η λεύκανση, η βαφή και η επεξεργασία υφασμάτων τους εκθέτουν σε επιβλαβείς χημικές ουσίες που συνδέονται με εγκαύματα, εμετούς, αναπαραγωγικές διαταραχές, διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος, διαταραχές της λειτουργίας του νευρικού συστήματος, ακόμη και καρκίνο. 

Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω της αδυναμίας τους να πληρώσουν ιατρική περίθαλψη.

Δέκα χρόνια μετά την κατάρρευση του εργοστασίου Rana Plaza, στη Ντάκα του Μπαγκλαντές, όπου 1.134 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι 2.500 τραυματίστηκαν, τι ακριβώς έχει αλλάξει;

Σε μια βιομηχανία μόδας που χαρακτηρίζεται από τα υπερκαταναλωτικά πρότυπα που επικρατούν στον Παγκόσμιο Βορρά και εξαρτάται από την εκμεταλλευόμενη εργασία κακοπληρωμένων εργαζομένων στον Παγκόσμιο Νότο, είναι απίθανο να αλλάξουν αυτές οι συνθήκες στο εγγύς μέλλον.

Πόσο μάλλον, όταν εμείς ως καταναλωτές δεν κάνουμε τίποτα για να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο.

Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η συνεχιζόμενη υποστήριξή μας σε εταιρείες που αγνοούν τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει τις ρίζες της στην άγνοια. 

Πολλοί καταναλωτές αγνοούν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες παράγονται τα ρούχα τους, ή επιλέγουν να μη γνωρίζουν. Ωστόσο, σε μια εποχή όπου οι πληροφορίες είναι απλώς προσβάσιμες με ένα «κλικ», η άγνοια μπορεί να μην αποτελεί πλέον έγκυρη δικαιολογία. 

Μήπως, λοιπόν, πρέπει να αναγνωρίσουμε τον ρόλο της απάθειας στις καταναλωτικές μας συνήθειες;

@delilah_isabel

We often forget who’s on the other side of the supply chain. Watch the doc “the true cost” 🖤🖤 #ethicalfashion #fastfashion #thetruecost #fyp

♬ original sound – Delilah

Όλα περιστρέφονται γύρω από τα social media και τη δύναμη της διαφήμισης διαμέσου των συγκεκριμένων εργαλείων. 

Οι διαφημίσεις εν έτει 2023 είναι τόσο «δυνατές» και στοχευμένες, που ουσιαστικά είναι δύσκολο – σχεδόν ακατόρθωτο – να μη διαμορφώσουν τις επιλογές μας στο τομέα της μόδας. 

Αντιλαμβανόμενες το παραπάνω, οι εταιρείες χρησιμοποιούν έξυπνες στρατηγικές μάρκετινγκ για να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι χρειαζόμαστε ό,τι «απαντάει» στις τελευταίες τάσεις της μόδας. 

Στοχεύοντας στα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας, δημιουργούν μια αίσθηση ανάγκης, κάνοντάς μας να νιώθουμε ότι πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει στην ντουλάπα μας ένα συγκεκριμένο ρούχο για να μην είμαστε έξω από τις τάσεις.

Αυτή η ψυχολογική χειραγώγηση ενισχύει τον καταναγκασμό μας να υποστηρίζουμε brands που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Μπροστά στα συντριπτικά στοιχεία, ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε τη σκληρή αλήθεια ότι οι επιλογές μας στον τομέα της μόδας έχουν εκτεταμένες συνέπειες. 

Ωστόσο, ως συνειδητοί καταναλωτές, διαθέτουμε τη δύναμη να αλλάξουμε την πορεία αυτής της βιομηχανίας κάνοντας ηθικές επιλογές και απαιτώντας διαφάνεια. 

Η ευαισθητοποίηση, η υπευθυνότητα και η υποστήριξη ηθικών αγορών, μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία ενός κόσμου όπου οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη βιομηχανία ενδυμάτων θα ανήκουν στο παρελθόν

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι οι αγορές μας στον τομέα της μόδας – κι όχι μόνο, αντικατοπτρίζουν τις αξίες μας. Μπορούμε να επιλέξουμε να υπερασπιζόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον με κάθε μας αγορά, επηρεάζοντας βαθιά το μέλλον της βιομηχανίας της μόδας. 

Μπορεί να είναι ένα μικρό βήμα για εμάς, αλλά ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα.

dambusters-riverlution-potamia-apeleutherosi-fragmata-ntokimanter-medina-featured

Πήγαμε στην Ταινιοθήκη για την πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων και περιμένουμε να έρθει το “riverlution” και στη χώρα μας. 

Αν η Tracy Chapman ήταν τις προάλλες στην προβολή του “Dambusters”, θα έγραφε ίσως άλλο ένα επαναστατικό άσμα σαν το “Talkin’ Bout a Revolution”. Αυτή είναι η επίγευση που έχει όποιος δει το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, “cause finally the tables are starting to turn”. 

Όταν έλαβα την πρόσκληση από το MedINA, το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο, δεν είχα ιδέα για το κίνημα της απελευθέρωσης των ποταμών. Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων όμως, με την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ “DamBusters – the start of the riverlution” στην Ελλάδα έμελλε να το αλλάξει αυτό. 

«Οι φλέβες της Ευρώπης, εντελώς αποσυνδεδεμένες και κατακερματισμένες», αφηγείται η Pao Fernández Garrido, η οποία μας παίρνει μαζί της σε ένα πολύ εμπνευστικό ταξίδι στην Ευρώπη.

Μια έκρηξη ακούγεται. Από τις λίγες φορές που ένας τέτοιος εκκωφαντικός θόρυβος μπορεί να προκαλέσει χαρά και ανακούφιση. «Αυτή είναι η απελευθέρωση», σχολιάζει ο Roberto, ένας από τους απελευθερωτές των ποταμών στη Γαλλία «και ο ποταμός είναι ελεύθερος».

Ξεκινώντας με ένα απολαυστικό animation, η ταινία ακολουθεί το ταξίδι της Ισπανίδας μηχανικού Pao σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, από τα ποτάμια της Ισπανίας μέχρι τα φράγματα της Φινλανδίας, η οποία προσπαθεί να μας δείξει γιατί απομακρύνονται τα φράγματα από τα ποτάμια και ποιοι είναι οι άνθρωποι που απελευθερώνουν τα ποτάμια καθώς και γιατί είναι σημαντικές αυτές οι πρωτοβουλίες κατεδάφισης εμποδίων.

Ο Jasper Pääkkönen, γνωστός Φινλανδός ηθοποιός και παθιασμένος υπερασπιστής της απομάκρυνσης φραγμάτων, τονίζει στο Dambusters ότι «έχει ξεκινήσει ένα ντόμινο, το οποίο κανένας δεν μπορεί να σταματήσει πια». 

«Ένα χρόνο πριν ήταν σαν έρημος», λέει ο Roberto για τον ποταμό Selune, συνεχίζοντας: «Τώρα, μπορείς να δεις ότι η φύση επανέρχεται και ο ποταμός ρέει ελεύθερα». 

«Το να επαναφέρουμε τη φύση είναι το χρέος της γενιάς μας», σχολιάζει η Pao και μας ταξιδεύει σε μέρη της ηπείρου μας, όπου έχει ήδη ξεκινήσει η επανάσταση των ποταμών. 

«Επιτέλους, μια ελπίδα».

Ήδη, διαβάζω ότι μέσα στο 2022 έχουν απομακρυνθεί 325 φράγματα

Η περιβαλλοντική οργάνωση MedINA στηρίζει τοπικές κοινότητες με στόχο την ενίσχυσή τους, μέσω της προστασίας και διατήρησης των φυσικών τους πόρων και είναι ο λόγος που έφτασε η ταινία στη χώρα μας, μετά από προβολές σε 17 χώρες, σε Ευρώπη και Αμερική, με ενθουσιώδη αποδοχή από το κοινό. 

Μετά την πρεμιέρα της ταινίας στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, ακολούθησε συζήτηση. Ο Βιολόγος του ΑΠΘ και συνεργάτης του World Fish Migration Foundation,  Δρ. Φοίβος Μουχλιανίτης τόνισε μεταξύ άλλων: «Τα ποτάμια είναι σαν τις φλέβες στο σώμα μας, πρέπει να ρέουν ανεμπόδιστα. Τώρα είναι και επισήμως η ώρα να αποκαταστήσουμε την οικολογική ροή και να επωφεληθούμε, εκ νέου, από τις πολυάριθμες και ζωτικής σημασίας οικοσυστημικές υπηρεσίες των ποταμών». 

Η Ειρήνη Λυρατζάκη, Συντονίστρια του έργου «Απομάκρυνση φραγμών από ποταμούς: σχέδιο εφαρμογής για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη» του MedINA, ενημέρωσε για το νέο έργο, συμπληρώνοντας ότι: «Εμποδίζοντας την ελεύθερη ροή των ποταμών στερούμε από τη γη μας όλα τα πολύτιμα συστατικά που τη θρέφουν και την κρατούν ζωντανή. Είναι η κατάλληλη στιγμή και για την Ελλάδα να ξεκινήσει το ταξίδι της αποκατάστασης της ελεύθερης ροής των ποταμών». 

Οι πολύτιμες πληροφορίες που μοιράστηκαν αφορούσαν την κατάσταση των ευρωπαϊκών ποταμών, τα οικοσυστήματα γλυκού νερού της Ελλάδας και το τριετές έργο απομάκρυνσης τεχνητών εμποδίων από ποταμούς, που φέρνει το MedINA επίσημα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με στόχο πολίτες και φορείς να δουλέψουν μαζί προς αυτή την κατεύθυνση. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει το MedINA, εκτιμάται ότι στα 1,2 εκατομμύρια χιλιόμετρα ευρωπαϊκών ποταμών υπάρχουν πάνω από 1 εκατομμύριο εμπόδια. Αυτό σημαίνει ότι κάθε 1 με 2 χιλιόμετρα συναντά κανείς ένα τεχνητό εμπόδιο, όπως φράγμα, εκτροπή, κανάλι, ιρλανδική διάβαση κλπ. 

Η κατάσταση αυτή έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις, όπως τη συρρίκνωση των πληθυσμών των μεταναστευτικών ψαριών γλυκού νερού κατά 93%, ενώ η έλλειψη φυσικού χώρου για την εκτόνωση των όλο και πιο έντονων πλημμυρικών φαινομένων των τελευταίων ετών έχει οδηγήσει σε ανυπολόγιστες καταστροφές, δυστυχώς ακόμα και στην απώλεια συνανθρώπων μας.

Το Dam Removal Europe ξεκίνησε επίσημα τον Απρίλιο του 2016, όταν μερικοί οργανισμοί συνεργάστηκαν και ξεκίνησαν το πρώτο κίνημα αφαίρεσης φραγμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μετά από 5 χρόνια έρευνας, τα ευρήματα είναι εκπληκτικά: εθνικές καταγραφές απομάκρυνσης φραγμάτων ποταμών, εθνικές πολιτικές και συνολικά σημαντικές επιτυχίες απομάκρυνσης φραγμάτων που δεν ήταν μόνο θετικές για τη φύση, αλλά και για τους ανθρώπους.

Αναγνωρίζοντας αυτό το πρόβλημα, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης θέτουν ως στόχο την απελευθέρωση 25.000 χλμ ποταμών στην Ευρώπη μέσα στην επόμενη δεκαετία, μέσω της απομάκρυνσης φραγμών από τους ποταμούς. 

«Αν και στη Βόρεια και Βορειοδυτική Ευρώπη έχουν καταγραφεί χιλιάδες περιπτώσεις απομάκρυνσης φραγμών με σημαντικά περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη, σε πολλές περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, η αφαίρεση φραγμάτων δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί», σημειώνει το MedINA.

Έτσι, το κίνημα Dam Removal Europe, με επικεφαλής τον οργανισμό World Fish Migration Foundation και συνεργάτες το MedINA, το Fauna & Flora, το Wetlands International, το European Rivers Network, και τα WWF Ολλανδίας, Σλοβακίας και Αδριατικής, έλαβαν την πρωτοβουλία να ξεκινήσουν το έργο “Scaling up dam removal: implementation plan for Southeastern Europe” με στόχο την ανάπτυξη ενός σχεδίου εφαρμογής απομάκρυνσης φραγμών από τους ποταμούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με μεγαλύτερη έμφαση στην Ελλάδα, την Κροατία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία.

«Πολλά φράγματα στους ευρωπαϊκούς ποταμούς είναι παλιά, εγκαταλελειμμένα και εκτός λειτουργίας. Μαζί μπορούμε να τα εντοπίσουμε και να τα απομακρύνουμε. Ας ανοίξουμε τα ποτάμια για την άγρια ζωή και τους ανθρώπους», σημειώνει το Dam Removal Europe.

Περισσότερα για το κίνημα Dam Removal Europe και τον αντίκτυπο των φραγμάτων στα ζώα, τη φύση και τους ανθρώπους εδώ. Το toolkit με τις καλές πρακτικές αφαίρεσης εμποδίων εδώ. Δείτε το ντοκιμαντέρ Dambusters εδώ

Διαχρονικά, τα Grammys είναι η πιο λαμπερή γιορτή της μουσικής, όπου απονέμονται βραβεία στα τραγούδια, τις συνθέσεις και τους καλλιτέχνες που ξεχώρισαν. Ειδικότερα, τα Grammys 2024, ήταν μάλλον γυναικεία υπόθεση, αφού έλαμψαν κυρίως τέσσερα πασίγνωστα ονόματα: SZA, Miley Cyrus, Billie Eilish και Taylor Swift – η οποία κατέγραψε νίκη-ρεκόρ για τα παγκόσμια δεδομένα.

Αρχικά, λαμβάνοντας υπόψη την καταιγιστική επιτυχία του κομματιού «Flowers» σε παγκόσμιο επίπεδο, μια ανάλογη βράβευση για τη Miley Cyrus, ήταν τουλάχιστον αναμενόμενη. Ειδικότερα, η δημοφιλής καλλιτέχνιδα απέσπασε το βραβείο για τον καλύτερο δίσκο της χρονιάς και την καλύτερη σόλο ποπ ερμηνεία για το εν λόγω τραγούδι.

«Σας ευχαριστώ όλους τόσο πολύ. Αυτό το βραβείο είναι καταπληκτικό, αλλά πραγματικά ελπίζω ότι δεν θα αλλάξει κάτι, γιατί η ζωή μου ήταν πανέμορφη μέχρι χθες», ανέφερε σε πολύ κουλ τόνο η Miley Cyrus.

Έπειτα, συνέχισε, επισημαίνοντας ότι από μόνο του το βραβείο δεν σημαίνει κάτι, καθώς υπάρχουν εξίσου εξαιρετικοί καλλιτέχνες που δεν απέσπασαν μια αντίστοιχη διάκριση, χωρίς αυτό να αλλοιώνει την αξία τους, ολοκληρώνοντας με ευχαριστίες προς τους συνεργάτες και το κοινό της.

Μία ακόμη σπουδαία επιτυχία προστέθηκε (εις διπλούν) και στο ενεργητικό της ανατρεπτικής, Billie Eilish, αφού το τραγούδι «What Was I Made For?» από την ταινία «Barbie» αναδείχθηκε ως το καλύτερο τραγούδι της χρονιάς και ως το καλύτερο τραγούδι που γράφτηκε για οπτικά μέσα. Παρά το γεγονός ότι, ως γνωστόν, το όνομα της Billie Eilish είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις μουσικές επιτυχίες, ειδικά αν συνυπολογιστεί στην εξίσωση η τεράστια απήχηση της προαναφερθείσας ταινίας, η ίδια φάνηκε σοκαρισμένη κατά την παραλαβή του βραβείου.

«Αυτό είναι χαζό, παιδιά. Κοιτούσα τα πρόσωπα των άλλων και σκεφτόμουν: “Με την καμία”. Απλώς θα ήθελα να πω πως όλοι οι υποψήφιοι σε αυτή την κατηγορία, ήταν μια απίστευτη λίστα με απίθανους ανθρώπους, απίθανους καλλιτέχνες. Αισθάνομαι τρέλα αυτή τη στιγμή. Είμαι σοκαρισμένη», είπε η τραγουδίστρια.

Η 34χρονη εκπρόσωπος της R&B και hip hop μουσικής, SZA, ήταν υποψήφια στις εξής κατηγορίες μεταξύ άλλων:

  • Καλύτερη ηχογράφηση
  • Καλύτερο άλμπουμ
  • Καλύτερο τραγούδι
  • Καλύτερο ποπ ντουέτο
  • Καλύτερο performance R&B κ.ά.

Εν τέλει, διακρίθηκε για το καλύτερο ποπ ντουέτο («Ghost in the Machine», με τη Phoebe Bridgers), το καλύτερο τραγούδι R&B («Snooze») και το καλύτερο progressive R&B άλμπουμ («SOS»).

Επίσης, τα «έσπασε», με τον δικό της μοναδικό τρόπο στη σκηνή των φετινών βραβείων Grammy, αποδεικνύοντας περίτρανα, γι’ άλλη μια φορά, το αστείρευτο ταλέντο της.

Τα τελευταία χρόνια, οι επιτυχίες διαδέχονται διαρκώς η μία την άλλη για την Taylor Swift, όμως φέτος… το τερμάτισε!

Η εντυπωσιακή τραγουδίστρια της ποπ υπήρξε η πρώτη φιγούρα της μουσικής βιομηχανίας που κατάφερε να κερδίσει το βραβείο για το καλύτερο άλμπουμ της χρονιάς τέσσερις συνεχόμενες χρονιές. Υπό αυτό το πρίσμα, εύλογα, όλοι οι προβολείς έπεσαν πάνω της, με την ίδια να πρωταγωνιστεί δυναμικά στα Grammys 2024, ενώ οι θαυμαστές της εξέφραζαν διθυράμβους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για την ιστορία, να σημειωθεί ότι οι καλλιτέχνες που είχαν κατορθώσει να αποκομίσουν για τρεις συνεχόμενες χρονιές το βραβείο για το καλύτερο άλμπουμ, ήταν θρύλοι της μουσικής, όπως ο Stevie Wonder και ο Frank Sinatra.

«Θα ήθελα να σας πω ότι αυτή είναι η καλύτερη στιγμή της ζωής μου, αλλά αισθάνομαι τόσο χαρούμενη όταν ολοκληρώνω ένα τραγούδι (σ.σ. και συνέχισε με άλλες πτυχές της δουλειάς της). Το βραβείο είναι η δουλειά, το μόνο που θέλω είναι να μπορώ να συνεχίσω αυτή τη δουλειά».

«Το αγαπώ τόσο πολύ, με κάνει τόσο ευτυχισμένη, με τρελαίνει το γεγονός ότι αυτό που κάνω προκαλεί χαρά σε μερικούς ανθρώπους που ψήφισαν γι’ αυτό το βραβείο. Το μόνο που θέλω είναι να συνεχίσω να κάνω όλο αυτό, οπότε σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να κάνω αυτό που αγαπώ τόσο πολύ», δήλωσε με τρεμάμενη φωνή η εκθαμβωτική ερμηνεύτρια.

Η Taylor Swift, εμφανώς συγκινημένη, παρέλαβε το βραβείο της (για το άλμπουμ «Midnights») από τη Celine Dion, η οποία εμφανίστηκε απρόσμενα, αφότου διαγνώστηκε με Σύνδρομο Δύσκαμπτου Ατόμου, ενώ στο πρόσφατο παρελθόν η ίδια επέλεξε να μιλήσει ανοιχτά για το σοβαρότατο πρόβλημα που αντιμετωπίζει μέσα από το Instagram.

«Όταν λέω ότι είμαι χαρούμενη που βρίσκομαι εδώ, το εννοώ πραγματικά από την καρδιά μου», είπε στο κοινό, καθώς ξεχύθηκε ένα κύμα ενθουσιασμού με την παρουσία της.

Μπορεί οι παραπάνω καλλιτέχνιδες να μονοπώλησαν το ενδιαφέρον της φετινής διοργάνωσης, ωστόσο υπήρξαν κι άλλες βραβεύσεις που αξίζει να αναφερθούν: Η Kylie Minogue, η φωνή που σημάδεψε τις τρεις προηγούμενες δεκαετίες, κατέκτησε το δεύτερο βραβείο της (για την καλύτερη ηχογράφηση pop dance, «Padam Padam») έπειτα από 20 ολόκληρα χρόνια. Επιπλέον, η Victoria Monét αναδείχθηκε ως η καλύτερη νέα καλλιτέχνιδα. Σαφώς, όπως σε κάθε περίπτωση, δεν έλειψαν και τα ευτράπελα με τον Killer Mike να αποσπά μεν τρία βραβεία, αλλά προτού προλάβει να απολαύσει τα επινίκια, οι αστυνομικοί του πέρασαν χειροπέδες και τον συνόδευσαν έξω από την εκδήλωση. Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, ο 48χρονος ράπερ φαίνεται να κατηγορείται σωματική διαμάχη που, πιθανότατα, έλαβε χώρα στα παρασκήνια των Grammys 2024.

Τέλος, ο Jay-Z, λαμβάνοντας το βραβείο παγκόσμιας επιρροής Dr. Dre, άσκησε αυστηρή κριτική στον θεσμό, υποστηρίζοντας πως «σνομπάρει» τη σύζυγό του, Beyonce, αποδίδοντας το γεγονός αυτό στο στίγμα που βιώνουν τα άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα.

Τι ισχύει για την πολυειπωμένη φράση: «δεν θα χάσεις κιλά, αν δεν πεινάσεις»; Έχει άραγε κάποια επιστημονική βάση; Τελικά, πώς χάνονται τα κιλά και πόσο πρέπει να πεινάσει κανείς σε αυτή την πορεία προς την αλλαγή;

Τι είναι η πείνα; Η πείνα είναι μία αίσθηση που νιώθουμε στο σώμα μας όταν υπάρχει έλλειψη τροφής. Ενεργοποιείται από σήματα που δίνει η γκρελίνη, μία ορμόνη πουδρα στον εγκέφαλο. Η πείνα λοιπόν είναι ένα σημάδι ότι το σώμα έχει αρχίσει να ξεμένει από τροφή (γλυκόζη).

Η ανάγκη αυτή χρειάζεται να φροντιστεί, στην πραγματικότητα πεινάμε ώστε να τρώμε, όσο απλό κι αν ακούγεται. Αντίστοιχα, η λεπτίνη είναι υπεύθυνη για τα σήματα κορεσμού κι έτσι όταν χορταίνουμε –θεωρητικά– σταματάμε με την κατανάλωση τροφής. 

«Ναι αλλά εγώ έχω ακούσει ότι για να χάσω κιλά πρέπει να τρώω λιγότερο από όσο καίω, δεν είναι έτσι;» ακούγεται συχνά η απορία.

Η απάντηση είναι ναι και όχι. «Ναι, γιατί πράγματι, δεν θα μπορούσαμε να καταρρίψουμε τους νόμους της θερμοδυναμικής. Είναι αλήθεια ότι για να χάσουμε βάρος χρειάζεται να βρεθούμε σε αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή συνολικά οι θερμίδες που θα δαπανήσουμε να είναι περισσότερες από όσες προσλαμβάνουμε.

Αυτό που δεν λαμβάνει υπόψιν όμως αυτή η θεώρηση και γι’ αυτό είναι και ελλειπής, είναι ότι το σώμα απαρτίζεται από πολύ πιο σύνθετες βιολογικές λειτουργίες και δεν λειτουργεί σαν ένα κλειστό σύστημα όπου η ενέργεια απλώς εισέρχεται και εξέρχεται. Με άλλα λόγια δεν είμαστε μηχανές κι έτσι κι η απώλεια βάρους στην πράξη δεν ακολουθεί τέτοια μαθηματική πορεία.

Στην πραγματικότητα λοιπόν για να κατανοήσουμε την απώλεια βάρους θα χρειαστεί να παρατηρήσουμε το ανθρώπινο σώμα λίγο πιο προσεκτικά.

Αρχικά, οι τροφές έχουν δείκτη κορεσμού. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να καταναλώσουμε 500 θερμίδες από ένα συσκευασμένο κρουασάν και 500 θερμίδες από ένα γεύμα με όσπρια και λαχανικά, σε καμία περίπτωση όμως ο κορεσμός δεν θα είναι ο ίδιος. Στην δεύτερη περίπτωση, η άνοδος της γλυκόζης στο αίμα μας θα γίνει πολύ πιο σταδιακά κάτι που δεν θα οδηγήσει σε αντιδραστική υπογλυκαιμία –κοινώς λιγούρες .

Επιπλέον, το αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας δεν χρειάζεται απαραίτητα να διαβαστεί ως «φάε λιγότερο». Θα μπορούσε πιο σωστά να διαβαστεί ως «κινήσου περισσότερο». Έτσι, θα καταναλώναμε επαρκείς για τον μεταβολισμό μας θερμίδες, καλύπτοντας το αίσθημα της πείνας και η απώλεια βάρους θα ερχόταν από την αυξημένη κίνηση, η οποία μεταξύ άλλων συμβάλλει κι αυτή θετικά στο αίσθημα κορεσμού. Με πιο απλά λόγια, είναι πολύ πιο χρήσιμο να κινηθούμε περισσότερο και να φάμε περισσότερο, παρά να μείνουμε στον καναπέ μας εξαντλημένοι από ενέργεια στην προσπάθειά μας να περιορίσουμε την τροφή.

Στο σημείο αυτό έρχεται να προστεθεί μία νέα μεταβλητή στην εξίσωση: το μικροβίωμα του εντέρου. Το έντερο, σαν ένας δεύτερος εγκέφαλος, είναι υπεύθυνο για πολύ περισσότερες λειτουργίες από όσες νομίζαμε, μεταξύ των οποίων και τα σήματα πείνας-κορεσμού, αλλά και η όρεξη για συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων.

Για το μικροβίωμα του εντέρου θα αφιερώσουμε ένα ξεχωριστό άρθρο. Από αυτό το άρθρο, κρατήστε ότι μία σωστά ταϊσμένη εντερική χλωρίδα μπορεί να αποτελέσει τον καλύτερο σύμμαχο στην προσπάθεια ρύθμισης βάρους και αντίστροφα, η εντερική δυσβίωση που προκύπτει από μη θρεπτικές επιλογές μπορεί να βουλιάξει την οποιαδήποτε προσπάθεια ρύθμισης βάρους.

Ακόμα, θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι οι υποθερμιδικές δίαιτες, με θερμιδική αξία πολύ πιο χαμηλή από εκείνη που έχουμε ανάγκη, έχουν σαν αποτέλεσμα την σημαντική απώλεια μυϊκού ιστού και πρωτεϊνών. Μπορεί λοιπόν να πεινάμε και να βλέπουμε το νούμερο στην ζυγαριά να μειώνεται, ωστόσο πρόκειται για λίπος ή πολύτιμο μυϊκό ιστό;

Ως αποτέλεσμα του παραπάνω, ο βασικός μας μεταβολισμός, δηλαδή οι καύσεις που κάνει το σώμα μας, μειώνεται. Αυτό συμβαίνει, διότι ο μυϊκός ιστός είναι μεταβολικά ενεργός. Όταν λοιπόν χάνεται ο μυϊκός ιστός που είναι χρήσιμος για να διατηρεί τα επίπεδα του μεταβολισμού ψηλά, μειώνονται οι καύσεις που συμβαίνουν σε αυτόν και ενεργοποιείται ακόμα περισσότερο το αίσθημα της πείνας.

Τέλος, δίαιτες που εστιάζουν στην γρήγορη απώλεια και συνεπώς προάγουν την πείνα, μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία, η βουλιμία και η επεισοδιακή υπερφαγία.

Αν όλα αυτά δεν ήταν αρκετά, θα χρειαστεί να σας αναφέρω ότι μετά το τέλος μία τέτοιας δίαιτας-πείνας, καθώς όλες τους έχουν ημερομηνία λήξης, ο οργανισμός αποθηκεύει ευκολότερα το λίπος που μπορεί να χάθηκε, αφήνοντας τελικά κάποιον με περισσότερο λίπος από ότι όταν ξεκίνησε την δίαιτα (yo-yo dieting).

Να θυμάστε ότι το μόνιμο αίσθημα πείνας αποτελεί μία αφύσικη στέρηση που δεν ανταποκρίνεται στις καθημερινές ενεργειακές, κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες του ανθρώπου που τις επιλέγει.

Αν παρατηρήσουμε λοιπόν την πορεία μιας εξαντλητικής δίαιτας, θα δούμε μια ατελείωτη καταπόνηση τόσο του οργανισμού όσο και της ψυχολογίας μας, η οποία μάλιστα δεν επιφέρει αποτελέσματα

Τελικά αξίζει τόση πείνα προκειμένου να βρεθούμε σε ένα χαμηλότερο βάρος;

Από εμάς είναι όχι.

Μπορεί τώρα να κρυώνουμε, όμως οι χειμώνες μας θερμαίνονται με επικίνδυνους ρυθμούς. Ποιές ειναι οι συνέπειες για εμάς, την οικονομία, τα ζώα και τα φυτά μας;

Λίγες μέρες κρύου και η Αθήνα μαζεύεται μέσα στο σπίτι της. Αν είναι τυχερή, έχει θέρμανση και ζαζεύει πίσω απ’ το τζάμι τους περαστικούς. Ρίχνει πάνω της μια χοντρή κουβέρτα και αναρωτιέται πότε θα έρθει το καλοκαίρι.

Μόλις ζήσαμε την πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία και ίσως προμηνύεται μια ακόμη πιο ζεστή. 

Οι θερμοκρασίες και η διάρκειά τους έχουν φτάσει άλλα ύψη και ο χειμώνας που μόλις χτύπησε τις πόρτες μας δεν είναι αρκετός για να τις ξεθυμάνει. Το κλίμα έχει ήδη εκδηλώσει ξεκάθαρα τις απειλητικές αλλαγές του εξαιτίας του ανθρώπινου παράγοντα και η θέρμανση του χειμώνα είναι συχνά λιγότερο αισθητή σε σχέση με τους καλοκαιρινούς καύσωνες, με τους οποίους έχει γίνει γνωριστεί για τα καλά η Αθήνα –και όχι μόνο.

Ο χειμώνας που διανύσαμε πέρυσι στην Ελλάδα έχει καταγραφεί ως ένας από τους θερμότερους χειμώνες, σύμφωνα με το Meteo. Συγκεκριμένα, ήταν ο θερμότερος για τη Βόρεια Ελλάδα και ο τρίτος θερμότερος για τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο περσινός χειμώνας κατέχει την δεύτερη θέση στην κατάταξη με τους θερμότερους χειμώνες στην ιστορία των μετεωρολογικών μετρήσεων.

Σύμφωνα με το δίκτυο 53 μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στη Φλώρινα καταγράφηκε η μεγαλύτερη θετική απόκλιση της μέσης μέγιστης θερμοκρασίας του χειμώνα (+2,9 βαθμοί Κελσίου) και ακολουθούν το Κιλκίς, η Λήμνος, τα Τρίκαλα και η Θεσσαλονίκη με θετικές αποκλίσεις άνω των 2 βαθμών. Στην Αθήνα η απόκλιση ήταν 0,8 βαθμοί. 

Πέρυσι, είχαμε περισσότερες από 60 ημέρες –από τις 90 συνολικά του χειμώνα– με θερμοκρασίες υψηλότερες από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα, σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας.

Επιπλέον, ο αριθμός των ημερών με ολικό παγετό τον περσινό χειμώνα υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου των τελευταίων ετών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο υψηλότερος σταθμός του δικτύου στο Καϊμακτσαλάν, όπου καταγράφηκαν μόλις 34 ημέρες ολικού παγετού –με τις περισσότερες μετά τις 9 Ιανουαρίου–, ενώ ο μέσος όρος της περιόδου 2009-2022 είναι 53 ημέρες ολικού παγετού κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Η Tilly Collins, αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Περιβαλλοντικής Πολιτικής στο Imperial College του Λονδίνου, πιστεύει ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής, τα φυτά και τα ζώα δυσκολεύονται να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές για να διατηρήσουν την ιδανική τους θερμοκρασία. 

«Για είδη με μικρούς πληθυσμούς ή περιορισμένες περιοχές, αυτό μπορεί πολύ εύκολα να τα βάλει σε τροχιά εξαφάνισης», προειδοποίησε. Τα δεδομένα από το πρόγραμμα Copernicus επισήμαναν και άλλα ακραία κλιματικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, ο θαλάσσιος πάγος στα ανοιχτά της Ανταρκτικής τον περασμένο μήνα έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο που καταγράφηκε ποτέ για τον Φεβρουάριο, στην 45χρονη ιστορία των δορυφορικών παρατηρήσεων.

Λίγο πιο μακριά από εμάς –αλλά τελικά όχι και τόσο– στις ΗΠΑ, μέχρι το 2050, 23 αμερικανικές πολιτείες προβλέπεται να χάσουν πάνω από ένα μήνα με ημέρες που θα κάνει παγωνιά, σύμφωνα με το Climate Central. Μπορούμε να φανταστούμε τι σημαίνει αυτό και για τα εγχώρια. 

«Σε γενικές γραμμές, οι χειμώνες έχουν γίνει πιο ζεστοί σε όλη τη χώρα, και πραγματικά σε όλο τον κόσμο», τονίζει η Pamela Knox, κλιματολόγος του Πανεπιστημίου της Georgia. «Αποδεικνύεται ότι οι ψυχρότερες εποχές θερμαίνονται πιο γρήγορα από τις θερμότερες». 

Οι θερμότεροι χειμώνες είναι ένα από τα πιο σημαντικά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο η ανθρωπότητα έχει αλλάξει τον κόσμο και το κλίμα, εξαιτίας της ασυγκράτητης ορμής για τα ορυκτά καύσιμα, τα οποία εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και ανεβάζουν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες.

Ο κρύος καιρός είναι απαραίτητος για το οικοσύστημά μας, για τα φυτά και τα ζώα και η απώλειά του θα έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στην οικονομία, την παραγωγή τροφίμων και την υγεία, όπως αναφέρει το Vox.

Σύμφωνα με την Εθνική Αξιολόγηση του Κλίματος, μια έκθεση 14 κυβερνητικών υπηρεσιών των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε πέρυσι, «σε πολλές βόρειες πολιτείες, ο χειμώνας θερμαίνεται σχεδόν δύο φορές πιο γρήγορα από το καλοκαίρι».

Ολόκληρη η Γη θερμαίνεται, απλώς οι αλλαγές δεν κατανέμονται ομοιόμορφα σε όλο τον πλανήτη ή σε όλη τη διάρκεια του έτους. Η Αρκτική, για παράδειγμα, θερμαίνεται περίπου τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς ο πάγος που αντανακλά το ηλιακό φως υποχωρεί έναντι του πιο σκοτεινού, απορροφητικού για τη θερμότητα ωκεανού. Όσο πάμε πιο νότια, τόσο πιο δυσανάλογα θερμαίνονται οι χειμώνες, αλλά με πιο αργούς ρυθμούς από τον Βόρειο Πόλο. 

Όπως αποδεικνύεται, οι χειμώνες τείνουν να έχουν ισχυρότερη αντίδραση στα αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα από ό,τι τα καλοκαίρια. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στο διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο, αλλά και στους υδρατμούς. «Οι ψυχρές ατμόσφαιρες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην πρόσθετη υγρασία, επειδή ο αέρας είναι συνήθως ξηρός στην αρχή και λίγο περισσότεροι υδρατμοί σημαίνει ότι παγιδεύεται πολύ περισσότερη θερμότητα κοντά στην επιφάνεια», δηλώνει η Jennifer Francis, επιστήμονας στο Κέντρο Κλιματικών Ερευνών Woodwell, μια ανεξάρτητη ομάδα επιστημόνων του κλίματος.

Φωτογραφία: Jean-Christophe André

Έτσι, μειώνεται και η χιονόπτωση «εκτός από τις περιοχές όπου εξακολουθεί να είναι αρκετά κρύο για να πέσει χιόνι (αντί για βροχή)», σημειώνει Francis, ενώ υπογραμμίζει την αύξηση της συχνότητας των έντονων βροχοπτώσεων σε όλη την διάρκεια του χρόνου.

Με τη συσσώρευση περισσότερων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα αναμένεται περισσότερη θέρμανση για τις ψυχρότερες περιοχές του κόσμου, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας, θα μεταβάλει τα ωκεάνια ρεύματα και θα διαστρεβλώσει τα καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο. 

Αυτό έχει ήδη εκτεταμένες επιπτώσεις κοντά στον ισημερινό, από την αναδιαμόρφωση των ακτογραμμών μέχρι την παρεμπόδιση της συγκομιδής πολύτιμων φρούτων.

Γιατί; Σε περιοχές όπως η Georgia, η «Πολιτεία του Ροδάκινου», με περισσότερους από 70 δρόμους γεμάτους ροδακινιές, έχει ήδη χαθεί το 90% της σοδειάς πέρυσι και μιλάμε για την χειρότερη συγκομιδή από το 1955. Με τους θερμότερους χειμώνες, οι ροδακινιές αντιμετωπίζουν εποχιακή αϋπνία. Αυτό διαταράσσει το χρονοδιάγραμμα του πότε ανθίζουν, καθιστώντας δυσκολότερο για τους αγρότες να διασφαλίσουν ότι θα επικονιαστούν και θα καταλήξουν να φέρουν καρπούς. 

«Η αγορά ροδάκινων από οποιαδήποτε άλλη πολιτεία αποκλείεται εντελώς», δήλωσε πέρυσι στο CNN ο Henryk Kumar, διευθυντής επιχειρήσεων στα παγωτατζίδικα Butter & Cream στη Γεωργία, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τους αγρότες της περιοχής.

Φωτογραφία: Karolina Grabowska

Τα ακραία φαινόμενα αποδεικνύονται ιδιαίτερα θανατηφόρος συνδυασμός για τα πολύτιμα φρούτα και λαχανικά μας. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα για το πόσο πολύ ο κόσμος όπως τον ξέρουμε βασίζεται στον δροσερό καιρό και αυτό είναι το διακύβευμα της απώλειάς του. 

Αν η αύξηση της θερμοκρασίας συνεχιστεί με τον τρέχοντα ρυθμό, πολλές περιοχές και οι κάτοικοί τους θα αντιμετωπίζουν όλο και πιο συχνά φαινόμενα που θα εμποδίζουν την σωστή καλλιέργεια πολλών φρούτων και λαχανικών.

Ένα άλλο κρίσιμο όριο του χειμώνα είναι το σημείο πήξης του νερού. Οι θερμότεροι χειμώνες μπορούν να γίνουν ένα καιρικό μαστίγιο με πλημμύρες το χειμώνα και ξηρασία το καλοκαίρι, ακόμη και αν οι συνολικές βροχοπτώσεις δεν αλλάζουν πολύ.

Η απώλεια ψυχρού καιρού το χειμώνα μπορεί επίσης να ενισχύσει τη θέρμανση κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού. «Η νωρίτερη απώλεια της ανοιξιάτικης χιονοκάλυψης σημαίνει ότι ο ισχυρός ανοιξιάτικος ήλιος μπορεί να στεγνώσει το έδαφος νωρίτερα, και όταν το έδαφος στεγνώνει, μπορεί να θερμανθεί πολύ πιο γρήγορα», δήλωσε η Francis.

«Αυτό συμβάλλει σε καλοκαιρινούς καύσωνες, ξηρασίες και πιο έντονες περιόδους πυρκαγιών».

Η άνοδος των χειμερινών θερμοκρασιών σημαίνει επίσης ότι οι ισχυρές παγωνιές και τα ξαφνικά φαινόμενα παγετού μπορεί να είναι λιγότερο πιθανά σε ορισμένες περιοχές. Μια πτώση κάτω από το μηδέν αφού τα φυτά αρχίσουν να ξυπνούν από το χειμερινό τους λήθαργο μπορεί να βλάψει τα εύθραυστα φύλλα, τους μίσχους και τις ρίζες, πλήττοντας έτσι τις αποδόσεις των καλλιεργειών. Ακόμη και σε ένα θερμότερο κλίμα, τα φαινόμενα παγετού μπορεί να συμβούν μέσα στο χάος του καιρού. 

«Το κλιματικό σύστημα είναι σαν ένα μπολ με ζελέ», δήλωσε ο Knox. «Πάντα κουνιέται».

Οι έμφυλες προκαταλήψεις ξεκινούν να μας καθορίζουν από πολύ μικρή ηλικία. Το πείραμα του BBC είναι μόνο ένα παράδειγμα.

Κάθε δέκα λεπτά που περνούν, ένα παιδί σκοτώνεται στη Γάζα. Ένα παιδί που δεν έμαθε ποτέ να ζει, ένα παιδί που γεννήθηκε μέσα σε μια ιδιότυπη φυλακή, σε ένα περιφραγμένο περιβάλλον στο οποίο δεν χωράει κανένα όνειρο, καμία ελπίδα. Σε μια κλεψύδρα που αδειάζει, σε ένα έργο που όλος ο κόσμος παρακολουθεί από το σπίτι του με σταυρωμένα χέρια. 

Τα παιδιά που σκοτώνονται στη Γάζα, δολοφονούνται από κάποιους ανθρώπους που σκότωσαν το παιδί μέσα τους από πολύ μικρή ηλικία. Δεν υπάρχει τίποτα αγνό στο εσωτερικό τους, κανένα συναίσθημα, παρά μόνο ένα τυφλό μίσος, μια ακατανόητη δίψα για αίμα. Άνθρωποι που τους δίνει ζωή ο θάνατος. 

Ας γυρίσουμε το χρόνο πίσω, σε μια εμπειρία που τα περισσότερα παιδιά του πλανήτη έχουν κοινή, ανεξαρτήτως προέλευσης. Στα παιδικά παιχνίδια.

Σε έρευνα που έκανε η Εθνική Ένωση Αμερικής για την Εκπαίδευση Νέων Παιδιών σχετικά με τα παιδικά παιχνίδια, η Judith Elaine Blakemore, καθηγήτρια ψυχολογίας και αναπληρώτρια κοσμήτορας Τεχνών και Επιστημών για την Ανάπτυξη Σχολών, αναφέρει: «Τα παιχνίδια που συνδέονταν περισσότερο με αγόρια αφορούσαν στρατιωτάκια, παλαιστές και όπλα. Το μήνυμα μας προς γονείς και δασκάλους είναι ότι τα παιχνίδια μπορεί να καλλιεργήσουν χαρακτηριστικά διαφορετικά από εκείνα που θέλετε πραγματικά να γεννηθούν στα παιδιά. Η έμφαση στη βία και την επιθετικότητα μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα μακροπρόθεσμα».

Όσο κλισέ κι αν είναι, όσες φορές κι αν έχει ειπωθεί, τα παιδιά είναι σφουγγάρια. Μια αλήθεια που κάθε άνθρωπος μπορεί να επιβεβαιώσει βάσει της προσωπικής του εμπειρίας, των δικών του αναμνήσεων.

Πολλές προβληματικές συμπεριφορές προκύπτουν από το παρελθόν, χαρακτήρες που διαμορφώθηκαν με λάθος τρόπο και δημιούργησαν μια πολύ λανθασμένη κανονικότητα. Ένα παιδί που ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο σκέψης είναι δύσκολο να ξεφύγει από αυτό, καθώς οι γονείς δεν κληροδοτούν στα παιδιά μόνο τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά αλλά και πολλά από τα βαθύτερα ενδόμυχα στοιχεία τους, τα οποία ίσως έμειναν και μένουν για χρόνια αδούλευτα. Και ο φαύλος κύκλος δεν τελειώνει ποτέ.

Πριν από 7 χρόνια, το BBC προχώρησε σε ένα εξαιρετικά χρήσιμο πείραμα, το οποίο απέδειξε ότι οι εθελοντές που πήραν μέρος σε αυτό, συσχετίζουν το φύλο των παιδιών με τις προτιμήσεις σε παιχνίδια. Οι δημιουργοί του πειράματος έντυσαν ένα αγόρι με στερεοτυπικά «κοριτσίστικα» ρούχα και ένα κορίτσι με «αγορίστικα», ώστε να μπερδέψουν τους εθελοντές.

Οι εθελοντές στο τέλος του βίντεο παραδέχονται την στερεοτυπική τους ματιά. Δεν ένιωσαν ότι ξεγελάστηκαν, δεν ένιωσαν αμήχανα και δεν το πήραν προσωπικά, καθώς αποδέχτηκαν την προκατάληψή τους. 

Σε ένα πιο προσωπικό παράδειγμα, σε μια δική μου ανάμνηση, θυμάμαι μια συμμαθήτρια μου στο δημοτικό, η οποία στα διαλείμματα έπαιζε μαζί μας ποδόσφαιρο. Όποιος πήγαινε μαζί της μάλιστα, συνήθως κέρδιζε, καθώς η Χ. ήταν τουλάχιστον ένα επίπεδο πάνω από όλους μας.

Στις συζητήσεις λοιπόν που κάναμε τότε, θυμάμαι να μας φαίνεται κάπως αφύσικο όλο αυτό. Και για να μπορέσουμε να το δικαιολογήσουμε αυτό το «φαινόμενο», βαφτίσαμε την Χ. «αγοροκόριτσο», δημιούργημα ενός δικού μας στερεοτυπικού λεξιλογίου, που για χρόνια κουβαλούσαμε εν αγνοία μας στην σχολική τσάντα.

Μια αίσθηση που συντηρούνταν και από άλλες καταστάσεις στο σχολείο. Θυμάμαι αγόρια που αναγκάζονταν να παίξουν ποδόσφαιρο, ενώ μπορεί στην πραγματικότητα να ήθελαν να χορέψουν, αλλά απέτρεπαν τον εαυτό τους από αυτή την επιλογή για να μη σχολιαστούν αρνητικά. Ένας φόβος που όσο τον αφήσεις να μεγαλώνει μέσα σου, τόσο περισσότερο σε καθορίζει. 

Θυμάμαι μια κουβέντα ενός καθηγητή μου που έλεγε ότι αν οι γονείς και κηδεμόνες ερχόντουσαν μια φορά το τρίμηνο στο σχολείο για να κάτσουν στα θρανία και να ακούσουν πώς θα μπορέσει να λειτουργεί παράλληλα το πλαίσιο διδασκαλίας σε τάξη και σπίτι, αντί να παίρνουν απλώς τους βαθμούς, θα είχε πολύ περισσότερο νόημα όλο αυτό που συμβαίνει 35-40 ώρες την εβδομάδα στην αίθουσα. 

Πράγματι, μια ουσιαστική συζήτηση ανάμεσα σε καθηγητές και γονείς, θα διαμόρφωνε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον για τα παιδιά, αλλά και για τους ίδιους γιατί το ήδη υπάρχον σύστημα έχει αποτύχει και δεν επιδέχεται απλώς βελτιώσεων, αλλά χρειάζεται ολικό restart, όπως και η κοινωνία.

Αν τα παιδιά επιλέγουν περισσότερο εκείνα που τους ταιριάζουν και λιγότερο αυτά που ορίζουν οι άλλοι για αυτούς, τότε όλα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Αρκεί πρώτα το ίδιο το σύστημα να αποδεχτεί τα σφάλματα του, ακριβώς όπως και οι εθελοντές στο πείραμα του BBC αποδέχτηκαν τις έμφυλες προκαταλήψεις τους.

Τι να γίνονται άραγε τα θέρετρα των θερινών μας διακοπών μέσα στον χειμώνα και την εγκατάλειψη; Ο Sebuku, ή αλλιώς Οδυσσέας Τσομπάνογλου, απαθανατίζει την πραγματικότητα σε ένα μέρος του νησιού.

Στα βόρεια της Κρήτης, μόλις 35 χιλιόμετρα ανατολικά από το Ηράκλειο, βρίσκονται τα Μάλια, ένας από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς. Το καλοκαίρι η κωμόπολη «βουλιάζει» από τους επισκέπτες που επιλέγουν τα Μάλια για τις διακοπές τους, όμως τον χειμώνα οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 4000.

Ο φωτογράφος Οδυσσέας Τσομπάνογλου, aka Sebuku, βρέθηκε στην Κρήτη εν μέσω χειμώνα και διένυσε μια διαδρομή από τα Μάλια ως την Χερσόνησο, αποτυπώνοντας σε φιλμ την εγκατάλειψη στα τουριστικά θέρετρα που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε να σφύζουν από κόσμο και φωνές μικρών και μεγάλων. 

Στην ακτογραμμή των 6 χιλιομέτρων, από την γραφική Σταλίδα έως την περίφημη παραλία του Ποταμού, δυτικά του μινωικού ανακτόρου, απλώνονται οι παραλίες του Δήμου Μαλίων, με την χρυσή άμμο και τα καταγάλανα νερά. 

Ένας άλλος πόλος έλξης τουριστών κατά την θερινή περίοδο, ειδικά όσων ασχολούνται με θαλάσσια σπορ, όπως jet ski και scuba diving, είναι η Αγία Πελαγία. Κατά την Ενετική περίοδο, αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Κρήτης και σήμερα συνιστά ένα από τα εξέχοντα θέρετρα του νομού Ηρακλείου, με σημαντική ξενοδοχειακή υποδομή. Αποτελεί επίσης ιδανική βάση για να εξερευνήσουν οι επισκέπτες τη γύρω περιοχή, αλλά και ολόκληρο το νησί της Κρήτης.

«Η κατάσταση της περιοχής τον χειμώνα είναι αρκετά αποκαλυπτική, καθώς όλα σχεδόν τα µαγαζιά ήταν κλειστά δηµιουργώντας ένα αίσθηµα εγκατάλειψης», σχολιάζει ο Sebuku. 

«Το ενδιαφέρον ήταν πως υπάρχει σχεδόν έξω από κάθε κτίριο από ένα αµάξι σταθµευµένο, καθώς οι πιο πολλοί ιδιοκτήτες κάνουν αυτήν την περίοδο τις επισκευές για την ερχόµενη σεζόν», συνεχίζει.  

«Τα πιο πολλά µαγαζιά ήταν clubs, παραδοσιακές ταβέρνες και gift shop, ενώ υπήρχαν και αρκετά strip clubs, νεροτσουλήθρες, µαγαζιά µε τυχερά παιχνίδια, φρουτάκια, fast food και µαγαζιά µε κάνναβη», παρατηρεί ο φωτογράφος. 

«Το µεγαλύτερο µέρος του παραλιακού µετώπου έχει καταστραφεί ολοσχερώς και στην Αγία πελαγία έχουν τσιµεντώσει σχεδόν όλο το χώρο µέχρι τη θάλασσα», σημειώνει ο Sebuku για τις περιοχές της βόρειας Κρήτης που επισκέφτηκε.

Οι φωτογραφίες μιλούν από μόνες τους:

Εγκαταλελειμμένο σπιτάκι, δίπλα σε καντίνα στα Μάλια.
Σφραγισμένα μίνι μάρκετ και εστιατόρια, Μάλια, Κρήτη.
Εγκαταλελειμμένη είσοδος, Μάλια, Κρήτη.
Τα 4 αδέρφια στην Χερσόνησο Κρήτης.
Καλώς ήρθατε στην Χερσόνησο…

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης – ή έτσι τουλάχιστον δείχνουν ορισμένα στατιστικά στοιχεία. Είναι, όμως, αυτή οικονομική ανάπτυξη προσβάσιμη σε όλους; 

Πράγματι, στη χώρα μας, υφίσταται μια σχετική οικονομική ανάπτυξη, δίχως ωστόσο να έχει στο επίκεντρό της την κοινωνική ευημερία, αλλά αντιθέτως, τους καρπούς αυτής της ανόδου τους απολαμβάνει μια μικρή μειοψηφία, μεγάλου εισοδήματος. Το φαινόμενο της άδικης αναδιανομής του πλούτου εντείνεται συνεχώς, αυξάνοντας τις κοινωνικές ανισότητες. Εντούτοις, στον τομέα της εργασίας υπάρχουν δύο πολέμιοι σε πολλές περιπτώσεις του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι προκαλούν “αλλεργία” στους ισχυρούς: Τα συνδικάτα και τα σωματεία. 

Ενδεχομένως, αποτελούν τα μοναδικά όπλα στη φαρέτρα του μέσου Έλληνα εργαζόμενου, ο οποίος μάχεται για να βιοποριστεί σε μια οικονομία περιορισμένων δυνατοτήτων, ενώ τα δικαιώματά του έχουν περισσότερες πιθανότητες να καταπατηθούν, εφόσον βρίσκεται χαμηλά στην πυραμίδα της εξουσίας. 

Η Ελλάδα, ειδικότερα, μετά την οικονομική κρίση βρίσκεται σε ένα προβληματικό πλαίσιο αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας. Τα φαινόμενα εργοδοτικής ασυδοσίας παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, ενώ το μισθολογικό χάσμα Ελλάδας-Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνει αγεφύρωτο, καθώς, παρά τις μικρές αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, παρατηρείται σοβαρή ποσοστιαία μείωση στον πραγματικό μέσο μισθό.

Οι παραπάνω συνθήκες μαζί με πολλά άλλα ζητήματα αποτυπώνονται σε δεκάδες έρευνες με κυριότερη, πρόσφατη έρευνα της ΙΝΕ-ΓΣΕΕ που δείχνει την Ελλάδα ουραγό στην Ε.Ε. ως προς την ποιότητα εργασίας. Απέναντι σε όλα αυτά, οι εργαζόμενοι μέσα από συλλογικά όργανα εκπροσώπησής τους, παλεύουν γι’ αυτά που, κανονικά, θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητα. Στην αντίθετη, όμως, και επικρατούσα (ως τώρα) μεριά των εργοδοτών και μεγαλοεπιχειρηματιών, φαίνεται να αμφισβητείται ευθαρσώς η ίδια η οντότητα των συνδικάτων και των σωματείων.

Το σωματείο, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, είναι μια ένωση τουλάχιστον είκοσι προσώπων που έχει μη κερδοσκοπικό σκοπό και απέκτησε νομική προσωπικότητα, αφού εγγράφηκε σε ειδικό δημόσιο βιβλίο που τηρείται στο πρωτοδικείο της έδρας του. Τα σωματεία διέπονται από τις γενικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα (άρθρα 78-106). Σωματεία είναι και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων, δηλαδή, οι ενώσεις 20 τουλάχιστον εργαζομένων που απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ίδιο κλάδο της οικονομίας ή στον ίδιο εργοδότη.

Η ύπαρξη εργατικών συνδικάτων και σωματείων είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και, εύρετερα, για την εύρυθμη λειτουργία ενός οργανισμού ή μιας επιχείρησης. 

Ας εξετάσουμε λίγο πιο αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους η ύπαρξή τους είναι απαραίτητη: Αρχικά, τίθενται οι βάσεις εξισορρόπησης εξουσίας εργαζόμενου-εργοδότη. Τα συνδικάτα και τα σωματεία δίνουν στους εργαζομένους ένα εργαλείο περιορισμού φαινομένων αυθαιρεσίας και αναπτύσουν τον διαστρωματικό διάλογο σε κάθε εργασιακό κλάδο. Η συλλογική δράση μπορεί να διαπραγματευτεί καλύτερους μισθούς και βελτιωμένες εργασιακές συνθήκες. Κατά δεύτερον, η θεσμική εκπροσώπηση των εργαζομένων αποτελεί στυλοβάτη προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων. Τα συνδικάτα και τα σωματεία αγωνίζονται για τη διατήρηση και ενίσχυση των εργατικών δικαιωμάτων, όπως οι ώρες εργασίας, οι ασφαλιστικές παροχές, οι συντάξεις κ.ά.

Παρά ταύτα, είναι κρίσιμο να υπάρξει μια ειδική αναφορά στην αξία αυτών των φορέων ως πυλώνας αντίστασης στην εκμετάλλευση. Τα συνδικάτα και τα σωματεία αντιτίθενται στην εκμετάλλευση των εργαζομένων και προστατεύουν τους εργαζόμενους από αδίκες πρακτικές των εργοδοτών, έχοντας το θεσμικό δικαίωμα να κινηθούν νομικά εις βάρος τέτοιων παράνομων πράξεων, υποχρεώνοντας το κράτος να μην αμελήσει τα αιτήματά τους. Για το τελευταίο, βέβαια, φαίνεται να εξαιρείται – εδώ και δεκαετίες σχεδόν – το ελληνικό κράτος ως προς την στήριξη των εργαζόμενων πολιτών.

Φανταστείτε την απουσία ενός εργασιακού σωματείου σε επιχειρήσεις όπως η Public, όπου μόλις πριν 2 μήνες το αντίστοιχο σωματείο προέβη σε καταγγελία εις βάρος της εταιρείας για κανιβαλιστικές εργασιακές πρακτικές μέσω της τακτικής της “Ονομαστικής Πώλησης”, η οποία ορίζει την υποχρεωτική καταγραφή των εργαζομένων στα έσοδα που προσφέρουν στην επιχείρηση. Πρακτικά, αυτό γεννά ένα κλίμα τοξικού ανταγωνισμού μεταξύ του εργατικού δυναμικού και μια ψευδαίσθηση προοπτικής αύξησης εισοδήματος που αποτελεί ουσιαστικά μια φούσκα λίγων ευρώ, μπροστά στα εκατομμύρια αισχροκέρδειας που θα ωφεληθεί η επιχείρηση. 

Ο συνδικαλισμός συχνά πέφτει αντικείμενο δαιμονοποίησης από πολιτικούς κυρίως από την συντηρητική μεριά, ΜΜΕ και, πρωτίστως, από ιδιοκτήτες μεγάλων – έως κολοσσιαίων – επιχειρήσεων. Στην νεοφιλελεύθερη οικονομία, το επιχειρείν δρα σε ένα μεγάλο βαθμό με βάση το ατελείωτο και γρήγορο κέρδος, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για απλήρωτες υπερωρίες, ανασφάλιστη εργασία, χαμηλούς μισθούς και γενικότερα εργασιακή “γαλέρα”.

Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, ένα συνδικάτο θα σήμανε κίνδυνο για τα ατελείωτα κέρδη και, συνεπώς, πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία η ίδρυσή του, εφόσον η τήρηση των νόμων σημαίνει μείωση πλούτου για έναν τέτοιο “επιχειρηματία”. Ακριβώς έτσι σκέφτονται οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις και γι’ αυτό, προσπαθούν μέσω νομικών παραθύρων να εμποδίσουν τη θεσμική εκπροσώπηση των εργαζομένων τους, με τη χώρα μας να έχει διαρκώς ανοιχτά τέτοια παράθυρα προς την εργοδοτική ασυδοσία και αυθαιρεσία.

Πρόσφατο παράδειγμα, η κήρυξη της απεργίας των αρχαιοφυλάκων της Ακρόπολης ως παράνομη και καταχρηστική, με τους απεργούς εργαζόμενους να απειλούνται με βαριά πρόστιμα και πειθαρχικές κυρώσεις, την στιγμή που αγωνίζονται ενάντια στην ιδιωτικοποίηση δίχως όρους που επιχειρεί να προχωρήσει η κυβέρνηση σε μεγάλο μέρος της λειτουργίας του ιστορικού αυτού μνημείου.

Η παρουσία συνδικάτων και σωματείων δεν πρέπει να θεωρείται ως απειλή, αλλά ως απαραίτητη διάσταση μιας υγιούς και ισορροπημένης κοινωνίας. Οι εργαζόμενοι, μέσω των συλλογικών τους οργανώσεων, διεκδικούν τα δικαιώματά τους και προωθούν τις αξίες της δικαιοσύνης και της ισότητας στον εργασιακό χώρο. Αντί να φοβούνται τις λέξεις “συνδικάτα” και “σωματεία”, οι διευθυντές και οι μεγαλοεπιχειρηματίες θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η συνεργασία με τους εργαζόμενους, οδηγώντας πρωτίστως σε καλύτερες εργασιακές συνθήκες, μπορεί επιπλέον να συντελέσει στη βελτίωση του ίδιου του παραγωγικού μοντέλου μιας επιχείρησης και στη μακροπρόθεσμη απόδοση μεγαλύτερων κερδών μέσα σε ένα πλαίσιο σεβασμού.

Ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων είναι ουσιαστικός για την επίτευξη βιώσιμης και δίκαιης οικονομικής ανάπτυξης. Η αντίσταση και η πάλη για τη διατήρηση και τη βελτίωση των εργατικών δικαιωμάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση μιας εργασιακής πραγματικότητας που θα σέβεται και θα προστατεύει τους εργαζόμενους, ενισχύοντας την θέση τους και προωθώντας την κοινωνική δικαιοσύνη.

Μόνο έτσι μπορούμε να καταλήξουμε σε έναν κόσμο όπου η εργασία είναι όχι μόνο παραγωγική, αλλά δίκαιη και ανθρώπινη.

Από χθες, 31/01/2024, ξεκίνησαν οι συζητήσεις για το πολυαναμενόμενο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Μια μεταρρύθμιση για τα «Έκτακτα μέτρα απαγόρευσης διάθεσης εισιτηρίων και παρουσίας θεατών σε αγώνες ποδοσφαίρου για επιτακτικούς λόγους προστασίας της δημόσιας τάξης και ασφάλειας» (Α’ 203) – Λήψη μέτρων για την αποτροπή και αντιμετώπιση της βίας στο πλαίσιο αθλητικών συναντήσεων και λοιπές ρυθμίσεις αρμοδιότητας Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού».

Αναμένεται να τεθεί σε ψηφοφορία, από κοινού με την υπουργική τροπολογία που θα δώσει το «πράσινο φως», ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την αναδιαμόρφωση του κατώτατου μισθού. Επίσης, θα οριστούν οι διατάξεις που αφορούν στις ρυθμίσεις για το αγροτικό ρεύμα στους πληγέντες από την κακοκαιρία Daniel, η οποία προκάλεσε την απόλυτη δυστοπία στις περιοχές της Θεσσαλίας.

Σύμφωνα με τα όσα εξήγγειλε ο αναπληρωτής Υπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Βρούτσης, από τις 13/02, ανοίγουν εκ νέου τα γήπεδα για τους φιλάθλους, εφαρμόζοντας πολύ πιο αυστηρούς κανονισμούς ασφαλείας. Επιπλέον, ως επακόλουθο της ψήφισης του εν λόγω νομοσχεδίου, τίθενται σε εφαρμογή οι νέες αυστηρές ρυθμίσεις, οι οποίες θα επιτρέψουν τη λειτουργία νέων καμερών εποπτείας, από τις 06/03, σε όλα τα γήπεδα της Super League και του μπάσκετ.

Επιπροσθέτως, από τις 09/04, θα τεθεί σε λειτουργία μια πλατφόρμα ταυτοποίησης μέσω κινητού τηλεφώνου όσων έχουν στην κατοχή τους εισιτήρια για τον εκάστοτε αγώνα, κατά την είσοδό τους στο γήπεδο. Αξίζει να αναφερθεί, ότι η Διαρκής Επιτροπή Αντιμετώπισης της Βίας θα έχει πια νέες αρμοδιότητες για την εισήγηση και επιβολή αυστηρών διοικητικών κυρώσεων στα γήπεδα, όπου σημειώνονται περιστατικά οπαδικής βίας. Ακόμη, ο κ. Βρούτσης αποδέχτηκε την πρόταση να συμπεριληφθούν στο νομοσχέδιο περαιτέρω δράσεις ενημέρωσης για την αντιμετώπιση της αθλητικής βίας από την Εθνική Επιτροπή Συντονισμού που συστήνεται από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, στο πλαίσιο της συμφωνίας του Συμβουλίου της Ευρώπης που υπεγράφη στο Saint-Denis.

Αναφορικά με τα προαναφερθέντα μέτρα, ο κ. Βρούτσης, δήλωσε: «Σεβόμαστε απόλυτα την ΕΠΟ και τους διεθνείς οργανισμούς, αλλά είναι δικαίωμα της χώρας μας να διασφαλίζει υπέρ των πολιτών την ασφάλειά τους και το κάνουμε με μέτρα διοικητικού χαρακτήρα με την ΔΕΑΒ, χωρίς να παρεμβαίνουμε στα πρωταθλήματα».

«Δεν μειώνουμε βαθμολογίες, δεν ακυρώνουμε καμία ομάδα, απλά είναι δικαίωμά μας, για την ασφάλεια των πολιτών, να κλείνουμε ένα γήπεδο για φιλάθλους, εφόσον διαπιστώνεται παραβατική συμπεριφορά».

 «Ξέρουμε ότι στα γήπεδα δεν εκδηλώνεται η βία, αλλά εκκολάπτεται σε αυτά, γι’ αυτό φροντίζουμε, με τις κάμερες και την ταυτοπροσωπία στα εισιτήρια που προσφέρει η χρήση της τεχνολογίας, να κλείσουμε ένα κενό που υπήρχε», πρόσθεσε, μεταξύ άλλων.

Ο Σωκράτης Φάμελλος, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, τόνισε ότι, παρ’ όλο που το κόμμα συνηγορεί με τα μέτρα για την πρόληψη της οπαδικής βίας – με τον ίδιο να έχει επεξεργαστεί από κοινού με την κυβέρνηση πολλά εξ αυτών – δεν θα υπερψηφίσει συνολικά το νομοσχέδιο, διότι, κατά τα λεγόμενά του: «Δεν μπορούμε να πάρουμε την ευθύνη της κυβερνητικής ανεπάρκειας».

«Η κυβέρνηση ευθύνεται για τις αρνητικές εξελίξεις και στο πεδίο της οπαδικής βίας. Εμείς, με τη στάση μας, θα πρέπει να λειτουργήσουμε ως κήρυκες του θετικού μηνύματος της πρόληψης. Ό,τι έχετε πει ως κυβέρνηση για την οπαδική βία, δεν το έχετε κάνει. Αντίθετα, το πρόβλημα γίνεται πολύ μεγαλύτερο. Είναι ασυνεπές και υποκριτικό», συμπλήρωσε ο κ. Φάμελλος.

Από μεριάς του, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης, αν και επισήμανε ότι το κόμμα υπερψηφίζει το νομοσχέδιο για την οπαδική βία, άσκησε σφοδρή κριτική στην κυβέρνηση, αναφέροντας πως η συζήτηση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου αποτελεί μία ακόμη αποτυχία της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού. Βάσει τον όσων υποστήριξε ο κ. Ανδρουλάκης, η κυβέρνηση ανακυκλώνει τα ήδη προβλεπόμενα μέτρα και απέδωσε στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου έλλειμμα πολιτικής βούλησης ως προς την επίλυση του ζητήματος, αφού δεν εφαρμόζει το υφιστάμενο αυστηρό πλαίσιο. 

Ακόμη, ο κ. Ανδρουλάκης πρόσθεσε ότι το νομοσχέδιο δεν αγγίζει καθόλου το ζήτημα της διαφθοράς στον ελληνικό αθλητισμό και ιδίως στο χώρο του ποδοσφαίρου, ο οποίος τροφοδοτείται από ισχυρά οικονομικά και άλλα συμφέροντα, «με την κυβέρνηση να κάνει τον τροχονόμο, παρά να βάζει κανόνες». Τέλος, ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, αναρωτήθηκε «πόσα νομοσχέδια πρέπει να έρθουν για να κατανοηθεί ότι τα μέτρα καταστολής δεν λύνουν από μόνα τους το πρόβλημα της βίας στον αθλητισμό».

Κατόπιν, συμπλήρωσε πως το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, όπως και σχεδόν όλα τα προηγούμενα, ασχολείται μόνο με την καταστολή, με το κράτος να παρεμβαίνει ως ρυθμιστής του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων και των ΠΑΕ. Σε σχέση με τον όρο «οπαδική βία», τον χαρακτήρισε παραπλανητικό, διότι, επί της ουσίας, επιτρέπει στην επιχειρηματική δράση, στα παζάρια και στους ανταγωνισμούς μεταξύ των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων να βρίσκονται στο απυρόβλητο, παρά το γεγονός ότι από τη δράση τους απορρέουν τα φαινόμενα βίας. Θεμέλιος λίθος αυτή της πολιτικής, όπως υποστήριξε, είναι πως στο σύνολο των 3.000 ποδοσφαιρικών σωματείων, τα επαγγελματικά είναι 50 και σε αυτά υποκλίνονται όλες οι κυβερνήσεις, δίνοντάς τους χρήματα από το στοίχημα και τις τηλεοπτικές καλύψεις, ενώ δεν γίνονται έλεγχοι, παρ’ όλο που συνιστούν εταιρείες.

Ήταν 1η Φεβρουαρίου του 2022, όταν έγινε το κακό. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Ο 19χρονος, τότε, Άλκης Καμπανός βρισκόταν με την παρέα του στην είσοδο της πολυκατοικίας που διέμενε, στη Χαριλάου. Νέα παιδιά που απλώς άραζαν. Δεν μπορούσε να προβλεφθεί η τραγική συνέχεια.

Δύο αυτοκίνητα φανατισμένων οπαδών του ΠΑΟΚ σταμάτησαν στο σημείο, ρωτώντας τον Άλκη και την παρέα του τι ομάδα είναι. «Άρης», απάντησε ο Άλκης. Τότε, οι μανιασμένοι οπαδοί επιτέθηκαν ανελέητα τόσο στον Άλκη, όσο και στα υπόλοιπα άτομα της παρέας. Η επίθεση, σφοδρή, με ρόπαλα, μαχαίρια κι άλλα αιχμηρά αντικείμενα.

Τραυμάτισαν τον Άλκη στο πόδι με δρεπανοειδές μαχαίρι τύπου καραμπίτ, προκαλώντας του ακατάσχετη αιμορραγία. Έτσι γράφτηκε ο θανάσιμος επίλογος της τραγωδίας. Άλλα δύο παιδιά της παρέας, έφεραν επίσης σοβαρά τραύματα, όμως κατάφεραν να επιβιώσουν.

Τον περασμένο Ιούλιο, κρίθηκαν ένοχοι 12 κατηγορούμενοι για ανθρωποκτονία ή συνεργεία σε ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο.

Μα το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.

Μέχρι και σήμερα, σ’ εκείνο το σημείο, συγγενείς, γνωστοί, φίλοι ή απλοί πολίτες αφήνουν λουλούδια, κεριά και σημειώματα, σε μια προσπάθεια να περάσουν τα δικά τους μηνύματα ενάντια στην οπαδική βία. Ανεξαρτήτως νομοσχεδίων, η αλλαγή που χρειάζεται να επέλθει έχει βαθύτερες ρίζες και συνδέεται με τα προβληματικά πρότυπα ή κατάλοιπα που περνούν από γενιά σε γενιά. Ίσως το αντίδοτο να κρύβεται πίσω από τις λέξεις «αλληλεγγύη» και «ενσυναίσθηση».

Αν καταφέρουν, δηλαδή, ποτέ να εφαρμοστούν σε μια ανθρωποφαγική κοινωνία. 

Η Χρύσα Λύκου, μίλησε με έναν γιατρό, έναν αθλητή κι ένα μέλος ραπ συγκροτήματος για το προνόμιο του να ανήκεις στο «ισχυρό» φύλο, όπως το όρισε η κοινωνία.

Εάν είσαι γυναίκα κάπου στα 35 – όπως εγώ – έχεις σίγουρα διανύσει τρεις δεκαετίες, καταγράφοντας μέσα σου στερεοτυπικές αφηγήσεις που ξεκινούν με το τι μπορεί να κάνει και τι όχι ένα κορίτσι, με το τι μπορεί να παίξει, τι δεν μπορεί να φορέσει, τι μπορεί να πει και πόσο να γελάσει, καταλήγοντας στο σήμερα και σε ερωτήσεις που αφορούν τα ωάριά σου και πόσο τα σκέφτεσαι που γερνούν.  

Από τη στιγμή μηδέν, λοιπόν, αναγκαζόμαστε να παίξουμε με κουζινικά και κούκλες, να πηγαίνουμε μπαλέτο ενώ μπορεί να θέλουμε καράτε, δεν πρέπει να λερωνόμαστε, να ξεμαλλιαζόμαστε, να ιδρώνουμε, πρέπει να διαβάζουμε να μην ανακατευόμαστε πολύ, ούτε και να είμαστε γλωσσούδες.

Γενικά, πρέπει σε όλα να είμαστε τόσο-όσο καλές, ακόμη κι αν η κοινωνία προσπαθεί καθημερινά να μας πείσει ότι τα θέματα ισότητας έχουν πλέον λυθεί, οι φεμινισμοί είναι αχρείαστοι κι άλλα τέτοια alt right αποκούμπια.

Οι διακρίσεις φύλου αποτελούν τεράστιο κοινωνικό ζήτημα που απασχολεί όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά πολλές χώρες καθώς επηρεάζουν άμεσα την πορεία ζωής του ατόμου – κυρίως των γυναικών – υποδεικνύοντάς τους ακόμη και τις κατάλληλες επιλογές απασχόλησης, διασκέδασης και άθλησης.

Έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε με συγκεκριμένα πρότυπα σκέψης, τα οποία – ενώ τα υιοθετούμε συνήθως ασυνείδητα – στην πορεία της ζωή μας, τα θεωρούμε αυτονόητα

Πάνω σε αυτές τις σκέψεις, θέλησα να συζητήσω με τρεις άντρες που προσπαθούν καθημερινά να αναγνωρίζουν, ο καθένας στον κλάδο του, το προνόμιο του φύλου τους και να το αμφισβητούν σε μια απολύτως πατριαρχικά δομημένη κοινωνία. 

«Μια από τις κυρίαρχες αφηγήσεις στον κλάδο της ιατρικής, είναι ότι οι γυναίκες θα πρέπει ιδανικά να επιλέξουν μια ειδικότητα η οποία θα τους επιτρέπει περισσότερο προσωπικό χρόνο, ώστε να αφιερωθούν στο παιδί και την οικογένεια τους».

«Αντίστοιχα, ο άντρας, το ισχυρό φύλο βάσει της κυρίαρχης αντίληψης, μπορεί να επιλέξει πολύ πιο εύκολα χειρουργικές ειδικότητες, οι οποίες απαιτούν πάρα πολλές ώρες εργασίας και κούραση», μου εξηγεί ο Γιώργος που εργάζεται σε μεγάλο νοσοκομείο της Αθήνας. 

«Στις χειρουργικές ειδικότητες είναι πολύ πιο εντατικοποιημένη η εργασία με την κυρίαρχη κουλτούρα να αντιμετωπίζει τη γυναίκα ως αδύναμη, μη μπορώντας να ανταπεξέλθει στις όποιες συναισθηματικές μεταπτώσεις μπορεί να υπάρξουν, παίρνοντας παράλληλα ως δεδομένο ότι οι άντρες έχουμε αποδεσμευτεί από τους όποιους συναισθηματισμούς».

«Ήμασταν ακόμη στη σχολή όταν καθηγητής στα Γιάννενα όπου σπούδασα, είπε σε συμφοιτήτρια μου ότι δεν θα μπορεί ως γυναίκα να ανταπεξέλθει σε πολύωρα χειρουργεία, όταν έχει περίοδο. Αρκεί κανείς να φανταστεί ότι το συγκεκριμένο παράδειγμα δεν ήταν το πιο σεξιστικό που έχει ακουστεί στα αμφιθέατρα για τις γυναίκες».

«Όλο αυτό το πατρονάρισμα από τα φοιτητικά κιόλας χρόνια, θεωρώ ότι επηρέασε την επαγγελματική και, κατ΄ επέκταση, προσωπική ζωή πολλών γυναικών». 

Η πιο συνηθισμένη συνθήκη που αντιμετωπίζει ο Γιώργος στο νοσοκομείο είναι ότι, έχοντας το «προσόν» του αντρικού φύλου, αυτομάτως γίνεται και ο μόνος γιατρός στην αίθουσα. 

«Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορεί να είμαι με τρεις ακόμη συναδέλφισσες σε μια αίθουσα και όλοι να απευθύνουν μόνο σε εμένα τον λόγο. Ασθενείς, νοσηλευτές, όλοι. Για τους περισσότερους, η συνάδελφος είναι “η κοπελιά”»

«Αν θέλουμε τώρα να πάμε και σε μεγαλύτερη κλίμακα, όπως είναι τα συνέδρια, αυτό που εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς είναι ότι οι σχολιαστές είναι κατά βάση άντρες, στη δική μου τουλάχιστον ειδικότητα». 

Κουβεντιάζοντας με τον Γιώργο, συμφωνούμε ότι το επάγγελμα της ιατρικής είναι ένας κλάδος που ασκεί εξουσία, είτε λόγω των άμεσων σχέσεων που είχε και συνεχίζει να έχει με το κράτος, είτε με την ίδια τη φύση του του επαγγέλματος πάνω στον ασθενή και την κοινωνία

«Το να είσαι άντρας στον τομέα της υγείας, σε συνδυασμό με το να μην έχεις κανέναν ηθικό φραγμό, μπορεί πολύ εύκολα να σε κάνει να νομίζεις ότι είσαι πάνω απ’ όλους, υποτιμώντας συναδέλφους ανεξαρτήτως ιεραρχίας και γνώσεων, υιοθετώντας τοξικές συμπεριφορές». 

Εκφράζω τις σκέψεις που πάνω στον κλάδο της γυναικολογίας και τις φορές που ένιωσα άβολα στο παρελθόν σε κάποια από τις εξετάσεις ρουτίνας. 

«Τα σχόλια των γυναικολόγων μέσα κι έξω από το χειρουργείο, ακροβατούν στο όριο του ακραίου μισογυνισμού».

«Θυμάμαι χαρακτηριστικά καθηγητή γυναικολογίας να λέει στις φοιτήτριες ότι μέχρι να τελειώσουν την ειδικότητα, θα έχει αφαιρέσει από όλες τις ωοθήκες και τις μήτρες τους, με το σκεπτικό του ότι μετά από κάποια ηλικία που τα ωάρια τελειώνουν και ότι οι ωοθήκες είναι όργανο που μόνο καρκίνο μπορούν να προκαλέσουν».

«Δυστυχώς, αυτή η λογική ενσωματώνεται με φοβερή ευκολία στον κόσμο, ενώ στην ουσία μιλάμε για ακρωτηριασμό. Κάποιες ειδικότητες είναι βαθιά σκοταδιστικές». 

Σήμερα, οι γυναίκες χειρουργοί αυξάνονται. 

«Παρά την ακραία πίεση και τον χυδαίο σεξισμό που δέχονται οι γυναίκες σε αυτό το περιβάλλον, καταφέρνουν πλέον και βάζουν τα όριά τους, κάτι που έχει καλυτερέψει τις συνθήκες και για όλους εμάς».

«Διευθυντές που ούρλιαζαν όλη μέρα, πλέον φοβούνται μια ενδεχόμενη καταγγελία και “μαζεύονται”. Πρόσφατα, μια συνάδελφος δέχθηκε πολύ μεγάλη πίεση από έναν ειδικό και ευτυχώς υπήρξε στήριξη από τους περισσότερους άντρες συναδέλφους».

Ο Γιώργος, διακρίνει μεγάλες διαφορές μεταξύ της προηγούμενης γενιάς και της δικιάς μας. 

«Οι προηγούμενοι από εμάς γαλουχήθηκαν με τον χειρότερο τρόπο, από αυτούς που ονομάζουμε “μεγαλογιατρούς”. Θέλω να πιστεύω ότι πλέον δίνεται περισσότερος χώρο και ορατότητα στη γυναικεία καταπίεση». 

O Βικέντιος ήταν μόλις 18 χρονών όταν ξεκίνησε να ασχολείται με το kickboxing. Στην πρώτη σχολή που βρέθηκε τότε δεν υπήρχαν καθόλου κορίτσια, ενώ στην επόμενη υπήρχαν μόνο τρεις κοπέλες, σε ένα τμήμα είκοσι αγοριών. 

«Υπήρξαν πολλές γνωστές και φίλες που ήθελαν να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο άθλημα. Έρχονταν να κάνουν δοκιμαστικό και κατέληγαν να φεύγουν απογοητευμένες, μιας και το μόνο που άκουγαν κατά τη διάρκεια της προπόνησης ήταν ατάκες όπως: “Βάρα πιο δυνατά, βάρα σαν άντρας”, ενώ στα αγόρια έλεγαν: “Σταμάτα να βαράς σαν κοπέλα”».

«Ακόμη και σήμερα, φίλες που παραμένουν μετά από χρόνια στον χώρο ακούνε συχνά το: “Είναι πολύ καλή αυτή, βαράει σαν άντρας”». 

Ο Βικέντιος, περιγράφει πως ακόμη και σήμερα η αναλογία γυναικών κι ανδρών, δεν είναι η ίδια, κάτι που φανερώνεται και μέσω των διοργανώσεων. Σε δέκα αγώνες, τουλάχιστον οι οκτώ είναι αντρικά ζευγάρια. 

«Μικρότερος, παρατηρούσα όσα συνέβαιναν με αμηχανία, ήταν τότε που άρχισα να συνειδητοποιώ ότι το προνόμιο του να είσαι άντρας σε αυτή την κοινωνία είναι κάτι που αντανακλάται σε όλους τους τομείς της ζωής και της καθημερινότητάς μου».

«Όσο περνούσαν τα χρόνια, τα πράγματα έγιναν όλο και πιο ξεκάθαρα. Οι ευκαιρίες που είχα σαν αθλητής, ήταν πολύ περισσότερες από αυτές που θα είχε μια κοπέλα. Από τον ποιοτικό χρόνο που θα μπορούσε να μου αφιερώσει ένας δάσκαλος, μέχρι τις ευκαιρίες να αγωνιστώ σε διοργανώσεις σε όλη την Ελλάδα».

«Εννοείται ότι στην προπόνηση, το γεγονός ότι ήμουν λευκός, straight άντρας με έκανε δεδομένα αποδεκτό, γιατί ολόκληρη η κοινωνία έχει δομηθεί έτσι ώστε να νιώθω εγώ πιο άνετα». 

Πλέον, υπάρχουν πολύ περισσότερες αθλήτριες που ανεβάζουν το επίπεδο των πολεμικών τεχνών, παράλληλα όμως εξακολουθούν να μην «ακούγονται» όπως οι άντρες. 

«Ελάχιστοι γνωρίζουν τη Φανή Πελούμπη στην Ταϊλάνδη που διαπρέπει στο Muay Thai, την Αντωνία Πρίφτη και την Ελίνα Καλλιονίδου στην Ελλάδα».

Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας με τον Βικέντιο, διαπιστώνω ένα κοινό στην εμπειρία του με τον Γιώργο πιο πάνω. 

«Με τις συνεργάτιδες μου, Αγγέλα Χατζηγιάννη και Ελένη Παπαρίδη, κατεβαίνουμε μαζί στους αγώνες που συμμετέχουμε. Μιλώντας, λοιπόν, με άλλους δασκάλους, παρατηρώ ότι τις περισσότερες φορές δεν τις κοιτάνε καν, απευθύνονται μόνο σε εμένα».

«Η παρουσία τους τους κάνει να νιώθουν άβολα. Ακόμη και στη σχολή όταν έρχεται κόσμος να ζητήσει πληροφορίες, “κολλάει” βλέποντας δασκάλες». 

Φτάνοντας στο σήμερα, μου εξηγεί ότι δυστυχώς δεν έχουν υποχωρήσει τα βλέμματα που δέχονται οι γυναίκες όταν πρωτοεμφανίζονται σε μια σχολή, η οποία είναι κατά κύριο λόγο ανδροκρατούμενη

«Θα υπάρξουν τύποι θα πάνε να της το παίξουν ειδικοί, δήθεν για να τη βοηθήσουν. Επίσης, συμβαίνει και κάτι ακόμη πιο αποκρουστικό, αρχίζουν δηλαδή να τις βαράνε πιο δυνατά κατά τη διάρκεια του αγώνα, επιβάλλοντας τους μια κυριαρχία όπως την οραματίζονται στο μυαλό τους».

Η νέα γενιά δασκάλων φέρνει την αλλαγή, λέει ο Βικέντιος, με τα αγόρια να κατανοούν περισσότερο το προνόμιο και τις κοπέλες να φτιάχνουν όλο και περισσότερους τόπους που μπορούν να υπάρξουν άνετα. 

«Θέλουμε να μάθουμε και χρειάζεται να ακούμε. Κάθε αμηχανία θα τη διαχειριστούμε για να προχωρήσουμε μαζί». 

Ο Σπύρος, είναι μέλος του συγκροτήματος δύο_μηδέν_δύο_μηδέν, που οι ρίζες των στίχων του βρίσκονται στον αντισεξισμό και τον αντιφασισμό. Έτσι, μιλήσαμε για την παρουσία των γυναικών στην για χρόνια ανδροκρατούμενη ραπ σκηνή. 

«Όταν ξεκίνησα το ραπ, η παρουσία θηλυκοτήτων ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, έως και ελάχιστη. Οι γυναίκες που έγραφαν ραπ  – Dogmother, Inka, απλά μια φωνή, Sadazinia και κάποιες ακόμα – ήταν μετρημένες στα δάχτυλα».

«Θυμάμαι, στο γνωστότερο τότε ελληνικό forum περί hip hop, υπήρχαν συζητήσεις για το “αν συμφωνούμε με το να κάνει κάποια κοπέλα ραπ”».

«Οπότε ναι, θεωρώ ότι ήταν πολύ δύσκολο για κάποια γυναίκα να διεκδικήσει χώρο σε μια σκηνή που έσφυζε από αρρενωπότητα και μισογυνισμό. Ήθελε πολύ γερό στομάχι». 

Μου εξηγεί ότι δεν χρειάστηκε ποτέ να αποδείξει κάτι, πέραν των όποιων ικανοτήτων είχε και έχει. 

«Κρινόμουν πάντα μόνο για το ραπ μου. Για να το πω πιο απλά, ποτέ και κανείς, δε θα έλεγε “ο Ήρωας για άντρας, καλός είναι”, όπως συνηθίζεται να ακούγεται για γυναίκες μέχρι και σήμερα».

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια πολύ δυναμική άνοδος του ραπ από θηλυκότητες. 

«Επιτέλους! Και είναι και πάλι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα εύσημα πηγαίνουν αποκλειστικά στις ίδιες τις ράπερς. Μπορεί να έχει αλλάξει κάπως η αντιμετώπιση, να έχει γίνει πιο ελαστική, αλλά εξακολουθούμε να ζούμε σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία που βρωμάει σεξισμό σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και της καθημερινότητας».

«Στους δικούς μου κύκλους, ευτυχώς, δεν είναι τόσο εμφανής η οποιαδήποτε αμφισβήτηση, αλλά θεωρώ πως σίγουρα υπάρχει μια καχυποψία και κακεντρέχεια ως προς το ραπ από θηλυκότητες».

«Κάτι τέτοιο φαίνεται κι από το περιεχόμενο των περισσότερων γυναικών στα κουπλέ τους, που πολύ συχνά και έντονα υπερασπίζονται τη θέση τους σε αυτό το χώρο από το πρίσμα του φύλου. Και πολύ καλά κάνουν». 

Συμφωνούμε ότι μέχρι να σταματήσουμε να ακούμε το: «για γυναίκα καλή είναι», χρειάζεται δουλειά. 

«Το μεγάλο στοίχημα βέβαια δεν είναι να γίνουν οι γυναίκες ραπερς πιο δυναμικές, αλλά οι άντρες ραπερς να γίνουν λιγότερο μαλάκες». 

Είναι μάλλον απίθανο να μην έχει πέσει κάποιος χρήστης των social media πάνω σε αναρτήσεις με βιβλιοφιλικό περιεχόμενο. 

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώθησαν την αναγνωστική κοινότητα στο επόμενο στάδιο αλληλεπίδρασης, δείχνοντας, τουλάχιστον για την ώρα, να ξεφεύγει από τον εγγενή ελιτισμό της και να εκδημοκρατίζει έναν χώρο που μέχρι πρότινος είχε τρομερή τοξικότητα.

Αυτό, με τη σειρά του, μεταφράζεται σε κριτικές και προτάσεις για βιβλία, καθώς επίσης και σε σύνδεση χρηστών με κοινά, βιβλιοφιλικά ενδιαφέροντα.

Κάποτε είχαμε περιοδικά και εφημερίδες, όπου σε μερικές στήλες, άνθρωποι που τα πήγαιναν καλά με τις λέξεις έγραφαν μερικές αράδες για βιβλία που αξίζει να διαβάσει ο επίδοξος αναγνώστης.

Μετά, ήρθε το Facebook και ανάμεσα στις δεκάδες χιλιάδες σελίδες ποικίλων ενδιαφερόντων, έκαναν και την εμφάνιση τους οι φιλαναγνωστικές.

Οι σελίδες αυτές δίνουν χώρο, στη συντριπτική τους πλειονότητα, στους αναγνώστες να γράψουν την άποψή τους, να προτείνουν και να μιλήσουν για βιβλία.

Χωρίς να λείπουν τα ευτράπελα, η επί ίσοις όροις πρόσβαση στην βιβλιοκριτική εκδημοκράτισε μια για πάντα τον – σαφώς, μέχρι πρότινος – ελιτισμό που την χαρακτήριζε.

Έτσι, πλέον βλέπεις δίπλα στον Moby Dick αναρτήσεις για το καινούργιο βιβλίο της Colleen Hoover.

Η ποικιλότητα των αναγνωστικών επιλογών αφενός, έσπασε την πρωτοκαθεδρία των ευπώλητων και αφετέρου, έδωσε και χώρο και στις ξενόγλωσσες επιλογές που σχεδόν ποτέ δεν είχαν θέσει στην παραδοσιακή βιβλιοφιλική αρθρογραφία.

Με τη σειρα τους, η συζήτηση έφερε τη ζήτηση και τα αποτελέσματα είναι στα ράφια των περισσοτέρων βιβλιοπωλείων.

Στις ομάδες, προωθούνται τόσο βιβλία της κλασικής λογοτεχνίας, όσο και της σύγχρονης, ενώ εντοπίζονται και πολύτιμες αναφορές σε πιο εξεζητημένους τομείς, όπως είναι το πολιτικό δοκίμιο και οι κινηματικές εκδόσεις. 

Οι ελληνικές ομάδες δείχνουν, συνήθως, ιδιαίτερη αγάπη στον ποιητικό, ανατρεπτικό λόγο Ελλήνων λογοτεχνών, όπως ο Χρόνης Μίσσιος, σε βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, όπως αυτά του Irvin Yalom, στη σύγχρονη κλασική λογοτεχνία που ξεκινά από κείμενα του 19ου αιώνα και φτάνουν μέχρι και τα πεζά της Woolf και σε μυθιστορήματα που συχνά μεταφέρονται στη μικρή και μεγάλη οθόνη, όπως τα μυθιστορήματα της Elena Ferrante.

Πριν κυριεύσει τις οθόνες μας ο σίφουνας του TikΤοk, τα βιβλιοφιλικά κανάλια στο YouTube μας έμπασαν στην cozy φιλαναγνωστική ατμόσφαιρα, όπου η εικόνα μετράει ένα τσικ περισσότερο από το περιεχόμενο.

Ο δημιουργός μπορεί να μιλάει για ώρες, να αναλύει όσο θέλει το κείμενο μέσω της διαδραστικότητας του βίντεο. Οι λέξεις πέφτουν πολύ πιο εύκολα, ειδικά αν υπάρχει ένα όμορφο background από πίσω και μια χαλαρωτική χροιά.

Στο booktube χρωστάμε και τη μόδα που κατέκλυσε το ιντερνετ την προηγούμενη δεκαετία και αποτελεί την κορωνίδα του σύγχρονου καπιταλισμού, τα hauls. Αμέτρητα βίντεο όπου αναγνώστες δείχνουν βιβλία που μόλις αγόρασαν – και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα διαβάσουν, παρά μήνες αργότερα.

Στον ελληνικό χώρο, έχουμε μερικά πολύ όμορφα και δημιουργικά κανάλια που ασχολούνται με πολυθεματικά περιεχόμενα γύρω από το βιβλίο, συζητήσεις και συνεντεύξεις.

Η πιο παραγωγική και ενεργή εγχώρια βιβλιοφιλική κοινότητα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο Instagram. Ένα καλό κλικ είναι η βάση, αλλά εκτιμάται επίσης η αναγκαία πυκνότητα του λόγου.

Με το bookstagram έγινε και το πρώτο σημαντικό άνοιγμα στην ξενόγλωσση λογοτεχνία. Υπάρχουν αρκετοί λογαριασμοί με αποκλειστικά ξενόγλωσσο περιεχόμενο, ενώ οι νεοσύστατοι εκδοτικοί οίκοι βασίζονται στη διαφήμιση μέσω του Instagram

Το ελληνικό bookstagram αγαπάει πολύ τη Maggie Nelson, τη Delia Owens και την Annie Ernaux. Κυρίως λόγω της επιρροής της παγκόσμιας κοινότητας, όπου οι απαιτήσεις για ποικιλότητα είναι ζωτικές, τα βλέμματα έχουν πέσει στις σύγχρονες γυναικείες φωνές. Η ποίηση, που για καιρό ζούσε στο λογοτεχνικό περιθώριο, έχει επανέλθει επίσης δυναμικά.

Εδώ και τέσσερα χρόνια, το TikTok έχει μπει δυναμικά στα κινητά μας και έχει γίνει η πιο επίμονη και ένοχη απόλαυσή μας. Φταίει σίγουρα το έξυπνο format, η σύντομη διάρκεια και ο δαιμόνιος αλγόριθμος. Το ελληνικό βιβλιοφιλικό κομμάτι δεν έχει τόσο ενεργή δράση εδώ, αλλά, πιθανότατα, θα αλλάξει αυτό στο μέλλον.

Για την ώρα, το πιο ενδιαφέρον σε παγκόσμιο επίπεδο με τη συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι το πόσο επιδραστική μπορεί να γίνει.

Όταν, στις αρχές Οκτωβρίου, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς, ξεκίνησε η εισβολή στη Γάζα, το booktok – που απαρτίζεται κυρίως από τη γενιά Ζ – έκανε το μόνο πράγμα που δεν περίμενε κανείς: Άνοιξε τα βιβλία του και πήρε θέση.

Χιλιάδες βιντεάκια με βιβλιοφιλικό και κοινωνικό περιεχόμενο καλούσαν τους νέους αναγνώστες να στραφούν στο πολιτικό και ιστορικό δοκίμιο, να διαβάσουν Ilan Pappe και Chomsky, να δώσουν χώρο σε παλαιστινιακές φωνές και ιστορίες με μετα-αποικιακό περιεχόμενο.

@pagesofbellerose 📚 On Palestine by Noam Chomsky and Ilan Pappé #books #booktokfyp #pagesofbellerose #readingforpalestine #booktok #readingforpalestinereadathon #readathon #nonfictionbooks ♬ original sound – Belle

Εδώ και δύο δεκαετίες τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, έχουν αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Αισίως, πλέον, το κάνουν και στον αναγνωστικό κόσμο.