«Η ελευθερία του Τύπου, αν σημαίνει κάτι, αυτό είναι η ελευθερία της άσκησης κριτικής και εναντίωσης», είχε γράψει ο George Orwell στο The Prevention of Literature, πίσω στο 1946. Πάνω από μισό αιώνα μετά, φτάνοντας στο σήμερα, η ελευθεροτυπία αποτελεί ακόμη κρίσιμο διακύβευμα. 

Στην πλατφόρμα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, για παράδειγμα, μπορεί κανείς να δει σε πραγματικό χρόνο τις δολοφονίες και συλλήψεις δημοσιογράφων. Μέσα στο 2023, σε μία μόλις χρονιά, δολοφονήθηκαν 47 δημοσιογράφοι και δύο εργαζόμενοι στα media, ενώ τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές 514 άνθρωποι που τελούν το λειτούργημα του δημοσιογράφου είναι υπό κράτηση.

Η πιο τρανταχτή υπόθεση δολοφονίας δημοσιογράφου –και άρα έσχατης μορφής φίμωσης του Τύπου– η οποία έχει πάρει διεθνείς διαστάσεις είναι αυτή της Daphne Caruana Galizia στη Μάλτα. 6 χρόνια από τη δολοφονία της ερευνήτριας δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia και τα προβλήματα παραμένουν. Η Caruana Galizia δολοφονήθηκε το 2017 εξαιτίας της έρευνάς της για τα Panama Papers. 

Δεν είναι όμως η μόνη. Θυμίζουμε χαρακτηριστικά τις δολοφονίες του Ján Kuciak και της συντρόφου του Martina Kušnírová στη Σλοβακία, της Viktoria Marinova στη Βουλγαρία, του Γιώργου Καραϊβάζ στην Ελλάδα και του Peter R. de Vries στην Ολλανδία, ενώ στην Παλαιστίνη έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 79 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα MME από τις 7 Οκτωβρίου, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ). 

Αναντίρρητα, η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Η χώρα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην ελευθερία του Τύπου στην ΕΕ και στον «πάτο» των Βαλκανίων, σύμφωνα με το World Press Freedom Index για το 2023 των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα. 

Επιπλέον, η Ελλάδα θεωρείται χώρα «υψηλού κινδύνου», όπως αποκαλύπτει έκθεση της Κομισιόν, ενώ ήρθαν κλιμάκια από την ΕΕ για να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Αρχικά, το Σκάνδαλο των Υποκλοπών, που όμοιό του δεν υπάρχει στην Ευρώπη, επηρέασε αδιαμφισβήτητα όχι μόνο τα στατιστικά, αλλά και το ίδιο το έργο των δημοσιογράφων. «Εφόσον οι αρχές ήταν αυτές που παρακολουθούσαν τους δημοσιογράφους, οι τελευταίοι δεν μπορούν να νιώσουν ασφαλείς ούτε για τους εαυτούς τους, ούτε για τις πηγές τους. Μάλιστα, το μέγεθος αυτού του Σκανδάλου Υποκλοπών δεν μπορεί να εξισωθεί με κανένα άλλο παρόμοιο σκάνδαλο στην ΕΕ. Είδαμε ελάχιστες νομοθετικές ενέργειες και δεν αρκούν», τόνισε ο Pavol Szalai, επικεφαλής των Reporters Without Borders, σχετικά με την ανελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, μαζί με κλιμάκιο διεθνών δημοσιογραφικών οργανώσεων. 

Η χειρότερη και πιο βίαιη μορφή λογοκρισίας του Τύπου είναι η δολοφονία δημοσιογράφου και η Ελλάδα δεν είναι από τις χώρες που αποτελούν εξαίρεση. Έχουν παρέλθει σχεδόν 1.000 μέρες από την ανεξιχνίαστη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ. Ο Καραϊβάζ δολοφονήθηκε μέρα-μεσημέρι, με δέκα σφαίρες, κάτω από το σπίτι του. 

Η Jasmijn de Zeeuw από το Free Press Unlimited σχολιάζει: «Η ατιμωρησία των εγκλημάτων κατά δημοσιογράφων συνεπάγεται φίμωση. Ακόμη και οι μη θανατηφόρες επιθέσεις κατά των δημοσιογράφων δεν τιμωρούνται ποτέ. Οι έρευνες παραμένουν ανοιχτές και δεν καταδικάζεται κανείς».

Επιπλέον, τα SLAPPs (Strategic Lawsuit Against Public Participation), δηλαδή οι στρατηγικές αγωγές με στόχο το πάγωμα του δημόσιου λόγου, έχουν έρθει και στην Ελλάδα, με πλείστους δημοσιογράφους να γίνονται στόχοι τέτοιων αγωγών, γιατί σε κάποιες μεγάλες εταιρείες ή πολιτικά πρόσωπα δεν «άρεσαν» τα ρεπορτάζ τους. 

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, σε καθημερινό επίπεδο πολλές φορές βλέπουμε τη λογοκρισία και την περίπτωση οι δημοσιογράφοι να μην μπορούν να δημοσιεύσουν αυτό που θέλουν, διότι κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους.

Ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση: Πώς τις εντοπίζουμε», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος, παρουσιάζει έναν πρακτικό οδηγό που βοηθά στον εντοπισμό τεχνικών παραπληροφόρησης και προπαγάνδας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα social media αλλά και στον καθημερινό λόγο πολιτικών, διαφημιστών και συμβούλων επικοινωνίας. 

Ο ιδρυτής των Wikileaks, Julian Assange, αντιμετωπίζει ποινή κάθειρξης 175 ετών στις ΗΠΑ για «κατασκοπεία», εξαιτίας της δημοσιοποίησης 700.000 και πλέον εμπιστευτικών και απορρήτων αμερικανικών διπλωματικών και στρατιωτικών εγγράφων. Τα έγγραφα αυτά αφορούν κυρίως για τους αμερικανικούς πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και τα εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας που διέπραξαν εκεί οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους. 

Αν μπορούν να καταδικάσουν ισοβίως τον Assange, ο οποίος είναι πολιτικός κρατούμενος σε δυτικό, δημοκρατικό κράτος, επειδή δημοσίευσε έγγραφα για το δημόσιο συμφέρον, τότε μπορούν να κάνουν το ίδιο με οποιονδήποτε δημοσιογράφο.

Ύστερα από 7 χρόνια στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο, ο Assange, μετά τη σύλληψή του από τη βρετανική αστυνομία το 2019, είναι έγκλειστος στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Belmarsh και αναμένει την κατάληξη της έφεσής του εναντίον της απόφασης της βρετανικής κυβέρνησης να προχωρήσει στην έκδοσή του.

Οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα», μια από τις πολλές δημοσιογραφικές οργανώσεις που αγωνίζονται για τον Assange, δήλωσε ότι είναι «παράλογο» το γεγονός ότι ένας μόνο δικαστής μπορεί να λάβει μια απόφαση που θα μπορούσε να καταδικάσει έναν παγκοσμίου φήμης δημοσιογράφο-καταδότη σε ισόβια φυλάκιση.

«Το ιστορικό βάρος αυτού που θα συμβεί στη συνέχεια δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά –είναι καιρός να σταματήσει η ανελέητη στοχοποίηση του Assange και να δράσουμε αντ’ αυτού για την προστασία της δημοσιογραφίας και της ελευθερίας του Τύπου», αναφέρεται στην ανακοίνωση της οργάνωσης.

Η πρώτη απόφαση έκδοσής του στις ΗΠΑ είχε ανακοπεί «λόγω της κακής κατάστασης της υγείας του Julian και όχι λόγω των νομικών προϋποθέσεων. Το πιο πιθανό, αν εκδοθεί, είναι να αυτοκτονήσει», είχε ισχυριστεί η σύζυγός του Stella Assange όταν είχε επισκεφτεί την Αθήνα. Σύσσωμος ο δημοσιογραφικός κόσμος και οι οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου ζητούν να «απελευθερωθεί» ο  Julian Assange και οι ΗΠΑ «να βάλουν τέλος στις δικαστικές διώξεις».

Για να μπορούμε να καυχιόμαστε για το κράτος δικαίου, οφείλουμε να προστατεύουμε την ελεύθερη και ανεξάρτητη δημοσιογραφία και δημοσιοποίηση δεδομένων και να καταδικάζονται άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις όλες οι προσπάθειες φίμωσης της φωνής των δημοσιογράφων και όσων μιλούν για το δημόσιο συμφέρον.

Απλά, λιτά και διάφανα. 

Ήταν καλοκαίρι του 2021. Όταν έφτασα στη Λάρισα, κατάλαβα πόσο με ενοχλούσε το χαλασμένο κλιματιστικό του αυτοκινήτου. Ανοιχτά παράθυρα και καυτός αέρας με το GPS να παραμιλά στροφές και αποστάσεις. Σε εκείνο το χωριό, που όταν νύχτωσε ένα φωτοστέφανο κάλυψε τα βουνά που έκρυβαν τον Βόλο, άκουσα πρώτη φορά κάποια από τα κομμάτια εκείνα που τελικά έγιναν ο δίσκος που ονομάστηκε “Urbanum” και κυκλοφόρησε στην τελευταία ανάσα του 2023.

Όπως τότε, έτσι και τώρα, ακούγοντας τις δώδεκα ιστορίες που αφηγείται ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου σκέφτομαι αυτά που ο ίδιος έγραψε για να προλογίσει την εργασία του κι ένα μικρό φτερούγισμα χαροπαλεύει μέσα μου: “Δεν αναπαύομαι, είμαι ακόμη ανήσυχος και – με 64 χρόνια στην πλάτη – παραδίδω την πιο απερίγραπτη δισκογραφική μου εργασία”.  

Αυτό το “απερίγραπτο” ένιωσα ότι ήρθε για να περιγράψει όλα εκείνα που χαράζονται μέσα μας – άλλοτε πιο βαθιά κι άλλοτε πιο επιφανειακά – την τελευταία αργόσυρτη ημερολογιακή περίοδο που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα.

“Βασικό στοιχείο της τέχνης, είναι να κάνει οικείο το ανοίκειο”, μου είχε πει τότε και αυτό κάπως υποσυνείδητα με “αναγκάζει” να ακούω ξανά και ξανά το “Urbanum”.

Τριάντα μόλις χρόνια μετά την “Αγία Νοσταλγία”,  πληκτρολογώ τη λέξη “Urbanum”, σε διάφορες δικές μου αυθαίρετες παραλλαγές. Προφανώς, η υπομονή μου εξαντλήθηκε χωρίς να την ανακαλύψω σε κάποιο λεξικό. Υποθέτω, παρ’ όλα αυτά, ότι προέρχεται από το urban, το αστικό περιβάλλον, δηλαδή, και θυμάμαι ξανά την κουβέντα μας.

“Η πορεία προς την εξαφάνιση είναι συνεχής. Η τύφλωση του ανθρώπινου είδους διαπιστωμένη. Ένας λόγος που  – σχεδόν ασυνείδητα – περιγράφω εικόνες της φύσης μέσα στα τραγούδια μου, είναι γιατί σκέφτομαι ότι, κάποια στιγμή, πολλά απ’ αυτά τα πράγματα που σήμερα βλέπω, δεν θα υπάρχουν”.

Αναρωτιέμαι αν κάπου εκεί, μεταξύ δηλαδή της κατάληξης της λέξης αυτής και την αγωνία του για τα όσα φυσικά μας περιβάλλουν, κρύβεται η ερμηνεία του τίτλου αυτού…

Ο ίδιος χαρακτηρίζει το νέο αυτό δίσκο, ως: “Ένα μουσικό υβρίδιο με στοιχεία ηλεκτρονικής αλλά και παραδοσιακής φόρμας, με λαούτα και λούπες, με λίγα λόγια και στριφνά και αρκετό οργανικό χώρο για να αναπτυχθούν νέα συναισθήματα”, επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή του ότι η μουσική χωρίς λόγια, χαρίζει μεγαλύτερη ελευθερία.

“Αν μπει ο λόγος, υπάρχει ένα αρνητικό και ένα θετικό. Το αρνητικό είναι ότι απ’ την αρχή σε βάζει σε ένα συγκεκριμένο μονοπάτι να βαδίσεις. Το θετικό είναι ότι αν τα λόγια έχουν δύναμη, σε χτυπάνε κατευθείαν στο μυαλό και στην καρδιά. Όπως είναι φανερό, προτιμώ το διφορούμενο και την αφαιρετικότητα, γι’ αυτό και πολλές φορές χρησιμοποιώ λόγια ποιητών”, έχει αναφέρει. 

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, όπως έγινε φανερό και στο ντοκιμαντέρ “ΠΕΡΙ-ΛΗΨΗ Τραγούδια στην αγκαλιά της φύσης” που κυκλοφόρησε την προηγούμενη χρονιά αφήνεται στην μπάντα του, αυτοσχεδιάζουν παρέα κι αυτό αποτυπώνεται απόλυτα και σε αυτή τους τη συνεργασία.

“Οι συνεργάτες μου εμφύσησαν ζωή σε μια προσωπική αναταραχή χωρίς συγκεκριμένο στόχο και τους ευχαριστώ”, θα γράψει ο ίδιος. 

“Η ποίηση είναι βιωματική κι εγώ – αχ! Μάνα, μάνα μου – φτιάχνω τον κόσμο που θέλω, με τη σιωπή, με τις λέξεις, με το ανώνυμο φτερούγισμα των αποδημητικών πόθων, ηχοφραφεί στο τραγούδι που φέρει και το όνομα του δίσκου.

Πρόκειται για σύντομα φωνητικά κείμενα χρωματισμένα με τη χαρακτηριστική χροιά της φωνής του που εμφανίζονται απροσδόκητα σε κάποια κομμάτια. Σε ένα, μάλιστα, χρησιμοποιεί απόσπασμα από τη “Μήδεια” του Ευρυπίδη σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη.

“Η φύση σου δίνει το μέτρο της. Ζώντας έξω απ’ αυτήν γίνεσαι  – αν δεν είσαι προσεκτικός – αμετροεπής”, μου είχε πει εκείνο το απόγευμα που ενθουσιασμένη μπορούσα να δω το Αιγαίο από ένα χωριό έξω από τη Λάρισα. 

Είναι πολύ ωραίες οι συναυλίες του Θανάση κι ας τις απολάμβανα περισσότερο κάποια χρόνια πριν, τότε δηλαδή που το άκουσμά του δεν ήταν η επιφανειακή προσπάθεια το να συγκροτήσουν κάποιοι μια “εναλλακτική ταυτότητα”.

Ευτυχώς, ακόμη βρίσκω τρόπους να συγκεντρώνομαι στον ήχο του κι αυτός ο δίσκος είναι μια τέτοια ευκαιρία που μας δίνει απλόχερα. Μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε τα πιο δικά μας τοπία, να χτίσουμε τις πιο φανταστικές πολιτείες, είτε βρισκόμαστε σε ένα υπόγειο στο κέντρο της πόλης, είτε κοιτάμε από ψηλά ποτάμια και κορυφές βουνών.

“Το βασικότερο που περιμένω σαν δέκτης απ’ την τέχνη, είναι να μου δημιουργήσει καινούργια συναισθηματικά τοπία”, μου είχε είπε καθώς τον αποχαιρετούσα εκείνο το καλοκαίρι, στην ψύχρα του πρώτου σκοταδιού.

Να γίνουμε αυτοί οι δέκτες. Να αντισταθούμε στη βαρβαρότητα σαν άνθρωποι γυμνοί από εγωισμούς, συμφέροντα και ψευτομεγαλοϊδεατισμούς.

Προερχόμενη από τη σφαίρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – και συγκεκριμένα του TikTok – η λέξη «delulu» επικεντρώθηκε αρχικά σε θέματα του dating, υποστηρίζοντας ότι κάποιο άτομο, με το οποίο βγήκαμε για φαγητό, θα μπορούσε πράγματι να ενδιαφέρεται για εμάς, ακόμη κι αν όλα τα σημάδια έδειχναν το αντίθετο.

Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, έχει εξελιχθεί σε μια ολόκληρη νοοτροπία, η οποία διακρίνεται από πλήρη ευελιξία και μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς. Επί της ουσίας, το «delulu» συνδέεται με μια πειστική προσποίηση, ώστε να φανεί ότι το άτομο διαπνέεται από αυτοπεποίθηση, με σκοπό να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις προσδοκίες του, ακόμη κι όταν οι συνθήκες φαίνεται να μην είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές.

Ολοκληρωμένα, η φράση: «Delulu is the new solulu», σύμφωνα με το TikTok είναι το κλειδί για να πετύχουμε τους στόχους μας. Για την ακρίβεια, προωθείται η ανάθεση μη ρεαλιστικών προσδοκιών για τον εαυτό μας, τις σχέσεις μας την ψυχική μας υγεία – ή, τέλος πάντων, ό,τι άλλο θέλουμε να κατακτήσουμε με όλο μας το είναι, ώστε να… παραληρούμε!

Αξίζει να αναφερθεί ότι το αντίστοιχο hashtag στο TikTok έχει περισσότερες από 4,3 δισ. προβολές στην εφαρμογή. Τελικά, όμως, ευσταθεί όλο αυτό ή πρόκειται απλώς για ένα ακόμη trend με ημερομηνία λήξης;

@cringecarter

What would i do without my voice of reason🥰🫶 #friendgoals #delulu #pov

♬ original sound – Carter Kench

Τη δεκαετία του 1950, ο Norman Vincent Peale το αποκάλεσε «θετική σκέψη». Στη δεκαετία του 2000, η Oprah το προώθησε μέσα από το talkshow της ως «manifesting». Παράλληλα, μόλις πριν από έξι περίπου μήνες, το TikTok το ονόμασε «lucky girl syndrome». Όλες αυτές οι τάσεις έχουν μια κοινή βάση: Την πεποίθηση ότι «αν το σκεφτείς ή αν το θέλεις με όλη σου τη δύναμη, θα γίνει». Η εν λόγω πεποίθηση ήταν ανέκαθεν πολύ δημοφιλής μεταξύ των νέων, αν και τώρα απέκτησε νέο όνομα: «Delulu» – σαν να λέμε «delusion».

Η λέξη αυτή προέρχεται από την κοινότητα της K-pop, η οποία τη χρησιμοποίησε για πρώτη φορά για να περιγράψει έναν παρακοινωνικό, εμμονικό θαυμαστή. Αν και, σταδιακά, απέκτησε μια πιο θετική χροιά ο όρος, η βασική ιδέα παραμένει στο ίδιο πλαίσιο, υπό την έννοια ότι είσαι πια, κατά κάποιον τρόπο, εμμονικός θαυμαστής του εαυτού σου.

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ακόμη κάποια εμπεριστατωμένη επιστημονική έρευνα που να αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα ή μη του να είναι κάποιος delulu. Εντούτοις, οι ειδικοί υποστηρίζουν πως μπορεί να προσφέρει μια «αναζωογονητική ένεση» αυτοπεποίθησης.

Ειδικότερα, η ψυχοθεραπεύτρια, Alison McKleroy, από το Σαν Φρανσίσκο, υποστηρίζει τα εξής: «Το να είσαι “delulu” είναι ένα αξιοσημείωτο όπλο υπέρ της αυτό-αποτελεσματικότητας. Συμβάλλει στο να είσαι σε θέση να κατακτήσεις τις επιθυμίες σου να αναλάβεις δράση και να εκπληρώσεις τα όνειρά σου».

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Learning and Individual Differences διαπίστωσε ότι οι μαθητές με υψηλή αυτό-αποτελεσματικότητα επιδίωξαν κυρίαρχους στόχους, ούτως ώστε να δημιουργήσουν νέες προκλήσεις τον εαυτό τους, κατακτώντας συγχρόνως νέες γνώσεις. Αν μη τι άλλο, η πίστη στον εαυτό και στις ικανότητες δύνανται να λειτουργήσουν ως ένα πανίσχυρο εργαλείο, με τη βοήθεια του οποίου μπορούν να ξεπεραστούν δυσκολίες όπως το «Σύνδρομο του Απατεώνα» ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να δράσει αποτρεπτικά στο κυνήγι των στόχων.

Διότι, η αυτοπεποίθηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αυτο-αποτελεσματικότητα – την πίστη στην ικανότητά μας να επιτύχουμε ό,τι προσδοκούμε. Μάλιστα, έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα  με υψηλότερη αυτό-αποτελεσματικότητα τείνουν να σημειώνουν περισσότερες επιτυχίες.

Ενδεχομένως να μη γίνεται άμεσα αντιληπτός ο ρόλος του «delulu» και να περνάει «στα ψιλά γράμματα», λόγω του ότι αντιμετωπίζεται με ελαφρότητα, όπως διάφορα ανάλογα trends του TikTok. Παρ’ όλα αυτά, το «delulu» μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά σε συνάρτηση με την αυτοπεποίθησή μας με τους παρακάτω τρόπους:

Διαχρονικά το comfort zone αποτελεί τη θεμέλιο λίθο που φέρει τεράστιο μερίδιο ευθύνης για την αργή – έως και ανύπαρκτη – εξέλιξη κάποιου ατόμου. Όταν παγιδευτούμε μέσα σε ένα comfort zone που νιώθουμε ότι μας προσφέρεται ασφάλεια και άνεση, τότε μοιραία θα δυσκολευτούμε να βγάλουμε έστω το ένα πόδι μας έξω από αυτό, αναζητώντας την εξέλιξη, την πρόκληση και μια νέα ευκαιρία.

Υιοθετώντας τη φιλοσοφία του «delulu», κατακερματίζονται όλα τα comfort zone του πλανήτη και επικρατεί η αισιοδοξία, η τρέλα και ο διακαής πόθος για ένα καλύτερο, αναβαθμισμένο αύριο.

Μια μελέτη για τον ρόλο της αισιοδοξίας στην επιδίωξη στόχων και ευημερίας που δημοσιεύτηκε στο Personality and Individual Differences, διαπίστωσε ότι η αισιοδοξία ενισχύει σημαντικά τη συνολική πρόοδο του ατόμου. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες με αισιόδοξη προσωπικότητα ανέφεραν πιο σημαντικές προόδους στους προσωπικούς τους στόχους – σε σύγκριση με τους απαισιόδοξους. Αυτό, εκ των πραγμάτων, υποδηλώνει ότι οι αισιόδοξοι άνθρωποι τείνουν να έχουν υψηλότερες προσδοκίες για την επίτευξη των στόχων τους, κάτι που, με τη σειρά του, τροφοδοτεί το πόσο σκληρά εργάζονται για να δουν πρόοδο.

Οι περισσότεροι από τους σύγχρονους έλληνες ποιητές έχουν υμνήσει το θαλασσινό στοιχείο, παρέμειναν όμως αποκλειστικά σε αυτό. Τη μυσταγωγία του γαλάζιου κατάφεραν να ακουμπήσουν αισθητά περισσότερο ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, ο Καίσαρας Εμμανουήλ και ο εγκληματικά παραγνωρισμένος Αντώνης Σπηλιωτόπουλος. Γνωστότερος όλων, ωστόσο, ειδικά μετά τις μελοποιήσεις του ποιητικού του έργου από τον Θάνο Μικρούτσικο, είναι ο Νίκος Καββαδίας.

Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου του 1910 στη Ρωσία από γονείς Κεφαλονίτες. Ο πατέρας του διατηρούσε γραφείο γενικού εμπορίου και διακινούσε μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων με κύριο πελάτη τον τσαρικό στρατό. Μετά την έναρξη του A’ Παγκόσμιου Πολέμου, η οικογένεια επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα της, το Αργοστόλι, και ο πατέρας ξαναγύρισε στη Ρωσία όπου καταστρέφηκε οικονομικά και λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια της Οκτωβριανή Επανάστασης, πιάστηκε αιχμάλωτος. Θα καταφέρει να γυρίσει στην Ελλάδα το 1921, εντελώς τσακισμένος οικονομικά και ψυχολογικά, χωρίς ποτέ να καταφέρει να προσαρμοστεί στην ελληνική πραγματικότητα.

Μετά το Αργοστόλι, η οικογένεια μετακόμισε στον Πειραιά, όπου ο Νίκος ξεκίνησε το δημοτικό. Από μικρός ανακαλύπτει τη λογοτεχνία, διαβάζοντας περιπέτειες και ειδικά τον αγαπημένο του Ιούλιο Βερν. Στα δεκαοχτώ του, αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας, ενώ εκδίδει μόνος του ένα σατιρικό φυλλάδιο όπου γράφει ποιήματα για τους συμμαθητές του.

Ο τρόπος με τον οποίο ξεκινάει να μπαίνει στον λογοτεχνικό χώρο θυμίζει πολύ τις περιπτώσεις του Σουρή και του Καρυωτάκη και φυσικά αναδεικνύει για ακόμα μια φορά την σημαντικότητα της διατήρησης των λογοτεχνικών περιοδικών ως πεδίο έκφρασης του νέου αίματος μέσα σε ένα ασφαλές και αναγνωρισμένο περιβάλλον.

Τελειώνοντας το σχολείο, έδωσε εξετάσεις για την Ιατρική σχολή αλλά το ίδιο διάστημα έχασε τον πατέρα του και αναγκάστηκε να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο. Το 1928, ήταν η χρονιά-ορόσημο για την προσωπική του ζωή. Με το ναυτικό φυλλάδιο στα χέρια, μπάρκαρε μαζί με τον μικρότερο αδερφό του, Αργύρη, στο φορτηγό Άγιος Νικόλας. Κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Μαραμπού το 1933 και έλαβε θερμότατες, για την εποχή, κριτικές.

Έπαιξε σημαντικό ρόλο ότι το όνομά του ήταν ήδη γνωστό από τις δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, έγινε μέλος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ και εντάχθηκε στη νεοσύστατη – αλλά καθόλα σημαντική – Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων. Παράλληλα με το συγγραφικό του έργο, μετεφρασε και αρκετά κείμενα μεγάλων λογοτεχνών.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, μέχρι τον θάνατό του, το 1975, βρισκόταν κυρίως σε μπάρκο στη θέση του μαρκόνη, δηλαδή του ασυρματιστή.

Κυκλοφόρησε συνολικά τρεις ποιητικές συλλογές (Μαραμπού, Πούσι και Τραβέρσο) και τρία πεζά (Βάρδια, Λι και Του πολέμου/Στ’ άλογό μου – τα δύο τελευταία μετά τον θάνατό του). Ουσιαστικά, στο μέσο ελληνικό σπίτι μπήκε με την μελοποίηση των ποιημάτων του και την ερμηνεία τους από μεγάλες φωνές τις εποχής.

Η μελοποίηση των στίχων του Νίκου Καββαδία από τον Θάνο Μικρούτσικο ξεκίνησε τέλη της δεκαετίας του ‘70, μετά το θάνατο του ποιητή, με τον υπέροχο Σταυρό του Νότου και αποτελεί έργο ζωής για τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη και στοιχείο καθολικής αναγνώρισης του ποιητικού έργου του Καββαδία. Δώδεκα χρόνια μετά, το 1991, ακολούθησαν οι Γραμμές των Οριζόντων.

Η δύσκολη ναυτική γλώσσα του Καββαδία με τους πάμπολους ιδιωματισμούς και τους ναυτικούς όρους δίνει πρόσφορο έδαφος στις δυναμικές συνθέσεις του Μικρούτσικου και οι ανομοιοκατάληκτοι στίχοι αποκτούν επιτέλους την μουσικότητα που στερήθηκαν, υφολογικά και μόνο, στην πρώτη τους μορφή.

Το πραγματικά ενδιαφέρον με τον Καββαδία είναι ότι ακριβώς λόγω της ζωής του, που δεν την λες εύκολη ή συνηθισμένη, είχε έναν πάρα πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα λαξεμένο τόσο από την επαφή με το ανόμοιο και το ξένο, όσο και από το οικείο και χαμένο. Ήταν ένας άνδρας της εποχής του, αλλά ταυτόχρονα και πολύ πολύ μακριά από αυτή. Αν κάτι θα κρατήσω από όσα διαβάζω κατά καιρούς για εκείνον είναι τα γράμματα που του έστειλαν αναγνώστες του και μετέπειτα συνάδελφοι ναυτικοί ότι μπάρκαραν χάρη στα ποιήματά του.

Δεν νομίζω κανένας άλλος λογοτέχνης να έχει επηρεάσει σε τέτοια κλίμακα και με τέτοιο τρόπο τον ελληνικό μη αναγνωστικό κοινό.

Όλα τα ποιήματά του είναι κοσμήματα, έξαλλου δεν είναι και πάρα πολλά, αν όμως κάποια αξίζουν μια δεύτερη ανάγνωση είναι η αισθαντική “Θεσσαλονίκη” και ο υπέροχος “Λύχνος του Αλλαδίνου”. Απαρατήρητα δεν πρέπει να περάσουν ούτε τα τρία μικρά σε έκταση πεζά του τα οποία και αυτά με τη σειρά τους χαρακτηρίζονται από τη ναυτική ποιητικότητα και τον ιδιότυπο ανθρωπισμό του Κόλια. Δύο από αυτά έχουν μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη, όχι με ιδιαίτερη επιτυχία όμως. 

Μεσάνυχτα και ταξιδεύεις δίχως πλευρικά
Σκιάζεσαι μήπως στο γιαλό τα φώτα σε προδίνουν, 
μα πρύμα πλώρα μόνη εσύ πατάς στοχαστικά, 
κρατώντας στα χεράκια σου τον λύχνο του Αλλαδίνου.
(ο Λύχνος του Αλλαδίνου)
Απάνω στο γιατάκι σου φίδι νωθρό κοιμάται
και φέρνει βόλτες ψάχνοντας τα ρούχα σου η μαϊμού
εκτός από τη μάνα σου κανείς δε σε θυμάται
σε τούτο το τρομακτικό ταξίδι του χαμού


(Θεσσαλονίκη)

γάμος ομόφυλων

Ήταν 19 Ιουλίου 2023 όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε στο Bloomberg ότι «κάποια στιγμή θα γίνει» ο γάμος ομόφυλων και η κατοχύρωση του δικαιώματος αυτού ανεξαρτήτως φύλου. Στο παρελθόν, όταν είχε ερωτηθεί γιατί ήταν κατά του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών το κόμμα του, είχε απαντήσει πως «η κοινωνία δεν ήταν έτοιμη». 

Το καλοκαίρι όμως τόνιζε στο Bloomberg πως η «ελληνική κοινωνία είναι πολύ πιο έτοιμη και ώριμη» τώρα. Να που φτάνουμε στις αρχές του 2024, συγκεκριμένα στις  4 Ιανουαρίου, όπου ο πρωθυπουργός επιχείρησε να «παγώσει το θέμα», λέγοντας μετά τον ανασχηματισμό ότι δεν πρέπει να βάζουμε «το κάρο μπροστά από το άλογο» τελικά. 

Βέβαια, έτοιμο ρωτάμε αν είναι το φαγητό, όχι η κοινωνία. Μια χώρα οφείλει να προστατεύει νομικά και ουσιαστικά όλα τα άτομα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να είναι καθολικά και να μπορούν να τα απολαύσουν όλα τα άτομα, διαφορετικά τα αντιμετωπίζουμε σαν «είδος πολυτελείας» και δημιουργούμε διακρίσεις. Αν μη τι άλλο, οι νόμοι υπάρχουν για να προστατεύουν θεσμικά κυρίως τα πιο ευάλωτα μέλη μιας κοινωνίας και για αυτόν τον λόγο πρέπει να προηγούνται αυτής της (βολικής για κάποιους) μη ετοιμότητας.

Στην δυτική Ευρώπη, εδώ και παραπάνω από 20 χρόνια έχει θεσπιστεί ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών. Πρώτη χώρα που αναγνώρισε το δικαίωμα ήταν η Ολλανδία το 2001, ακολούθησε το Βέλγιο δύο χρόνια μετά, η Ισπανία το 2005 και η Νότια Αφρική την επόμενη χρονιά. Ακολούθησαν αρκετές άλλες χώρες, ενώ το 2022 είδαμε μέχρι και τη Χιλή, την Κούβα, το Μεξικό, την Ελβετία και τη Σλοβενία να θεσπίζουν την ισότητα στο γάμο και προσφάτως, την Εσθονία. Στην Ελλάδα, επικρατεί ακόμη μια εκκωφαντική αμηχανία.

Ο πρωθυπουργός αναμένεται να δηλώσει σήμερα στην ΕΡΤ ότι θα φέρει σύντομα το σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή, διευκρινίζοντας όμως ότι τα ομόφυλα ζευγάρια θα μπορούν μόνο να τεκνοθετούν, αλλά όχι να αποκτούν παιδιά μέσω παρένθετης κύησης. Δεν ξέρουμε βέβαια πόσο αποτελεσματικό θα ήταν ένα τέτοιο μέτρο, καθώς η διαδικασία παιδοθεσίας στη χώρα είναι αρκετά δυσκίνητη. 

Όπως τονίζει η Άννα Απέργη από το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών σχετικά με το δικαίωμα στην παιδοθεσία: «τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα και επομένως είναι ενιαία και αδιαίρετα και δεν θα πρέπει από “κεκτημένη ταχύτητα” ή για λόγους “συντομίας” να αφήνουμε συνανθρώπους μας έξω από αυτά. Αυτό θα πει συμπερίληψη». 

Υπογραμμίζει ότι κανένας νόμος δεν κατοχυρώνει τα δικαιώματα των τρανς γονέων. «Αντιθέτως, μάλιστα. Για παράδειγμα, εάν ένα τρανς πρόσωπο που είναι γονέας, μεταβάλλει σύμφωνα με τον Ν.4491/2017 της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, τα στοιχεία του στα δημόσια ληξιαρχικά του έγγραφα, τα νέα του στοιχεία δεν μεταβάλλονται και στα ληξιαρχικά έγγραφα του παιδιού του, με αποτέλεσμα να μην φαίνεται πουθενά ότι είναι ο γονέας αυτού του παιδιού». 

Αυτές τις μέρες, στη Νέα Δημοκρατία, επικρατεί μια εσωκομματική θύελλα και τα δύο μέτωπα να αναμετρώνται. Από τη μία, ο Μάκης Βορίδης, υπουργός Επικρατείας, ο Άδωνις Γεωργιάδης, ο Αντώνης Σαμαράς, ο Θάνος Πλεύρης, ο Στράτος Σιμόπουλος, ο Μάξιμος Χαρακόπουλος και ο Ανδρέας Κατσανιώτης δηλώνουν ότι διαφωνούν και θα καταψηφίσουν. Από την άλλη, η Δόμνα Μιχαηλίδου, η Ντόρα Μπακογιάννη, ο Κυριάκος Πιερρακάκης και η Σοφία Ζαχαράκη δηλώνουν υπέρ. Μένει να φανεί σε ποιανού μετώπου τις πιέσεις θα υποκύψει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αναγγείλει ότι θα καταθέσει εκ νέου την πρόταση νόμου για την ισότητα στον γάμο για όλα τα πρόσωπα, αυξάνοντας έτσι την πίεση προς την κυβέρνηση. Η πρόταση νόμου που κατέθεσε ζητά «την άρση των διακρίσεων λόγω φύλου στο Οικογενειακό Δίκαιο, την Κατοχύρωση του Δικαιώματος Γάμου για όλα τα πρόσωπα, καθώς και τις αναγκαίες προσαρμογές της νομοθεσίας». Σημειώνεται, επίσης, ότι «σήμερα, επιβάλλεται άμεσα η πρόοδος στον τομέα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ όσον αφορά ιδίως τον γάμο και τη δυνατότητα απόλαυσης όλων των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτόν, με τρόπο ισότιμο σε σχέση με τα ετερόφυλα ζευγάρια (τεκνοθεσία, ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή κ.ά.)». 

Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να έχει θετική στάση, ωστόσο εσωτερικά ακούγονται διάφορες φωνές σχετικά με το δικαίωμα στην τεκνοθεσία. Υπέρ του γάμου και της τεκνοθεσίας ομόφυλων ζευγαριών δηλώνει και η Νέα Αριστερά, με τον επικεφαλής της Αλέξη Χαρίτση να δηλώνει: «Η κοινωνία θα προχωρήσει. Η Νέα Αριστερά φέρνει πρόταση νόμου για ισότητα στον γάμο. Χτες ο κύριος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι έχει διαλέξει πλευρά: ανακοίνωσε ότι το αυτονόητο αίτημα της νομικής αναγνώρισης του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών μετατίθεται για το ασαφές μέλλον. Αυτή είναι η επιθυμία της αντιδραστικής πτέρυγας της Νέας Δημοκρατίας, των ομοφοβικών προκαταλήψεων και των θρησκόληπτων αντανακλαστικών».

Τα τρία ακροδεξιά κόμματα που είναι εντός Βουλής προφανώς και συντάσσονται κατά, με την Ελληνική Λύση να ζητά εκλογές και τη Νίκη να μιλά για  δημοψήφισμα. Η ομοφοβία αποτελεί άλλωστε ίδιον των ακροδεξιών, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να δίνεται περισσότερος δημόσιος χώρος και χρόνος σε κακοποιητικές δηλώσεις.

Μετά από παλινωδίες μηνών λοιπόν, θα καταφτάσει αργοπορημένα στο κοινοβούλιο η ψήφιση του νομοσχεδίου για την ισότητα στο γάμο. Αν, εν τέλει, το νομοσχέδιο για τον γάμο αποκλείει την γονεϊκότητα με παρένθετη κύηση, η χώρα μας θα παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως προς τα δικαιώματα των παιδιών που έχουν γεννηθεί από ομόφυλους γονείς στο εξωτερικό, μέσω παρένθετης κύησης.

Το 2022 μάλιστα η Ελβετία καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής ζωής του παιδιού που είχε γεννηθεί με παρένθετη κύηση στην California. 

Κάθε φορά που η Ελλάδα κατοχυρώνει λειψά δικαιώματα, θα καταδικάζεται διεθνώς και έπειτα, θα καταβάλλει αποζημιώσεις. 

Η ισότητα (πρέπει να) είναι απλή, ξεκάθαρη και καθολική. Είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, χωρίς ερωτηματικά. Ουσιαστική ισότητα, τελεία και παύλα. 

Ως γνωστόν, η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται παντού γύρω μας και θα αναπτύσσεται διαρκώς με την πάροδο του χρόνου – μια συνθήκη που, αν μη τι άλλο, «άγγιξε» και τη μόδα. Όσο ραγδαία εξελίχθηκε η άνοδος του διαδικτύου με όσες λειτουργίες συνεπάγεται, άλλο τόσο εξελίσσεται τώρα η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την ανάδυση εργαλείων που υπόσχονται να διευκολύνουν την καθημερινότητά μας σε όλους τους τομείς.

Ειδικότερα, όσον αφορά στη βιομηχανία της μόδας, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, επωνυμίες, έμποροι λιανικής και απλοί καταναλωτές άρχισαν να εξερευνούν εκτενέστερα τις νέες δυνατότητες που ενεργοποιεί η τεχνητή νοημοσύνη. Διότι, μεταξύ άλλων, μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο που ψωνίζουμε και ντυνόμαστε με ταχύτατους ρυθμούς.

Σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία McKinsey & Co., η γενετική τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αποφέρει επιπλέον από 150 έως 275 δισ. δολάρια στους τομείς της ένδυσης, της μόδας και των luxury προϊόντων, στο χρονικό πλαίσιο των επόμενων 3-5 ετών. Μέσω εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, οι επωνυμίες της μόδας θα είναι σε θέση να εξατομικεύουν σε τεράστιο βαθμό τις αγοραστικές εμπειρίες των πελατών τους με προσωποποιημένες προτάσεις προϊόντων, ζωντανή συνομιλία για τη βέλτιστη εξυπηρέτησή τους, καθώς και την παροχή στιλιστικών συμβουλών.

Επί παραδείγματι, επωνυμίες όπως η Levi’s, έχουν ανακοινώσει ότι θα χρησιμοποιούν μοντέλα βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργήσουν τα γραφικά τους στο ηλεκτρονικό εμπόριο, προκαλώντας ανησυχίες για το μέλλον των μοντέλων που φωτογραφίζονται για ανάλογες καμπάνιες.

Συγχρόνως, το «Copy» – το πρώτο περιοδικό μόδας το οποίο βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη – έχει προκαλέσει έντονους προβληματισμούς για το πώς θα πορεύονται μελλοντικά όσοι εργάζονται σε διεθνή περιοδικά μόδας, όπως η Vogue και το Harper’s Bazaar, αλλά και σε μικρότερης κλίμακας. Στο μεταξύ, πολλοί καταναλωτές εκφράζουν τις αμφιβολίες και τη δυσπιστία τους απέναντι στη χρήση των δεδομένων τους από τέτοιου είδους εργαλεία, ειδικά αφότου το ChatGTP κλήθηκε να αντιμετωπίσει παραβιάσεις δεδομένων φέτος.

Εντούτοις, όσον αφορά στις αγορές και τις στιλιστικές επιλογές καταγράφεται αυξανόμενο ενδιαφέρον από τους καταναλωτές, οι οποίοι θέλουν να ενσωματωθεί η τεχνητή νοημοσύνη στις ψηφιακές αγορές, ώστε να τους προσφέρονται οι βέλτιστες λύσεις σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Μάλιστα, κατά τα δεδομένα της αναφοράς «Future of Retail» της Klarna, το 65% των καταναλωτών επιζητά μια πιο εξατομικευμένη εμπειρία αγορών, η οποία περιλαμβάνει λανσάρισμα εργαλείων, όπως μια ροή αγορών με τεχνητή νοημοσύνη που προσαρμόζει τις προτάσεις ώστε να ταιριάζουν με τις προτιμήσεις του εκάστοτε αγοραστή-χρήστη. 

Η Google, από την άλλη πλευρά, εστιάζει στην τελειοποίηση ενός virtual δοκιμαστηρίου, μία εξέλιξη που ήρθε ως φυσικό επακόλουθο έπειτα από πρόσφατη έρευνα, η οποία διαπίστωσε ότι το 68% όσων αγοράζουν ρούχα ή υποδήματα διαδικτυακά αντιμετωπίζουν δυσκολίες ως προς το αν θα τους ταιριάζει ένα προϊόν.

Όπως συμβαίνει με κάθε νέα τεχνολογική εξέλιξη, έτσι και αναφορικά με την τεχνητή νοημοσύνη – ειδικά σε συνάρτηση με τη μόδα – υπάρχουν πολλά ακόμη που αναμένεται να αναλυθούν και να ανακαλυφθούν. Προς το παρόν, ιδού μερικά εργαλεία που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και μπορεί να λειτουργήσουν επικουρικά στις ιντερνετικές αγορές.

Η Cladwell είναι μια εφαρμογή styling, η δομή της οποίας υποστηρίζεται από το ChatGPT, επιτρέποντας στους χρήστες-καταναλωτές να καταγράφουν τη γκαρνταρόμπα τους και να αξιοποιούν τις εκάστοτε προτάσεις που βασίζονται στα δεδομένα που δόθηκαν, προκειμένου να λαμβάνουν εξατομικευμένες στιλιστικές συμβουλές για το πώς να συνδυάσουν τα ρούχα τους.

Προσφέρεται σε free trial και έπειτα, οι συνδρομές διαμορφώνονται στα 7.99$ για μηνιαία συνδρομή ή στα 59.99$ για ετήσια.

@cladwellapp

#stitch with @digitalfashiongirl We LOVE the notes app outfit tracker, but we raise you our INCREDIBLE Cladwell app 😋🫶 #fashion #fashiontiktok #fashionhacks #closettour #sustainablefashion #wardrobeessentials #sustainability #ethicalfashion

♬ Material Girl – Madonna

Οι δοκιμές ρούχων σε φυσικά καταστήματα συνιστούν έναν συλλογικό εφιάλτη. Εκτός από το συνωστισμό που επικρατεί στα δοκιμαστήρια, ο φωτισμός και οι καθρέφτες είναι τοποθετημένοι έτσι ώστε να μας δημιουργούν τεράστια ανασφάλεια για το σώμα μας. Για να μην αναφερθούμε στις εξαιρετικά άβολες περιπτώσεις που κάποιος τράβηξε την κουρτίνα του δοκιμαστηρίου αμέριμνος, αγνοώντας πλήρως ότι βρίσκεται άλλο άτομο μέσα.

Delulu.

Με γνώμονα την επίλυση αυτού του προβλήματος, η Google λάνσαρε ένα «virtual δοκιμαστήριο», το οποίο επίσης βασίστηκε στην τεχνητή νοημοσύνη. Επί της ουσίας, πρόκειται για έναν θησαυρό, ο οποίος μας επιτρέπει να βλέπουμε πώς «κάθεται» ένα ρούχο σε virtual σωματότυπους, παρόμοιους με το δικό μας.

«Τα μοντέλα και οι πόζες είναι πλήρως ρεαλιστικές», αναφέρει η Lilian Rincon, διευθύντρια του «Google Shopping», αναφερόμενη στις εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν για το «virtual δοκιμαστήριο».

Μέχρι στιγμής, το εν λόγω εργαλείο διατίθεται μόνο για γυναικεία μπλουζάκια, αλλά η Google σχεδιάζει να επεκτείνει σύντομα τη λειτουργικότητά του.

Εν έτει 2023, όπου οι ρυθμοί της καθημερινότητας είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί, δεν έχουμε πάντα την πολυτέλεια να ασχολούμαστε ενδελεχώς με τα ρούχα και το στιλ μας, γι’ αυτό και λαμβάνουν τεράστια απήχηση οι έτοιμες λύσεις που προσφέρουν τα fast fashion σε προσιτές τιμές, καθώς επίσης και οι διαδικτυακές αγορές. Το ένα σκέλος, αυτό της ταχύτητας και της εξατομίκευσης αναμένεται να «καλυφθεί» από τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης. Το δεύτερο σκέλος, αυτό του fast fashion, χρειάζεται κι αυτό να αποκλιμακωθεί, με τη σειρά του.

Αν καταφέρει η τεχνητή νοημοσύνη να συνδυάσει τις γρήγορες στιλιστικές επιλογές με προϊόντα που δεν είναι επιβλαβή για το περιβάλλον και την υγεία μας, ούτε κατασκευάζονται από τα χέρια μικρών παιδιών και συμπεριλαμβάνουν τον βασανισμό ζώων, τότε θα συνέβαλε τα μέγιστα. Θα είχε πραγματοποιήσει ένα τεράστιο άλμα όχι μόνο στην επιμέρους και συλλογική οικονομία, αλλά θα σηματοδοτούσε μια σπουδαία εξέλιξη για την κοινωνία, μέσα από ένα πρωτοφανές τεχνολογικό επίτευγμα.

Είναι γεγονός πως η κατανάλωση αλκοόλ είναι προσωπική επιλογή του κάθε ανθρώπου και πράγματι, η συνετή κατανάλωση μπορεί να είναι ωφέλιμη τόσο για την ψυχολογία, όσο και για την υγεία. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση δύο ποτηριών κόκκινου κρασιού εβδομαδιαία προσφέρουν στον οργανισμό πολυφαινόλες, πολύτιμα αντιοξειδωτικά μόρια που βρίσκονται στο δέρμα και τους σπόρους των σταφυλιών.

Ωστόσο, ο λόγος που προτείνει ένας διατροφολόγος την κατανάλωση δύο ποτηριών κόκκινου κρασιού είναι για την βελτιωμένη ψυχολογία, καθώς οι πολυφαινόλες μπορούν να προσληφθούν από τα φρούτα.

Τα υπόλοιπα είδη αλκοόλ, όπως το τζιν, η βότκα, το ουίσκι κ.ά., είναι κενές θερμίδες – ναι μεν προσφέρουν ενέργεια, αλλά κακής ποιότητας χωρίς κανένα θρεπτικό συστατικό. Και τώρα που είπα «ενέργεια»… η κύρια πηγή που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για τις ενεργειακές του ανάγκες είναι κατά βάση η γλυκόζη, η οποία αποσπάται μέσω της αποδόμησης των τροφών που καταναλώνει ο οργανισμός. 

Όταν, όμως, καταναλωθεί αλκοόλ, μετά από 6’ θα έχει φτάσει στον εγκέφαλο, ο οποίος το χρησιμοποιεί για ενέργεια επηρεάζοντας έτσι την ταχύτητα των σηματοδοτικών αλληλουχιών του οργανισμού, επιβραδύνοντας έτσι τις αντιδράσεις του. Αυτό συμβαίνει με τον ίδιο τρόπο τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και έτσι – αντίθετα με τη δημοφιλή άποψη ότι το αλκοόλ είναι διεγερτικό – αποδεικνύεται ότι τελικά είναι κατασταλτικός παράγοντας.

Αφυδάτωση: Το αλκοόλ έχει διουρητική δράση, με αποτέλεσμα να προκύπτει αφυδάτωση και μειωμένη αθλητική επίδοση. Γι’ αυτό, προτείνεται η κατανάλωση αρκετού νερού τόσο την ίδια ημέρα, όσο και την επόμενη.

Αντοχή: Το αλκοόλ μειώνει την αερόβια ικανότητα και την αντοχή, με αποτέλεσμα να επέρχεται πολύ πιο γρήγορα η κόπωση για επιδόσεις που έχουν ήδη κατακτηθεί. Η αποκατάσταση των μυών και η πρωτεϊνοσύνθεση μετά την προπόνηση μειώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με αποτέλεσμα να υπάρχει η αίσθηση ότι το σώμα είναι σφιχτό και πιασμένο, ενώ παράλληλα καθυστερούν φυσιολογικές αντιδράσεις και του οργανισμού.

Ύπνος: Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη ότι μετά την κατανάλωση αλκοόλ κοιμάσαι σαν πουλάκι, στην πραγματικότητα, ο ύπνος μετά από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ δεν είναι ούτε βαθύς, ούτε ξεκούραστος. 

Τοξίνες: Παρατηρείται επιπλέον εφίδρωση που προκύπτει στην προπόνηση μετά από μια μέρα κατά την οποία έγινε κατανάλωση «τσιμπημένης» ποσότητας αλκοόλ. Όλες αυτές οι τοξίνες αποβάλλονται από τον οργανισμό μέσω της ούρησης και του ιδρώτα, γι’αυτό μαζί με την ενυδάτωση, είναι πολύ σημαντική και η ικανοποιητική κίνηση την επόμενη ημέρα – είτε με περπάτημα, είτε με ελαφριά προπόνηση.

Επίδοση: Το αλκοόλ επηρεάζει το νευρικό σύστημα, οπότε είναι αναμενόμενο πως την επόμενη ημέρα στην προπόνηση παρατηρείται έλλειψη ισορροπίας, μειωμένος συντονισμός και χρόνος αντίδρασης, καθώς και δυσλειτουργική θερμορύθμιση.

Η επόμενη μέρα: Φυσικά, η διακαής επιθυμία της επόμενης ημέρας είναι τα λιπαρά φαγητά και το junk food, καθώς εκκρίνεται γαλανίνη, μια ορμόνη που διεγείρει την όρεξη και την αυξημένη πρόσληψη τροφής.

Έτσι, ελαχιστοποιείται η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών που θα συνέβαλαν πράγματι στην αποδοτικότητα, τη λειτουργικότητα, αλλά και στο να νιώσει καλύτερα το εκάστοτε άτομο. 

@amanda.layser

Let’s chat alcohol & fitness 🥂 A few of my top tips to still include drinking in your life, while hitting your fitness / health goals 💪 #alcoholandweightloss #alcoholandfitness #skinnydrinks #cokeandrum #fitnessgoals #drinkingtips #healthjourney

♬ love nwantinti (ah ah ah) – CKay

Στην πραγματικότητα, το αλκοόλ δεν προσφέρει κάτι ουσιαστικό, οπότε καλό είναι να καταναλώνεται με σύνεση για την αποφυγή των συνεπειών τόσο την επόμενη ημέρα, όσο και στο μέλλον. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ είναι προφανώς βλαπτική έως και καταστροφική. Ωστόσο, εάν ένας άνθρωπος δεν πείθεται να το διαχειριστεί, παρ’ όλο που γνωρίζει τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει, τότε η υπόθεση χρειάζεται λίγο περισσότερο ψάξιμο και καλό θα ήταν να συμβουλευτεί κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. 

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η υπερφαγία, η ασταμάτητη πολυλογία και η υπερβολικά αυξημένη σεξουαλική επιθυμία είναι οι πέντε ενδείξεις της στοματοποίησης των αναγκών μας λόγω καταπίεσης ή παλαιότερων τραυμάτων.

Αυτές οι περιπτώσεις χρήζουν αντιμετώπισης μαζί με έναν ειδικό, καθώς ένα απλό, φιλικό και άκακο: «Τι έγινε ρε αλκοόλα πάλι;!» μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερο πρόβλημα σε κάποιον που χρειάζεται υποστήριξη και δεν γνωρίζει πώς να τη ζητήσει.

Η επιστροφή στο γραφείο και τους καθημερινούς ρυθμούς μετά από τις διακοπές των Χριστουγέννων δεν είναι και η πιο εύκολη. Σε έναν ιδανικό κόσμο, θα μπορούσε να υπάρχει και μια έξτρα διήμερη άδεια, δίκην αποθεραπείας, για όσους και όσες έψαχναν να βρουν την ξεκούραση που είχαν τάξει στον εαυτό τους αυτό το διάστημα, αλλά επί της ουσίας δεν την αναζήτησαν ποτέ. 

Αυτή την αποθεραπεία, λοιπόν, μπορείτε να την βρείτε δια του πολιτισμού και συγκεκριμένα, μέσα από διάφορες «πολιτιστικές προτάσεις» (από τις πιο κλισέ αναζητήσεις στο Google) για τους πρώτους μήνες του νέου έτους. Για εκείνο το σινεμά που υποσχεθήκατε στο ανιψάκι σας και εν τέλει δεν προλάβατε να δείτε, για εκείνη τη συναυλία που τάξατε στην φίλη σας, η οποία τελικά είχε Covid. 

ΝΕΚΥΙΑ | Γιάννης Αγγελάκας & Χρήστος Παπαδόπουλος

Με έναν ακόμα χρόνο στις πλάτες μας, η «Nέκυια» μας ωθεί να αντιληφθούμε πόσο ιερός και σημαντικός είναι ο χρόνος που μας έχει δοθεί σε αυτή τη ζωή. «Ονειρεύτηκα μια υποβλητική αφήγηση της Οδύσσειας» δηλώνει ο Γιάννης Αγγελάκας, ο οποίος μαζί με τον χορογράφο και σταθερό συνεργάτη της Στέγης, Χρήστο Παπαδόπουλο, αγγίζουν ένα από τα πιο ευαίσθητα και υπαρξιακά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια μουσική κατάβαση σε ένα παράλληλο σύμπαν. Μια μουσική και αισθητική εμπειρία. Δεν πρόκειται για μια συναυλία, αλλά για μια τελετή. Δεν υπάρχουν θεατές, αλλά μύστες. 

Τα παραδοξιακά | Λένα Πλάτωνος και Stergios T.

Γενάρη του 2022 είχα επισκεφτεί την Λένα Πλάτωνος στο μαγικό ροζ πλανήτη που έχει για σπίτι. Μιλάγαμε για ώρες ατελείωτες, μια ατάκα της όμως μου είχε μείνει και έρχεται πολύ συχνά στο μυαλό. «Η μουσική δεν έχει όρια, όπως και η γλώσσα δεν έχει όρια. Όπως και τα χρώματα δεν έχουν όρια. Γενικά η Τέχνη δεν έχει όρια. Όπως και η ζωή, κι ας υπάρχει ο θάνατος. Δεν έχει όρια», μου εξηγούσε η ΛΠ και η αλήθεια είναι πως τόσο στη ζωή της, όσο και στη μουσική της, τα παραπάνω λόγια είναι η αλήθεια της.

Μια αλήθεια που επιστρέφει στη Στέγη και συνδυάζει τη μουσική παράδοση με τα συνθεσάιζερ και τον σύγχρονο ηλεκτρονικό ήχο. Ένα νέο εγχείρημα από την ιέρεια της ηλεκτρονικής μουσικής στην Ελλάδα, όχι παραδοσιακό, αλλά «παραδοξιακό». Ένα νέο εγχείρημα από την γυναίκα που άκουγε τους ήχους του σεσουάρ και του ψυγείου και τους έκανε μουσική. 

Η μουσική δεν έχει όρια, λοιπόν. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση του Red Bull Symphonic, το οποίο μετά από τη μεγάλη sold out επιτυχία του στη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα. Μια συνάντηση διαφορετικών μουσικών κόσμων. Από τη μία ο 12ος Πίθηκος, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ραπ σκηνής και από την άλλη  η καταξιωμένη Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ.

Μετά την τεράστια επιτυχία του Arte Povera τον περασμένο χρόνο, η ραπ υπενθύμισε ότι δεν υπάρχουν μουσικές γραμμές που δεν τέμνονται. Στην παράσταση συμμετέχουν και οι Άσαρκος και Hatemost, οι 2 MCs από τους Βήτα Πεις, καθώς και ο Εισβολέας, ο ταλαντούχος ράπερ που καταφέρνει με έναν μαγικό τρόπο να συνδυάσει τη ραπ με το ρεμπέτικο και τα μπλουζ, αλλά και ο Sonqo Pura, μέλος των Επίλεκτων.

Η αλήθεια είναι ότι η συναυλία του André Rieu είναι μια πρόταση που δεν θα έφερνα στο διαδικτυακό σας τραπέζι. Το γεγονός όμως ότι αυτή θα είναι η πρώτη (και ίσως τελευταία) εμφάνιση του σπουδαίου Ολλανδού βιολιστή και μαέστρου στην χώρα μας, αλλάζει τα δεδομένα. Στην ζωή αναζητάμε εμπειρίες, όχι πάντα συγχρονισμένες με την ήδη υπάρχουσα συχνότητα μας και η συναυλία του André Rieu και της Johann Strauss Orchestra, θα είναι σίγουρα ανεπανάληπτη.

«Τα συναισθήματα είναι το κλειδί! Όταν ένα μουσικό κομμάτι αγγίζει την καρδιά μου, ξέρω ότι θα αγγίξει και την καρδιά σου. Ανυπομονώ να επισκεφτώ επιτέλους το Αθηναϊκό κοινό τον Μάρτιο με την ορχήστρα μου και πολλούς διεθνείς σολίστ. Ελπίζω να σας δω όλους να τραγουδάτε και να χορεύετε στους διαδρόμους! Με Πολλή αγάπη!» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ολλανδός βιολιστής. Ίσως κάποιο συγγενικό σας πρόσωπο να περιμένει ένα δωράκι από εσάς και αυτή η συναυλία μοιάζει ιδανικό. 

Δεν ανακαλύψαμε και την Αμερική με αυτή την πρόταση, αλλά η αλήθεια είναι πώς η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, έχει βάλει σε σιγή τον υπόλοιπο καλλιτεχνικό κόσμο, ο οποίος κινείται γύρω της. Το Poor Things είναι ένα έργο που ανοίγει συζητήσεις και σε φιλοξενεί για 141 λεπτά στον κόσμο του. Μόλις βγαίνεις από την αίθουσα όμως, παραμένεις συνδεδεμένος εκεί. Όλοι οι (γεμάτοι αφόρητη κίνηση) δρόμοι της πόλης, οδηγούν στη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου κι όσο κλισέ κι αν είναι, «μη την χάσετε». Α! Να συνεχίσετε κάπου μετά, για να μην περάσετε σε αναλύσεις από το τηλέφωνο. 

Πολλές φορές, οι πιο εκκωφαντικοί ήχοι, γεννιούνται μέσα από την σιωπή. Ο Jonathan Glazer σκηνοθετεί ένα σιωπηλό δράμα και δημιουργεί έναν κόσμο σκληρών και βιαίων αντιθέσεων. Μια ταινία για το Άουσβιτς και τα εγκλήματα των ναζί, στην οποία κλείνεις τα μάτια ακόμα κι αν τα κρατάς ανοιχτά. Φεύγοντας από την αίθουσα, η σιγή και τα κενά μάτια των θεατών κάνουν θόρυβο. Όταν βρείτε χρόνο, να την δείτε. Κι αν δεν έχετε, δημιουργήστε λίγο χώρο για αυτό το έργο. Δεν θα είναι άλλη μια βόλτα στο σινεμά.

Ήταν μέσα στην ανεμελιά των πρωτοχρονιάτικων ημερών όταν το σποτ της εξαφάνισης της 41χρονης Γεωργίας Μουράτη βρισκόταν σε διαρκή αναπαραγωγή. Όσοι δίνουν λίγο μεγαλύτερη έμφαση στη λεπτομέρεια, ενδεχομένως να παρατήρησαν την ημερομηνία εξαφάνισης της άτυχης γυναίκας: 1η Ιανουαρίου του 2024 – η μέρα που οι περισσότεροι εξ ημών υποδεχόμαστε πανηγυρικά το νέο έτος – τότε σφραγίστηκε οριστικά η μοίρα της Γεωργίας.

Όπως αποκαλύφθηκε, τις τελευταίες ώρες, η 41χρονη – η οποία αξίζει να σημειωθεί ότι κυοφορούσε – βρέθηκε νεκρή σε μπαούλο στη Χαλκιδική, με τις κατηγορίες να βαραίνουν τον σύντροφό της κι έναν φίλο του. Έτσι, λοιπόν, επισήμως, καταγράφηκε η πρώτη γυναικοκτονία του 2024, με τις τελευταίες εξελίξεις να προκαλούν συνολικό «μούδιασμα» στην ελληνική κοινωνία, καθώς παρακολουθεί αποσβολωμένη τη βαρβαρότητα πίσω από τις πράξεις και την πρωτοφανή υποκρισία πίσω από τις υποτιθέμενες εκκλήσεις του συντρόφου της αποθανούσας για εξιχνίαση της υπόθεσης.

Πολύ πριν καταλήξουμε στα σημερινά δεδομένα, είχε γνωστοποιηθεί πως η Γεωργία Μουράτη εθεάθη για τελευταία φορά στην περιοχή της Καλαμαριάς. Αργότερα, ακολούθησε η ενημέρωση πως η 41χρονη διένυε τον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης της όταν εξαφανίστηκε, ενώ είχε ήδη μια κόρη 13 ετών από προηγούμενο γάμο. Βάσει των όσων ισχυριζόταν ο σύντροφός της τότε, εκείνη έφυγε από το σπίτι του με ένα χρηματικό ποσό, ύψους 5.000€, αφήνοντας μήνυμα στον ίδιο και στη μητέρα της.

«Ξύπνησα στις 9 το πρωί. Είδα ότι μου έχει στείλει μήνυμα ότι έφτασε στο σπίτι, ότι πήρε κάποια χρήματα από το συρτάρι. Δεν μπορώ να ξέρω τον λόγο, η Γεωργία πάντα μου ζητούσε χρήματα όταν χρειαζόταν κάτι. Στα οικονομικά του σπιτιού της ήμασταν μαζί», είχε δηλώσει ο σύντροφος της Γεωργίας, μιλώντας στην εκπομπή «Αλήθειες με τη Ζήνα».

Επίσης, κατά τα λεγόμενά του, η Γεωργία Μουράτη είχε στείλει ένα μήνυμα και στη μητέρα της, στην οποία φαίνεται να ανέφερε ότι υπήρχε κάποια εκκρεμότητα. Εντούτοις, ο σύντροφός της δεν κατάφερε να την εντοπίσει, ενώ πρόσθεσε ότι έλειπαν κάποια προσωπικά της αντικείμενα, καθώς επίσης ότι δεν ενημέρωσε ούτε την κόρη της.

Μόνο που η υποκρισία έχει μικρό προσδόκιμο ζωής.

Η αντίστροφη μέτρηση για την απόδοση ευθυνών ξεκίνησε χθες το μεσημέρι, όταν ο φίλος του συντρόφου της Γεωργίας ομολόγησε τη συμμετοχή του στη μεταφορά του πτώματος. Ως εκ τούτου, υπέδειξε στους αστυνομικούς την τοποθεσία που εγκαταλείφθηκε η σορός της 41χρονης, με τις αρχές να μεταβαίνουν πάραυτα στο σημείο, επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενα του δράστη.

Αν μη τι άλλο, η έρευνα δεν ήταν εύκολη, λόγω του ότι το μπαούλο στο οποίο βρισκόταν το πτώμα, είχε τοποθετηθεί σ’ ένα δύσβατο και λασπώδες σημείο, στο οποίο η πρόσβαση είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Εν τέλει, η Γεωργία Μουράτη είχε σιωπήσει οριστικά.

Όπως ανακοινώθηκε από την ΕΛ.ΑΣ., οι δύο δράστες ακινητοποίησαν τη γυναίκα στο διαμέρισμα που διέμενε με τον 39χρονο σύντροφό της, την τραυμάτισαν θανάσιμα με αιχμηρό αντικείμενο στην τραχηλική χώρα και μετέφεραν το άψυχο σώμα της σε δύσβατη δασική περιοχή ανάμεσα στη Νέα Τρίγλια και στη Γαλάτιστα Χαλκιδικής, όπου και το εγκατέλειψαν. Ακόμη, αφαίρεσαν από την κατοχή της το ποσό των 80€.

Είναι δύσκολο να συλλάβει ανθρώπινος νους πόσο λεπτή, τελικά, είναι η γραμμή ανάμεσα στον άνθρωπο και στο θηρίο.

Προς το παρόν, αναμένεται η νεκροψία, προκειμένου να δοθούν περισσότερα στοιχεία για τις συνθήκες υπό τις οποίες δολοφονήθηκε η Γεωργία. Επιπλέον, οι ανακρίσεις συνεχίζονται με τον σύντροφό της να αρνείται την εμπλοκή του στη γυναικοκτονία, την ίδια στιγμή που ο φίλος του παραδέχεται ότι συμμετείχε αποκλειστικά στη μεταφορά της σορού, αλλά όχι στο φόνο της εκλιπούσας.

Να σημειωθεί ότι και οι δύο δράστες φαίνεται να έχουν βεβαρυμμένο ιστορικό, καθώς ο σύντροφος της Γεωργίας έχει κληθεί να αντιμετωπίσει ξανά στο παρελθόν κατηγορίες για κακοποιητικές συμπεριφορές. Συγχρόνως, ο φίλος του εμπλέκεται σε υποθέσεις ναρκωτικών και κλοπές.

Η υπόθεση βρίσκεται εν εξελίξει και αναμένεται από τη δικαιοσύνη να πράξει τα δέοντα.

Ποιά είναι η κοινή συνισταμένη ανάμεσα στο Extinction Rebellion, την πρωτοποριακή ακτιβιστική ομάδα που υπερασπίζεται το περιβάλλον, μέχρι την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, τον Κύκλο, το νεοσύστατο οικοφεμινιστικό κόμμα/κίνημα, το Εργαστήρι Χωρίς Σύνορα (ΚοινΣΕπ) και το Συμβούλιο Νέων Δήμου Θέρμης; Έχουν επιλέξει τη Σοσιοκρατία ως την καταλληλότερη μέθοδο για την οργάνωση και διακυβέρνηση της κάθε ομάδας ανθρώπων.

Ακόμη και ριζοσπαστικά μέσα ενημέρωσης, όπως το Canary στην Αγγλία, έκανε την επανάστασή του, με τις/τους εργαζόμενούς του να αναλαμβάνουν τα ηνία να το τρέξουν και να ακολουθήσουν τις αρχές της Σοσιοκρατίας. «Είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι ένας οργανισμός μέσων ενημέρωσης που δημιουργήθηκε για να κάνει θαρραλέα, εκστρατευτική δημοσιογραφία στο πλευρό των καταπιεσμένων, δημιουργήθηκε με άκαμπτη ιεραρχία και ανισότητα στις αμοιβές και τις συνθήκες μεταξύ των εργαζομένων και των αφεντικών», γράφουν στην ιστοσελίδα τους. 

Τα κινήματα, οι συλλογικότητες, η τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και οι εταιρείες και η κοινωνία ολόκληρη μπορεί να επωφεληθεί από τις εφαρμογές της Σοσιοκρατίας.

Η Σοσιοκρατία είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης, όπως ακριβώς η δημοκρατία ή οι μέθοδοι εταιρικής διακυβέρνησης, που βασίζεται στις αξίες της ισότητας. Μάλιστα, έχει κοινές αξίες με την δημοκρατία, δηλαδή, την ελευθερία, την ισότητα και την αυτοδιάθεση των πολιτών, μαζί με όλα τα δικαιώματα και τις ευθύνες που φέρει. Η Σοσιοκρατία ωστόσο δεν μένει μόνο στις αξίες. Δεν περιορίζεται από την εξάρτηση στην πλειοψηφική ψήφο, αλλά πηγαίνει βαθύτερα. 

Πρόκειται για μια ολιστική και συστημική προσέγγιση για το σχεδιασμό και την ηγεσία των οργανισμών. Βασίζεται σε αρχές, μεθόδους και μια δομή που δημιουργούν ένα ανθεκτικό και συνεκτικό σύστημα. Βασίζεται στη διαφάνεια, τη συμμετοχικότητα και τη λογοδοσία, με στόχο την αύξηση της αρμονίας, της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας στις ομάδες.

Ο όρος Σοσιοκρατία προέρχεται από το λατινικό socio (κοινωνός) και το αρχαίο ελληνικό ρήμα κρατείν (κυβερνώ). Για πρώτη φορά, χρησιμοποιήθηκε από τον Γάλλο φιλόσοφο Auguste Comte τη δεκαετία του 1850. Άρχισε να παίρνει όμως τη σημερινή της σημασία τη δεκαετία του 1940 σε ένα σχολείο Κουάκερων στην Ολλανδία.

Οι ιδρυτές αυτού του σχολείου, ο Kees Boeke και η Betty Cadbury ήταν εκπαιδευτικοί και ακτιβιστές της ειρήνης. Ο Boeke είδε τη Σοσιοκρατία ως μια μορφή διακυβέρνησης που προϋποθέτει την ισότητα των ατόμων. Αυτή η ισότητα δεν εκφράζεται με τον νόμο της δημοκρατίας «ένας άνθρωπος, μία ψήφος», αλλά με μια ομάδα ατόμων (κύκλο) που επιχειρηματολογούν μέχρι να ληφθεί μια απόφαση που να είναι ικανοποιητική για καθένα από τα συμμετέχοντα άτομα. 

Για να καταστήσει λειτουργικές τις αρχές της Σοσιοκρατίας, ο Boeke χρησιμοποίησε ένα σύστημα κύκλων για να οργανώσει τη λήψη αποφάσεων μέσα σε έναν μεγάλο οργανισμό. Εφάρμοσε αυτό το σύστημα σε ένα σχολείο, όπου δάσκαλοι και μαθητ(ρι)ες συμμετείχαν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη λειτουργία του. 

Ένας από τους μαθητές αυτού του σχολείου, ο Gerard Endenburg, που σπούδασε Μηχανική, ανέπτυξε περαιτέρω και εφάρμοσε τις αρχές της Σοσιοκρατίας στην εταιρεία που ανέλαβε από τους γονείς του, την εταιρεία ηλεκτρολόγων μηχανικών Endenburg Elektrotechniek. Εκεί, διατύπωσε τις τέσσερις βασικές αρχές, όπως τις γνωρίζουμε σήμερα: την αρχή του κύκλου, τη διπλή σύνδεση, την ανοιχτή ψήφο και τη συναίνεση. 

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας επίσημης οργανωτικής μεθόδου, που ονομάστηκε «Σοσιοκρατική Κυκλική Μέθοδος» (ΣΚΜ). Η ΣΚΜ αυτή τη στιγμή εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, στον Καναδά, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Μ. Βρετανία, την Αυστραλία, την Ελβετία, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ολλανδία, και από το 2021 στην Ελλάδα με την ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Σοσιοκρατίας (ΕλΚεΣο).

@sociocracyforall

Building a system that distributes power by empowering everyone requires thought and intentionality. That is what sociocracy is: the design principles for distributing power in a way that flows with life. Check out our IG: sociocracy4all #sociocracy#governance#sharedpower#collaboration#selforganization#everyvoicematters

♬ original sound –

Το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας (ΕλΚεΣο) είναι μέλος του Ευρωπαϊκού  δικτύου Σοσιοκρατία και οραματίζεται τη δημιουργία ενός κόσμου που συμπεριλαμβάνει ισότιμα κάθε φωνή που εντάσσεται στο πλαίσιο ενός οργανισμού ή ομάδας, με σκοπό την επίτευξη συμμετοχικών δημοκρατικών κοινωνιών, με ελευθερία λόγου και αίσθημα ευθύνης στην από κοινού λήψη αποφάσεων.

«Η επιτυχία κάθε εγχειρήματος ή project βρίσκεται στα χέρια όλων των συμμετεχόντων/ουσών. Όσο καλύτερα συνεργάζονται μεταξύ τους, τόσο πιο αποδοτικά και επιτυχημένα, θα είναι τα αποτελέσματα. Τα Σοσιοκρατικά μοντέλα υποστηρίζουν τις αποφάσεις που παίρνονται συλλογικά, ώστε να πραγματοποιηθεί ο κοινός στόχος – και γι’ αυτό το λόγο η Σοσιοκρατία είναι το οργανωτικό μοντέλο του μέλλοντος», ισχυρίζεται η Barbara Strauch, συνιδρύτρια του Αυστριακού Κέντρου Σοσιοκρατίας. 

Ίσως αξίζει να ρίξουμε μια ματιά σε ένα μοντέλο που βασίζεται περισσότερο στις αρχές της ισότητας και της συνεργασίας, παρά στον ανταγωνισμό. 

Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε σχέδια για μια νέα πλατφόρμα αναζήτησης εργασίας στην ΕΕ, με σκοπό να προσελκύσει εργατικό δυναμικό από άλλες χώρες. Ο λόγος για το EU Talent Pool, το οποίο χαρακτηρίστηκε από την Ylva Johansson, επικεφαλής Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, ως «Tinder για θέσεις εργασίας». Χρειαζόμαστε πραγματικά ένα τέτοιο εργαλείο; Δεν επαρκεί το LinkedIn και η ήδη υπάρχουσα πλατφόρμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, EURES;

Καθώς το ήδη υπάρχον εργατικό δυναμικό ακολουθεί το μονοπάτι της συνταξιοδότησης και ο ενεργός πληθυσμός συρρικνώνεται, πολλοί κλάδοι αντιμετωπίζουν αξιοσημείωτες ελλείψεις σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Σύμφωνα, μάλιστα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι μεγαλύτερες ελλείψεις καταγράφονται στους τομείς των κατασκευών, της υγειονομικής περίθαλψης και της πληροφορικής.

Λόγω της δημογραφικής αλλαγής, κρίνεται απαραίτητη η προσέλκυση επτά εκατομμυρίων εργαζομένων στα επόμενα 76 χρόνια – μέχρι, δηλαδή, το τέλος του αιώνα, ενώ έχει ήδη ενεργοποιηθεί ο κώδωνας του κινδύνου για ενδεχόμενες οικονομικές επιπτώσεις στη διαρκώς μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας, μερικές εκ των οποίων αφορούν στην πίεση των δημόσιων προϋπολογισμών, στις συντάξεις και στο σύστημα υγείας.

Σε αυτό το πλαίσιο, κυβερνήσεις όλων των πολιτικών χρωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, πειραματίζονται με μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχυθούν τα ποσοστά των γεννήσεων και να καλυφθούν τα «κενά» του εργατικού δυναμικού. Ειδικότερα, ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Viktor Orbán, και η Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Giorgia Meloni, ως πιο συντηρητικοί, έχουν εισαγάγει, ως επί το πλείστον, φοροελαφρύνσεις και ελκυστικές οικονομικές πολιτικές για να αντιστρέψουν τη σταδιακή μείωση του εγχώριου πληθυσμού, αλλά και να επιτύχουν την εισροή μεταναστευτικών εργατικών χεριών.

@dboeselager

The Tinder Europe needs? 👀🔥 Introducing the EU Talent Pool 🇪🇺 #eu #jobs #talent #tinder #hiring #international #visa #fyp #foryou #fypシ

♬ original sound – Damian Boeselager

Το EU Talent Pool θα βασίζεται στην ήδη υπάρχουσα πλατφόρμα EURES, η οποία αναμένεται να συνδέει τους ευρωπαίους εργαζομένους με εταιρείες που έχουν ανοιχτές θέσεις εργασίας, κατά καιρούς.

«Αυτή η πλατφόρμα δεν συνεπάγεται αμφισβήτηση των εθνικών ικανοτήτων για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με ποσοστώσεις για τη μετανάστευση εργατικού δυναμικού. Στην πραγματικότητα, συνδέεται με τη διευκόλυνση της πρόσληψης των κατάλληλων υποψηφίων για την εκάστοτε θέση εργασίας όσο το δυνατόν πιο εύκολα και γρήγορα», επεσήμανε η Ylva Johansson, προσθέτοντας ότι πολλά κράτη-μέλη είχαν ζητήσει από τις Βρυξέλλες να συνδράμουν στην αντιστοίχιση των ταλαντούχων υποψηφίων με τις ελλείψεις της αγοράς εργασίας.

Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχινάς, παρουσίασε το εν λόγω σχέδιο ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής αφενός και ως εργαλείο κοινωνικής πολιτικής αφετέρου, επειδή στοχεύει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και στην ψηφιοποίηση μεγάλου ποσοστού της οικονομίας.

«Η Ευρώπη συμμετέχει σε έναν παγκόσμιο αγώνα ταλέντων. Με τον ίδιο τρόπο που αγωνιζόμαστε διεθνώς για πρώτες ύλες και ενέργεια, αγωνιζόμαστε και για την προσέλκυση νεών ταλέντων ενάντια σε πολύ ισχυρούς ανταγωνιστές, όπως: Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία», τόνισε.

Η πλατφόρμα έχει σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να «καλύπτει» τις ελλείψεις σε όλους τους τομείς, ανεξαρτήτως του επιπέδου ειδίκευσης που απαιτείται για κάθε θέση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε στρατηγικούς τομείς που συνδέονται με την «πράσινη» και ψηφιακή μετάβαση.

Τα κράτη-μέλη της ΕΕ κλήθηκαν να απλοποιήσουν στο μέγιστο τις διαδικασίες τους για την αναγνώριση δεξιοτήτων και (τυπικών) προσόντων που αποκτήθηκαν σε άλλες χώρες, μιας και η γραφειοκρατία προκαλεί διαχρονικά «πονοκέφαλο» και αποθαρρύνει τους υποψήφιους εργαζομένους από τη μετανάστευση.

Μια ακόμη παράμετρος που ενδέχεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά, παρά τα βήματα που έχουν γίνει υπέρ της συμπερίληψης και της συμμετοχικότητας διεθνώς, είναι οι διακρίσεις. Αδιαμφισβήτητα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν διανύσει πολλά περισσότερα βήματα προόδου από τη χώρα μας. Η αποδοχή, η κατανόηση και η αλληλεγγύη εντοπίζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, ενώ παράλληλα οι μετανάστες λαμβάνουν και σημαντική αρωγή από τον κρατικό μηχανισμό. Ωστόσο, θα ήταν αφελές αν υποστήριζε κάποιος ότι έχει εξαλειφθεί πλήρως η ρατσιστική αντιμετώπιση όσων δεν είναι ντόπιοι.

Βέβαια, το φαινόμενο αυτό βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά σε χώρες όπως το Βέλγιο ή η Ολλανδία, ακριβώς επειδή αποτελούν σταθερό προορισμό μεταναστών για σπουδές ή εύρεση εργασίας. Σε άλλες χώρες, όπου η γνώση της τοπικής γλώσσας/διαλέκτου θεωρείται απαραίτητη και ειδικά σε μικρότερες πόλεις, δεν αποκλείεται να βιώσει περιθωριοποίηση ένας μετανάστης, ακριβώς επειδή υστερεί γλωσσικά και δεν έχει ταυτιστεί πλήρως με τον τρέχοντα τρόπο ζωής.

Όταν κάτι που έχει βαθιές ρίζες στην κοινωνία και προκύπτει από πολλούς και σύνθετους παράγοντες, εσύ το βλέπεις ως απλά ένα μικρό παραστράτημα ή έστω μία συλλογική βουτιά στην παράνοια, το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα καταφέρεις ποτέ να το αναλύσεις όπως πρέπει και τελικά να αποφύγεις την επανάληψή του στο μέλλον.

Το ξημέρωμα της 3ης προς 4η Νοεμβρίου, στις Προεδρικές Εκλογές του 2020, ο μετριοπαθής και «κανονικός» Biden κέρδιζε τους 306 εκλέκτορες και συνεπώς εκλεγόταν νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Με τη νίκη αυτή κατά κάποιον τρόπο ήταν σαν να σβήνονταν οι πάνω από 74 εκατομμύρια ψηφοφόροι που πήγαν στην κάλπη και αποφάσισαν να δώσουν ακόμα μία ευκαιρία στον Donald Trump. Επαναλαμβάνω… 74 εκατομμύρια.

Ο Joe Biden κέρδισε τη μεταξύ τους μονομαχία και ο Trump φαινόταν ότι θα βούταγε στο συρταράκι του σκοτεινού παρελθόντος των ΗΠΑ. Οι φιλελεύθερες ελίτ είχαν πάρει και πάλι τα ηνία της πιο ισχυρής χώρας του πλανήτη και όλα τα προηγούμενα θα έμπαιναν σε μία κακή παρένθεση. Ακόμα και όταν έξαλλοι οπαδοί του Trump μπούκαραν στο Καπιτώλιο και έδωσαν μία τελευταία εικόνα της χειρότερης προεδρικής θητείας στην ιστορία των ΗΠΑ.

Λίγα χρόνια μετά, βέβαια, όλα τα παραπάνω αποδείχθηκαν φρούδες ελπίδες. Ο Trump έχοντας μία σειρά από μπλεξίματα με τη δικαιοσύνη επανήλθε δριμύτερος στη μάχη για τη διεκδίκηση του προεδρικού θώκου των ΗΠΑ στις προεδρικές εκλογές του 2024. Δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή αν η αμερικανική δικαιοσύνη θα επιτρέψει στον Trump να κατέβει υποψήφιος. Αν το κάνει πάντως, σύμφωνα με τα polls, δεν είναι καθόλου απίθανο να τις ξανακερδίσει. 

Και αν θεωρείτε ότι αυτή η πιθανότητα επανεκλογής του Trump προκύπτει αποκλειστικά από πληγωμένους λευκούς πληθυσμούς μέσης ηλικίας που ζουν μακριά από τα κοσμοπολιτικά αστικά κέντρα, μάλλον κάνετε λάθος. Πολύ απλά γιατί μία σειρά από έρευνες δείχνουν ότι η υποψηφιότητα του Trump έχει βρει νέους τρόπους να επικοινωνήσει με τους νεαρότερους ψηφοφόρους. Κάποιες από αυτές μάλιστα τον δείχνουν και μπροστά σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία.

Για παράδειγμα, μία πανεθνική έρευνα που έκανε το NBC δείχνει ότι στις ηλικίες 18-34 ο Τrump επιλέγεται ως ο καταλληλότερος Πρόεδρος από το 46% και ο Biden από το 42%. Άλλες μιλούν για ένα ισορροπημένο ντέρμπι και κάποιες δίνουν ένα προβάδισμα στον Biden. Να υπενθυμίσουμε ότι σε μεγάλο μέρος τους οι εκλογές του 2020 κρίθηκαν από την ξεκάθαρη προτίμηση των νεότερων ψηφοφόρων για τον Μπάιντεν (σε ποσοστά 60%).

Yπάρχουν πολλοί παράγοντες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν καθαρά τους λόγους που οι νεότεροι επιλέγουν να στραφούν προς την υποψηφιότητα Trump. Μερικοί εξ αυτών έχουν να κάνουν όχι με τον ίδιο, αλλά με την προεδρία του Biden, ο οποίος στην καμπάνια του στις προηγούμενες εκλογές είχε υιοθετήσει μέρος της πιο «αριστερής» ατζέντας του εσωκομματικού του αντιπάλου Bernie Sanders προκειμένου να πείσει τις πιο ριζοσπαστικές τάξεις των Δημοκρατικών. Τελικά, πέρασε κάτω από τον πήχη.

Η θητεία του Biden είχε πράγματι κάποια ριζοσπαστικά μέτρα, ιδίως στην πρώτη φάση της, αλλά στην πραγματικότητα έμοιαζαν περισσότερο με πυροτεχνήματα. Η οικονομία των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα ασταθής, ενώ το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών συνεχίζει να είναι γιγαντιαίο. Δεδομένα, ο Biden δεν μπορεί να υπερηφανεύεται ότι άλλαξε τη ζωή των Gen-Zers.

Επιπλέον, τους τελευταίους μήνες και στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, η παραδοσιακή στάση των ΗΠΑ υπέρ του Ισραήλ έχει δημιουργήσει νέο κύμα δυσαρέσκειας προς τους Gen-Zers που στην πλειοψηφία τους, σύμφωνα και πάλι με έρευνες, στέκονται στο πλευρό των Παλαιστινίων.

Ανεξάρτητα πάντως από όσα εκείνος πέτυχε ή δεν πέτυχε, η θητεία του Biden είναι –από όποια πλευρά και αν τη δεις– πραγματικά βαρετή. Με άλλα λόγια, είναι πρακτικά αδύνατον να τραβήξει την προσοχή ενός εκλογικού κοινού –πόσο μάλλον αυτών των ηλικιών– το οποίο έχει εθιστεί, μέσω του διαδικτύου, στο ατελείωτο παιχνίδι της απόσπασης της προσοχής. Αν μη τι άλλο, το παιχνίδι αυτό ο ζάμπλουτος Trump των reality και της trash τηλεόρασης το ξέρει πολύ καλά. Είναι εξάλλου κατά βάση αυτό που τον έφερε στον Λευκό Οίκο και την πρώτη φορά.

Έντονη προσωπικότητα που τσακώνεται, φωνάζει, λέει κατά καιρούς ανοησίες ή χοντράδες και στην πραγματικότητα δεν σκαμπάζει και πολλά από «κανονική» πολιτική, αλλά είναι φανταστικός σε όλα τα γύρω-γύρω. Μπορείς κάλλιστα να τον μισήσεις ή να ταυτιστείς μαζί του.

Σε κάθε περίπτωση, σου δημιουργεί συναισθήματα και προφανώς παράγει πολύ περισσότερο content από τον νυν Πρόεδρο των ΗΠΑ που πασχίζει με μερικές γλυκανάλατες ατάκες να σπάσει τη βαρεμάρα της κανονικότητάς του και να ξεκλειδώσει τους δύσκολους δρόμους επικοινωνίας με τους Gen-Zers. 

Δημιουργείται έτσι ένα δίπολο. Από τη μία μία μετριοπαθής και βαρετή υποψηφιότητα που δεν είναι τόσο ριζοσπαστική όσο υποσχόταν ότι είναι και η καλύτερη προσδοκία που μπορεί να δημιουργήσει είναι να αλλάξει τη ζωή των νέων Αμερικανών προς το ανεπαίσθητα καλύτερο. Από την άλλη, μία εκρηκτική υποψηφιότητα που έχει αποκτήσει ένα νέο αντισυστημικό στάτους ως «απαγορευμένη», από έναν άνθρωπο που στην πραγματικότητα μπορεί να υποσχεθεί τα πάντα κι ας μην κάνει τίποτα, ακριβώς γιατί δεν ψηφίζεται για να κάνει πράγματα. Προφανώς το δεύτερο μοιάζει πολύ γοητευτικό.

Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως η λογική που λέει ότι πάντα τα νεαρότερα εκλογικά κοινά είναι και πιο προοδευτικά είναι μία ανοησία. Ούτως ή άλλως, οι όροι του τι είναι «προοδευτικό» και τι «συντηρητικό» είναι διαφορετικοί για κάθε γενιά. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην είναι ξένη η εικόνα ενός 20άρη Zoomer που πάει όλο χαρά να ψηφίσει τον Trump.

Αυτήν/-όν που η αμερικανική φιλελεύθερη ελίτ προσπάθησε με άκομψους τρόπους να παρουσιάσει όχι ως αποτυχημένο, αλλά ως απαγορευμένο. Αυτό που στο κάτω-κάτω μοιάζει ως η ριζοσπαστική επιλογή.

Ανήκω στη μερίδα των Αθηναίων που μετακινούνται συχνά με το αστικό λεωφορείο. Η περιοχή που μένω δεν έχει κοντά μετρό, η τιμή της βενζίνης έχει φτάσει στα ύψη και το παρκάρισμα στο κέντρο της Αθήνας θέλει πολύ γερά νεύρα, τα οποία δεν διαθέτω. Έτσι, συχνά επιλέγω αυτό το μέσο μεταφοράς και παρόλο που γνωρίζω πολύ καλά τι σημαίνει «αστικό λεωφορείο», η delulu φωνή μέσα στο κεφάλι μου, μου λέει «έλα υπερβάλεις, πόσο χειρότερα μπορεί να είναι από την τελευταία φορά;» με την απάντηση πάντα να με εκπλήσσει. Γιατί κάθε φορά είναι χειρότερα.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιβάτες των λεωφορείων της Αττικής ποικίλουν και καλύπτουν ένα ολόκληρο φάσμα από λιγότερο σοβαρά μέχρι απειλητικά για τη ζωή. Τα πιο συχνά προβλήματα εκτός από την πολύωρη αναμονή και το συνωστισμό, είναι οι υλικές καταστροφές, οι περισσότερες από τη φθορά του χρόνου. Σκισμένα καθίσματα με λεκέδες, σπασμένα τζάμια, μπαλώματα με συρραπτικό και μια περίεργη μυρωδιά λαδιού είναι η εικόνα που αντικρίζει κανείς όταν μπαίνει στο αστικό, και την οποία λίγο πολύ όλοι έχουμε συνηθίσει.

Στιγμιότυπο από λεωφορείο του ΟΑΣΑ. (Eurokinissi/Γιώργος Κονταρίνης)

Κάπου εκεί ανάμεσα στην μισοσπασμένη οροφή και την ασπροκόκκινη πλαστική ταινία που λέει «απαγορεύεται η είσοδος» και -δικαίως- θυμίζει σκηνή εγκλήματος, υπάρχει κολλημένο ένα χαρτί που λέει «Παρακαλώ ενημερώστε τον οδηγό για στάση», γιατί το κουμπί στάσης δε λειτουργεί. Έτσι, πολλοί επιβάτες χάνουν τη στάση τους, αφού το να προσεγγίσουν τον οδηγό σε ένα γεμάτο λεωφορείο δεν είναι και πολύ εύκολο.

Δύσκολη είναι, επίσης, η μετακίνηση με λεωφορείο για τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, καθώς η ράμπα που επεκτείνεται προκειμένου να ανέβει το αναπηρικό αμαξίδιο, δεν λειτουργεί πάντα. Σαν να μην έφτανε αυτό, έχουν να αντιμετωπίσουν και ρατσιστικά επεισόδια. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το περιστατικό κατά το οποίο επιβάτης με αμαξίδιο ζήτησε από τον οδηγό του αστικού να τον βοηθήσει να εισέλθει και η απάντηση που έλαβε ήταν «Δεν έχεις βοηθό; Να μη βγαίνεις αφού δεν μπορείς».

@captain.amearica

Εσείς τι θα κάνατε στη θέση μου; (no pun intended) #oasa #anapiria #amea @kyriakosmitsotakis_

♬ original sound – Κάπτεν ΑμεΆρικα – Captain AmeArica

Οι κάτοικοι της Αττικής καλούνται τακτικά να αντιμετωπίσουν και πολύ σοβαρότερα προβλήματα, τα οποία μπορούν να αποβούν μοιραία. Πολύ συχνά τα λεωφορεία του ΟΑΣΑ, λόγω παλαιότητας και έλλειψης συντήρησης, κινούνται με χαλασμένα φρένα και φθαρμένα λάστιχα, τα οποία σε συνδυασμό με το βρεγμένο οδόστρωμα δημιουργούν πολύ επικίνδυνες συνθήκες. Ακόμα, οι πόρτες έχουν βλάβες με αποτέλεσμα να μην ανοίγουν – ή ακόμα χειρότερα, να μην κλείνουν, ακόμα και εν κινήσει. Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι τα λεωφορεία μας παίρνουν φωτιά.

Δυστυχώς, αυτό το χειρότερο σενάριο συμβαίνει υπερβολικά συχνά για να θεωρηθεί ένα ατυχές μεμονωμένο περιστατικό. Μόλις πριν λίγους μήνες, το Νοέμβριο του 2023, ένα αστικό λεωφορείο στη Ραφήνα άρχισε να βγάζει καπνούς από το πίσω μέρος του, με τον οδηγό να το ακινητοποιεί και να αποβιβάζει τους επιβάτες.

Τον Σεπτέμβριο του ’23 κάηκε ολοσχερώς ένα λεωφορείο στο Ρέντη, ενώ εκτελούσε δρομολόγιο με επιβάτες, οι οποίοι ευτυχώς απομακρύνθηκαν άμεσα. Το συγκεκριμένο λεωφορείο είχε συντηρηθεί πλήρως και σύμφωνα με την ΟΣΥ, είχε περάσει χωρίς πρόβλημα την προγραμματισμένη νυχτερινή επιθεώρηση. Τα περιστατικά ανάφλεξης είναι πολλά και δυστυχώς, αντί να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, αυξάνονται.

Το ερώτημα είναι γιατί. Για ποιο λόγο έχει γίνει κανονικότητα να θέτουμε σε κίνδυνο τη φυσική μας ακεραιότητα κάθε πρωί που πηγαίνουμε στη δουλειά μας και γιατί η ασφάλεια των πολιτών δεν είναι προτεραιότητα του κράτους; Σύμφωνα με πληροφορίες από την Ευρωπαϊκή Ένωση Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA), τα λεωφορεία που κινούνται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι τα πιο γερασμένα στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος ηλικίας των λεωφορείων μας είναι στα 19,4 χρόνια, την ίδια ώρα που στην Ευρώπη τα λεωφορεία είναι κατά μέσο όρο 12,8 ετών. Μόνο από αυτό μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς την επιβάρυνση στο περιβάλλον και την υγεία μας.

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστο Σταϊκούρα, η αναβάθμιση του στόλου των αστικών λεωφορείων με νέα οχήματα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2025. Θα αντιμετωπίζαμε με αισιοδοξία αυτή την ανακοίνωση, εάν ζούσαμε σε μια χώρα, όπου οι πολιτικές υποσχέσεις ήταν κάτι παραπάνω από ένα καλοστημένο σόου. Αλλά όπως και με το μετρό της Θεσσαλονίκης που έπρεπε να έχει ήδη παραδοθεί στο κοινό, είμαστε σε αναμονή.

Μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, με αφέλεια πολλοί πιστέψαμε ότι θα φανερωθεί κάθε κακοήθεια των συγκοινωνιών και θα ενδιαφερθούν οι αρμόδιοι, ώστε να εντοπίσουν τις ζημιές, να αποκαταστήσουν τα προβλήματα και τελικά να κάνουν τη διαδρομή μας μια απλή μετακίνηση και όχι μια ολόκληρη περιπέτεια που θέτει σε κίνδυνο τη ζωή μας. Αλλά για ακόμη μια φορά, αποδεικνύεται πως προτεραιότητα για την κυβέρνηση έχουν άλλα πράγματα (βλ. Flyover).

Τελικά, όπως όλα δείχνουν, πραγματικά ζούμε από τύχη.

«Η δίωξή τους επιδιώκει την ποινικοποίηση της διάσωσης ζωών», έγραφε το Human Rights Watch πίσω στο 2018 για τους “Free Humanitarians”. Τότε, η Sarah Mardini, Σύρια προσφύγισσα (η ιστορία της οποίας έγινε γνωστή μέσω της ταινίας Swimmers, στο Netflix), ο Seán Binder και ο Νάσος Καρακίτσος –μεταξύ άλλων– ήταν εθελοντές έρευνας και διάσωσης στο νησί της Λέσβου. Εντάχθηκαν σε μια οργάνωση διάσωσης που βοήθησε χιλιάδες κόσμου που αιτούνταν άσυλο. 

Βοηθούσαν όσους κινδύνευαν στη θάλασσα και αντί επιβράβευσης, κατηγορήθηκαν για εγκλήματα, όπως κατασκοπεία και διευκόλυνση παράνομης εισόδου μεταναστών στη χώρα. Πέρασαν λοιπόν 108 ημέρες προφυλάκισης και τώρα είναι αντιμέτωποι με 25 χρόνια πίσω από τα κάγκελα. 

«Ο ανθρωπισμός δεν είναι έγκλημα», ισχυρίζεται η πρωτοβουλία Free Humanitarians. «Είναι καθήκον μας να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη», γράφουν. 

Έξι χρόνια μετά, άνθρωποι που έσωσαν άλλους ανθρώπους ακόμη προσπαθούν να βγάλουν άκρη με την ελληνική δικαιοσύνη και με μια χρονοβόρα δίκη, κατά την οποία καταφανώς έχουν σημειωθεί διάφορα προβληματικά διαδικαστικά ζητήματα. Συγκεκριμένα, τα κατηγορητήρια δεν είχαν μεταφραστεί σε γλώσσα που μιλούσαν οι άνθρωποι που κατηγορούνταν παρά μόνο στα ελληνικά, δεν εκδόθηκε σε όλους το κατηγορητήριο, ενώ από τα εκδοθέντα κατηγορητήρια έλειπαν σελίδες. Συν τοις άλλοις, τα κατηγορητήρια εκδόθηκαν χωρίς να αναφέρουν με σαφήνεια τα αδικήματα για τα οποία κατηγορούνται τα άτομα και δεν επετράπη σε όλους τους κατηγορούμενους να είναι παρόντες στη δίκη τους. 

Αδιαμφισβήτητα, πρόκειται για μία δίκη ορόσημο. «Είναι η πρώτη μεγάλη υπόθεση ποινικοποίησης της αλληλεγγύης στην Ευρώπη», δηλώνει ο Νάσος Καρακίτσος, 42 ετών, ο οποίος έσωζε πρόσφυγες στη Λέσβο την περίοδο 2016-2018, είχε προφυλακιστεί για αυτό και τώρα αντιμετωπίζει τις πλέον σοβαρές κατηγορίες ως πρώην επικεφαλής της ανθρωπιστικής οργάνωσης ERCI στη Λέσβο. 

«Είναι σαν να σε σταμάτησαν στο δρόμο τυχαία και να σου είπαν ότι σκότωσες κάποιον, χωρίς να έχουν καμία απόδειξη. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο να μας κατηγορήσουν για όσα μας έχουν προσάψει. Αν έχουν διαβάσει την δικογραφία, θα δουν ότι δεν υπάρχει κάτι», σημειώνει ο Νάσος Καρακίτσος, ο οποίος αγωνιά περισσότερο για το δικαστήριο που αφορά στα κακουργήματα. 

«Θα είμαι πιο αγχωμένος, γιατί εκεί παίζεται η ζωή μας. Αν το δικαστήριο αποφασίσει ότι είμαστε ένοχοι, μέχρι να γίνει η έφεση 3 χρόνια αργότερα πχ, εμείς αυτά τα χρόνια θα τα περάσουμε στη φυλακή. Δυστυχώς, η δικαιοσύνη δεν φαίνεται να είναι τόσο ανεξάρτητη, όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Φοβάμαι ότι πρωτόδικα θα μας καταδικάσουν, για να φοβηθούμε. Ήδη έχει φοβηθεί ο κόσμος. Στην Ελλάδα, είναι ελάχιστες οι ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό και μόνο από την αυστηρή εποπτεία του κράτους. Ενώ στις διασώσεις δεν υπάρχει καμία οργάνωση, μόνο το λιμενικό και η FRONTEX», σχολιάζει. 

«Θέλω να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, γιατί ο συντηρητισμός ανεβαίνει παντού, έρχονται Ευρωεκλογές και η ακροδεξιά λένε ότι θα βγει τρίτη δύναμη. Καταδικάζοντας εμάς, καταδικάζουν όλη την αλληλεγγύη, τους χιλιάδες ανθρώπους που έρχονταν από όλο τον κόσμο στα νησιά μας για να βοηθήσουν. Φοβάμαι τις πολιτικές πιέσεις και τις εντολές. Γιατί έγινε τόσο ξαφνικά όλο αυτό και μας προφυλάκισαν. Δεν ξέρω πως να το περιγράψω με λέξεις. Μακάρι να ξέραμε ότι θα δικαστούμε βάσει της δικογραφίας και των στοιχείων που υπάρχουν. Ευελπιστώ ότι η δικαιοσύνη είναι πραγματικά ανεξάρτητη», συμπληρώνει. 

Ο Νάσος Καρακίτσος θέλει να τελειώνει αυτή η ιστορία. «Μας έχει αγχώσει όλο αυτό πραγματικά και μας έχει τρελάνει. Παρακαλάμε τόσα χρόνια να δικαστούμε. Όλα αυτά τα χρόνια εγώ δεν μπορώ να βγω από την Ελλάδα, γιατί έχω απαγόρευση εξόδου. Πριν δύο χρόνια, μου είχαν κάνει πρόταση για δουλειά από το εξωτερικό και δεν μπορούσα να πάω. Φέτος, θέλω να κάνω ένα μεταπτυχιακό στην Ολλανδία και το σκέφτομαι, γιατί αν με αποδεχτούν και πληρώσω τα υψηλά δίδακτρα και μετά μου πουν ότι δεν μπορώ να πάω, τι θα κάνω;», αναρωτιέται. «Δουλεύω εν τω μεταξύ στο προσφυγικό και δεν πρόκειται να φύγω».

Στη Λέσβο βρισκόταν τότε και η δικηγόρος Anna Benedictsson, η συντονίστρια της πρωτοβουλίας υπεράσπισης Free Humanitarians, η οποία μίλησε στο Estella: «Υπάρχει μια παρανόηση ότι οι ανθρωπιστές, το προσωπικό έρευνας και διάσωσης, αποτελούν παράγοντα έλξης για τους πρόσφυγες. Ότι κατά κάποιο τρόπο υποκινούν ή ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις χώρες τους και να διασχίσουν τη θάλασσα και να εισέλθουν στην Ευρώπη. Οι πολιτικοί χρειάζονται μια γρήγορη λύση, να δείξουν ότι αναλαμβάνουν δράση, αφού οι εθελοντές και οι εργαζόμενοι σε ΜΚΟ είναι ο εύκολος στόχος, αποσπώντας έτσι την προσοχή από τη μεγαλύτερη εικόνα».

«Δηλαδή κυνηγάς νέους ανθρώπους και οργανώσεις που ξέρεις ότι δεν έχουν πόρους, ώστε να υπερασπίζονται αποτελεσματικά τον εαυτό τους στο δικαστήριο και ξαφνικά πρέπει να βρεθούν τα λεφτά για να πάνε σε δικαστικά έξοδα και αυτό είναι απλά αδύνατο. Μιλάμε ουσιαστικά για την ποινικοποίηση της αλληλεγγύης», συνεχίζει η δικηγόρος. 

Είναι μόλις μια περίπτωση ανάμεσα σε εκατοντάδες στην Ευρώπη. «Πρόκειται για μεγάλο πρόβλημα. Μιλάμε για απλούς ανθρώπους στα χωριά που βλέπουν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο να βγαίνουν από τα δάση και τους προσφέρουν τσάι ή φαγητό ή ένα ζεστό ντους ή μια κουβέρτα ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό θα έκανες, αν έβλεπες έναν γείτονα που είχε χαθεί ή έβρισκες ένα παιδί που έπαιζε και είχε χάσει το δρόμο του και θα ρωτούσες πώς είναι και θα προσπαθούσες να τους φέρεις σε επαφή και να φροντίσεις να τακτοποιηθεί αυτή η κατάσταση. Όμως, έχουμε αυτούς τους ανθρώπους να ποινικοποιούνται, επειδή αυτό στο νομικό σύστημα είναι κάτι παράνομο που χαρακτηρίζουν ως λαθρεμπόριο ανθρώπων. Ξέρετε όμως, κάτι που είναι παράνομο νομικά, μπορεί να αποτελεί ηθική υποχρέωση ή αλληλεγγύη» συμπληρώνει η ίδια. 

Έπειτα, υπάρχει η άλλη κατηγορία με τα μεγάλα πλοία διάσωσης. Οι άνθρωποι «σε αυτές τις περιπτώσεις δικάζονται μαζί με άλλες δίκες που γίνονται για θέματα που αφορούν τη διαχείριση των σκουπιδιών. Ξέρεις ότι γίνονται αυτά απλά για να εμποδίσουν το έργο τους και τις επιχειρήσεις διάσωσης. Ούτε σε αυτή την περίπτωση οι άνθρωποι κι οι οργανώσεις δεν κάνουν κάτι παράνομο, προσπαθούν όμως τις νόμιμες πράξεις αλληλεγγύης να τις μετατρέψουν σε κάτι παράνομο, βρίσκοντας τρόπους να τις ποινικοποιήσουν. Κι αυτές οι δίκες τείνουν να παίρνουν χρόνια. Επιπλέον, οι συγκεκριμένες κατηγορίες δεν υπάρχουν καν στην ελληνική νομοθεσία, δεν είναι καν παράνομα τα πράγματα για τα οποία μας κατηγόρησαν, οπότε είναι πραγματικά καφκικές οι καταστάσεις που ζούμε».

Η Anna Benedictsson θέλει να πιστέψει στο ελληνικό δικαστικό σύστημα, γιατί όπως λέει γνωρίζει «πολλούς Έλληνες δικηγόρους που είναι εξαιρετικοί στη δουλειά τους και έχουμε δει πρόσφατα υποθέσεις όπου η έκβαση ήταν δίκαιη. Έχουν αθωώσει αιτούντες άσυλο που δικάστηκαν για παράνομη διακίνηση ανθρώπων, οδηγώντας βάρκες και τους έχουν αποζημιώσει. Είμαι αισιόδοξη ότι μπορούν να ενεργήσουν με μη διεφθαρμένο τρόπο και τώρα. Ωστόσο, είναι δύσκολο μερικές φορές να τους πάρεις στα σοβαρά, όταν εμφανίζεσαι στο δικαστήριο και προσπαθείς να τους ειδοποιήσεις ότι η υπόθεση που ασκήθηκε εναντίον αυτών των 24 το Νοέμβριο του 2022 ασκήθηκε ενώπιον ενός δικαστηρίου χωρίς δικαιοδοσία. Έτσι στέκεσαι στο δικαστήριο την ημέρα της δίκης και αυτοί λένε “μα δεν μπορούμε να κάνουμε δίκη, δεν είναι δικαιοδοσία μας, δεν μπορούμε να την κάνουμε εδώ” και εμείς τους λέγαμε ότι προσπαθούσαμε να τους το πούμε αυτό για μήνες». 

Το οικονομικό κόστος για μια τέτοια χρονοβόρα δίκη που διαρκεί 6 χρόνια, με άτομα που ταξιδεύουν κιόλας από το εξωτερικό είναι δυσβάσταχτο. «Τα νομικά έξοδα είναι μεγάλα, αλλά και οι εθελοντές που πετάνε στη Μυτιλήνη κάθε φορά για να δικαστούν, μετά δεν αισθάνονται ότι τους παίρνουν στα σοβαρά και πρέπει να επιστρέψουν στη δίκη μερικούς μήνες αργότερα και να λείπουν σελίδες από το κατηγορητήριο, να μην έχουμε μετάφραση, ούτε μεταφραστές στο δικαστήριο… Όλα αυτά είναι ανησυχητικά πολύ, αλλά εξακολουθώ να έχω πίστη. Πρέπει να εμπιστευτούμε τη διαδικασία και τους δικαστές και το σύστημα, αλλά μέχρι στιγμής η διαδικασία είναι προβληματική», δηλώνει η δικηγόρος.

Η αλληλεγγύη που έδειξε και δείχνει ο κόσμος όλο αυτόν τον καιρό έχει παίξει κρίσιμο ρόλο. «Δεν μπορώ καν να φανταστώ που θα ήμασταν χωρίς την καμπάνια των Free Humanitarians με την αυτήν την υπόθεση. Γιατί είναι μια πολύ πολιτικοποιημένη υπόθεση, δεν είναι μια νομική υπόθεση. Δεν θα μπορούσαμε να μείνουμε σιωπηλοί και να το κάνουμε με άλλο τρόπο πέρα από το να μιλήσουμε γι’ αυτό, γιατί πραγματικά είναι η πρώτη υπόθεση του είδους της στην Ευρώπη και θα δημιουργήσει ένα προηγούμενο για τα επόμενα πολλά χρόνια για τις ΜΚΟ και τους εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις στην Ευρώπη. Αν δεν λαμβάναμε τη στήριξη αυτή, δεν ξέρω αν θα συνεχίζαμε. Έχουμε 90 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που υπογράφουν το αίτημά μας για να αποσυρθούν οι κατηγορίες, κάτι που είναι πραγματικά πολύ θεαματικό», αναφέρει η Benedictsson. Παράλληλα, 49 ΜΚΟ είχαν υπογράψει γράμμα στήριξης προς τους Free Humanitarians. 

«Ήταν τόσο ξεκάθαρο σε όλους ότι αυτή η υπόθεση είναι τόσο πολιτικοποιημένη που πήραν θέση Ευρωβουλευτές ακόμα και πριν από την ετυμηγορία. Αυτό μας βοήθησε πάρα πολύ και άσκησε διεθνή πίεση», τόνισε η δικηγόρος. 

Άλλωστε, όλος ο κόσμος έχει στραμμένα τα μάτια στη δίκη. Το Human Rights Watch, η Διεθνής Αμνηστία, ο ΟΗΕ και δημοσιογράφοι από τους  New York Times και την Guardian, μέχρι Spiegel και Le monde παρακολουθούν και γράφουν για αυτή. 

Η ηθική στήριξη συνεχίζει να είναι για όλα τα εμπλεκόμενα άτομα πολύ σημαντική. «Το χρειαζόμαστε όταν διαρκεί η δίκη τόσα πολλά χρόνια. Έχουμε μωρά και δουλειές και σπουδές και αυτό είναι κάτι που κάνουμε εκτός από όλα αυτά. Οπότε ναι, σημαίνει τα πάντα αυτή η στήριξη. Εμείς στη Λέσβο τώρα αυτό που θα κάνουμε είναι να είμαστε μαζί με τους κατηγορούμενους, γιατί ακόμη και αν είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι δεν υπάρχει τίποτα παράνομο σε αυτό που κάναμε, εξακολουθεί να είναι πολύ τρομακτικό να το περνάς αυτό 6 χρόνια γνωρίζοντας ότι στη χειρότερη περίπτωση αντιμετωπίζεις 20 χρόνια φυλάκισης. Είναι νέοι άνθρωποι, ξέρετε, κι αυτό σημαίνει ότι θα είναι στη φυλακή μέχρι τα 50 ή 60 τους χρόνια. Θα χάσουν τη ζωή τους και δεν ξέρουν αν μπορούν να κάνουν οικογένεια ή να κάνουν τις πανεπιστημιακές σπουδές τους». 

Χάρη στην εκστρατεία τους έχει συγκεντρωθεί ένα χρηματικό ποσό για τα νομικά έξοδα και η ομάδα είναι ήδη στη Λέσβο αυτές τις μέρες για να δείξει την ακλόνητη υποστήριξή της. «Στεκόμαστε δίπλα τους στο δικαστήριο, φροντίζουμε το σπίτι, τους φτιάχνουμε πρωινό, πηγαίνουμε για δείπνο μαζί τους μετά τη δίκη. Αυτό νομίζω ότι είναι εξίσου μέρος του τι είναι η εκστρατεία μας και η στήριξη».

Η Anna Benedictsson ανέφερε τέλος ότι στην Ευρώπη «έχουμε την αρμοδιότητα, όλη την εμπειρία, τους πόρους, όλα τα μέσα για να διαχειριστούμε τους ανθρώπους που θέλουν να αναζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη. Ξέρουμε πώς να το κάνουμε. Απλώς δεν θέλουμε. Αυτό που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή είναι να απομακρύνεται η Ευρώπη από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν το σκέφτομαι, το θεωρώ κατάπτυστο».

Αυτήν την απομάκρυνση από την αλληλεγγύη και την ενσυναίσθηση προς τον συνάνθρωπο και την ροπή προς ρατσιστικές πρακτικές, περιγράφει πολύ εύστοχα σε μια ερώτηση ο Seán Binder: «Τι θα έλεγχες πρώτα σε έναν άνθρωπο που χρειάζεται βοήθεια, τον σφυγμό του ή το διαβατήριό του;».

Για τις εξελίξεις της δίκης σχετικά με τα πλημμελήματα για τα οποία δικάζονται οι 15 ελληνόφωνοι κατηγορούμενοι υπάρχει broadcast channel στο Instagram των Free Humanitarians με live updates. Όσον αφορά στο δικαστήριο για τα πέντε κακουργήματα για τα οποία κατηγορούνται άλλα 9 άτομα, αναμένεται ακόμη η ημερομηνία εκδίκασης. 

Πάντως, το να σώζεις ζωές δεν είναι έγκλημα.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα κοινωνικά στερεότυπα τείνουν να συνεπάγονται υποτίμηση απέναντι σε όσους δεν βρίσκονται σε σχέση. Σαφώς, η υποτίμηση αυτή αναπτύσσεται παραμορφωτικά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – με έμφαση στο TikTok – δημιουργώντας αντίστοιχες τάσεις, όπως το «sad single girl». Εν έτει 2023, τα περιστατικά του «single shaming» θα έπρεπε να είχαν ήδη κατακερματιστεί. Αντ’ αυτού, όμως, εξακολουθεί να υφίσταται μια γενικευμένη προκτατάληψη απέναντι σε όσους δηλώνουν «ελεύθεροι», η οποία συνδέεται με το ότι μπορεί να έχουν «κάποιο κουσούρι» ή να μην είναι άτομα έμπιστα και συγκροτημένα, ώστε να αφοσιωθούν σε κάποια σχέση.

Δεν είναι έτσι.

Αν μη τι άλλο, οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι απλά μαθηματικά, αλλά ένα συνονθύλευμα χημείας και ποίησης. Εφ’ όσον επιτευχθεί, δηλαδή, η ιδανική χημική ένωση, τότε αναζητούμε το νόημα πίσω από καθετί: Κάθε κίνηση, κάθε λέξη, κάθε βλέμμα, ακριβώς όπως αναζητούμε την ουσία πίσω από τις γραμμές των ποιητών. Το ζήτημα αυτό, εκτός από την κοινωνική, έχει και μία επιστημονική προσέγγιση. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη ήρθε να αποδείξει γιατί το να είναι κάποιος single στα 20 του χρόνια μπορεί να λειτουργεί ως θεμέλιος λίθος για μεγαλύτερη ευεξία και βελτιωμένη ψυχική υγεία.

Ως γνωστόν, δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Πάντα, ακόμη κι όταν φαντάζει παντελώς ανέφικτο, υπάρχει ένα μικρό παραθυράκι. Αυτό ήρθε να αποδείξει και μια πρόσφατη μελέτη αναφορικά με τους νέους που επιλέγουν να διανύσουν ένα πιο μοναχικό μονοπάτι και να εστιάσουν σε άλλα ζητήματα, πέρα από τους έρωτες και τις σχέσεις. Μάλιστα, δεν αποκλείεται ένας επώδυνος χωρισμός να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για μία νέα, πολλά υποσχόμενη αρχή. Ειδικότερα, ερευνητές από το Ολλανδικό Διεπιστημονικό Δημογραφικό Ινστιτούτο υποστηρίζουν ότι οι νέοι που είναι single ή προέρχονται από χωρισμούς, τείνουν να αποκτούν πολύτιμες δεξιότητες ως προς το πώς να διαχειριστούν αργότερα την πολυπλοκότητα των σχέσεων.

«Η έρευνα εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στο πώς διαφέρουν οι ελεύθεροι νέοι από εκείνους που βρίσκονται σε σχέση, μιας και υποτίθεται ότι από τους ελεύθερους λείπει αυτό το κάτι, δεν είναι εξίσου καλά» δήλωσε ο ερευνητής, Lonneke van den Berg.

Εν τέλει, διαπιστώθηκε ότι οι νέοι αντιμετωπίζουν το διάστημα που είναι single ως ένα καλό timing για να επικεντρωθούν στην προσωπική τους ανάπτυξη, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό: Νέες παρέες, επένδυση χρόνου στην εκπαίδευση ή στην καριέρα τους, καθώς επίσης και πώς να ζουν μόνοι. Διότι, όταν καταφέρουμε να ζούμε ανεξάρτητα και να τα πηγαίνουμε καλά με τον εαυτό μας, τότε μόνο θα υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για μια σχέση – όχι οικονομικοί ή ψυχολογικοί λόγοι, οι οποίοι καθιστούν τις σχέσεις τοξικές, σε πολλές περιπτώσεις.

@stefanossifandos

Why you should be single for as long as you can. Agree or disagree with this? 👇🏽 #single #singlelife #relationships #relationshipadvice #fyp #foryou #DidYouYawn

♬ Unholy – Sam Smith & Kim Petras

Τα πλεονεκτήματα του να είναι ένας νέος single που αναδύθηκαν μέσα από την επίμαχη έρευνα, είναι πολλά περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσαμε, πιθανότατα, να φανταστούμε. Καταρχάς, οι ερευνητές κατέληξαν ότι όταν, σε ό,τι αφορά το γυναικείο φύλο, οι νέες γυναίκες που περνούν χρόνο χωρίς σύντροφο, είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τις «τρικυμίες» της ζωής.

Επίσης, το γεγονός ότι δεν βρίσκονται σε σχέση φαίνεται να συνδέεται και με την οικονομική τους ανεξαρτησία, ενώ ακόμη κι ένας πιθανός χωρισμός δύσκολα θα ανατρέψει μια παγιωμένη συνθήκη, όπως η καλή διαχείριση των οικονομικών. Στην ίδια κλίμακα, το εργασιακό μέλλον φαίνεται να είναι πολύ πιο ελπιδοφόρο για όσους δηλώνουν ότι δεν έχουν σχέση, ακριβώς επειδή είναι σε θέση να αφοσιωθούν σε αυτό που καλούνται να φέρουν εις πέρας χωρίς περισπασμούς. 

Συγχρόνως, υπάρχει μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για δραστηριότητες με φίλους ή/και ατομικές, με έμφαση, παραδείγματος χάρη, την υγεία του σώματος, λόγω του ότι δεν υπάρχει στο προσκήνιο ένα ultra ελκυστικό άτομο με το οποίο θέλουμε να είμαστε μαζί συνεχώς. 

Βάσει των προαναφερθέντων ερευνητικών αποτελεσμάτων προκύπτει ξεκάθαρα ότι το γεγονός πως ένα νέο άτομο αποφασίζει να χωρίσει ή να μην συνάψει συνειδητά κάποια ρομαντική σχέση για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, επ’ ουδενί συνιστά πρόβλημα, αλλά επιλογή. Ανεξαρτήτως του τι θεωρεί «δέον» το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται η προσωπική ευτυχία του καθενός, η οποία είναι μοναδική και δεν χωράει πάντοτε στα ασφυκτικά, στερεοτυπικά καλούπια. Εξάλλου, οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι προϊόντα που έρχονται στην πόρτα μας κατά παραγγελία με ένα τηλεφώνημα.

Εκτός από το γεγονός ότι η εύρεση του κατάλληλου ατόμου είναι θεμελιώδες δομικό συστατικό για μια σχέση, απαιτείται συνεχής προσπάθεια ούτως ώστε τα δύο μέλη να δρουν αρμονικά, χωρίς να υπερβαίνει το ένα τις επιθυμίες του άλλου, διατηρώντας παράλληλα τα όρια που θέτει ευθύς εξ αρχής η κάθε πλευρά.

Δασκάλα, γραμματέας, αεροσυνοδός: Αυτά ήταν τα λιγοστά μονοπάτια που μπορούσαν να ακολουθήσουν οι γυναίκες. Ωστόσο, το να γίνεις αεροσυνοδός δεν ήταν τόσο απλό, καθώς τα κριτήρια επιλογής ήταν σοκαριστικά συγκεκριμένα: Να είσαι λευκή, να πληροίς ορισμένα πρότυπα ύψους και βάρους, να είσαι ανύπαντρη και – φυσικά να είσαι νέα και συμβατικά ελκυστική. Αυτή ήταν η σκληρή πραγματικότητα του επαγγέλματος της αεροσυνοδού στη δεκαετία του ‘60. 

Στα μέσα του 20ου αιώνα, η εικόνα της «sexy stewardess» διαιωνιζόταν από τις αεροπορικές εταιρείες, ως εργαλείο marketing. Εξώφυλλα περιοδικών, διαφημίσεις και τηλεοπτικά spot παρουσίαζαν τις γυναίκες αεροσυνοδούς ως «αντικείμενο» του συστημικού σεξισμού που υπήρχε βαθιά στη βιομηχανία των αερομεταφορών.

«Air Hostesses: A Coveted Career», ήταν ο τίτλος στο εξώφυλλο του περιοδικού Life το 1958, στο οποίο οι αεροσυνοδοί αποκαλούνταν «τα γκλαμουράτα κορίτσια του αέρα».

«Ο γάμος είναι καλός! Αλλά δεν θα έπρεπε πρώτα να δείτε τον κόσμο;», ήταν μία ατάκα από διαφήμιση της United Airlines το 1967.

Με λίγα λόγια; Οι γυναίκες αεροσυνοδοί κάτι σαν «καραμέλα» για τα μάτια των ανδρών επιβατών. Οι επιβάτες περίμεναν άψογα ντυμένες, νεαρές γυναίκες να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους με χαμόγελο, τονίζοντας τον ρόλο τους στη δημιουργία μιας ευχάριστης αεροπορικής εμπειρίας.

Το στερεότυπο της «σέξι αεροσυνοδού» δεν ήταν απλώς ένα ακόμα κλισέ, αλλά ένα σύμβολο που διαιώνιζε την αντικειμενοποίηση των γυναικών. Η απαίτηση του να παραμένουν νέες και ανύπαντρες, αποτελούσε κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η αξία τους ήταν ευθέως ανάλογη με την ηλικία και την οικογενειακή τους κατάσταση.

Οι αεροπορικές εταιρείες έψαχναν για μοντέλα και όχι για επαγγελματίες που θα εξασφάλιζαν την ασφάλεια των επιβατών. Ωστόσο, τα δεδομένα κάποια στιγμή άλλαξαν – γιατί πάντα αλλάζουν. Για την ακρίβεια, εμείς τα αλλάζουμε.

Στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, οι γυναίκες αεροσυνοδοί άρχισαν να ξεφεύγουν από το καλούπι που τους είχε επιβάλει η κοινωνία. Ξεκίνησαν να ασκούν οργανωμένη πίεση ενάντια στις εργασιακές πρακτικές και στις διακρίσεις των εργοδοτών τους.

Το 1968, το σωματείο AFA-CWA, αξιοποίησε τον νόμο του 1964 για τα πολιτικά δικαιώματα προκειμένου να ακυρώσει τις πολιτικές των αεροπορικών εταιρειών, οι οποίες απαγόρευαν στις αεροσυνοδούς να παντρεύονται και τις ανάγκαζαν να συνταξιοδοτούνται από τη στιγμή που έφταναν τα 30 έτη. Γυναίκες, όπως η Mary Pat Laffey και η Edith Lauterbach, βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του κινήματος των αεροσυνοδών και πολέμησαν, κυριολεκτικά, τις διακρίσεις στον εργασιακό χώρο. Αλλά δεν ήταν μόνο εκείνες.

Η μάχη ήταν δύσκολη, ωστόσο αποτέλεσε επίσης σημείο καμπής στην ιστορία. Οι αεροσυνοδοί δεν αμφισβήτησαν μόνο τις αεροπορικές εταιρείες, αλλά και τις κοινωνικές νόρμες. Ο αγώνας τους δεν αφορούσε μόνο τη διασφάλιση των δικών τους δικαιωμάτων, αλλά και την κατάργηση των φραγμών για τις μελλοντικές γενιές.

Το στερεότυπο της «σέξι αεροσυνοδού» κατέρρευσε σιγά-σιγά και οι ουρανοί άρχισαν να αντικατοπτρίζουν έναν κόσμο χωρίς αποκλεισμούς. Ο ρόλος των αεροσυνοδών επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει ένα ευρύτερο σύνολο αρμοδιοτήτων, αναδεικνύοντας τον επαγγελματισμό, την εκπαίδευση και την τεχνογνωσία τους σε θέματα ασφάλειας.

Οι αεροπορικές εταιρείες άρχισαν να δίνουν προτεραιότητα στην ποικιλομορφία και τη συμμετοχικότητα, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν στη διασφάλιση ενός ασφαλούς και άνετου ταξιδιού.

Ιστορίες όπως αυτές πρέπει να ακούγονται. Ιστορίες όπως αυτές μάς αποδεικνύουν ότι η αλλαγή είναι εφικτή, ακόμη και στις πιο παγιωμένες βιομηχανίες, και μας υπενθυμίζουν ότι η κατάρριψη των στερεοτύπων απαιτεί επιμονή, αλληλεγγύη και θάρρος.

Αυτές οι γυναίκες δεν αγωνίστηκαν απλώς για την καριέρα τους, αλλά για να αλλάξουν πλήρως τις αντιλήψεις. Στάθηκαν απέναντι σε μια βιομηχανία που εκμεταλλευόταν την εικόνα τους για πάρα πολύ καιρό και η ιστορία τους είναι μια απόδειξη της δύναμης, της ανθεκτικότητας και της ενότητας.

Σήμερα, η εικόνα της αεροσυνοδού έχει εξελιχθεί πέρα από κάθε αναγνώριση, με το στερεότυπο του «sexy stewardess» να αποτελεί κατάλοιπο του παρελθόντος. Η μετατροπή από γοητευτικά σύμβολα σε αξιοσέβαστους επαγγελματίες της βιομηχανίας των αερομεταφορών μάς δείχνει ότι οι κοινωνικές αντιλήψεις μπορούν να αλλάξουν. 

Όμως, παρά το γεγονός ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι η μάχη κατά των στερεοτύπων έχει κερδηθεί πλήρως. Η ισότητα των φύλων στην αεροπορική βιομηχανία (κι όχι μόνο) είναι μια διαρκής μάχη, όπως και ο αγώνας ενάντια στις διακρίσεις για την εικόνα του σώματος ή τον ηλικιακό ρατσισμό. Ο αγώνας για την ισότητα θα συνεχίζεται πάντα, και απαιτεί το ίδιο θάρρος και την ίδια αποφασιστικότητα που επέδειξαν αυτές οι αεροσυνοδοί.