Διαχρονικά, έχουμε ακούσει πολλά να λέγονται για τον ελληνικό στρατό.
Τόσο για εμπειρίες και ιστορίες απο φαντάρους, όσο και για τη σχέση του με την πολιτική και, ευρύτερα, με τους πολίτες. Όπως όλοι γνωρίζουμε, στην Ελλάδα υπάρχει υποχρεωτική στράτευση. Αυτό σημαίνει πως όλοι οι άντρες αναγκάζονται να παρατήσουν την μέχρι πρότινος ζωή τους για 6, 9 ή 12 πλέον μήνες για να εκπληρώσουν τη στρατιωτική θητεία τους.
Εν ολίγοις, η υποχρεωτική στράτευση υπάρχει γιατί η αυτοδιάθεση του σώματος και το δικαίωμα στην ελεύθερη επιλογή ιεραρχείται (νομικά) κάτω από την προστασία και την ασφάλεια της χώρας, η οποία συνεχώς νιώθει ότι απειλείται. Τα δικαιώματα των ανδρών, δηλαδή, έρχονται σε δεύτερη μοίρα στο βωμό του εθνικού συμφέροντος – ή τουλάχιστον αυτό που θέλουν να ονομάζουν “εθνικό συμφέρον”.
Παρά τις όποιες απόπειρες για μεταρρυθμίσεις από την πλευρά της κυβέρνησης, υπάρχει ένα βαθύτατα προβληματικό κεφάλαιο, το οποίο παραγκωνίζεται συστηματικά: Οι συνθήκες θητείας στον ελληνικό στρατό.
Ταξικότητα και ελληνικός στρατός
Η στρατιωτική θητεία, λοιπόν, όχι μόνο είναι υποχρεωτική, αλλά και απαράδεκτα αμειβόμενη, αφού οι φαντάροι λαμβάνουν, κατά μέσο όρο, 8-10€ το μήνα (!) για τα ξυριστικά τους είδη. Υπάρχουν, βέβαια, και οι περιπτώσεις των πολύτεκνων που βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα, λαμβάνοντας 30€ (κατά προσέγγιση) το μήνα. Με λίγα λόγια, αν δεν έχεις χρήματα στην άκρη ή δεν μπορούν να σε βοηθήσουν οι δικοί σου, δεν μπορεις να ανταπεξέλθεις. Εκτός αν θέλεις να σε γδάρουν οικονομικά!
Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και τα δεδομένα γίνονται ζητούμενα. Δεν έχεις την πολυτέλεια της προτίμησης στο φαγητό, τρώς ό,τι έχει στα μαγειρεία. Για τσιγάρα ή για delivery δε, αν τύχει να βρεθείς σε σκληρή μονάδα, θεωρούνται είδος προς εξαφάνιση. Από την άλλη, καλείσαι να διανύσεις κάποιες αποστάσεις από τον τόπο κατοικίας σου προς τον τόπο θητείας σου – και αντίστροφα – ενώ, παράλληλα, κανείς δεν μεριμνεί για τα έξοδα κίνησης, τα χρήματα, δηλαδή, που χρειάζεται κάθε άνθρωπος στις εξόδους και στις άδειές του.
Κι όλα αυτά, σ’ ένα καθεστώς που δεν μπορείς να εργαστείς, ούτε δικαιούσαι κάποιο επίδομα ανεργίας – ακόμη κι αν καλύπτεις όλες τις προϋποθέσεις – έτσι απλά, επειδή είσαι στρατεύσιμος.
Ελληνικός στρατός και προβληματική κουλτούρα
Όπως σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής, έτσι και ο ελληνικός στρατός έχει τους κανόνες, τα στερεότυπα και την κουλτούρα του. Ευτυχώς, με την πάροδο των χρόνων φαίνεται να έχει βελτιωθεί η κατάσταση, αν και οι νοοτροπίες που διέπουν τη συντριπτική πλειοψηφία των στρατοπέδων συνεχίζουν να είναι κακοποιητικές και τοξικές.
Θα μπορούσε να ειπωθεί με ασφάλεια, πως ενσαρκώνουν απόλυτα το φαινόμενο της τοξικής αρρενωπότητας και της “ματσίλας” βάσει του οποίου αναμένεται να μπαίνουν όλοι στα καλούπια της πατριαρχίας, ενώ οτιδήποτε εκτός αυτού πολεμάται. Η κακοποιητική συμπεριφορά μεταφράζεται ως “εκμάθηση πειθαρχίας”, τα καψόνια μεταφράζονται ως “εκπαίδευση” και ο “εθνικισμός” και η “ξενοφοβία” (που προσπαθούν να ριζώσουν) ως “αγάπη για τη χώρα”.
Το αστείο της υπόθεσης, είναι πως στο τέλος μια στρατιωτικής θητείας ένας άντρας δεν είναι καθόλου έτοιμος να βρεθεί σε μια κατάσταση πολέμου, αφού στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία ουσιαστική εκπαίδευση χρήσης όπλων ή πολεμικών τεχνών.
Κι έπειτα, έρχονται οι τραγικές ιστορίες που έλαβαν χώρα εντός ελληνικών στρατοπέδων να μας θορυβήσουν ακόμη περισσότερο
Όσο κι αν γίνονται προσπάθειες αποσιώπησης, δεν είναι λίγες οι καταγγελίες και οι τραγωδίες που γράφτηκαν στους χώρους της παραλλαγής.
Η εκμετάλλευση έχει χακί χρώμα
Ανά τα χρόνια, ουκ ολίγες καταγγελίες για εκμετάλλευση στον στρατό έχουν δει το φως της δημοσιότητας, χωρίς, ωστόσο, να προβαίνει σε κάποια έμπρακτη ανακατάταξη η πολιτεία.
Εργασιακή εκμετάλλευση και εμπαιγμό στις άδειες, είχαν καταγγείλει στην ΕΡΤ Ν. Αιγαίου και στην Επιτροπή Αλληλεγγύης Στρατευμένων, φαντάροι που υπηρετούσαν στο Τάγμα Εθνοφυλακής στη Μεγίστη, ζητώντας από ΓΕΣ και ΑΣΔΕΝ να παρέμβουν.
“Κόβουν τιμητικές πόστου, ενώ έχουμε φτύσει αίμα σε αυτά τα πόστα για να λειτουργούν όλα όπως πρέπει σε αυτό το στρατόπεδο και δεν μας υπογράφουν ούτε δέκα μέρες άδεια”, δηλώνουν χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, οι φαντάροι ζήτησαν από τη διοίκηση να αναλάβει τις ευθύνες της και να μην αποκρύπτονται τα υπάρχοντα προβλήματα, ανάμεσα τους και η κακή ποιότητα του φαγητού. Ταυτόχρονα, τέθηκε το ζήτημα του αν πράγματι εκτελούν το χρέος τους στην πατρίδα ή αν οι αρμοδιότητές τους περιορίζονται αποκλειστικά στη δόμηση εκκλησιών στο Καστελόριζο ή στην εργασία σε λέσχες αξιωματικών. Μάλιστα, για να πάρουν μέρος σε όλα τα παραπάνω, δέχονται φρούδες υποσχέσεις για τιμητικές άδειες που δεν πραγματοποιούνται ποτέ.
Ακόμη, σύμφωνα με καταγγελίες που φτάνουν στην Επιτροπή Αλληλεγγύης Στρατευμένων – Δίκτυο Ελεύθερων Φαντάρων “Σπάρτακος”, ο εκπρόσωπος, Νίκος Αργυρίου, είχε αναφέρει:
“Τον περασμένο Φεβρουάριο οι φαντάροι υποχρεώθηκαν να βάψουν δημοτικές αίθουσες, να φτιάξουν εκκλησίες, να πέρασουν φωτιστικά σε τουριστικά μονοπάτια, να καθαρίσουν τον σκουπιδότοπο του νησιού, με λίγα λόγια δήμος – στρατός – εργολάβος, ώστε να εκμεταλλεύονται την δωρεάν εργασία τους”.
“Ο στρατιώτης είναι ο πιο άγρια εκμεταλλευόμενος που υπάρχει χωρίς ωράριο για 30 συνεχείς μέρες μέσα στις μονάδες να δουλεύει χωρίς σταματημό και χωρίς δικαιώματα”.
“Πρόσφατη είναι η καταγγελία γονιού στην Κω που ανέφερε πως το παιδί του κόντεψε να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Τους πέταγαν τηγάνια, τους έβριζαν και κανένας δεν έκανε κάτι”.
23χρονος αυτοκτόνησε στην Κεφαλονιά λόγω bullying στο στρατό
Στις 20 Φεβρουαρίου του 2021, 23χρονος φαντάρος έχασε τη ζωή του όταν το ΙΧ που οδηγούσε έπεσε σε γκρεμό και στη συνέχεια στη θάλασσα όπου και βυθίστηκε, στην περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου στην Κεφαλονιά. Αν και οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για τροχαίο δυστύχημα, ο πατέρας του άτυχου νεαρού δήλωσε σε εκπομπή της ΕΡΤ πως η αλήθεια ήταν διαφορετική.
“Περιμέναμε πάρα πολύ καιρό να ολοκληρωθεί η ΕΔΕ και να βγουν τα αποτελέσματα. Έδειξε ό,τι δείχνουν όλα αυτά τα χρόνια οι ΕΔΕ, για όλες τις αυτοκτονίες που έχουν γίνει, ότι δηλαδή κανείς δεν ευθύνεται για τίποτα”, είπε αρχικά.
“Ο γιος μου ήταν ένα παιδί με αξιοπρέπεια και ήθος. Ήθελε να το διαχειριστεί όλο αυτό το πράγμα μόνος του και δεν μας είχε εκδηλώσει όλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζε. Τρεις μέρες πριν γίνει το μοιραίο, εκδηλώθηκε σ’ εμάς και μας είπε τα προβλήματα που είχε περάσει, τα καψόνια που του έκαναν και το bullying που είχε υποστεί”, πρόσθεσε.
“Αυτό που επιδιώκουμε είναι να αποδοθούν οι ποινικές ευθύνες, οι οποίες εκκρεμούν σε δικογραφία στην εισαγγελία του στρατοδικείου και να μην μπει η υπόθεση στο αρχείο”.
Ελληνικός στρατός και καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση
Σοκ είχε προκαλέσει στην κοινή γνώμη η υπόθεση του 19χρονου με νοητική υστέρηση στην Ορεστιάδα, ο οποίος κατήγγειλε ότι κακοποιήθηκε σεξουαλικά από 46χρονο Υπαξιωματικό του Στρατού Ξηράς. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα όσα δηλώσε, ο 46χρονος τον έβαλε στο αυτοκίνητό του διά της βίας, τον οδήγησε σε αγροτική περιοχή και τον κακοποίησε. Από μεριάς του, ο 46χρονος υποστήριξε πως πράγματι προέβη σε σεξουαλικές πράξεις, αλλά με τη συναίνεση του 19χρονου.
Στο ίδιο κλίμα, η καταγγελία ενός 32χρονου για σεξουαλική κακοποίηση, όταν ήταν 22 ετών, από τρεις στρατιώτες, κατόπιν εντολής του λοχαγού του. Ο δικηγόρος του 32χρονου δήλωσε σχετικά, μεταξύ άλλων:
“Υπήρξε έντονος λεκτικός διαπληκτισμός ανάμεσα στον πελάτη μου και τον λοχαγό του. Τότε, ο λοχαγός θεώρησε σωστό να τον απειλήσει και να του πει μπροστά και σε άλλους: «Το βράδυ θα δεις τι θα πάθεις». Έτσι κι έγινε. Το ίδιο βράδυ έγινε το κακό. Για την πράξη αυτή, τη σεξουαλική κακοποίηση του, ο λοχαγός είχε δώσει εντολή να την εκτελέσουν τρεις φαντάροι από την Κρήτη”.
“Ο ένας τον κακοποίησε σεξουαλικά και οι άλλοι δυο τον κρατούσαν με την βία για να μην αντιδράσει. Το περιστατικό αυτό έγινε μέσα στο ιατρείο της μονάδας. Έδωσε εντολή, μετά τον διαπληκτισμό τους ο λοχαγός να μην κοιμηθεί μέσα στον στρατιωτικό θάλαμο της μονάδας, αλλά μέσα στο ιατρείο και εκεί έγινε η πράξη”.
Αφορμή για να απασφαλίσει ο 32χρονος στάθηκε η εμφάνιση του ελληνικού #MeToo.
“Ψυχολογικά, η αλήθεια είναι ότι τράβηξε πολλά όλα αυτά τα χρόνια, όμως τώρα είναι καλά. Εγώ το γνώριζα το περιστατικό εδώ και καιρό γιατί μου είχε περιγράψει κάποια συμβάντα, αλλά τώρα επηρεασμένος και από το κίνημα #MeToo, αποφάσισε να το ξεριζώσει από μέσα του και να πει την δική του αλήθεια. Πιστεύω πως στο μέλλον θα βγουν κι άλλα τέτοια περιστατικά που θα αφορούν φαντάρους. Είναι πολλοί αυτοί που κρύβουν βαθιά μέσα τους κάποιο είδος κακομεταχείρισης”.
“Εύχομαι να βγω ψεύτης”.
